Εισαγωγή e la libertà

Το ιρακινό Κουρδιστάν εξελίσσεται τις τελευταίες ημέρες σε μια νέα, σοβαρή εστία πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Οι εντάσεις που συσσωρεύονταν επί χρόνια μεταξύ της κυβέρνησης του αυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν και της ιρακινής κυβέρνησης (σιιτικής επί της ουσίας), φαίνεται ότι παίρνουν πια εκρηκτικές διαστάσεις, ύστερα από το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία που διοργανώθηκε από το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP / Partiya Demokrat a Kurdistanê), του προέδρου Μασούντ Μπαρζανί το οποίο ελέγχει την τοπική κυβέρνηση. Οι πιέσεις της κυβέρνησης του Ιράκ και των περιφερειακών δυνάμεων (Τουρκίας και Ιράν κυρίως) μετατράπηκαν τις τελευταίες μέρες σε ανοιχτή πολεμική επίθεση εναντίον του ιρακινού Κουρδιστάν. Τη Δευτέρα, 16 του Οκτώβρη, οι στρατιωτικές δυνάμεις της ιρακινής κυβέρνησης και, κυρίως, οι σιιτικές πολιτοφυλακές (Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης / Hashd al-Sha’bi) με άμεση υποστήριξη από το ίδιο το Ιράν, κατέλαβαν το Κιρκούκ και συνεχίζουν να καταλαμβάνουν κι άλλες αμφισβητούμενες περιοχές τις οποίες η αυτόνομη κυβέρνηση του ιρακινού Κουρδιστάν επιδίωξε να αποτελέσουν εδάφη ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Η ταχύτητα με την οποία πραγματοποιήθηκε η κατάληψη του Κιρκούκ και η κατάρρευση των κουρδικών δυνάμεων (Πεσμεργκά) έχουν εντείνει τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των κουρδικών κομμάτων, με τα στελέχη του KDP να κατηγορούν το PUK (Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν / Patriotic Union of Kurdistan / Yekêtiy Niştîmaniy Kurdistan) για προδοσία και για συνεργασία με τις σιιτικές πολιτοφυλακές. Ταυτόχρονα, οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις -ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία- έχουν μέχρι στιγμής προσφέρει την λιγότερο ή περισσότερο συγκαλυμμένη υποστήριξή τους στην επίθεση της ιρακινής κυβέρνησης και των σιιτικών πολιτοφυλακών εναντίον του ιρακινού Κουρδιστάν.

Το άρθρο του Joseph Daher, αν και γράφτηκε λίγες μέρες μετά το δημοψήφισμα της ανεξαρτησίας και πριν την κατάληψη του Κιρκούκ, αποτελεί μια κατατοπιστική ανάλυση της κατάστασης στο ιρακινό Κουρδιστάν και των περιφερειακών συγκρούσεων.

Joseph Daher

Μετά τη μαζική νίκη του «ναι» για την ανεξαρτησία, αυξάνονται οι απειλές και οι πιέσεις ενάντια στο ιρακινό Κουρδιστάν

Με νίκη πάνω από 92% υπέρ της ανεξαρτησίας και συμμετοχή που φθάνει το 72%, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι ξεκάθαρο και επιβεβαίωσε τον λαϊκό ενθουσιασμό της συντριπτικής πλειοψηφίας του κουρδικού πληθυσμού που είδαμε τις εβδομάδες πριν την ψηφοφορία.

Σκηνές λαϊκών πανηγυρισμών εκτυλίχθηκαν μεταξύ των κουρδικών πληθυσμών στις γειτονικές χώρες που γιόρταζαν τη νίκη του «ναι». Οι κάτοικοι πολλών πόλεων, οι οποίες κατά κύριο λόγο κατοικούνται από Κούρδους στο βορειοδυτικό Ιράν, όπως το Μαριβάν και η Μπανέχ, αντιμετώπισαν απειλές καταστολής από τις ιρανικές αρχές και γιόρτασαν τη νίκη χορεύοντας στους δρόμους και φωνάζοντας συνθήματα που υμνούσαν τα κουρδικά εθνικά κινήματα. Συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και δυνάμεων ασφαλείας σημειώθηκαν ωστόσο στις πόλεις Μαχαμπάντ και Σαναντάτζ. Στο Σαναντάτζ, το πλήθος κυμάτιζε την απαγορευμένη σημαία του Κουρδιστάν του Ιράν. Να υπενθυμίσουμε ότι οι περιοχές στις οποίες ο κουρδικός πληθυσμός είναι πλειονότητα καταπιέστηκαν σκληρά τις τελευταίες δεκαετίες από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και πολλοί Κούρδοι ακτιβιστές σαπίζουν στη φυλακή, συχνά καταδικασμένοι σε πολυετή φυλάκιση και θάνατο.

