Είμαι ένας Ουκρανός αριστερός. Γι' αυτό υποστηρίζω τον Μπόρις Καγκαρλίτσκι.
Andrei Movchan
ΠΗΓΗ: https://europe-solidaire.org
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: elaliberta.gr
Ο αριστερός Ρώσος θεωρητικός, ο οποίος από φιλοπόλεμο γεράκι έγινε αντιπολεμικός πολιτικός κρατούμενος, αξίζει αλληλεγγύης
Ο κορυφαίος αριστερός Ρώσος στοχαστής Μπόρις Καγκαρλίτσκι αντιμετωπίζει έως και επτά χρόνια φυλάκισης με την κατηγορία της "δικαιολόγησης της τρομοκρατίας" [1], παρόλο που είναι σαφές σε όλους -συμπεριλαμβανομένων αυτών που υποστηρίζουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν και την επιθετικότητά του εναντίον της Ουκρανίας- ότι συνελήφθη για τις αντιπολεμικές του απόψεις.
Ο Καγκαρλίτσκι είναι ίσως ο σημαντικότερος μαρξιστής στοχαστής στον μετασοβιετικό χώρο, γνωστός σε ακαδημαϊκούς και πολιτικούς κύκλους εντός και εκτός της Ρωσίας [2]. Συνελήφθη στις 25 Ιουλίου, αφού δήλωσε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η επίθεση στη ρωσική γέφυρα της Κριμαίας τον Οκτώβριο του 2022 [3], που πιστεύεται ότι ήταν έργο της Ουκρανίας, ήταν κατανοητή "από στρατιωτική άποψη". Η περίπτωσή του είναι μία μόνο από τις εκατοντάδες υποθέσεις αστυνομικές έρευνας κατά Ρώσων που αντιτίθενται στον πόλεμο.
Η σύλληψή του έχει προκαλέσει μια έντονη συζήτηση σχετικά με την αλληλεγγύη - και κατά πόσο ο Καγκαρλίτσκι την αξίζει, δεδομένης της προηγούμενης τοποθέτησής του.
Ξεκινώντας από τα τέλη της Σοβιετικής Ένωσης ως αριστερός αντιφρονούντας και παράνομος μαρξιστής, ο Καγκαρλίτσκι, σήμερα 64 ετών, ήταν ίσως ο μόνος από την κοινότητα αυτή που κατάφερε να επιτύχει ευρεία αναγνώριση στη Ρωσία και την ευρύτερη περιοχή μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, διατηρώντας παράλληλα τις σοσιαλιστικές του πεποιθήσεις. Πολλές γενιές μεγάλωσαν με τα βιβλία και τις διαλέξεις του Καγκαρλίτσκι και οι εκτιμήσεις του για τα πολιτικά γεγονότα στις μετασοβιετικές χώρες έγιναν οδηγός για τους αναλυτές στη Δύση. Έγινε μια συμβολική φιγούρα για τη ρωσική αριστερά.
Η δημόσια απόρριψη της πλήρους εισβολής στην Ουκρανία από τον Καγκαρλίτσκι ήταν επομένως βέβαιο ότι θα ενοχλούσε τις ρωσικές αρχές.
Η σύλληψή του δείχνει ότι ακόμη και οι διεθνούς φήμης διανοούμενοι, οι οποίοι έχουν διασυνδέσεις σε υψηλούς πολιτικούς κύκλους, δεν είναι πλέον ασφαλείς από την καταστολή.
Η υποστήριξη της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία
Όμως οι απόψεις του Καγκαρλίτσκι για τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν ήταν πάντα οι ίδιες. Μετά την επανάσταση του Ευρωμαϊντάν στην Ουκρανία, ήταν ενθουσιώδης υποστηρικτής της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και των φιλορωσικών αυτονομιστικών κινημάτων στο Ντονμπάς, βλέποντας κάποια προοδευτικά "αντιιμπεριαλιστικά" χαρακτηριστικά σε αυτά τα γεγονότα.
