Το άρθρο του Michael Karadjis που αναδημοσιεύουμε (από το μπλογκ Παραναγνώστης) αποτελεί μια αναλυτική παρουσίαση της κατάστασης στη Συρία έτσι όπως έχει εξελιχθεί τις τελευταίες εβδομάδες, των διεθνών και εσωτερικών δυνάμεων που αντιπαρατίθενται, των τακτικών τους και των στόχων τους. Παρά την αμφισημία που χαρακτηρίζει κάποιες θέσεις του, το άρθρο του Karadjis είναι ένας εξαιρετικά χρήσιμος οδηγός για την κατανόηση μιας κατάστασης, η οποία συχνά εμφανίζεται χαωτική.

Ο Michael Karadjis είναι σοσιαλιστής και αγωνιστής των κινημάτων αλληλεγγύης από την μαθητική του ηλικία, όταν συμμετείχε στο κίνημα ενάντια στον πόλεμο στο Βιετνάμ. Έχει κάνει διδακτορικό σχετικά με την πολιτική στο Βιετνάμ και σήμερα διδάσκει πολιτική και την κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Σύδνεϋ. Είναι τακτικός συνεργάτης των αυστραλιανών Green Left Weekly, Links International Journal for Socialist Renewal και άλλων εκδόσεων της αριστεράς.

Michael Karadjis

Τουρκία, Αντάρτες Κούρδοι και Άσαντ στη Βόρεια Συρία

Μετάφραση: Παραναγνώστης

Τη μία εβδομάδα οι Ηνωμένες Πολιτείες έσπευδαν στην υπεράσπιση των Κούρδων συμμάχων τους, των Μονάδων Λαϊκής Προστασίας (YPG), όταν το καθεστώς Άσαντ τους βομβάρδιζε στη Χάσακα, και την επόμενη εβδομάδα πολλές φιλο-YPG φωνές κατηγορούσαν τις ίδιες ΗΠΑ για προδοσία, για υποστήριξη της τουρκικής επέμβασης στη Συρία, (μαζί με 5.000 στρατεύματα του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, FSA), για να διώξει το ISIS από τη συνοριακή πόλη Τζαράμπλους.

Ωστόσο, η αστάθεια δεν θα ήταν μια χρήσιμη εξήγηση της συμπεριφοράς των ΗΠΑ. Αντίθετα, τα δύο γεγονότα δείχνουν ότι ίσως σκαρώνονται τα περιγράμματα μιας περιφερειακής συμφωνίας για μια αντιδραστική λύση της συριακής κρίσης. Αν κάτι ακούγεται συνωμοτικό, επιτρέψτε μου να τονίσω εξαρχής ότι τίποτα από αυτά δεν έχει συγκεκριμενοποιηθεί, πολλά θα μπορούσαν να αλλάξουν, και πολλοί μπορεί να μείνουν μόνο κατά το ήμισυ ικανοποιημένοι. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι τα κράτη που εμφανίζονται σε αντιπαράθεση μεταξύ τους, πίσω από τα παρασκήνια διεξάγουν διαπραγματεύσεις, δεν είναι δα μια τεράστια αποκάλυψη.

Και πάνω απ’ όλα, είναι πάντα σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι όταν καπιταλιστικά κράτη μισό-στηρίζουν επαναστάσεις για τους δικούς τους γεωπολιτικούς ή άλλους λόγους, ο στόχος είναι κάποιο είδος πίεσης ή ελιγμού. Ο απώτερος στόχος όλων των περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων απέναντι στην μεγαλειώδη λαϊκή εξέγερση στη Συρία ήταν η ήττα της, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ακόμη και από διαφορετικούς δρόμους.

Τουρκία: Οι διπλωματικές κωλοτούμπες του ΑΚΡ

Μερικά από αυτά σχετίζονται με τις πρόσφατες διπλωματικές κωλοτούμπες της τουρκικής κυβέρνησης του Ταγίπ Ερντογάν και του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), ενός αποφασιστικού υποστηρικτή των Σύρων ανταρτών. Αυτό περιλαμβάνει την ευρείας δημοσιότητας συμφιλίωση της Τουρκίας με τη Ρωσία και το Ισραήλ (που έχουν οι ίδιοι συνάψει μια πολύ στενή συμμαχία τον τελευταίο χρόνο, με αμέτρητες επισκέψεις υψηλού επιπέδου μεταξύ Πούτιν και Νετανιάχου). Την περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ιράν (που πάντα παρέμεναν ισχυρές, παρότι οι δύο χώρες υποστήριζαν αντιμαχόμενες πλευρές στη Συρία) και τη δήλωση του πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ (που αντικατέστησε πρόσφατα τον Αχμέτ Νταβούτογλου) ότι η Τουρκία δεν αντιτίθεται πλέον σε ένα ρόλο για τον Άσαντ σε μια «μεταβατική» κυβέρνηση¹ αποτελούμενη από στοιχεία του καθεστώτος και της αντιπολίτευσης, θέση που φέρνει την Τουρκία σε ευθυγράμμιση με τη θέση των Ηνωμένων Πολιτειών και σε σύγκρουση με εκείνη της συριακής αντιπολίτευσης. Ο Γιλντιρίμ επίσης πρόσφατα ανέφερε ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Συρία θα «επιστρέψουν στο φυσιολογικό»².

Οι ΗΠΑ επιβάλλουν την πρώτη Ζώνη Απαγόρευσης Πτήσεων (ΖΑΠ) στη Συρία:

Προς υπεράσπιση της Ροζάβα

Όπως είναι ευρέως γνωστό, οι YPG –που συνδέονται με το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD)– και το καθεστώς Άσαντ, είχαν ένα μακροχρόνιο, πραγματιστικό σύμφωνο μη επίθεσης, το οποίο μερικές φορές σπάει σε δευτερεύουσες συγκρούσεις, και άλλες φορές οδηγεί στη συνεργασία – όπως η βοήθεια προς το καθεστώς κατά την πρόσφατη πολιορκία των ανταρτών στο Χαλέπι³.

Ωστόσο, η αγριότητα της τελευταίας σύγκρουσης στην Χάσακα ήταν κάτι νέο. Ήταν η πρώτη φορά που ο Άσαντ έριξε την αεροπορία του κατά των YPG· η αεροπορία του Άσαντ είναι συνήθως αφοσιωμένη στην σφαγή του άμαχου πληθυσμού των περιοχών που ελέγχονται από τους αντάρτες.

Αυτό μπορεί να ήταν ένα μήνυμα του Άσαντ προς την Τουρκία, μια απόκριση στις κεραίες της Τουρκίας. Ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΑΚΡ παρατήρησε πρόσφατα ότι ενώ ο Άσαντ είναι ένας δολοφόνος, «δεν υποστηρίζει πάντως την αυτονομία του Κουρδιστάν... στηρίζουμε την ίδια πολιτική»⁴. Αυτό είναι αλήθεια· παρά τον πραγματισμό των YPG, ο Άσαντ απέρριψε δυναμικά την κουρδική αυτονομία. Και με δεδομένη την τρέχουσα άνοδο του κουρδικού αγώνα στο Ιράν⁵, οι εξέχουσες συναντήσεις Τουρκίας-Ιράν έχουν σίγουρα αντικουρδικό περιεχόμενο· το Ιράν μπορεί να ενεργεί ως σύνδεσμος μεταξύ του Ερντογάν και του Άσαντ.

Τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ είναι βασικοί υποστηρικτές των YPG. Από την αρχή της ρωσικής εισβολής τον περασμένο Σεπτέμβριο, το PYD/YPG τάχθηκε υπέρ του ρωσικού βομβαρδισμού των «τζιχαντιστών» (ακόμα κι αν στην πράξη βομβαρδίστηκαν ως επί το πλείστον κανονικοί αντάρτες και πολύ σπάνια το ISIS). Σε αντάλλαγμα, οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές χρησιμοποιήθηκαν για να βοηθήσουν τις YPG του Αφρίν εναντίον των ανταρτών το Φεβρουάριο, βοηθώντας τους να πάρουν από τους αντάρτες, μια σειρά πόλεις αραβικής πλειοψηφίας στο βόρειο Χαλέπι, όπως η Τελ Ριφάατ, ένα εμβληματικό κέντρο της αντίστασης τόσο κατά του Άσαντ όσο και κατά του ISIS. Αλλά η υψηλού επιπέδου συμφιλίωση του Πούτιν με τον Ερντογάν, ενώ παραμένει ο κύριος υποστηρικτής του Άσαντ, ακόμη και όταν αυτός επιτίθεται στις YPG, αναγκάζει τη Ρωσία να πετάξει τις YPG σαν καυτή πατάτα.

Η συμμαχία των ΗΠΑ με τις YPG, όμως, είναι πολύ πιο θεμελιώδης. Οι ΗΠΑ ήταν, για δύο χρόνια τώρα, η μόνιμη αεροπορική δύναμη για όλες τις αντι-ISIS επιχειρήσεις των YPG και της συμμαχίας των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) της οποίας ηγούνται και η οποία περιλαμβάνει και μικρές μη-κουρδικές συνιστώσες. Οι ΗΠΑ έχουν επίσης στείλει «ειδικές δυνάμεις» για να συνεργαστούν με τις YPG, και έχουν εγκαταστήσει την πρώτη τους στρατιωτική βάση στη Συρία στο ανατολικό τμήμα της Ροζάβα.

Έχοντας τόσα επενδύσει στη συμμαχία του SDF, οι ΗΠΑ επέβαλαν την πρώτη ΖΑΠ στη Συρία, πάνω από την ανατολική Ροζάβα. Μετά την επίθεση συριακών SU-24 που βομβάρδισαν την περιοχή στις 18 Αυγούστου, ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τζεφ Ντέιβις προειδοποίησε ότι τα αεροσκάφη του καθεστώτος «θα ήταν συνετό να μην κάνουν πράγματα που τους θέτουν σε κίνδυνο», καθώς πολεμικά αεροσκάφη των ΗΠΑ αναχαίτισαν τα καθεστωτικά αεριωθούμενα⁶. Τα αεροσκάφη του Συνασπισμού των ΗΠΑ αντιμετώπισαν και πάλι πολεμικά αεροσκάφη του καθεστώτος την επόμενη μέρα, τα οποία «ενθάρρυναν να αποχωρήσουν από τον εναέριο χώρο χωρίς περαιτέρω περιστατικά», δήλωσε ο Ντέιβις.

Παρεμπιπτόντως, η ευκολία με την οποία οι ΗΠΑ επέβαλαν αυτή τη ΖΑΠ διαψεύδει όλες τις συζητήσεις ότι δήθεν μια ΖΑΠ για την προστασία των αμάχων από γενοκτονικούς βομβαρδισμούς του Άσαντ θα οδηγούσε στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Φυσικά, το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου ούτε καν πρόσεξε την επιβολή αυτής της ΖΑΠ, εφόσον επιβάλλεται από τις ΗΠΑ για να προστατεύσουν δυνάμεις των ΗΠΑ, ή των YPG. Ούτε πρόκειται βέβαια το δυτικό «αντιπολεμικό κίνημα» να τη θεωρήσει ως κάποιου είδους «επέμβαση των ΗΠΑ» περισσότερο από όσο θεώρησε ως τέτοια τα δύο χρόνια βομβαρδισμών, με εκατοντάδες απώλειες αμάχων. Ένας τεράστιος σάλος κατά της «επέμβασης των ΗΠΑ» θα σηκωνόταν μόνο εάν οι ΗΠΑ, σε κάποιο παράλληλο σύμπαν, χρησιμοποιούσαν τις δυνάμεις που ήδη επεμβαίνουν στη Συρία για να προστατεύσουν νοσοκομεία και σχολεία στις περιοχές που ελέγχουν οι αντάρτες.

Αλλά και πάλι, η ασχετοσύνη των δεινοσαύρων που αυτοαποκαλούνται «αντιπολεμικό κίνημα», ενώ, σε μεγάλο βαθμό, είναι κράχτες ενός από τους πιο βίαιους πολέμους εναντίον αμάχων στη σύγχρονη ιστορία, δεν αποτελεί είδηση. Η ασχετοσύνη τους στην παγκόσμια πολιτική σήμερα είναι εγνωσμένης αξίας.

Πέρα από τις ανοησίες περί «Νέου Ψυχρού Πολέμου»:

Περιφερειακή συμμαχία για την αντεπανάσταση

Η πρόσφατη συζήτηση για μια υποτιθέμενη Ρωσο-τουρκο-ιρανική συνεννόηση για τη Συρία συνήθως ισχυρίζεται ότι η νέα κλίση του Ερντογάν προς τη Μόσχα προκλήθηκε από την επιφυλακτική υποστήριξη που έδωσαν οι ΗΠΑ προς την κυβέρνηση της Τουρκίας κατά την πρόσφατη απόπειρα πραξικοπήματος, την άρνηση των ΗΠΑ να παραδώσουν τον Γκιουλέν, τον οποίο η Τουρκία κατηγορεί για το πραξικόπημα, και τη μεγάλης κλίμακας υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις YPG/SDF, βοηθώντας τους εκδιώξουν το ISIS από την Μανμπίτζ (Ιεράπολη) της βόρειας Συρίας, που δεν απέχει πολύ από τα σύνορα με την Τουρκία.

Ωστόσο, η κουβέντα ότι η Τουρκία έτσι «κινείται προς τη Ρωσία και μακριά από τις ΗΠΑ σχετικά με τη Συρία» βασίζεται στην ιδέα ότι ο «Ψυχρός Πόλεμος» εξακολουθεί να υφίσταται. Στη Συρία, τουλάχιστον, οι ΗΠΑ και η Ρωσία βλέπουν τη συριακή σύγκρουση με «θεμελιωδώς πολύ παρόμοιο τρόπο»⁷, όπως δήλωσε ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Τζον Κέρι. Ενώ αυτό δεν αποκλείει ήσσονος σημασίας αντιπαλότητες ή τακτικές διαφορές, στην πραγματικότητα η νέα θέση της Τουρκίας ότι ο Άσαντ μπορεί να παραμείνει «προσωρινά» σημαίνει ότι η Τουρκία έχει φτάσει πλέον στη θέση των ΗΠΑ δια της προσέγγισης, στα μισά του δρόμου με τη ρωσική θέση.

Αυτή η συζήτηση περί «Ψυχρού Πολέμου» αποτυγχάνει να εξηγήσει τις εξέχουσες διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ρωσίας για να συμμετάσχουν σε κοινό βομβαρδισμό της Τζάμπχατ αν-Νούσρα⁸, πράγμα που θα σήμαινε σχεδόν αναπόφευκτα βομβαρδισμό των μη- Νούσρα ανταρτών, με δεδομένη την πραγματική γεωγραφία της εξέγερσης. Πράγματι, αναφέρθηκαν ακόμη και βομβαρδισμοί των ανταρτών στο Χαλέπι⁹ από το Συνασπισμό των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πολιορκίας.