Το ίδιο και στη Συρία, στα εδάφη που ελέγχονται από το PYD, το συριακό παράρτημα του PKK, πολλές λαϊκές εκδηλώσεις γιόρτασαν τη νίκη του «ναι» σε αρκετές πόλεις όπως το Καμισλί, την Αμούδα και το Ντέρικ (Μαλακίγια).

Απειλές και εχθροπραξίες εναντίον της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν

Ωστόσο, οι περιφερειακές και οι διεθνείς πιέσεις και οι απειλές έχουν κλιμακωθεί εναντίον των αρχών της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν (Hikumetî Herêmî Kurdistan / HHK), επικεφαλής της οποίας είναι ο Μασούντ Μπαρζανί. Σε μια προσπάθεια να εξευμενίσει την ιρακινή κυβέρνηση και τις γειτονικές χώρες και να μετριάσει την πίεση στην αυτόνομη περιοχή, ο Μπαρζάνι δήλωσε ότι το δημοψήφισμα δεν σημαίνει άμεση ανακοίνωση ανεξαρτησίας ή επιβολή ενός status quo σε οποιονδήποτε. Πρόσθεσε: «Είμαστε έτοιμοι να περιμένουμε δύο χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων μπορούμε να επικοινωνήσουμε μέσα από σε βάθος και εποικοδομητικό διάλογο για να συζητήσουμε όλα τα προβλήματα και τα θέματα που μπορούν να μας κάνουν δύο εταίρους στην οικοδόμηση ενός μέλλοντος για τα δύο έθνη μας, χωρίς de facto επιβολή σε οποιαδήποτε ζώνη». Αυτό δεν ήταν αρκετό για να καθησυχάσει τις αρχές της Βαγδάτης και των γειτονικών κρατών.

Από την ανακοίνωση της νίκης του «ναι» στο δημοψήφισμα, η ιρακινή κυβέρνηση έχει πολλαπλασιάσει τις απειλές και τις εχθρικές ενέργειες εναντίον των κουρδικών αυτόνομων αρχών. Ο πρωθυπουργός του Ιράκ Χαϊντέρ αλ-Αμπάντι θέτει ως προϋπόθεση κάθε διαπραγμάτευσης την ακύρωση των αποτελεσμάτων. Ο Μεγάλος Αγιατολάχ Αλί Αλ Σιστανί δήλωσε επίσης την αντίθεσή του στην απόσχιση του Ιρακινού Κουρδιστάν.

Τα μέλη του κοινοβουλίου του Ιράκ ψήφισαν υπέρ του κλεισίματος των συνοριακών σταθμών που δεν βρίσκονται στην εξουσία του ιρακινού κράτους και ζήτησαν από τον πρωθυπουργό, ως επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων, να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα να διατηρήσει την ενότητα του Ιράκ. Επανέλαβαν επίσης το αίτημά τους για αποστολή δυνάμεων ασφαλείας σε αμφισβητούμενες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της πολυεθνικής και πλούσιας σε πετρέλαιο πόλης Κιρκούκ. Στις περιοχές αυτές περιλαμβάνεται η επαρχία Κιρκούκ (βόρεια), αλλά και τμήματα των επαρχιών Νινευή (βόρεια), Ντιάλα και Σαλαχεντίν (βόρεια της Βαγδάτης). Οι περισσότερες κατελήφθησαν από τους Κούρδους μαχητές Πεσμεργκά το 2014, ως αποτέλεσμα του χάους μετά την επίθεση του τζιχαντιστικού κινήματος του Ισλαμικού Κράτους (IS).¹

Στην πόλη Κιρκούκ, η ένταση συνεχίζει να αυξάνεται. Τα μέλη των σιιτικών φονταμενταλιστικών πολιτοφυλακών των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης, Hashd al-Sha'bi, έχουν σταλεί ως «πολίτες», σύμφωνα με τους ίδιους, αλλά είναι βαριά οπλισμένοι. Είναι επίσης παρόντες σε ορισμένες τοποθεσίες του κυβερνείου της Νινευή.

