Μεταξύ Τραμπ και Πούτιν: Η Ευρώπη στο σταυροδρόμι της ιστορίας
Daniel Tanuro
Το σύμφωνο Τραμπ-Πούτιν στοχεύει στη διχοτόμηση της Ευρώπης και στην επιβολή αυταρχικών αντιδραστικών και πολεμοχαρών καθεστώτων λιτότητας στις αντίστοιχες ζώνες επιρροής τους.
Βραχυπρόθεσμα, το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει τη συντριβή του ουκρανικού λαού στην Ανατολή και τη στήριξη των ακροδεξιών τραμπικών, εθνικιστικών και “κυριαρχικών” κομμάτων στη Δύση. Τόσο ο Τραμπ όσο και ο Πούτιν ποντάρουν στην ατομικοποίηση της κοινωνίας και στην αποσύνθεση της Ευρώπης.
Πέραν αυτού, οι δύο δεσπότες έχουν τις δικές τους ατζέντες: απόσπαση της Ρωσίας από την Κίνα για τον έναν, αποκατάσταση της Ρωσίας στα σύνορα της τσαρικής αυτοκρατορίας για τον άλλον. Όπως και με το σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν για τον διαμελισμό της Πολωνίας, είναι πιθανές οι ανατροπές, ανάλογα με την ισορροπία δυνάμεων, με νέες απειλές πολέμου να διαφαίνονται.
Όπως και να έχει, το σύμφωνο μεταξύ Τραμπ και Πούτιν βάζει ήδη σε βαθιά κρίση το μεταπολεμικό αστικό σχέδιο: την οικοδόμηση μιας υπερφιλελεύθερης Ευρωπαϊκής Ένωσης, προνομιακού συμμάχου του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και ευρωπαϊκού πυλώνα του ΝΑΤΟ. Με αυτόν τον τρόπο η ευρωπαϊκή αστική τάξη επεδίωκε να καθιερωθεί ως βασικός πρωταγωνιστής στον ανταγωνιστικό αγώνα για την παγκόσμια καπιταλιστική ηγεμονία.
Τώρα που το σχέδιό της απειλείται με χρεοκοπία, η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη προσπαθεί εσπευσμένα να βρει μια απάντηση που να είναι ακόμη πιο στενά ευθυγραμμισμένη με τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Το σύμφωνο Μόσχας-Ουάσινγκτον λειτουργεί ως επιταχυντής: επαναστρατιωτικοποίηση στα άκρα, περισσότερη λιτότητα, περισσότερα δώρα στα αφεντικά, αμφισβήτηση των -πολύ ανεπαρκών- οικολογικών μέτρων, σκλήρυνση των επαίσχυντων πολιτικών “επαναπροωθήσεων” των μεταναστών… Χωρίς να ξεχνάμε και το προσκύνημα στον Τραμπ, με την ελπίδα να μοιραστούν κάτι από την ουκρανική πίτα της «ανοικοδόμησης».
Όταν πρόκειται να δοθούν στον ουκρανικό λαό οι πόροι που χρειάζεται για τη νόμιμη άμυνά του, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κωφεύουν. Όταν πρόκειται για την παραγωγή όπλων για μια «ισχυρή Ευρώπη», τίποτα δεν τις σταματά. Το δόγμα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού ξαφνικά δεν ισχύει πια… παρά μόνο για να «δικαιολογήσει» τη λιτότητα, την καταστολή των ελευθεριών και την οικολογική καταστροφή, που συνεχίζονται αμείωτα.
Η «υποστήριξη της Ουκρανίας» χρησιμοποιείται ως πρόσχημα. Στην πραγματικότητα, εδώ και τρία χρόνια, οι ηγέτες της ΕΕ φρενάρουν την στήριξή τους προς το Κίεβο. Από τη μία, παρόλες τις αντιξοότητες, ο ουκρανικός λαός αντιστέκεται ηρωικά. Από την άλλη, η Ρωσία είναι εξαντλημένη από τις τεράστιες απώλειες σε άνδρες και υλικό. Αν η Ουκρανία πέσει, η Μολδαβία και η Γεωργία θα βρεθούν αμέσως μετά στο στόχαστρο. Αλλά πέρα και από αυτό, ο Πούτιν κυρίως ποντάρει στην πολιτική αποσύνθεση και όχι στη στρατιωτική κατάκτηση για να αυξήσει την επιρροή του. Η ιδέα ότι οι στρατοί του ετοιμάζονται να προελάσουν στο δυτικό τμήμα της ηπείρου αποτελεί απλώς χειραγώγηση.