Στην πραγματικότητα, η Ρωσο-τουρκο-ιρανική συενννόηση είναι καλύτερο να θεωρείται ως μια «Ρωσο-τουρκο-Ιράν-ΗΠΑ-Άσαντ» συνεννόηση, φυσικά με κάποια σημεία διαφοροποιήσεων.
Μέρος αυτής της συνενννόησης είναι αντικουρδικό, αν και, όπως είδαμε στη Χάσακα, κάτι τέτοιο θα είναι μόνο μερικό προκειμένου για τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα καθώς εξακολουθούν να θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις YPG για μια επιχείρηση δυνητικής αυτοκτονίας προκειμένου να επιτεθούν στο ISIS στην πρωτεύουσά του τη Ράκα, νότια από το Κομπάνι.

Ένα άλλο μέρος αυτής της συνεννόησης είναι κατά των ανταρτών, αλλά αυτό είναι μόνο εν μέρει προκειμένου για την Τουρκία. Η Τουρκία επέτρεψε τη ροή όπλων προς τους αντάρτες που πολεμούσαν για να σπάσουν τελικά με επιτυχία την πρόσφατη ολοκληρωτική πολιορκία 300.000 ανθρώπων στο Χαλέπι από τον Άσαντ, που αν δεν την διασπούσαν θα οδηγούσε στην καταστροφή. Αυτή η πτυχή δεν συνεπάγεται βοήθεια προς το καθεστώς για το ακατόρθωτο έργο της πλήρους συντριβής των ανταρτών, αλλά μάλλον για τον περιορισμό τους στις τρέχουσες περιοχές, αναγκάζοντάς τους να σταματήσουν να πολεμούν το καθεστώς και χρησιμοποιώντας τους μόνο για την καταπολέμηση του ISIS ή ακόμα της Νούσρα, εξωθώντας τους ταυτόχρονα σε μια συμφωνία με το καθεστώς που να περιλαμβάνει τον Άσαντ «προσωρινά».

Αυτό ήταν το μοντέλο που είχαν επιβάλει οι ΗΠΑ στο πολιτικά μετριοπαθές, αλλά στρατιωτικά ισχυρό, νότιο μέτωπο του FSA, αποτρέποντάς το από την προώθησή του προς τη Δαμασκό¹⁰, βοηθώντας έτσι το καθεστώς να εξαναγκάσει σε παράδοση την επαναστατημένη πόλη της Ντάραγια¹¹. Έτσι, ενώ βρίσκεται έξω από το πεδίο αυτού του άρθρου, η παράδοση και η εθνοκάθαρση της Ντάραγια, και τώρα μιας σειράς άλλων μικρών επαναστατικών κέντρων, φαίνεται να είναι μέρος αυτής της ίδιας αντεπαναστατικής διαδικασίας «τακτοποίησης».

Η τουρκική επέμβαση στην Τζαράμπλους:

Μεταξύ απελευθέρωσης και σφαγής

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι ΗΠΑ – ενώ εγγυήθηκαν προς το παρόν την εξουσία των YPD-SDF στα εδάφη που ελέγχουν ανατολικά του Ευφράτη (δηλαδή, από το Κομπάνι και τη Χάσακα μέχρι το Καμισλί) – προσπάθησαν να «ισορροπήσουν» μεταξύ των Τούρκων και SDF συμμάχων τους παρέχοντας αεροπορική υποστήριξη στην άμεση επέμβαση της Τουρκίας στη Συρία, μαζί με 5.000 μαχητές του FSA από την περιοχή Αζάζ, για να εκδιώξουν το ISIS από τη συνοριακή πόλη Τζαράμπλους.

Το τουρκικό καθεστώς, φυσικά, έχει τους δικούς του στόχους σε αυτήν την επιχείρηση, που μπορεί μεν να συμπίπτουν κατά καιρούς με τους στόχους των Σύρων ανταρτών, αλλά είναι πάντως διαφορετικοί από αυτούς. Και υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μαχητές FSA δεν αγνοούν τους κινδύνους εγκλωβισμού τους σε συμφέροντα διαφορετικά από τα δικά τους¹². Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι αυτοί οι αντάρτες στα βόρεια του Χαλεπιού, που έχουν για χρόνια πολεμήσει το ISIS, ενήργησαν προς το δικό τους συμφέρον απελευθερώνοντας την αραβικής πλειοψηφίας πόλη της Τζαράμπλους.

Συμπιεσμένοι μέσα στον θύλακα Αζάζ-Μάρε στο βόρειο Χαλέπι μετά την ρωσική-Άσαντ-YPG επίθεση τον Φεβρουάριο που τους απέκοψε από την πόλη του Χαλεπιού, οι αντάρτες χρειαζόταν να επεκτείνουν τον επιχειρησιακό τους χώρο. Απαρατήρητοι από τον κόσμο, οι αντάρτες αυτοί είχαν μόλις απελευθερώσει –σε μεγάλο βαθμό από μόνοι τους– τη σημαντική πόλη της αρ-Ράι στα τουρκικά σύνορα την προηγούμενη εβδομάδα, σε μια επιθετική εξόρμηση από την Αζάζ. Μέχρι τώρα κρατώντας την Τζαράμπλους, έχουν ως στόχο να τη συνδέσουν με την αρ-Ράι και δι’ αυτής με την Αζάζ, αποσπώντας τον πλήρη έλεγχο αυτού του τμήματος των συνόρων από το ISIS.

Τόσο στη Μανμπίτζ όσο και στην Τζαράμπλους¹³, βίντεο έδειξαν ότι οι πληθυσμοί είχαν ανακουφιστεί απαλλασσόμενοι από την τυραννία του ISIS (και στη Μανμπίτζ, από τους βομβαρδισμούς των ΗΠΑ που είχαν αφαιρέσει εκατοντάδες ζωές¹⁴).

Η Τουρκία έχει από καιρό δηλώσει ότι δεν θα επιτρέψει στις YPG να κινηθούν δυτικά του ποταμού Ευφράτη. Στα ανατολικά του Ευφράτη είναι το εμβληματικό κουρδικό Κομπάνι και οι PYD/YPG/SDF ελέγχουν το σύνολο των τουρκικών συνόρων από εκεί μέχρι τη Χάσακα και το Καμισλί στα βορειοανατολικά (και τα καντόνια Κομπάνι και Τζαζίρα της «Ροζάβα»). Η Τζαράμπλους είναι απέναντι από το Κομπάνι στη δυτική πλευρά του Ευφράτη.

Η Μανμπίτζ είναι επίσης δυτικά του Ευφράτη, αλλά όχι στα σύνορα· πριν από αρκετούς μήνες η Τουρκία αποδέχθηκε την μεγάλης κλίμακας αεροπορική υποστήριξη των ΗΠΑ προς την επίθεση των YPG/SDF για να εκδιώξουν το ISIS από την Μανμπίτζ, υπό την προϋπόθεση ότι οι YPG θα επέστρεφαν στη συνέχεια ανατολικά μόλις εξασφαλιζόταν η Μανμπίτζ. Πράγμα που εκλήφθηκε ως παραχώρηση της Μανμπίτζ στις αραβικές, μη-YPG συνιστώσες του SDF, ιδίως, στο «Στρατιωτικό Συμβούλιο της Μανμπίτζ».

