Ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας Σουνάκ είναι τόσο πλούσιος όσο ο βασιλιάς - και τόσο μακριά από τον λαό
Gareth Dale
ΠΗΓΗ: https://www.rs21.org.uk/
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: elaliberta.gr
Η Βρετανία έχει έναν νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό, τον Ρισί Σουνάκ. Ο Γκάρεθ Ντέιλ εξετάζει πώς φτάσαμε ως εδώ και τι πρέπει να περιμένουμε από τους επόμενους μήνες.
Όπως συμβαίνει συχνά τον τελευταίο καιρό, το κόμμα των Τόρις έχει νέο ηγέτη και, ως εκ τούτου, η Βρετανία νέο πρωθυπουργό. Στην τελευταία αναμέτρηση για την ηγεσία, ο Ρισί Σουνάκ κατάφερε να χάσει από την ανίκανη ιδεοληπτική Λιζ Τρας, η οποία στη συνέχεια, μόλις λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν προκλήθηκε από μια σκανδαλοθηρική εφημερίδα να ξεπεράσει (η κυβέρνησή της) το χρόνο ζωής ενός μαρουλιού, αυτή έχασε από το λαχανικό.
Πώς το πολιτικό σενάριο μετατράπηκε σε αυτή τη φάρσα;
Πώς μπόρεσε ο πρώην πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον - μια φιγούρα τόσο απαξιωμένη που θα έπρεπε να κάνει οντισιόν για ρόλους κακών σε παντομίμα ενόψει των Χριστουγέννων - να σκεφτεί μια επιστροφή και γιατί δεν τα κατάφερε; Γιατί ο Σουνάκ είναι τόσο περιφρονημένος στο κόμμα των Τόρις και πώς κατάφερε παρ' όλα αυτά να επικρατήσει; Τι αντιπροσωπεύει η κυβέρνησή του και πώς θα αντιδράσει το Εργατικό Κόμμα;Το έναυσμα δόθηκε όταν η κυβέρνηση Τρας επιχείρησε μια δανειοληπτική κραιπάλη τύπου Ρέιγκαν.
Η Τρας δεν ήταν η επιλογή των συντρόφων της, των βουλευτών των Τόρις. Από το 2001, η ψήφος σε ορισμένες εκλογικές αναμετρήσεις για την ηγεσία των Τόρις έχει δοθεί από τα μέλη του κόμματος. Το δημογραφικό τους προφίλ είναι χαρακτηριστικό: λίγοι σε αριθμό, στη συντριπτική τους πλειοψηφία ηλικιωμένοι, λευκοί, άνδρες, μισαλλόδοξοι, κάτοικοι της μεσαίας τάξης της νότιας Αγγλίας. Με μια λέξη, δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Το είδωλό τους, η Τρας, υποσχέθηκε φοροελαφρύνσεις τύπου Ρίγκαν για τους πλούσιους και λαϊκισμό τύπου Τζόνσον (cake-ist populism ) Όταν πρόκειται για κέικ, "είναι υπέρ του να το έχεις και υπέρ του να το τρως επίσης" (στμ: αναλογικά, να έχεις την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο)
Όλα αυτά, σε μια περίοδο στασιμοπληθωρισμού, όταν οι κεντρικές τράπεζες αύξαναν τα επιτόκια.
Τα νούμερα δεν έβγαιναν. Η Τρας έχασε την υποστήριξη του κεφαλαίου, με τη μορφή, κυρίως, των εμπόρων συναλλάγματος και εγγυήσεων ("gilts"). Η στερλίνα έπεσε σε χαμηλό ρεκόρ έναντι του δολαρίου και η αξία του κρατικού χρέους εκτοξεύτηκε.Το ρήγμα μεταξύ του κεφαλαίου και του "κόμματος του κεφαλαίου" υπό την ηγεσία της Τρας είχε αρχίσει νωρίτερα, στη δίνη της Μεγάλης Ύφεσης του 2008. Η δεκαετία του 2010 ήταν χρόνια απελπισίας και πόλωσης. Οι πλούσιοι πλούτισαν σε μεγάλο βαθμό, χάρη στην ποσοτική χαλάρωση. Όλοι οι άλλοι υποβλήθηκαν σε λιτότητα. Οι μισθοί καθηλώθηκαν ή μειώθηκαν και δεν έχουν ακόμη ανακάμψει.
Ως απάντηση, και τα δύο μεγάλα κόμματα ανέλαβαν μια "λαϊκιστική" στροφή. Υπό την ηγεσία του Τζέρεμι Κόρμπιν, ο λαϊκισμός των Εργατικών αφορούσε την αντιπαράθεση με τη λιτότητα.