Στις 29 Σεπτεμβρίου, οι αρχές στη Βαγδάτη επέβαλαν έναν αεροπορικό αποκλεισμό στις αυτόνομες περιοχές των Κούρδων για να τους αναγκάσουν να παραιτηθούν από τον έλεγχο των αεροδρομίων τους και να ακυρώσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της ανεξαρτησίας, κάτι το οποίο αρνείται η HHK. Συνεπώς, οι αεροπορικές συνδέσεις μεταξύ του ιρακινού Κουρδιστάν και του εξωτερικού έχουν σταματήσει.

Η βίαιη αντίδραση της Τουρκίας και της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν

Η Τουρκία, η Συρία και το Ιράν, τρεις γειτονικές χώρες με κουρδικές μειονότητες, καταδίκασαν όλες το δημοψήφισμα και απαίτησαν τη διατήρηση της ενότητας του Ιράκ.

Η Τουρκία και το Ιράν είναι οι πιο σκληροί στην απόρριψη της ανεξαρτησίας του ιρακινού Κουρδιστάν και έχουν πολλαπλασιαστεί οι ενέργειες εκφοβισμού αυτών των κυβερνήσεων εναντίον του Έρμπιλ. Το τουρκικό κοινοβούλιο είχε ήδη παρατείνει την εντολή για την ανάπτυξη τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Ιράκ και τη Συρία πριν από το δημοψήφισμα στις 23 Σεπτεμβρίου. Αυτή είναι μια ξεκάθαρη απειλή για τις κουρδικές αρχές του Έρμπιλ. Η Άγκυρα είχε ήδη απειλήσει στρατιωτικά και οικονομικά μέτρα σε αντίποινα για το δημοψήφισμα.

Μετά την ανακοίνωση της μαζικής νίκης του «ναι» στο δημοψήφισμα, η τουρκική κυβέρνηση επανέλαβε τις απειλές της εναντίον της HHK, ανακοινώνοντας την παύση της στρατιωτικής εκπαίδευσης των δυνάμεων των Πεσμεργκά στο βόρειο Ιράκ. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε επίσης ότι οι Ιρακινοί Κούρδοι θα πληρώσουν ακριβά για τις αποφάσεις τους και θα χάσουν σύντομα τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, εάν η χώρα του κλείσει τα σύνορα και, κατά συνέπεια, σταματήσει η κυκλοφορία φορτηγών και πετρελαίου. Εκατοντάδες χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου πωλούνται καθημερινά μέσω αγωγών από το βόρειο Ιράκ στην Τουρκία, συνδέοντας την περιοχή με τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου.

Η Τεχεράνη έχει υποσχεθεί από την πλευρά της να σταθεί στο πλευρό της Βαγδάτης και της Άγκυρας ενάντια στα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν. Ο Αλί Ακμπάρ Βελαγιετί, ο επικεφαλής σύμβουλος του ανώτατου ηγέτη του Ιράν Αγιοτολλάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε στον τύπο ότι «τα μουσουλμανικά έθνη δεν θα επιτρέψουν τη δημιουργία ενός δεύτερου Ισραήλ». Ο συντηρητικός τύπος στο Ιράν περιγράφει το δημοψήφισμα ως «Σιωνιστική συνωμοσία» για την αποσταθεροποίηση της περιοχής.

Το ίδιο και η Χεζμπολάχ, το σιιτικό φονταμενταλιστικό ισλαμικό κίνημα στο Λίβανο, δήλωσε μέσω του ηγέτη του Χασάν Νασράλα, ότι η ψήφος ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν από το Ιράκ σηματοδοτεί ένα πρώτο βήμα προς τη διχοτόμηση της Μέσης Ανατολής και θα οδηγήσει σε περιφερειακούς πολέμους και είναι αναγκαίο να υπάρξει αντίδραση σ’ αυτό. Περιέγραψε το δημοψήφισμα ως αμερικανο-ισραηλινή συνωμοσία για να σπείρουν το χάος στην περιοχή.