Μετά την απελευθέρωση της Μανμπίτζ, οι δυνάμεις του SDF που ονομάζονται «Στρατιωτικό Συμβούλιο της Τζαράμπλους» κινήθηκαν βόρεια και απόσπασαν από το ISIS μια σειρά από χωριά, με απώτερο στόχο την κατάληψη της Τζαράμπλους. Αφού τα τουρκικά και FSA στρατεύματα τους πρόλαβαν καταλαμβάνοντας πρώτοι τη Τζαράμπλους, άνοιξαν μάχη εναντίον αυτών των SDF δυνάμεων νότια της Τζαράμπλους. Το οποίο και στη συνέχεια εκφυλίστηκε στους βομβαρδισμούς των χωριών που κατείχε το SDF από την τουρκική αεροπορία, που κατέληξαν, όπως θα ανέμενε κανείς, σε εγκλήματα πολέμου, όπως η σφαγή 28 αμάχων στην Αμάρινα στις 27 Αυγούστου¹⁵.

Τέτοια εγκλήματα όπως αυτό, μπαίνουν σφήνα ανάμεσα στους Άραβες και Κούρδους άμαχους και ανάμεσα στα απελευθερωτικά κινήματα των δύο λαών, όπως ακριβώς έκανε και η πολύ μεγαλύτερης κλίμακας συνεργασία των YPG με τη Ρωσική Luftwaffe το Φεβρουάριο, για την απόσπαση μη κουρδικών εδαφών από τους αντάρτες. Ενώ οι τρέχουσες συγκρούσεις δεν είναι τέτοιας τάξεως, οποιαδήποτε συμμετοχή των ανταρτών της Συρίας σε μια ενδεχόμενη τουρκική κίνηση για να καταλάβουν τη Μανμπίτζ θα φτάσει σίγουρα στο ύψος της καταστροφής στο Τελ Ριφάατ (αν και οι ΗΠΑ φαίνονται επίσης να αντιτίθενται σε μια τέτοια κίνηση).

Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι πολεμά τους μαχητές των YPG, οι οποίοι δεν έχουν πάει ανατολικά· Κούρδοι ηγέτες όπως ο αξιωματούχος του PYD Ναβάφ Χελίλ¹⁶ έχουν συμφωνήσει δημοσίως ότι η συνεννόηση ήταν να κινηθούν ανατολικά, και ότι, όπως ισχυρίζονται ότι το έχουν ήδη πράξει, έτσι η Τουρκία πολεμά τον τοπικό SDF, ενώ άλλοι χρεώνουν «προδοσία» στις ΗΠΑ ο εκπρόσωπος του YPG Ρεντούρ Χελίλ απέρριψε το αίτημα να κινηθεί ανατολικά και αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη Μανμπίτζ¹⁷. Εν τω μεταξύ, ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μπάιντεν, σε μια επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία εκείνη την εποχή, θέλησε να ευχαριστήσει τους Τούρκους οικοδεσπότες του, προειδοποιώντας τις YPG ότι θα χάσουν την υποστήριξη των ΗΠΑ¹⁸, αν παραμείνουν δυτικά του Ευφράτη.

Μερικά από αυτά φαίνεται να είναι επίδειξη δύναμης, για δημόσια κατανάλωση, ή για να δοκιμαστούν οι αντιδράσεις· τόσο η Τουρκία όσο και οι PYD έχουν φιλοδοξίες πέρα από τους συμφωνημένους όρους. Οι Τούρκοι ηγέτες μιλούν για εκκαθάριση «όλων των τρομοκρατών» –ISIS και YPG– από την περιοχή, και πολλοί επικριτές των τουρκικών επιχειρήσεων ισχυρίζονται ότι ο πραγματικός στόχος της Τουρκίας είναι να καταστρέψει τη «Ροζάβα». Ωστόσο, οποιαδήποτε τουρκική τυχοδιωκτική επίθεση στις περιοχές κουρδικής πλειοψηφίας ανατολικά του Ευφράτη που ελέγχουν οι SDF θα συναντούσε την αντίθεση των ΗΠΑ.

Καθώς οι SDF προωθήθηκαν νότια του ποταμού Σατζούρ που χωρίζει τις περιοχές Τζαράμπλους και Μανμπίτζ, εκπρόσωποι του Πενταγώνου απαίτησαν να παύσουν οι μάχες¹⁹, χαρακτηρίζοντάς τες «απαράδεκτες», κάλεσαν την Τουρκία να επικεντρωθεί στο ISIS²⁰, και τόνισαν τη συνεχή τους υποστήριξη προς τις SDF²¹.

Αυτή η επανεστίαση φαίνεται να έχει γίνει· στις 3 Σεπτεμβρίου, κι άλλα τουρκικά άρματα πέρασαν στο αρ-Ράι, για να βοηθήσουν τους αντάρτες οι οποίοι είχαν αποσπάσει περίπου μια ντουζίνα ακόμα χωριά από το ISIS στην περιοχή²², ελπίζοντας να κλείσει το χάσμα με τη Τζαράμπλους.

Τα σχέδια των YPG για «σύνδεση» με το Αφρίν:

Μια καταστροφή που αποφεύχθηκε

Οι SDF είχαν ήδη αποξενώσει τους υποστηρικτές των ανταρτών με τη μονομερή επιβολή των συστημάτων τους, με τη διάλυση του εκλεγμένου από το λαό Συμβουλίου της Μανμπίτζ, το οποίο διοικούσε την πόλη πριν αυτή καταληφθεί από το ISIS το 2014. Όπως εξηγεί ο δημοσιογράφος Χαΐντ Χαΐντ²³, παραθέτοντας τον Χασάν Χαμίντι, έναν ακτιβιστή από τη Μανμπίτζ:

«Αληθινά εκτιμούμε όλα όσα οι μαχητές των SDF έκαναν προκειμένου να διώξουν το ISIS από την Μανμπίτζ. Αλλά φαίνεται ότι κινούμαστε από τον ένα δικτάτορα στον άλλο. Το τοπικό συμβούλιο της Μανμπίτζ, που εξελέγη για να διοικήσει την πόλη, ξεριζώθηκε πρωτύτερα από το ISIS και τώρα διαλύεται από τις SDF».

Ο Χαΐντ παραθέτει επίσης και τον Μουσταφά αν-Νίφι, κάτοικο της περιοχής από τη Μανμπίτζ:

«Ελπίζαμε πραγματικά ότι οι SDF θα μπορούσαν να μοιραστούν την εξουσία με τους ντόπιους και να τους επιτρέψουν να αυτοκυβερνηθούν. Ωστόσο, φαίνεται ότι ήταν ένα τέχνασμα. Τα πάντα έχουν προγραμματιστεί καιρό πριν. Διορίστηκαν άνθρωποι, που δεν τους ξέρουμε, για να διοικήσουν την πόλη. Έδωσαν επίσης στη Μανμπίτζ ένα κουρδικό όνομα, “Μαμπούκ”, και μας επέβαλαν ένα ομοσπονδιακό σύστημα. Δεν απομένει τίποτα για να αποφασίσουμε εμείς».

Ο Χαΐντ σημειώνει ότι το PYD αρνείται αυτές τις κατηγορίες. «Εμείς δεν επιβάλλουμε τίποτα σε κανέναν. Δημιουργήσαμε ένα νέο τοπικό συμβούλιο και διορίσαμε ανθρώπους να το λειτουργήσουν προσωρινά, καθώς είναι δύσκολο να οργανωθούν τώρα εκλογές στη Μανμπίτζ», δήλωσε ο Καντάρ Μπιρί, μέλος του κόμματος PYD από την Αφρίν. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Χαΐντ, «αν και η δημιουργία ενός τοπικού συμβουλίου ήταν ένα θετικό βήμα, επιβάλλοντας την επιλογή μελών του PYD χωρίς συντονισμό με τους τοπικούς παράγοντες, ακτιβιστές και μέλη του προηγούμενου συμβουλίου έστειλε τα λάθος μηνύματα σχετικά με τη δέσμευση του PYD για περιεκτικότητα και μοίρασμα της εξουσίας με μη-κουρδικές κοινότητες στη βόρεια Συρία».