Για τους Συντηρητικούς, ήταν η αντίθεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη μετανάστευση. Καθώς το κόμμα των Τόρις προσχώρησε στην υπόθεση του Brexit, εγκατέλειψε τον παραδοσιακό του ρόλο ως το κόμμα των μεγάλων επιχειρήσεων. Ο επιχειρηματικός τομέας, με δύο σημαντικές εξαιρέσεις στις οποίες θα αναφερθούμε παρακάτω, αντιτάχθηκε στο "σκληρό Brexit" του Τζόνσον. Θα εγκλώβιζε τις εξαγωγές προς την Ευρώπη σε υπερβολικά πολλή γραφειοκρατία.Η χρονική συγκυρία των τελευταίων γενικών εκλογών στη Βρετανία, το 2019, είδε τις τύχες αυτών των δύο λαϊκισμών να διασταυρώνονται με τρόπο που διόγκωσε τεχνητά τον θρίαμβο των Τόρις - και τον ήδη υπερμεγέθη εγωισμό του Τζόνσον.
Ο Κόρμπιν, όπως και η Τρας, εκπαραθυρώθηκε από τις δυνάμεις του κατεστημένου. Στην περίπτωσή του, τα μέλη του κόμματος είχαν τη δυνατότητα το 2015 να επιλέξουν τον ηγέτη, αλλά ο κύριος όγκος των βουλευτών αντιτάχθηκε στην απόφασή τους. Ενώ η Τρας καθαιρέθηκε γρήγορα από τις "αγορές", ο Κόρμπιν κατακρεουργήθηκε, μέρα με τη μέρα, από χίλια μαχαίρια που κρατούσαν ο μηχανισμός των Εργατικών και οι φίλοι τους στα μέσα ενημέρωσης (με επικεφαλής τον Guardian και το BBC). Οι αξιωματούχοι των Εργατικών και οι περισσότεροι βουλευτές κήρυξαν ανοιχτό πόλεμο στον Κόρμπιν από την πρώτη στιγμή. Αυτό έκανε το κόμμα να μην μπορεί να εκλεγεί. Προτιμούσαν να χάσουν από τους Συντηρητικούς παρά να δουν έναν σοσιαλιστή να κερδίζει.
Στις ίδιες εκλογές ο λαϊκισμός των Τόρις έφτασε στο αποκορύφωμά του. Κατάφερε να μετατρέψει την υποστήριξη για το Brexit σε συντηρητικά εκλογικά κέρδη, ακόμη και σε περιοχές που είχαν πληγεί από την αποβιομηχάνιση της εποχής Θάτσερ.
Το ζοφερό γεγονός είναι ότι η Βρετανία θα ξαναμπεί στο δρόμο της λιτότητας.
Ο Τζόνσον ήταν ο μπροστάρης της λαϊκιστικής στροφής - ένας Βρετανός Τραμπ. Οι συγκρίσεις με τον Τραμπ μπορεί να είναι υπερβολικές: Ο Τζόνσον δεν συναναστρέφεται τακτικά με φασίστες, ούτε είναι τόσο αναίτια χυδαίος. Ωστόσο, όπως και ο Τραμπ, είναι ένας παραβάτης του νόμου και έχει την τάση να συκοφαντεί τους αντιπάλους του με εμπρηστικά ψεύδη. Όπως και ο Τραμπ, είναι ένας νταής με στολή κλόουν. Κλωτσάει κάτω - αλλά με έναν πολύ βρετανικό τρόπο: με πνεύμα. Το αισιόδοξο χιούμορ του, η ατσάλινη αυτοπεποίθησή του, ο νοσταλγικός ρατσισμός, η περιστασιακή κακία προς τις καταπιεσμένες κοινότητες και η ικανότητά του να λέει με άνεση πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν, αποτέλεσαν ένα πακέτο που άγγιξε μια σκληρή τάση πολλών ψηφοφόρων, οι οποίοι, σε ανασφαλείς εποχές, στηρίζουν τον εύθραυστο εαυτό τους υπερασπιζόμενοι το "δικαίωμα" να υποτιμούν τους άλλους.