Στις σημερινές συνθήκες, θα αρκούσε να διατεθούν οι υφιστάμενοι στρατιωτικοί πόροι της ΕΕ, να διαγραφεί το ουκρανικό χρέος, να δοθούν στο Κίεβο τα 200 δισεκατομμύρια των “παγωμένων” ρωσικών κεφαλαίων, συν μια ειδική εισφορά στις μεγάλες περιουσίες, η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών και μια τεράστια διεθνιστική μαζική κινητοποίηση για τη δημοκρατία και την ειρήνη (μέσω της διάλυσης όλων των στρατιωτικών μπλοκ και του σεβασμού των συνόρων). Όλα αυτά θα δημιουργούσαν τη δυνατότητα αποσταθεροποίησης του νεοφασισμού του Πούτιν. Και ως αποτέλεσμά τους, ένα διαφορετικό μέλλον θα άνοιγε για την ήπειρο και τον κόσμο.
Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει τίποτα να περιμένουμε από μια αντιδημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία στηρίζει τον γενοκτονικό πόλεμο του Νετανιάχου ενάντια στον παλαιστινιακό λαό, προκαλεί το θάνατο χιλιάδων μεταναστών στη θάλασσα κάθε χρόνο, επιβάλλει άνισες ανταλλαγές στις χώρες της περιφέρειας και η ίδια αυτοπροσδιορίζεται ως «οικονομία ανοιχτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό». Η «πολιτική άμυνας» αυτής της ΕΕ δεν μπορεί παρά να είναι μια πολιτική υπεράσπισης των καπιταλιστικών συμφερόντων, σε βάρος των εργαζομένων, των νέων, των γυναικών, των καταπιεσμένων λαών και του πλανήτη.
Αν οι λαοί της γηραιάς ηπείρου θέλουν να ξεφύγουν από τον ανταγωνισμό ΗΠΑ και Κίνας για την παγκόσμια ηγεμονία, με άξονα τη Ρωσία, αν θέλουν να είναι οι ίδιοι φορείς της δικής τους κοινής ιστορίας, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ενώσουν τα κοινωνικά τους κινήματα και τα συνδικάτα τους στον αγώνα για μια διαφορετική, δημοκρατική, κοινωνική, ανοιχτή, γενναιόδωρη, οικοσοσιαλιστική Ευρώπη.
Μια Ευρώπη που θα τα βάλει με το μεγάλο κεφάλαιο και θα κοινωνικοποιήσει τον πιστωτικό τομέα, την ενέργεια, τη βιομηχανία όπλων και τους άλλους τομείς κλειδιά.
Μια Ευρώπη που θα αυξήσει τους μισθούς, θα αναπτύξει την κοινωνική ασφάλιση, θα ενισχύσει τις δημόσιες υπηρεσίες, θα καταπολεμήσει την ανισότητα και θα εξαλείψει τη φτώχεια.
Μια Ευρώπη που θα πάρει τα χρήματα από εκεί που βρίσκονται για να χρηματοδοτήσει μια οικολογική μετάβαση που να αξίζει το όνομά της, χωρίς ορυκτά καύσιμα, πυρηνική ενέργεια, τεχνολογίες μαθητευόμενου μάγου ή agrobusiness.
Μια Ευρώπη που θα διαγράψει τα χρέη των χωρών του Νότου, θα αποκηρύξει τη νεοαποικιακή λεηλασία και θα μοιραστεί τις ανακαλύψεις που είναι απαραίτητες για την απαλλαγή της οικονομίας από τον άνθρακα,
Μια Ευρώπη στην οποία οι λαϊκές τάξεις θα έχουν κατά νου να εξασφαλίσουν τη δική τους άμυνα σε περίπτωση ανάγκης, όπου η επιστράτευση θα αντικαταστήσει τους επαγγελματικούς στρατούς.
Ο δρόμος προς την ίδρυση αυτής της Ευρώπης είναι πολιτικός: περνάει από τον αγώνα κατά της εθνικής απόσυρσης και την κινητοποίηση για την εκλογή μιας ευρωπαϊκής συντακτικής συνέλευσης.
Η κατάσταση είναι επείγουσα. Η Ευρώπη και ο κόσμος βρίσκονται σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Τα δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα γεννήθηκαν στην Ευρώπη του 19ου και 20ου αιώνα ως αποτέλεσμα του αγώνα του εργατικού κόσμου ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση. Το μέλλον τους διακυβεύεται εν μέσω ενός φλεγόμενου πλανήτη που οι δεσπότες ονειρεύονται να τον υποτάξουν κάτω από την δικτατορία του κεφαλαίου χωρίς όρια.
Daniel Tanuro
7/3/2025
από το site του βελγικού τμήματος της 4ης Διεθνούς, Gauche Anticapitaliste: “Entre Trump et Poutine, l’Europe au carrefour de l’Histoire”, par Daniel Tanuro, 7/3/2025