Η συνεργασία μεταξύ της Βαγδάτης, της Άγκυρας και της Τεχεράνης έχει ενταθεί εναντίον της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν τις τελευταίες ημέρες.

Μια ιρακινή στρατιωτική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε τα σύνορα του Κουρδιστάν από την πλευρά του Ιράν και στη συνέχεια, στις 2 Οκτωβρίου, το Ιράν παρέταξε δεκάδες τανκς, υποστηριζόμενα από πυροβολικό, στα σύνορά του με την αυτόνομη κουρδική περιοχή. Η ανάπτυξη δυνάμεων στο συνοριακό σημείο Παρβίζ Χαν ήταν μέρος των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων που διεξήγαγαν οι ιρανικές και οι ιρακινές ένοπλες δυνάμεις ως απάντηση στο δημοψήφισμα. Κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των τουρκικών και ιρακινών στρατιωτικών δυνάμεων είχαν ήδη διεξαχθεί στα σύνορα του Ιρακινού Κουρδιστάν από την τουρκική πλευρά τις ημέρες που ακολούθησαν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Μια μικρή ιρακινή δύναμη εξακολουθεί να αναπτύσσεται στην τουρκική πλευρά των συνόρων ως μέρος κοινών ασκήσεων με τον τουρκικό στρατό.

Οι ιρακινές αρχές σκοπεύουν επίσης να αναλάβουν τον έλεγχο των συνόρων της αυτόνομης περιοχής του Κουρδιστάν σε συντονισμό με το Ιράν και την Τουρκία, δήλωσε το υπουργείο Άμυνας του Ιράκ στις 29 Σεπτεμβρίου. Στην ίδια κατεύθυνση, ο πρωθυπουργός του Ιράκ, Χάιντερ αλ-Αμπάντι, πρότεινε να αναλάβει η κυβέρνησή του τον έλεγχο των εσόδων από τις εξαγωγές κουρδικού πετρελαίου.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία ή η διατήρηση της σταθερότητας με κάθε κόστος

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρεξ Τέλερσον, δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αναγνωρίζουν το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας του ιρακινού Κουρδιστάν και ζήτησε να σταματήσουν οι «αμοιβαίες απειλές». Οι δυτικές χώρες επανέλαβαν πολλές φορές την αντίθεσή τους στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, φοβούμενες ότι μια νίκη του «ναι» στο δημοψήφισμα θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη περιφερειακή αστάθεια, θα αποδυνάμωνε τον «πόλεμο» εναντίον της IS και θα οδηγούσε σε αναταραχή στις αμφισβητούμενες περιοχές όπως η πολυεθνική και πλούσια πόλη του Κιρκούκ.

Η Ρωσία, η οποία επένδυσε πάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια στον ενεργειακό τομέα της Περιφέρειας του Κουρδιστάν και ξεπέρασε τις Ηνωμένες Πολιτείες ως ο μεγαλύτερος επενδυτής, ήταν πιο επιφυλακτική, μιλώντας για «σεβασμό των κουρδικών εθνικών φιλοδοξιών». Η Μόσχα θεωρεί ωστόσο «ότι οι διαφορές μεταξύ της Βαγδάτης και του Έρμπιλ πρέπει να επιλυθούν με διάλογο με στόχο την εξεύρεση μιας συνύπαρξης στο ιρακινό κράτος». Οι σημαντικές ρωσικές επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα μπορεί να είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Τουρκία δεν έχει ακόμη πραγματοιποίησει τις απειλές της να κλείσει τον αγωγό Κιρκούκ-Τζεϊχάν, έτσι ώστε να μην βλάψει τον Ρώσο σύμμαχό της. Η Rosneft, η ρωσική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία, αναμένει ότι ο αγωγός θα μείνει ανοικτός για επιχειρηματικούς σκοπούς και η Μόσχα αναμένει έσοδα από την HHK ως απόδοση της επένδυσής της. Χωρίς αγωγό, ανοιχτά σύνορα ή πληρωμές από τη Βαγδάτη στο Έρμπιλ, η HHK θα χρεοκοπήσει, μια καταστροφή για το ρωσικό εγχείρημα. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει πάρα πολύ, καθώς η τουρκική κυβέρνηση είναι έτοιμη να κλιμακώσει γρήγορα τις κυρώσεις της έναντι της HHK αν δεν βρεθεί λύση.