Περαιτέρω, σύμφωνα με τον κορυφαίο σχολιαστή του κουρδικού, Μουτλού Τζιβίρογλου που πρόσκειται στο PYD, ο πρωταρχικός στόχος μετά τη κατάληψη της Μανμπίτζ ήταν να «συνδεθεί» με το κουρδικό Αφρίν στη βορειοδυτική Συρία²⁴, καταλαμβάνοντας την μεταξύ τους περιοχή (Το PYD δήλωνε ανοιχτά πως αυτός ήταν ο στόχος τους για κάμποσο καιρό. Πχ ο συμπρόεδρος του PYD, Σαλίχ Μουσλίμ στις 3 Ιουλίου²⁵ και ο κορυφαίος αξιωματούχος του PYD Πολάτ Τζαν μερικούς μήνες νωρίτερα). Μάλιστα, κάμποση από την κουβέντα για «προδοσία» των ΗΠΑ βασίζεται στο γεγονός ότι με την υποστήριξη της επέμβασης της Τουρκίας, το σχέδιο της «σύνδεσης» έχει μπλοκαριστεί· και πολλοί από τους ισχυρισμούς ότι η Τουρκία «καταστρέφει τη Ροζάβα» ή αρνείται το δικαίωμα των «Κούρδων» να έχουν ενωμένη την αυτόνομη περιοχή τους απορρέουν από τη διακοπή αυτής της σύνδεσης.

Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της παραμεθόριας περιοχής από την Τζαράμπλους μέχρι την Αζάζ είναι εθνικά μη κουρδικό²⁶, κατοικείται κυρίως από Άραβες και Τουρκομάνους, και ο ισχυρισμός ότι ολόκληρος ο βορράς είναι «Ροζάβα» δεν φαίνεται να στηρίζεται σε τίποτα περισσότερο από το γεγονός ότι το PYD έχει δηλώσει ότι έτσι είναι. Στην πραγματικότητα, η περιοχή που μονομερώς ανακηρύχτηκε ως «Ροζάβα / Ομοσπονδία Βόρειας Συρίας» είναι τριπλάσια από το μέγεθος των κουρδικής πλειοψηφίας περιοχών²⁷, και διπλάσια ακόμη από το μέγεθος των περιοχών όπου υπάρχουν Κούρδοι ως μειονότητες. Αυτή η περιοχή δεν έχει κανένα εθνοτικό, ιστορικό, γεωγραφικό ή πολιτιστικό κύρος ως ξεχωριστή περιοχή.

Το να κατακτήσουν αυτές τις χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα εθνικά μικτών, σε μεγάλο βαθμό μη-κουρδικών, εδαφών θα ήταν αδύνατο χωρίς την υποστήριξη της αεροπορίας είτε των ΗΠΑ είτε της Ρωσίας. Και οι δύο έχουν με σύνεση αποφασίσει να αποφύγουν κάτι τέτοιο, και οι καταγγελίες ότι δεν υποστηρίζεται ένα τέτοιο τυχοδιωκτικό σχήμα έχουν μηδενική εγκυρότητα.

Πράγματι, εάν μια από τις δύο ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έσπρωχνε σε μια τέτοια επιχείρηση, θα οδηγούσε σε καταστροφικές απώλειες ζωών, και σε μια τεράστια νέα απορροή προσφύγων.

Ενώ οι ίδιοι οι στόχοι της Τουρκίας να εμποδίσει ένα τέτοιο ενιαίο διοικούμενο από το PYD κράτος, είναι φυσικά αντικουρδικοί και συνδέονται με το βάναυσο πόλεμο εναντίον της ίδιας της κουρδικής μειονότητας στη νοτιοανατολική Τουρκία, συμβαίνει επίσης να συμπίπτει με την δικαιολογημένη επιθυμία των κατά κύριο λόγο Αράβων και των Τουρκομάνων ανταρτών να απελευθερώσουν περιοχές οι οποίες είναι η φυσική τους βάση στήριξης.

Από την άλλη πλευρά, η κατάσταση δεν είναι χωρίς κινδύνους. Υπάρχουν κουρδικές μειονότητες σε αυτήν την μικτή περιοχή, ιδίως σε ορισμένες αγροτικές περιοχές πιο μακριά από τη λωρίδα στα τουρκικά σύνορα (δείτε το δημογραφικό χάρτη παραπάνω). Εάν η Τουρκία δεν αποσυρθεί ταχύτατα, ή αν οι μαχητές του FSA συνδεθούν πάρα πολύ στενά με τις τουρκικές δυνάμεις επέμβασης, θα μπορούσαν να κινδυνεύσουν να εμπλακούν σε σύγκρουση με τους Κούρδους αδελφούς τους κατ’ εντολή μιας εξωτερικής δύναμης.

Οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ιράν, ο Άσαντ:

Γιατί επιτράπηκε, για τώρα, μια Επιχείρηση του FSA

Όπως και οι ΗΠΑ, η Ρωσία και το Ιράν φαίνεται να έχουν δώσει το πράσινο φως για την επιχείρηση της Τζαράμπλους. Ενώ η Ρωσία εξέφρασε απλώς την «ανησυχία» της, το Ιράν αρχικά παρέμενε «εμφανώς σιωπηλό», ενώ αργότερα υπέδειξε ότι η Τουρκία πρέπει να κινηθεί πιο γρήγορα για να ολοκληρώσει τις «αντιτρομοκρατικές» ενέργειές της, προκειμένου να αποσυρθεί. Ιρανικές πηγές έχουν ισχυριστεί ότι η Τουρκία και ο Άσαντ συντονίζονται μέσω του Ιράν²⁸.

Ενώ το καθεστώς Άσαντ κατήγγειλε επισήμως την παραβίαση της «εθνικής κυριαρχίας» του, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι ενημέρωσε εκ των προτέρων, με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό να σημειώνει ότι «πιστεύουμε ότι η Δαμασκός έχει και αυτή ενοχληθεί από όσα συνέβαιναν μέσα και γύρω από τη Μανμπίτζ. Χτύπησαν πρόσφατα στόχους PYD²⁹». Ο Γιλντιρίμ υπέδειξε, επίσης, ότι η Δαμασκός αντιλαμβάνεται ότι το PYD «έχει αρχίσει να γίνεται απειλή»³⁰. Εν μέσω της επιχείρησης στη Τζαράμπλους, ο Γιλντιρίμ δήλωσε στις 2 Σεπτεμβρίου «Έχουμε ομαλοποιήσει τις σχέσεις μας με τη Ρωσία και το Ισραήλ. Τώρα, αν θέλει ο Θεός, η Τουρκία έχει αναλάβει μια σοβαρή πρωτοβουλία για την εξομάλυνση των σχέσεων με την Αίγυπτο και τη Συρία»³¹.

Ωστόσο, το συμπέρασμα εδώ ότι ο Άσαντ μπορεί να εγκρίνει κρυφά την τουρκική επιχείρηση λόγω κοινής εχθρότητας προς την κουρδική κρατική οντότητα, έχει κάποιες τρύπες. Η πιο προφανής είναι το γεγονός ότι ανεξάρτητα από την αντίθεσή του για την κουρδική αυτονομία, η Τουρκία εργάζεται μαζί με τον FSA, τις ίδιες εκείνες δυνάμεις που προσπαθούν να ανατρέψουν το καθεστώς του.