Όπως το έθεσε ο ίδιος το 2015 [4]: "Η Novorossiya [Νέα Ρωσία] δεν είναι ένα σχέδιο, αλλά ένα κίνημα, ένα όνειρο, ένας λαϊκός στόχος". Ο ιστότοπος που διαχειριζόταν, το Rabkor [5], ακολούθησε την ίδια κατεύθυνση, υποστηρίζοντας ότι "ο δρόμος για να τερματιστεί ο εμφύλιος πόλεμος στην Ουκρανία περνάει μέσα από... [την αναγνώριση] της ήττας του Κιέβου στον πόλεμό του εναντίον του επαναστατημένου νοτιοανατολικού τμήματος", εννοώντας τις λεγόμενες "λαϊκές δημοκρατίες" στο Ντονμπάς [6].
Πολλοί που μεγάλωσαν με το έργο του δυσκολεύτηκαν να διαβάσουν τέτοια άρθρα - ήταν σαν να είχε αντικατασταθεί ο συγγραφέας από κάποιον τελείως διαφορετικό.
Ο Καγκαρλίτσκι είχε γίνει τακτικός καλεσμένος στην κρατική τηλεόραση, σχολιάζοντας τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ρωσίας στο Ντονμπάς. Στο νέο του περιβάλλον κυριάρχησαν άνθρωποι που συνδέονταν με τη λεγόμενη "πατριωτική αριστερά" της Ρωσίας, η οποία συχνά περιελάμβανε συντηρητικές και ιμπεριαλιστικές θέσεις.
Τα συμπεράσματα που έβγαλε ο Καγκαρλίτσκι από τη θεωρία των παγκόσμιων συστημάτων (ένα αναλυτικό πλαίσιο που δίνει έμφαση στις μακροπρόθεσμες πολιτικές και οικονομικές τάσεις πέραν των εθνικών κρατών) ταίριαζαν με τους επεκτατικούς στόχους του ρωσικού κράτους.
Αν παρουσιάσουμε την παγκόσμια πολιτική αποκλειστικά ως μια αντιπαράθεση μεταξύ της παγκόσμιας περιφέρειας και του παγκόσμιου κέντρου, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τον πόλεμο του 2014/15 στο Ντονμπάς ως μια από τις εστίες αυτής της αντιπαράθεσης. Σε αυτή την ανάλυση, η Ρωσία γίνεται (έστω και άθελά της) ένα είδος πρωτοπορίας του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, βοηθώντας υποτίθεται τον Παγκόσμιο Νότο να απελευθερωθεί από την ηγεμονία της Δύσης.
Ο Καγκαρλίτσκι εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι, υπό το βάρος των νέων ιστορικών προκλήσεων, το ρωσικό καθεστώς θα θέσει τέλος στον νεοφιλελευθερισμό και θα μετασχηματιστεί σε ένα πιο προοδευτικό σύστημα. Όμως, καθώς έγινε σαφές ότι αυτό ήταν μη ρεαλιστικό και ότι μια τέτοια θέση ήταν απλώς ένα αριστερό στήριγμα για το καθεστώς Πούτιν και τις αυτοκρατορικές του περιπέτειες, άρχισε να αναθεωρεί τις απόψεις του.
Αλλαγή απόψεων
Οι πολιτικές εκτιμήσεις του Καγκαρλίτσκι άρχισαν να αλλάζουν το 2017, καθώς η ρωσική πολιτική ζωή έγινε και πάλι "ενδιαφέρουσα". Φαίνεται να συνειδητοποίησε ότι είχε εμπλακεί με ένα μάλλον δυσάρεστο πλήθος και ότι ήταν καιρός να απομακρυνθεί - προς τη ρωσική αντιπολίτευση, μια πολύ πιο φυσική θέση για τον ίδιο ως εκπρόσωπο της προοδευτικής ρωσικής διανόησης.
Συγκρούστηκε με τους συντηρητικούς πολιτικούς που χειροκροτούσαν την άγρια καταστολή των διαδηλώσεων της νεολαίας από τη ρωσική αστυνομία [7]. Άρχισαν να εμφανίζονται ξεκάθαρα σχόλια για την ανάγκη ανατροπής των κορυφαίων αξιωματούχων της Ρωσίας και του ίδιου του ανώτατου άρχοντα. Ο Καγκαρλίτσκι προσπάθησε επίσης να εκθέσει τις δηλώσεις του Πούτιν για τη Ρωσία ως "πολιορκημένο φρούριο" ως γελοίες αυτοδικαιώσεις ενός διεφθαρμένου καθεστώτος.