Υποστήριξη του Ισραήλ ή οπορτουνισμός

Το Ισραήλ είναι το μόνο περιφερειακό κράτος που υποστήριξε την ανεξαρτησία της αυτόνομης περιοχής του Κουρδιστάν. Υπάρχει μια μακρά ιστορία πολιτικών σχέσεων μεταξύ του κράτους του Ισραήλ και της οικογένειας Μπαρζανί, που χρονολογείται από τη δεκαετία του εξήντα όταν οι πρώτες Ισραηλινές ειδικές δυνάμεις βοήθησαν τον Μουλλά Μουσταφά Μπαρζανί και τους πεσμεργκά αντάρτες του στο ιρακινό Κουρδιστάν.

Ο Μασούντ Μπαρζανί δήλωσε παλιότερα σε συνέντευξη του το 2005 στη σαουδαραβική καθημερινή al-Hayat. «Η δημιουργία δεσμών μεταξύ των Κούρδων και του Ισραήλ δεν είναι έγκλημα, αφού και πολλές αραβικές χώρες έχουν ήδη σχέσεις με το εβραϊκό κράτος».

Επιπλέον, στο ιρακινό Κουρδιστάν, οι πράκτορες της Μοσάντ ή οι πρώην Ισραηλινοί στρατιώτες εκπαιδεύουν αθόρυβα τις κουρδικές δυνάμεις ασφαλείας. Η HHK έχει επίσης πουλήσει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου στο κράτος του Ισραήλ τα τελευταία χρόνια μέσω διεθνών εμπορικών εταιρειών και χωρίς την έγκριση των αρχών της Βαγδάτης. Στην υπόθεση αυτή, το πετρέλαιο αυτό περνούσε μέσω πετρελαιαγωγού στο τουρκικό λιμάνι του Τζεϊχάν, στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η Τουρκία, σύμμαχος της κουρδικής κυβέρνησης του Μασούντ Μπαρζανί, διευκόλυνε για πολύ καιρό αυτή τη υπόθεση. Η Άγκυρα άνοιξε λογαριασμό για το Έρμπιλ στην τουρκική δημόσια τράπεζα, Halk και αποθηκεύει κουρδικό πετρέλαιο που περιμένει αγοραστές.

Το Ισραήλ δεν υποστηρίζει το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του κουρδικού λαού ειλικρινά ή επειδή καταπιέζεται, αλλά βλέπει ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος υπό την αντιδραστική και φιλική προς τον δυτικό ιμπεριαλσιμό ηγεσία του Μπαρζανί ως έναν τρόπο για να βρεθεί ένας νέος σύμμαχος στην περιοχή εναντίον διαφόρων περιφερειακών δυνάμεων, ιδίως του Ιράν. Το Ισραήλ μένει μάλλον σιωπηλό για τη μοίρα των Κούρδων στη Συρία, την Τουρκία και το Ιράν. Ο Πρωθυπουργός Νετανιάχου δήλωσε επίσης πρόσφατα ότι το Ισραήλ θεωρεί το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ) τρομοκρατική ομάδα, υιοθετώντας την ίδια θέση με την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ισραήλ διαδραμάτισε επίσης ρόλο στην σύλληψη του καταδιωκόμενου ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν στις αρχές του 1999 στην Κένυα από το τουρκικό κράτος².

Από την άλλη πλευρά, η φατρία του Μπαρζάνι και μερικές από τις κουρδικές αστικές ηγεσίες τείνουν να βλέπουν το Ισραήλ ως πρότυπο για ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν, ένα μικρό έθνος που περιβάλλεται από εχθρούς και ενισχύεται από μια στρατηγική συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό το συναίσθημα έχει καλλιεργηθεί κατά τη διάρκεια δεκαετιών καταπίεσης εναντίον του κουρδικού λαού από τις κεντρικές αρχές στις χώρες όπου ζει (Ιράκ, Ιράν, Τουρκία και Συρία). Η έλλειψη αλληλεγγύης προς το κουρδικό ζήτημα μεταξύ των πληθυσμών της περιοχής, ακόμη και μεταξύ μεγάλων τμημάτων της αριστεράς, δεν βοήθησε. Εκτός αυτού, οι διάφορες ηγεσίες των οργανώσεων των Παλαιστινίων συμβαδίζουν γενικά μαζί με τα αραβικά αυταρχικά καθεστώτα εναντίον του κουρδικού λαού. Το σύμβολο αυτής της κατάσταση ήταν η ισραηλινή σημαία που κυμάτισε σε αρκετές κουρδικές συγκεντρώσεις στο Έρμπιλ και σε όλη την Ευρώπη.