Επιπλέον, η υποστήριξη των ΗΠΑ στην επιχείρηση αυτή έρχεται κι αυτή με ερωτηματικό (και όχι μόνο επειδή η Τουρκία προφανώς ενήργησε μονομερώς την τελευταία στιγμή και υποσκέλισε τα σχέδια των ΗΠΑ³² να ασκήσουν μεγαλύτερο έλεγχο της επιχείρησης). Ολόκληρη η βάση της υποστήριξης των ΗΠΑ σε οποιουσδήποτε αντάρτες για να πολεμήσουν το ISIS είναι η απαίτηση να εγκαταλείψουν τη μάχη εναντίον του Άσαντ – όπως η άτυχη 30η Μεραρχία³³ στο Βορρά και ο Νέος Συριακός Στρατός στα νοτιοανατολικά³⁴ – ενώ φυσικά οι SDF, η ευνοούμενη από τις ΗΠΑ αντι-ISIS δύναμη, ως επί το πλείστον δεν αντιμάχεται τον Άσαντ εξ ορισμού.

Έτσι η ώθηση του Ερντογάν για μια «ασφαλή ζώνη» στη βόρεια Συρία πέρυσι, συνάντησε την από χέρι απόρριψη των ΗΠΑ, επειδή οι συριακές ομάδες ανταρτών στις οποίες ο Ερντογάν ήθελε να αφήσει τον έλεγχο θα την χρησιμοποιούσαν ως βάση για πόλεμο εναντίον του καθεστώτος. Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μαρκ Τόνερ τόνισε ότι «έχουμε γίνει αρκετά σαφείς από το βήμα αυτό και αλλού λέγοντας ότι δεν υπάρχει καμία ζώνη, δεν υπάρχει ασφαλές καταφύγιο, δεν μιλάμε γι’ αυτό εδώ»³⁵, επιμένοντας ότι θα μπορούσε να υποστηρίξει μόνο μια «ζώνη ελεύθερη από το ISIS» αλλά όχι κάθε είδους ασφαλή ζώνη και σίγουρα όχι μια ζώνη όπου περιπολούν αντάρτες.

Αλλά κάτι σημαντικό άλλαξε το Φεβρουάριο του 2016. Βομβαρδίζοντας με τις YPG/SDF στο Τελ Ριφάατ και σε άλλες αραβικές περιοχές βόρεια του Χαλεπιού, η Ρωσία απέκοψε τους αντάρτες στον θύλακα Αζάζ-Μάρε μακριά από την πόλη του Χαλεπιού και τους απέκοψε έτσι αποτελεσματικά μακριά από το μέτωπο εναντίον του Άσαντ. Έτσι τώρα, ακόμη και αν θέλουν να πολεμήσουν τον Άσαντ, και κανένας δεν έχει υποσχεθεί να εγκαταλείψει αυτόν τον αγώνα, πρακτικά δεν μπορούν. Έτσι η υποστήριξη τους για να καταλάβουν τη συνοριακή λωρίδα Τζαράμπλους-Αζάζ έγινε «ασφαλής» από την αμερικανική άποψη, και ασφαλέστερη επίσης από ό,τι στο παρελθόν από την άποψη του Άσαντ. Πόσο ειρωνικό είναι το γεγονός ότι εκδιώκοντας οι YPG τους αντάρτες από το Τελ Ριφάατ έκαναν δυνατή την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την τουρκική επιχείρηση που έχει μπλοκάρει το σχήμα της «σύνδεσης» των YPG!

Στη συνέχεια, υπάρχει ένας τελικός λόγος για τον οποίο ο Άσαντ μπορεί να εγκρίνει έστω και απρόθυμα την δρομολόγηση από την Τουρκία μιας επιχείρησης υπό την ηγεσία του FSA εναντίον του ISIS στο Βορρά: αυτό σημαίνει ότι μαχητές από το Αζάζ-Μάρε και από τo Ιντλίμπ μεταφέρονται σε ένα πιο μακρινό θέατρο πολέμου και όχι στο βασικό πεδίο μάχης του Χαλεπιού. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου, εν μέσω της βόρειας επιχείρησης, το καθεστώς ξεκίνησε μια νέα αποφασιστική προσπάθεια να επιβάλει εκ νέου την ολική πολιορκία που είχε σπάσει πριν από αρκετές εβδομάδες με την πραγματικά υπέροχη επιχείρηση από περίπου 30 ομάδες ανταρτών που εργάστηκαν από κοινού. Αυτό εγείρει και πάλι μια δημοφιλή θεωρία μεταξύ ορισμένων φιλοεπαναστατικών κύκλων: ο Άσαντ επιτρέπει στην Τουρκία να σταματήσει τις YPG με αντάλλαγμα να εγκαταλείψει η Τουρκία τους αντάρτες του Χαλεπιού στον Άσαντ. Θεωρία συνωμοσίας; Ίσως. Αλλά δεν είναι και εκτός θέματος. Και αν αληθεύει, θα έχει καταστροφικές συνέπειες.

Αλλαγές στην εσωτερική πολιτική της Τουρκίας σε σχέση με την ασφαλή ζώνη

Η Τουρκία είναι φορτωμένη από κάπου 3.000.000 πρόσφυγες από τη Συρία. Η βάση για ένα μεγάλο μέρος της αντίθεσης του ΑΚΡ έναντι του Άσαντ υπήρξε η ανάγκη να σταματήσει η πηγή αυτής της τεράστιας αστάθειας, παράλληλα με την αλληλεγγύη που αισθάνονται πολλοί από τη μετριοπαθή ισλαμιστική βάση του ΑΚΡ απέναντι σε αυτούς τους Σύρους Άραβες πρόσφυγες και τον αγώνα τους – η ίδια βάση που ώθησε το ΑΚΡ να σπάσει τη συμμαχία δεκαετιών της Τουρκίας με το Ισραήλ και να πάρει θέση υπέρ της Παλαιστίνης. Η ειρωνεία είναι ότι με την αναβίωση του κουρδικού πολέμου από το 2015, αυτός ο ίδιος μετριοπαθής «ισλαμισμός» είχε επιτρέψει στο ΑΚΡ να προσεγγίσει τους Κούρδους με έναν τρόπο που το κεμαλικό τουρκικό εθνικιστικό καθεστώς δεν είχε κάνει σε 80 χρόνια, θεσπίζοντας σημαντικές γλωσσικές και πολιτιστικές μεταρρυθμίσεις για την κουρδική μειονότητα και αρχίζοντας μια «ειρηνευτική διαδικασία» που αφορούσε και το PKK.

Παλαιστίνιοι, Σύροι Άραβες πρόσφυγες και Κούρδοι ήταν όλοι τελικά «μουσουλμάνοι», κατά τη διάρκεια της δεκαετίας που «το Ισλάμ» ανυψώθηκε προσωρινά υπεράνω του «τουρκισμού» ως μέρος της διεξαγωγής σημαντικών αλλαγών στην καπιταλιστική ταξική κυριαρχία στην Τουρκία.