Το 2020 υποστήριξε τις τεράστιες διαδηλώσεις κατά του Λουκασένκο στη Λευκορωσία [8], καλώντας τους Ρώσους να μάθουν από τους γείτονές τους. Το 2021, υποστήριξε τις διαδηλώσεις υπεράσπισης του ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος είχε συλληφθεί κατά την επιστροφή του από το εξωτερικό, και ζήτησε την απελευθέρωσή του [9].
Η αντιπάθεια του Καγκαρλίτσκι για το ισχύον σύστημα και τον Πούτιν προσωπικά είχε αυξηθεί τόσο πολύ σε αυτό το σημείο, ώστε ήταν έτοιμος να αφιερώσει ολόκληρες εκπομπές στο κανάλι του Rabkor στο YouTube για να συζητήσει τις φήμες για την κακή υγεία του προέδρου. Δεν έκρυψε την ελπίδα του ότι η "αναμονή" δεν θα ήταν μακρά.
Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ο ρωσικός στρατός ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή του στην Ουκρανία. Ο Καγκαρλίτσκι πήρε αμέσως πολύ συγκεκριμένη θέση κατά της ρωσικής επίθεσης, κάνοντας λόγο για μια σκοτεινή περιπέτεια του καθεστώτος που ήταν καταδικασμένη να αποτύχει.
Όταν ρωτήθηκε για την αλλαγή της στάσης του απέναντι στην Ουκρανία, ο Καγκαρλίτσκι απάντησε: "Το θύμα μπορεί να είναι κακός άνθρωπος, αλλά δεν παύει να είναι θύμα. Το 1930 η Πολωνία ήταν ένα πολύ αντιδραστικό κράτος, αλλά όταν η Γερμανία επιτέθηκε, ήταν θύμα της επίθεσης και είχε κάθε δικαίωμα υποστήριξης και συμπάθειας για την απόκρουση της επίθεσης". Δεν δίστασε να συγκρίνει τη Ρωσία με τους πιο σκοτεινούς επιτιθέμενους του παρελθόντος.
Μετά την εισβολή, το κανάλι και ο ιστότοπος Rabkor του Καγκαρλίτσκι στο YouTube δημοσίευσε αντιπολεμικό περιεχόμενο από μαρξιστικές θέσεις, απευθυνόμενο στη ρωσική αριστερά και όχι στο φιλελεύθερο κοινό που είναι παραδοσιακό για τα μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης. Άλλοι αντιπολεμικοί αριστεροί, ακόμη και φιλελεύθεροι, άρχισαν να εμφανίζονται στις ζωντανές εκπομπές του Καγκαρλίτσκι - άνθρωποι που βρίσκονταν στην αντίθετη πλευρά της διαμάχης με αυτόν, πριν από οκτώ χρόνια.
Όπως σημείωσε ένας άλλος αντιπολεμικός μπλόγκερ, ο Αλεξάντερ Στεφάνοφ, οι δραστηριότητες του Καγκαρλίτσκι έγιναν επικίνδυνες για τις ρωσικές αρχές επειδή δημιούργησαν σημεία συγκέντρωσης για ένα ευρύ φάσμα της αντιπολεμικής αντιπολίτευσης - και ειδικά για όσους παρέμειναν στη Ρωσία.
Το 2022, οι αρχές τον χαρακτήρισαν "ξένο πράκτορα", αφήνοντας να εννοηθεί ότι ήρθε η ώρα να φύγει από τη χώρα. Αποφάσισε να μείνει - παρά τον πραγματικό κίνδυνο να πάει στη φυλακή, κάτι που τώρα συνέβη. Αναμφίβολα, επρόκειτο για μια πολύ γενναία και έντιμη πράξη.