Εσωτερικά προβλήματα της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν

Η αυτόνομη περιφέρεια του Κουρδιστάν έχει βιώσει τη χειρότερη οικονομική κρίση από το 2003. Είναι σαφές, όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο μου³, ότι το δημοψήφισμα είχε ενορχηστρωθεί από τον ηγέτη Μασούντ Μπαρζανί για να παραμείνει στην εξουσία και να εκτρέψει την προσοχή των εργατικών και λαϊκών τάξεων από τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα στην περιοχή. Δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες σχετικά με την αστική και απολυταρχική ηγεσία της κυβέρνησης Μπαρζανί.

Πρέπει επίσης να καταδικάσουμε όλα τα μέτρα που αποσκοπούν στη δημιουργία μιας νέας μορφής καταπίεσης εναντίον εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων στο ιρακινό Κουρδιστάν. Από το 2003, οι δυνάμεις των Κούρδων Πεσμπεργκά βασίστηκαν σε «εκφοβισμούς, απειλές, συλλήψεις και αυθαίρετες κρατήσεις» για να εξασφαλίσουν τη στήριξη των μειονοτικών κοινοτήτων και να αποκτήσουν τον έλεγχο των αμφισβητούμενων εδαφών, σύμφωνα με έκθεση του Human Rights Watch (HRW) που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2009. Κάποιοι μίλησαν για διαδικασία «κουρδοποίησης», μια προσπάθεια να δημιουργηθεί μια μορφή αφοσίωσης εκ μέρους των μειονοτήτων προς την HHK. Σε ορισμένες περιοχές για παράδειγμα, άνοιξαν σχολεία όπου οι μαθητές μαθαίνουν κουρδικά και προσλαμβάνονται δημόσιοι υπάλληλοι για τις διοικήσεις που δημιουργήθηκαν πρόσφατα από την HHK.

Στο κυβερνείο της Νινευή, για παράδειγμα, το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP), που ελέγχεται από την οικογένεια Μπαρζανί, αντικατέστησε αντιδημοκρατικά τους δημάρχους δύο σημαντικών χριστιανικών πόλεων στην κοιλάδα της Νινευή, τον Φαϊέζ Άμπεντ Τζαχβαρέχ του Αλκός και τον Μπάσιμ Μπέλλο του Τελ Κέπε (Ταλ Καΐφ), που και οι δυο ήταν αντίθετοι στην διεξαγωγή του δημοψηφίσματος στις περιοχές τους. Τα μέλη του KDP κατέλαβαν τις θέσεις τους. Σε αυτές τις περιοχές οργανώθηκαν πολλές λαϊκές διαδηλώσεις για να καταγγελθούν αυτά τα μέτρα.

Οι επίσημες δομές και τα συμβούλια του κυβερνείου της Νινευή και της περιοχής Σιντζάρ κυριαρχήθηκαν σταδιακά από μέλη του KDP μέσω διαφόρων πελατειακών πολιτικών και πρακτικών εκφοβισμού εναντίον μελών που επικρίνουν τις πολιτικές της HHK.

Το Human Rights Watch αποκάλυψε πιο πρόσφατα ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον της IS, Κούρδοι μαχητές Πεσμεργκά κατέστρεψαν με μπουλντόζες σουνιτικά αραβικά χωριά σε αμφισβητούμενες περιοχές των κυβερνείων του Κιρκούκ και της Νινευή.

Τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει αυτές τις ενέργειες, αν και φυσικά είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε και να καταγγείλουμε τις εκστρατείες «αραβοποίησης» κατά το παρελθόν που διεξήχθησαν από διαδοχικά ιρακινά καθεστώτα, ειδικότερα από τον ιρακινό δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν, σε αμφισβητούμενες περιοχές. Αυτή η πολιτική δημογραφικών αλλαγών είχε ως αποτέλεσμα την απέλαση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από τα σπίτια τους, ιδίως του κουρδικού πληθυσμού, με σκοπό την εγκατάσταση των Σουνιτών Αράβων, γι' αυτό και οι αρχές της HHK και μεγάλα τμήματα της κουρδικής κοινωνίας στο Ιράκ ισχυρίζονται ότι έχουν ιστορική νομιμότητα σε αυτά τα εδάφη.