Αλλά το καθεστώς του Ερντογάν χρειαζόταν να εδραιώσει τη νέα θέση που κατέλαβε στο κράτος μετά από δεκαετίες που ήταν δεύτερο βιολί της μεγάλης «κοσμικής» κεμαλικής αστικής τάξης, η αστική τάξη της παραδοσιακής Ανατολίας που αντιπροσώπευε το ΑΚΡ. Μόλις ολοκληρώθηκε αυτή η νέα ρύθμιση καταμερισμού της εξουσίας, η ανασύσταση του κεμαλικού καθεστώτος, αν και με ελαφρώς πιο «ισλαμιστική» απόχρωση, μπήκε στην ημερήσια διάταξη. Ο ισχυρισμός ότι οι όλο και πιο κατασταλτικές κινήσεις του Ερντογάν μετά την εκ νέου έναρξη του πολέμου εναντίον του ΡΚΚ και της κουρδικής μειονότητας το 2015 αποτελεί μέρος της δημιουργίας ενός «ισλαμικού κράτους» είναι άστοχος, ενώ ο ισχυρισμός ότι σχετίζεται με μια νέα «Οθωμανική Αυτοκρατορία» είναι απλώς Οριενταλισμός. Το κεμαλικό τουρκικό εθνικό κράτος είναι το όχημα μέσω του οποίου η τουρκική αστική τάξη κυβερνά.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία μπορεί να έχει την «ασφαλή ζώνη» της στη βόρεια Συρία, η οποία από την μια αποτρέπει τη «Ροζάβα» από του να συνδεθεί ακριβώς απέναντι από τα νότια σύνορά της, και από την άλλη αφήνει επίσης ένα χώρο όπου η Τουρκία μπορεί να μεταφέρει ένα τμήμα του μαζικού συριακού προσφυγικού πληθυσμού της πίσω στη Συρία. Πράγματι, η Τουρκία σκοπεύει να χτίσει ολόκληρες «πόλεις προσφύγων»³⁶ στην ασφαλή ζώνη της βόρειας Συρίας. Και οι δύο στόχοι επιτρέπουν στον Ερντογάν την ενίσχυση της νέας συμμαχίας του με την μετριοπαθή αντιπολίτευση (CHP) και τους δεξιούς (MHP) Τούρκους εθνικιστές, οι οποίοι περιφρονούν τους Σύριους πρόσφυγες³⁷ όσο είναι και εχθρικοί προς τον κουρδικό αγώνα, και οι οποίοι αντιτίθενται πολιτική του Ερντογάν στη Συρία από φιλο-Άσαντ προοπτική³⁸. Και τα δύο κόμματα υποστηρίζουν την τρέχουσα επιχείρηση³⁹: μπορούν να διώξουν τους πρόσφυγες χωρίς τον «κίνδυνο» να υποστηρίξουν τον αγώνα κατά του Άσαντ, όπως συνεπαγόταν η περυσινή πρόταση για ζώνη.

Οι δηλώσεις Γιλντιρίμ για συμφιλίωση με τη Συρία από τότε που αντικατέστησε τον Νταβούτογλου αντιστοιχούν ακριβώς σε αυτή τη γενική κατεύθυνση, όπως επίσης και οι αυξανόμενοι περιορισμοί της Τουρκίας για την είσοδο προσφύγων από τη Συρία, οι οποίοι έχουν οδηγήσει σε μια σειρά από προηγουμένως αδιανόητες, βάναυσες δολοφονίες από Τούρκους συνοριοφύλακες φέτος, αλλά και στην ανέγερση συνοριακού φράκτη⁴⁰.

Επιπλέον, η έντονη εθνοτική παρουσία Τουρκομάνων στην περιοχή αυτή επιτρέπει επίσης στην Τουρκία να προσπαθήσει να ελέγξει την ασφαλή ζώνη μέσω πληρεξουσίων «εθνικών» δυνάμεων, πράγμα που δίνει στους Τούρκους εθνικιστές έναν επιπλέον λόγο παρέμβασης στη συγκεκριμένη περιοχή. Η σχετικά πρόσφατη εμφάνιση περιστασιακών μαχητών οπαδών του MHP στις Τουρκομανικές περιοχές είναι συνδεδεμένη με αυτή τη νέα εστίαση, μετά από χρόνια αντίθεσης του MHP στην αντι-Άσαντ πολιτική του ΑΚΡ.

Ποιες ταξιαρχίες ανταρτών εμπλέκονται στην επιχείρηση;

Ωστόσο, παραμένει ένα μεγάλο ερώτημα κατά πόσον ή όχι αυτό θα πετύχει. Ενώ η γενική ανάλυση εδώ δείχνει ότι το καθεστώς Άσαντ μπορεί γενικά να αποτελεί, πίσω από τα παρασκήνια, μέρος αυτής της νέας συναίνεσης, το κάνει μόνο απρόθυμα, και ο Άσαντ θα έχει επίσης δίκιο να είναι νευρικός. Ακόμη και αν η ανάλυση είναι σωστή ότι η Τουρκία στοχεύει να κρατήσει τους αντάρτες υπό έλεγχο εντός της ζώνης αυτής, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα είναι σε θέση να ελέγχει τον σημαντικό συνασπισμό ανταρτών που σήμερα επιχειρεί στην περιοχή. Η μεγάλη πλειοψηφία των FSA και των ανταρτικών δυνάμεων που εμπλέκονται δεν είναι ούτε εθνοτικά Τουρκομανικές δυνάμεις, ούτε συγκεκριμένα πληρεξούσιες δυνάμεις με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Οι περισσότεροι είναι γνήσιοι εκπρόσωποι των συριακών επαναστατικών δυνάμεων στην περιοχή. Σύμφωνα με τον Τσαρλ Λίστερ⁴¹, ο οποίος ξέρει σίγουρα για τι πράγμα μιλάει, οι ομάδες που εμπλέκονται σε αυτήν την επιχείρηση Τζαράμπλους είναι:

Σουλτάν Μουράτ (εθνοτική Τουρκομανική ταξιαρχία του FSA, τώρα πιστεύεται ότι έχουν διεισδύσει σε μεγάλο βαθμό Τούρκοι εθνικιστές)

Φάιλακ α-Σαμ (πολύ μετριoπαθής διάσπαση από το συνασπισμό Τζάις Αλ Φάταχ στο Ιντλίμπ απορρίπτοντας τη βαριά επιρροή της Νούσρα)

Τζάμπχατ α-Σαμίγια (η «το Μέτωπο του Λεβάντε», μια πολύ μετριοπαθής-ισλαμική συμμαχία, πολλοί πρώην Λίουα αλ-Τάουχιντ, Τζάις αλ-Μουτζαχεντίν κλπ. Εκείνοι που σκέφτονται μπορούν ότι υπάρχουν μόνο μετριοπαθείς χριστιανοί, αλλά σίγουρα όχι μουσουλμάνοι θα μπορούσαν να παρακολουθήσουν το βίντεο που έκαναν αυτοί οι ίδιοι⁴²)

Νουρ α-Ντιν αζ-Ζίνκι (ανεξάρτητη ισλαμιστική)

13η Μεραρχία του FSA (ηγήθηκαν των πολύμηνων μαχών εναντίον της Νούσρα στο Ιντλίμπ που ξέσπασαν κατά τη διάρκεια των μαζικών διαδηλώσεων κατά τη διάρκεια της κατάπαυσης του πυρός νωρίτερα φέτος)

Σούκορ αλ-Τζέμπελ (FSA, ταξιαρχία από το Ιντλίμπ, πρώην μέρος της Συριακού Επαναστατικού Μετώπου, τότε 5η Ταξιαρχία)

Τζάις αλ-Ταχρίρ (μόλις αυτομόλησε από τις SDF, FSA από το Τελ Αμπιάντ)

Μεραρχία Χάμζα (FSA, συνασπισμός 5 ομάδων, που συστάθηκε στο Μάρε για την καταπολέμηση του ISIS)

Τζάις αν-Νασρ (FSA, συνασπισμός 16 ομάδων, ως επί το πλείστον στη Χάμα και την Ιντλίμπ)