Κατά του πολέμου, κατά του Πούτιν
Ο Καγκαρλίτσκι απέρριψε τις προηγούμενες θέσεις του; Μάλλον όχι. Ακολουθεί τη θεωρία του "απόλυτου γεγονότος", που σημαίνει ότι ούτε οι αποτυχίες ούτε τα πλεονεκτήματα του παρελθόντος έχουν σημασία όταν αντιμετωπίζεις μια κρίση όπως ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Αντίθετα, μετράνε οι στάσεις και οι πράξεις σου.
Η προσέγγιση του Καγκαρλίτσκι είναι πολύ πρακτική. Αντί να αποκλείει πιθανούς συμμάχους, υποθέτει ότι ο συνασπισμός ενάντια στο "απόλυτο γεγονός" θα είναι ανοιχτός και χωρίς αποκλεισμούς.
Η δραστηριότητα του Καγκαρλίτσκι στα μέσα ενημέρωσης από τον Φεβρουάριο του 2022 έχει διαμορφώσει τις αντιπολεμικές απόψεις χιλιάδων Ρώσων. Στην πραγματικότητα, η στάση του το 2014 και το 2015 μπορεί να τον βοήθησε, επιτρέποντάς του να προσεγγίσει εκείνους με μετριοπαθείς πατριωτικές απόψεις, οι οποίοι δεν θα είχαν ποτέ κερδηθεί από αγκιτάτορες με "ιδανικό" παρελθόν και ξεκάθαρη θέση.
Ο Καγκαρλίτσκι μπορεί κάποτε να είχε υποστηρίξει τμήματα της ρωσικής πατριωτικής αριστεράς που λαχταρούν εδαφική επέκταση. Αλλά κανένας άλλος γνωστός αριστερός δεν έχει κάνει περισσότερα για να εμφυσήσει σε χιλιάδες Ρώσους μια απλή σκέψη: το καθεστώς Πούτιν είναι εγκληματικό, η εισβολή στην Ουκρανία είναι εγκληματική, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία γι' αυτήν και πρέπει να αντισταθούμε.
Κάποιοι δεν μπορούν ακόμα να του συγχωρήσουν τη συμπεριφορά του στο παρελθόν, αλλά τώρα έχει συλληφθεί για τις ειλικρινείς αντιπολεμικές του πεποιθήσεις, για τις ενέργειές του ενάντια στον πόλεμο. Γι' αυτόν και μόνο το λόγο, αξίζει τη διεθνή αλληλεγγύη.
Η εκστρατεία για την απελευθέρωσή του είναι σημαντική και για άλλους λόγους. Χωρίς ένα αντιπολεμικό κίνημα στο εσωτερικό της ίδιας της Ρωσίας, θα είναι πολύ δύσκολο, ίσως και αδύνατο, να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η ρωσική κοινωνία απέχει πολύ από το ιδανικό, φυσικά, αλλά μόνο από αυτή την ατελή κοινωνία, με τους ατελείς ανθρώπους της με τις ατελείς βιωματικές τους διαδρομές, μπορεί να αναδυθεί ένα αντιπολεμικό και αντικυβερνητικό κίνημα.
Όποιος καθυστερεί αυτό το κίνημα κάνει κακό. Τους τελευταίους 18 μήνες, ο Καγκαρλίτσκι το έφερε πιο κοντά.
Andriy Movchan
https://europe-solidaire.org/spip.php?article67353
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] https://www.euronews.com/2023/07/27/prominent-kremlin-critic-boris-kagarlitsky-detained-for-calling-for-terrorism-online
[2] https://www.thenation.com/article/world/boris-kagarlitsky-detained-russia/
[3] https://www.reuters.com/world/europe/ukraines-sbu-claims-responsibility-last-years-crimea-bridge-blast-2023-07-26/
[4] https://knigogid.ru/books/1335332-levaya-politika-rossiya-ukraina-novorossiya/toread/page-4
[6] https://rabkor.ru/columns/debates/2014/06/19/emptiness/
[7] https://www.opendemocracy.net/en/odr/russia-s-latest-protests-are-no-child-s-play/
[8] https://www.opendemocracy.net/en/odr/many-people-belarus-change-has-already-happened/
[9] https://www.opendemocracy.net/en/odr/how-moscow-protested-support-alexey-navalny-2021/