Όντας σκωπτικά και ευτράπελα, τα "πειράγματα" του Τζόνσον διαταράσσουν το αίσθημα της παράδοσης που οι Συντηρητικοί αγαπούν. Ομοίως, η εικονοκλαστικότητα και η απρόβλεπτη συμπεριφορά του. Τη μια στιγμή θα ξεσπάσει: "Γάμα τις επιχειρήσεις". Την επόμενη, θυμίζει εγκάρδια στους οικονομικούς του φίλους ότι, μετά τη Μεγάλη Ύφεση, "υπερασπίστηκε τους τραπεζίτες" όταν όλοι οι άλλοι "ήθελαν να τους κρεμάσουν από τον πλησιέστερο φανοστάτη".Δεν είναι περίεργο που πολλοί βουλευτές των Τόρις κοιτούν τον "Μπόρις" με υπνωτισμένη αμφιθυμία. Μοιράζονται τον φανατισμό του και θαυμάζουν την ικανότητά του να κερδίζει την υποστήριξη της πλέμπας. Ωστόσο, ανατριχιάζουν μπροστά στη διάβρωση των παραδοσιακών συντηρητικών αξιών.
Έπειτα, υπάρχει το ψέμα του Τζόνσον, σε παθολογική αφθονία: στο κοινό (συχνά), στους διαπραγματευτές της ΕΕ κατά την υπογραφή του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας για τη συμφωνία αποχώρησης του Brexit, ακόμη και στη βασίλισσα για όνομα του Θεού. Η κατ' εξακολούθηση ψευδολογία του έφερε έρευνα από την Επιτροπή Προνομίων του Κοινοβουλίου για το αν παραπλάνησε τους βουλευτές σχετικά με τις πολυάριθμες παραβιάσεις του κανονισμού περί COVID. Εάν κριθεί ένοχος, θα βρεθεί αντιμέτωπος με την αναστολή της βουλευτικής του ιδιότητας. Αυτή η διαφαινόμενη υπόθεση έπεισε πολλούς βουλευτές των Συντηρητικών να μην τον προτείνουν για να αντικαταστήσει την Τρας στην ηγεσία του κόμματος. Είναι θλιβερό να επισημάνουμε ότι, αν δεν υπήρχε αυτή η σύμπτωση της χρονικής συγκυρίας, ο Τζόνσον πιθανότατα θα είχε ανακτήσει την πρωθυπουργία.Πριν από την πολιτική, η καριέρα του Τζόνσον ήταν στον Τύπο. Είναι ένας από τους ελάχιστους οικονομικούς τομείς που υποστήριξε σε μεγάλο βαθμό το "σκληρό Brexit". Ο άλλος ήταν ο χρηματοπιστωτικός τομέας, με τα hedge funds στο προσκήνιο. Εδώ ήταν που ο Ρισί Σουνάκ κέρδισε τα φτερά του και τραγουδάει τους ύμνους των hedge funds: Πετσοκόψτε τις ρυθμίσεις και αφήστε τις αγορές ελεύθερες.
Ο Σουνάκ έγινε πρωθυπουργός ενάντια στην εχθρότητα της λαϊκιστικής δεξιάς. Συμβολίζει την "κοσμοπολίτικη παγκοσμιοποίηση" που απεχθάνονται. Μπορεί να του συγχωρούν την πράσινη κάρτα των ΗΠΑ, το ρετιρέ στην παραλία της Σάντα Μόνικα και την τεράστια περιουσία του, αλλά όχι τον γάμο του με μια Ινδή, το χρώμα του δέρματός του ή τις πρόσφατες δημοσιονομικές πολιτικές του. Ως καγκελάριος υπό τον Τζόνσον αύξησε τη φορολογική επιβάρυνση της Βρετανίας στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 70 ετών για να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα για τις άδειες την περίοδο του lockdown. Αργότερα, έδωσε το τελικό χτύπημα όταν οι βουλευτές των Συντηρητικών απομάκρυναν τον Τζόνσον από το αξίωμά του. Η υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Πολιτισμού, Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Αθλητισμού του Τζόνσον, Ναντίν Ντόρις, έφτασε στο σημείο να κοινοποιήσει ένα μοντάζ με τον Ρισί να μαχαιρώνει πισώπλατα τον Μπόρις. Παρ' όλη τη συζήτηση για την ενότητα του κόμματος, αυτά τα σημάδια είναι βαθιά. Από άποψη ιδιοσυγκρασίας, ο Σουνάκ είναι ο αντίποδας του Τζόνσον: κομψός, νηφάλιος και πραγματιστής. Ως τέτοιος, ταιριάζει στο σχέδιο των Τόρις για το μέλλον. Τα μηνύματα προς τις αγορές θα πρέπει να είναι έξυπνα.
Η κυβέρνηση του Σουνάκ αντιμετωπίζει έναν παγκόσμιο αντίθετο άνεμο με τη μορφή του στασιμοπληθωρισμού, αλλά και δύο εγχώρια δηλητηριασμένα δισκοπότηρα (poisoned chalices): τις προηγούμενες αποτυχίες του ίδιου και του Τζόνσον.