Ταξιαρχία Μουτάσιμ (καλά οπλισμένοι από τις ΗΠΑ, περιλαμβάνει μερικούς μαχητές από την πρώην 30η Μεραρχία που οι ΗΠΑ εξόπλισαν εναντίον αποκλειστικά του ISIS. Η μόνη ταξιαρχία του FSA που είναι γνωστό ότι έχει αποδεχθεί τις υπαγορεύσεις των ΗΠΑ για να εγκαταλείψει τον αγώνα κατά του Άσαντ

Άχραρ Τελ Ριφάατ (μαχητές του FSA που εκδιώχθηκαν από την ρωσο-YPG κατάκτηση του Τελ Ριφάατ το Φεβρουάριο)

Λίουα αλ-Φάτεχ (ισλαμιστές, πρώην μέρος της Λίουα αλ-Τάουχιντ)

Εν τω μεταξύ, τα τελευταία νέα⁴³ είναι ότι έχουν πλέον συστρατευθεί μαχητές από:

Τζάμπχατ αλ-Χακ

Συριακό Επαναστατικό Μέτωπο

Χάρακατ Χαζμ

Αυτοί οι δύο τελευταίοι ήταν μεγάλοι συνασπισμοί του FSA που καταστράφηκαν από τη Νούσρα στο Ιντλίμπ και στο Χαλέπι στα τέλη του 2014 - αρχές του 2015, ορισμένοι διοικητές των οποίων κατέφυγαν τότε στην Τουρκία.

Με κανένα τρόπο δεν μπορεί αυτή η συλλογή να διαγραφεί ως «Τουρκική πληρεξούσια δύναμη». Οι πολύ διαφορετικές αντιδράσεις στην παρέμβαση της Τουρκίας από τους υποστηρικτές της επανάστασης αντανακλά το γεγονός ότι το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το συσχετισμό των δυνάμεων επί τόπου· η κατάσταση είναι ρευστή και αντιφατική.

αλ- Μπαμπ

Ακόμη και το γεγονός ότι οι αντάρτες της επιχείρησης στη Τζαράμπλους δεν είναι σε θέση να πολεμήσουν τον Άσαντ όντας αποκομμένοι, όπως εξηγήθηκε παραπάνω, είναι ένας παράγοντας που μπορεί να αλλάξει. Ειδικότερα, η μοίρα του επόμενου μεγάλου τροπαίου στην περιοχή – της αλ-Μπαμπ, της τελευταίας πόλης που ελέγχει το ISIS στο ανατολικό Χαλέπι, μακριά από τα σύνορα και νότια του ελεγχόμενου από τους αντάρτες αρ-Ράι, δυτικά της ελεγχόμενης από τις SDF Μανμπίτζ – είναι κρίσιμης σημασίας. Τόσο ο συνασπισμός των ανταρτών όσο και οι SDF έχουν δηλώσει ότι είναι ο επόμενος στόχος τους. Το ISIS μπορεί να προσπαθήσει να το κρατήσει και το καθεστώς μπορεί επίσης να προσπαθήσει να το πάρει, καθώς είναι ακριβώς βόρεια του ελεγχόμενου από το καθεστώς μέρους του Χαλεπιού. Μια καταστροφική τετραπλή αντιπαράθεση δεν είναι απίθανη.

Η μοίρα της αλ-Μπαμπ εξαρτάται μάλλον από το σε ποιον οι ΗΠΑ και η Ρωσία θα επιτρέπουν ή θα διευκολύνουν να το πάρει. Το να κρατηθούν οι υποστηριζόμενοι από την Τουρκία αντάρτες και το καθεστώς μακριά οι μεν από το δε, πράγμα που κατά την ανάλυση αυτή είναι το σχέδιο, θα απαιτούσε είτε να παραμείνει το ISIS στην αλ-Μπαμπ και ανάμεσά τους ή να επιτραπεί στις SDF να την καταλάβουν και κατά συνέπεια να δημιουργήσουν το «σύνδεσμο» τους, αλλά μέσω του κατεχόμενου Τελ Ριφάατ, και όχι στα τουρκικά σύνορα. Αλλά η δυναμική που έχει αρχίσει με τις ενέργειες της Τουρκίας μπορεί να το κάνει ανέφικτο. Ακόμη και αν η συμφωνία «Ασαντ-Ερντογάν Χαλέπι για τους Κούρδους» είναι πίσω από τα γεγονότα, μπορεί να μην είναι εύκολο για την Τουρκία να συγκρατήσει τους αντάρτες οι οποίοι θα είναι ακόμη πιο αποφασισμένοι να καταλάβουν το αλ-Μπαμπ, για να πιέσουν το καθεστώς από πίσω, αν η πλήρης περικύκλωση του Χαλεπιού επιβληθεί από τον Άσαντ εκ νέου.

Συμπέρασμα:

Αναγκαιότητα λαϊκής ενότητας πέρα από την εθνότητα και τη θρησκευτική σέκτα

Φυσικά, όλα αυτά είναι πολύ ασταθή, καθώς καμία πλευρά δεν βγαίνει πλήρως ευχαριστημένη. Αλλά το συμπέρασμά μου παραμένει ότι η Τουρκία θέλει να συνάψει μια αντικουρδική συμφωνία με τον Άσαντ και το Ιράν, με ρωσική υποστήριξη, που να ορίζει μια «φέτα» τουρκικής επιρροής στο βορρά. Οι ΗΠΑ συναινούν εν μέρει σε αυτό, αλλά δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν εντελώς τις YPG, εφόσον βέβαια οι YPG αναγνωρίζουν ποιος είναι το αφεντικό. Και η Τουρκία από την πλευρά της δεν θα εγκαταλείψει εντελώς τους αντάρτες, και πάλι εφόσον και αυτοί ξέρουν ποιος είναι το αφεντικό.

Οι συγκρούσεις μεταξύ Αράβων και Κούρδων ανταρτών, ή μεταξύ του FSA με τους συμμάχους του, και των YPG με τους συμμάχους τους, και οι πραγματιστικές ξένες διασυνδέσεις τους, μπορεί να μην είναι υπεύθυνες για αυτή την άγραφη νέα αντιδραστική συμμαχία, αλλά σίγουρα θα την διευκολύνουν. Καμία πλευρά δεν είναι αθώα ως προς αυτό – μια μεγάλη ιστορία από μόνη της – αλλά ως γενική δήλωση, η τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων υπογραμμίζει την αναγκαιότητα εξεύρεσης μιας περισσότερο συνεργατικής σχέσης μεταξύ των δυνάμεων που αγωνίζονται επί τόπου για την απελευθέρωση, μιας πιο σοβαρής κίνησης προς κάθε πλευρά για μια Αραβο-κουρδική, μη-σεκταριστική ενότητα στον αγώνα κατά της τυραννίας και της καταπίεσης στη Συρία.

Παραναγνώστης, 7 Σεπτεμβρίου 2016,

«Turkey, Rebels, Kurds & Assad in northern Syria: Contradictions in moves towards regional counterrevolutionary alliance», Syrian Revolution Commentary and Analysis, 4 Σεπτεμβρίου 2016.

Χάρτες:

Πρώτος χάρτης: Δύο ανταγωνιστικά σχέδια ενοποίησης εις βάρος της Ντάες στη Βόρεια Συρία. Πράσινο = αντάρτες, κίτρινο = SDF, μαύρο = Ντάες, κόκκινο Άσαντ. Η απόσταση μεταξύ των δύο περιοχές που ελέγχουν οι αντάρτες είναι τώρα μόλις 10 Km.

Δεύτερος χάρτης: οι περιοχές που ελέγχουν οι δυνάμεις του συριακού εμφυλίου.

Τρίτος χάρτης: εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες στη Συρία.

Τέταρτος χάρτης: εθνικές μειονότητες στη Βόρεια Συρία.

Σημειώσεις