Αλλά σ' αυτές τις αμφισβητούμενες περιοχές, υπάρχουν και άλλοι εθνοτικοί και θρησκευτικοί πληθυσμοί, όπως Τουρκμένοι, Ασσύριοι και Χαλδαίοι Χριστιανοί, Γιαζίντι, Κακάις και Σαμπάκ.

Ο αυταρχισμός της φατρίας του Μπαρζανί δεν σταμάτησε κατά τη διάρκεια και μετά το δημοψήφισμα εναντίον άλλων κουρδικών πολιτικών ομάδων. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για το δημοψήφισμα, το PDK κατήγγειλε κάθε αμφισβήτηση και κριτική σχετικά με τον τρόπο διοργάνωσης του δημοψηφίσματος και την ημερομηνία που επιλέχθηκε γι' αυτό, ως απόδειξη προδοσίας εκ μέρους των πολιτικών του αντιπάλων. Το Κίνημα  Γκοράν, η Κουρδική Ισλαμική Ομάδα (γνωστή ως Κομάλ [Komelî Îslamî Kurdistan]) και τμήμα της Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν (PUK) αρχικά, πριν αλλάξουν τη θέση τους, καθώς και Κούρδοι ακτιβιστές, καταδίκασαν τις επιδιώξεις της φατρίας του Μπαρζανί μέσω αυτού του δημοψηφίσματος, μεταξύ των οποίων ήταν η επιθυμία να εκτρέψει την προσοχή του κουρδικού πληθυσμού από τα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα, η μονοπώληση της εξουσίας από το KDP και το κλείσιμο του κοινοβουλίου. Αυτά τα κόμματα και οι ακτιβιστές έχουν μακρά ιστορία αγώνων για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του κουρδικού λαού στο Ιράκ αλλά ήθελαν να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες για τη διεξαγωγή αυτού του δημοψηφίσματος και για την προετοιμασία της διαδικασίας ανεξαρτησίας, για τη βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών διαβίωσης των πολιτών και την επίτευξη πολιτικής συναίνεσης σχετικά με αυτή τη διαδικασία ανεξαρτησίας. Το Κομάλ εξέφρασε τελικά την υποστήριξη στο «ναι» την παραμονή της ψηφοφορίας, ενώ το κίνημα Γκοράν δεν πήρε επίσημα θέση, αλλά ο ηγέτης του Ομάρ Σαΐντ Αλί ανακοίνωσε ότι είχε ψηφίσει «ναι».

Συμπέρασμα

Η ευρεία νίκη του «ναι» στην αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν έχει τις ρίζες της στην μακρόχρονη ιστορική επιθυμία του κουρδικού λαού για την ίδρυση ενός κράτους καθώς και στις συνέπειες μιας βίαιης ιστορίας καταπίεσης του κουρδικού λαού στο Ιράκ από τα διάφορα προηγούμενα εθνικιστικά αυταρχικά καθεστώτα. Η σφαγή με χημικά όπλα του κουρδικού πληθυσμού της Χαλάμπτζα το 1988 από το Μπααθικό καθεστώς δεν μπορεί να ξεχαστεί εύκολα. Περίπου 5.000 Κούρδοι έχασαν τη ζωή τους σ’ αυτή τη σφαγή. Η επίθεση αυτή ήταν μέρος της επιχείρησης Anfal που διεξήγαγαν οι αρχές της Βαγδάτης στη διάρκεια αυτής της περιόδου, κατά την οποία σκοτώθηκαν 182.000 άνθρωποι και καταστράφηκε περισσότερο από το 90% των κουρδικών χωριών.