Από τις πιο πολυδιαφημισμένες επιτυχίες τους, και οι δύο έχουν κολακεύσει για να εξαπατήσουν. Η πρώτη, το 2016, ήταν το δημοψήφισμα για το Brexit. Η νίκη με 17 εκατομμύρια ψήφους, δηλαδή περίπου το ένα τρίτο του εκλογικού σώματος, αντιπροσώπευε τη μεγαλύτερη δημοκρατική ψήφο στη βρετανική ιστορία. Ωστόσο, ο στόχος των Τόρις για το Brexit ήταν να εγκαινιάσουν ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, με νέες εμπορικές συμφωνίες που θα υποβοηθούνταν από την απορρύθμιση. Αυτό δεν πήγε σύμφωνα με το σχέδιο, όπως καθιστά σαφές πρόσφατη έκθεση της επιτροπής δημόσιων οικονομικών της Βουλής των Κοινοτήτων. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Βρετανίας έχει αυξηθεί λιγότερο από το 2016 από ό,τι το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και πολύ λιγότερο από τις ΗΠΑ. Το Brexit, μακριά από το να θεραπεύσει τα ενδο-συντηρητικά σχίσματα, τα βάθυνε και τα πολλαπλασίασε, μεταξύ άλλων μεταξύ του υπερ της λιτότητας "ακραίου κέντρου" ( του Σουνάκ, και του σημερινού καγκελάριου Τζέρεμι Χαντ) και της λαϊκιστικής δεξιάς (Τζόνσον και Τρας).
Η άλλη προσχηματική επιτυχία των Johnson και Sunak ήταν η αντιμετώπιση του COVID. Κάνουν φασαρία ότι αγόρασαν γρήγορα εμβόλια. Συνολικά, ωστόσο, το ένστικτο "ας αφήσουμε τον ιό να τρέχει" που μοιράζονταν και οι δύο, σε συνδυασμό με κραυγαλέα λάθη (όπως ο νεποτιστικός διορισμός ενός αποτυχημένου επιχειρηματία ιπποδρομιών ως επικεφαλής της COVID Test and Trace) οδήγησε σε ένα άθλιο ρεκόρ. Το προσδόκιμο ζωής των Βρετανών, ιδίως στις υποβαθμισμένες γειτονιές, κατέρρευσε. Η υπερβάλλουσα θνησιμότητα της Βρετανίας λόγω COVID ξεπερνά σχεδόν όλα τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης και όλες τις χώρες του G7, εκτός από τις ΗΠΑ. Η Long COVID εξακολουθεί να πλήττει περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους, προκαλώντας ελλείψεις εργατικού δυναμικού και επιβαρύνοντας το σύστημα υγείας.
Ο Σουνάκ νίκησε τον Τζόνσον, χάρη σε μια αλλαγή των κανόνων που ορίζει ότι κάθε υποψήφιος ηγέτης πρέπει να εξασφαλίζει τουλάχιστον 100 υποψηφιότητες από βουλευτές. Ο Τζόνσον κατάφερε μόλις και μετά βίας να εξασφαλίσει το μισό αυτό ποσοστό.
Πού οδηγεί αυτό την κυβέρνηση του Σουνάκ;
Το ζοφερό γεγονός είναι ότι η Βρετανία, η οποία βιώνει επίπεδα φτώχειας και χρόνιας ασθένειας που ξεπερνούν τα όρια του οφθαλμού, και η οποία τώρα μαστίζεται από μια κρίση επιβίωσης, θα ξεκινήσει εκ νέου το πρόγραμμα λιτότητας. Ο νέος ηγέτης της είναι πιθανώς ο πλουσιότερος βουλευτής στην ιστορία και σίγουρα ο μόνος πρωθυπουργός του οποίου ο πλούτος υπερβαίνει αυτόν του μονάρχη. Ως πρώην εταίρος hedge fund, εκπροσωπεί την πιο παρασιτική και καταστροφική μορφή της οικονομίας. Η σύζυγός του ανήκει στην τάξη των "non-dom", δηλαδή των πολυεκατομμυριούχων που επιτρέπεται να αποφεύγουν να πληρώνουν φόρους για το συντριπτικό μεγαλύτερο μέρος του πλούτου και των εισοδημάτων τους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς σε θέματα φορολογίας, ο Σουνάκ "δεν ήταν διαφανής όσον αφορά τα οικονομικά του και το ιστορικό του στο hedge fund εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευσή του να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή". Ως καγκελάριος επέβλεψε τη μεγαλύτερη, σύμφωνα με ορισμένα στοιχεία, αύξηση της ανισότητας στη Βρετανία. Μισητός από πολλούς στο κόμμα του και χωρίς το χάρισμα του Τζόνσον, πρόκειται να αναλάβει την εποπτεία μιας τελευταίας σύντομης περιόδου διακυβέρνησης των Τόρις. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν γνωρίζουμε ακόμη την ομάδα του υπουργικού συμβουλίου του, αλλά μπορούμε να προβλέψουμε ότι θα τον πλαισιώνει ο Χαντ, διαβόητος για το ρόλο του ως χρήσιμος ηλίθιος του Ρούπερτ Μέρντοχ και για το γεγονός ότι προκάλεσε την "καταστροφή" του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Εν ολίγοις, αν και ο Σουνάκ κληρονομεί μια σημαντική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, το κόμμα των Τόρις είναι κατακερματισμένο και ένα σημαντικό τμήμα βουλευτών και μελών τον απεχθάνεται. Η πλειοψηφία τους είναι πιθανό να εξαφανιστεί μόλις υποβληθεί σε εκλογική δοκιμασία. (Και ο Σουνάκ θα λάβει ελάχιστη ή καθόλου ώθηση από τις εθνικές μειονότητες. Το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός της Βρετανίας είναι μη λευκός είναι ιστορικό, αλλά δεν πρόκειται για "στιγμή Ομπάμα").
Ο κύριος ωφελημένος από την πανσπερμία των Τόρις θα είναι οι Εργατικοί. Αλλά εδώ είναι το πρόβλημα. Οι Εργατικοί μετά τον Κόρμπιν έχουν στραφεί προς το ακραίο κέντροΟ ηγέτης τους, Κίρ Στάρμερ, επιθυμεί να επαναλάβει το τέχνασμα που έγινε πριν από τρεις δεκαετίες. Τη "Μαύρη Τετάρτη" του 1992 η τότε κυβέρνηση των Τόρις έχασε την εμπιστοσύνη των αγορών και η στερλίνα κατέρρευσε. Με τους Συντηρητικούς να έχουν στιγματιστεί ως οικονομικά ασυνείδητοι, οι Εργατικοί επαναπροσδιορίστηκαν ως "Νέοι Εργατικοί", το κόμμα των υγιών οικονομικών, της δημοσιονομικής υπευθυνότητας και του κεντρώου νεοφιλελευθερισμού. Έχοντας εκκαθαρίσει αδίστακτα το κόμμα του από το αριστερό πνεύμα - με τη συνεχή εφαρμογή εξαπάτησης, διαφθοράς και παράβασης του νόμου, όπως αποκάλυψε πρόσφατα μια μεγάλη διαρροή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου - οι Εργατικοί του Στάρμερ μπορούν να προσφέρουν μόνο κοινοτοπίες και "πειθαρχία στην αγορά". Ο στόχος είναι να διαχειριστούν τα οικονομικά του έθνους σε δύσκολους καιρούς, έτσι ώστε να βρεθεί λίγος χώρος για δαπάνες υποδομών, οι οποίες θα αναζωπυρώσουν τους ανοδικούς κύκλους της αύξησης του ΑΕΠ. Πρόκειται για ένα ανούσιο παιχνίδι που έχει προοπτική εκλογικής επιτυχίας μόνο μέσω της ανικανότητας του αντιπάλου. Οι βασικές κρίσεις, της κοινωνικής ανισότητας και της παρακμής της δημοκρατίας, από τις οποίες απορρέει η αναταραχή της πολιτικής στη Βρετανία, θα έμεναν ανεπίλυτες. Οι ίδιες οι πολιτικές που θεσπίστηκαν υπό την τελευταία κυβέρνηση των Εργατικών - συμπεριλαμβανομένης της ενδυνάμωσης της Τράπεζας της Αγγλίας και των χρηματοπιστωτικών αγορών - είναι συνυπεύθυνες για την οικονομική πόλωση, τον κοινωνικό κατακερματισμό και την οργή που βράζει πίσω από τις πρόσφατες σκηνές χάους στην Downing Street 10.
Είτε η πρωθυπουργία του Σουνάκ επιβιώσει περισσότερο από την πρωθυπουργία της Τρας, του Τζόνσον ή (τη ζωή) του μαρουλιού, η αναταραχή θα συνεχιστεί.
https://truthout.org/articles/britains-new-pm-is-as-wealthy-as-the-king-and-as-distant-from-the-people/