Το ιρακινό δημοψήφισμα καταδεικνύει για άλλη μια φορά την αποτυχία των μοντέλων των καπιταλιστικών, σοβινιστικών και συγκεντρωτικών εθνικών κρατών της περιοχής τα οποία σε διαρκή βάση έχουν καταπιέσει, εξαλείψει και/ή αρνηθεί την πολυφωνία των κοινωνιών τους επιβεβαιώνοντας την υπεροχή και την κυριαρχία ενός έθνους, μιας εθνοτικής ομάδας πάνω σε άλλες, μιας θρησκευτικής ομάδας πάνω σε άλλες ή και τα δύο ταυτόχρονα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να υποστηρίξουμε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του κουρδικού λαού στο Ιράκ και αλλού και να καταγγείλουμε τις εξωτερικές και περιφερειακές πιέσεις για την κατάργηση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του κουρδικού πληθυσμού του Ιράκ.

Αυτή η υποστήριξη πρέπει επίσης να συνοδεύεται από την σαφή αντίθεση στη φατρία του Μπαρζάνι που δεν θα ωφελήσει τις κουρδικές λαϊκές τάξεις για τα δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα. Επίσης, είναι απαραίτητο να καταγγείλουμε τις προσπάθειες της κυβέρνησης της HHK να επιβάλει μια νέα εθνοτική κυριαρχία και οι πληθυσμοί των αμφισβητούμενων περιοχών πρέπει να έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν σε ποιο κράτος θέλουν να ανήκουν, πώς θέλουν να οργανωθούν και να επιλέξουν τους πολιτικούς εκπροσώπους τους.

Πρέπει επίσης να καταγγελθεί η βούληση της φατρίας του Μπαρζανί να πείσει τα δυτικά ιμπεριαλιστικά κράτη για τη χρησιμότητα ενός ιρακινού Κουρδιστάν στην περιφερειακή πολιτική σκηνή, όπως και οι δεσμοί του Ισραήλ με την οικογένεια Μπαρζανί⁴. Ωστόσο, αυτά τα στοιχεία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δικαιολογήσουν την άρνηση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του κουρδικού λαού, όπως κάνουν κάποιοι αριστεροί σοβινιστές στην περιοχή. Όπως είχε πει ο Ρώσος επαναστάτης Β. Λένιν:

«Το γεγονός ότι η πάλη για την εθνική ελευθερία ενάντια σε μια ιμπεριαλιστική Δύναμη μπορεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να χρησιμοποιηθεί από μιαν άλλη ‘‘μεγάλη’’ Δύναμη για δικούς της εξίσου ιμπεριαλιστικούς σκοπούς, μπορεί τόσο λίγο να αναγκάσει τη σοσιαλδημοκρατία να παραιτηθεί από την αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των εθνών, όσο μπορούν ν’ αναγκάσουν τους σοσιαλδημοκράτες ν’ αρνηθούν το δημοκρατισμό τους οι πολυάριθμες περιπτώσεις χρησιμοποίησης από την αστική τάξη των δημοκρατικών συνθημάτων, με σκοπό την πολιτική απάτη και την οικονομική ληστεία, λόγου χάρη στις ρωμανικές χώρες.»⁵

Αυτή η σύνδεση των δύο κύριων στόχων (της υποστήριξης του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του κουρδικού λαού και της αντίθεσης στη φατρία του Μπαρζανί) είναι αναγκαία για τη σύνδεση των δημοκρατικών και των κοινωνικών δικαιωμάτων στο ιρακινό Κουρδιστάν. Πρέπει να υποστηρίξουμε τα πιο επαναστατικά και δημοκρατικά τμήματα της αυτόνομης περιοχής του Κουρδιστάν για να δημιουργηθεί μια προοδευτική εναλλακτική λύση.

Μετάφραση: e la libertà

Το άρθρο στα αγγλικά:

Joseph Daher, «Iraq Kurdish Independence Faces Threats from Outside and Contradictions from Within»,سوريا الحرية للأبد – Syria Freedom Forever, 8 Οκτωβρίου 2017.

Στα γαλλικά:

Joseph Daher, «Après la victoire massif du oui pour l’indépendance, les menaces et pressions s’accentuent contre le Kurdistan Iraquien»,سوريا الحرية للأبد – Syria Freedom Forever, 1 Οκτωβρίου 2017.

Στα αραβικά:

,«استقلال كوردستان العراق يواجه تهديدات خارجية وتناقضات داخلية»

سوريا الحرية للأبد – Syria Freedom Forever, 1 Οκτωβρίου 2017,

Σημειώσεις