Leila Al Shami
Για την τουρκική επίθεση στη βορειοανατολική Συρία
Η πρόσφατη τουρκική επίθεση στη βορειοανατολική Συρία και η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από την περιοχή προκαλούν μια ακόμη ανθρωπιστική καταστροφή επικών διαστάσεων.
Τις τελευταίες ημέρες πάνω από 130.000 Σύριοι έχουν φύγει για να σώσουν τη ζωή τους, σε μια απεγνωσμένη αναζήτηση ασφάλειας. Δεκάδες άμαχοι σκοτώθηκαν από τις τουρκικές βόμβες και δολοφονήθηκαν από τις τουρκικές συμμαχικές πολιτοφυλακές. Μέσα στο χάος, κρατούμενοι του ISIS έχουν δραπετεύσει από στρατόπεδα κράτησης και τώρα κυκλοφορούν ελεύθεροι – πολλοί απ’ αυτούς είναι αλλοδαποί (ανάμεσά τους και παιδιά), τα αντίστοιχα κράτη των οποίων αρνήθηκαν να αναλάβουν την ευθύνη για τους υπηκόους τους.
Η τουρκική εισβολή πήρε το πράσινο φως από τον Τραμπ (και πιθανώς και από τη Ρωσία) και με τις ΗΠΑ να εγκαταλείπουν τους συμμάχους τους, τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (που ελέγχονται από την κουρδική πολιτοφυλακή), με τις οποίες συνεργάστηκε στον πόλεμο για να καταστρέψουν το Ισλαμικό Κράτος. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν συμμάχους στη Συρία και είναι απίθανο αυτή η προδοσία να ξεχαστεί εύκολα από εκείνους που θα υποστούν τις συνέπειες.
Η επιχείρηση της Τουρκίας έχει δύο στόχους. Ελπίζει να συντρίψει την κουρδική αυτονομία στο βορρά, μεγάλο μέρος του οποίου είναι από το 2012 υπό τον έλεγχο του Κουρδικού PYD (μιας ομάδας που συνδέεται με το ΡΚΚ, το οποίο το τουρκικό κράτος θεωρεί εσωτερικό εχθρό), και να δημιουργήσει μια νέα ζώνη για να επιστρέψουν οι Σύριοι πρόσφυγες που αντιμετωπίζουν αυξανόμενη εχθρότητα και ξενοφοβία στην Τουρκία. Καθώς πολλοί από τους πρόσφυγες είναι Άραβες και θα επιστρέψουν σε μια περιοχή στην οποία κατοικούν πολλές μειονότητες –Κούρδοι και άλλοι– μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε πιθανώς να οδηγήσει σε περαιτέρω δημογραφικές αλλαγές, ένα βασικό χαρακτηριστικό της συριακής τραγωδίας σήμερα. Οι συριακές ομάδες της αντιπολίτευσης που συνεργάζονται με την Τουρκία, αγωνίζονται συνεπώς για μια τουρκική ατζέντα και για κάτι το οποίο δεν έχει καμία ομοιότητα με τη Συριακή επανάσταση για ελευθερία και αξιοπρέπεια που ξεκίνησε πριν από οκτώ χρόνια.
Οι κάτοικοι της περιοχής έχουν σοβαρούς λόγους να φοβούνται μια τουρκική κατοχή. Η κουρδικής πλειονότητας πόλη του Αφρίν, η οποία έπεσε στα χέρια της Τουρκίας και των συμμαχικών της δυνάμεων πέρυσι, αποτελεί ένα τρομακτικό προηγούμενο. Πολλοί άμαχοι εκτοπίστηκαν από τα σπίτια τους και εμποδίστηκαν να επιστρέψουν και υπήρξαν εκτεταμένες λεηλασίες εγκαταλελειμμένων περιουσιών, καθώς και συλλήψεις, βιασμοί και δολοφονίες.
Δεδομένων των φόβων ότι οι Σύριοι Κούρδοι θα υποστούν εθνοκάθαρση από τις τουρκικές δυνάμεις και κανένας σύμμαχος δεν είναι πρόθυμος να τους υπερασπιστεί, το PYD δεν έχει άλλη επιλογή από το να διαπραγματευτεί την επιστροφή του ελέγχου του καθεστώτος, τερματίζοντας ένα πείραμα στην κουρδική αυτονομία που οδήγησε σε σημαντικά κέρδη για τον πληθυσμό ως προς την πραγματοποίηση πολλών από τα δικαιώματά του που τα στερήθηκε από το αραβικό καθεστώς. Αυτό ήταν πιθανότατα μόνο θέμα χρόνου. Όταν το καθεστώς παραχώρησε την εξουσία στο PYD, πιθανώς υπολόγισε τρεις παράγοντες: Ότι αυτή η μεταβίβαση εξουσίας θα σταματούσε τους Κούρδους από το να αγωνίζονται ενάντια στο καθεστώς, επιτρέποντας στο καθεστώς να συγκεντρώσει στρατιωτικές δυνάμεις αλλού. Ότι θα κατακερματίσει και έτσι θα αποδυναμώσει τη συριακή αντιπολίτευση απέναντι στον Άσαντ στη βάση θρησκευτικών διαιρέσεων. Και ότι εάν το PYD γίνει υπερβολικά ισχυρό, η Τουρκία θα παρέμβει για να αποτρέψει την επέκτασή του, επιτρέποντας στο καθεστώς να ξαναπάρει τον έλεγχο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η συμφωνία που διεξάγεται μεταξύ του καθεστώτος και των SDF στις οποίες κυριαρχεί το PYD περιλαμβάνει εγγυήσεις για πλήρη δικαιώματα και αυτονομία στους Κούρδους. Ωστόσο, είναι απίθανο το καθεστώς να αποδεχτεί ποτέ την κουρδική αυτονομία, όπως επανειλημμένα έχει καταστήσει σαφές σε δημόσιες δηλώσεις. Σε άλλες περιοχές της Συρίας όλες οι υποσχέσεις που δόθηκαν από το καθεστώς στις συμφωνίες «συμφιλίωσης» δεν άξιζαν ούτε το χαρτί στο οποίο γράφτηκαν. Οι ακτιβιστές εναντίον του καθεστώτος, τόσο οι Άραβες όσο και οι Κούρδοι, κινδυνεύουν τώρα να συλληφθούν και να φυλακιστούν με πιθανό τον θάνατο από βασανιστήρια. Οι μαχητές των SDF δεν είναι ασφαλείς. Πριν από λίγες μέρες ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Συρίας, Φαϊσάλ Μακντάντ, δήλωσε ότι «πρόδωσαν τη χώρα τους και διέπραξαν εγκλήματα εναντίον της». Ενώ πολλοί Κούρδοι, εγκαταλελειμμένοι από τις ΗΠΑ, αισθάνονται περισσότερο ασφαλείς κάτω από τον Άσαντ παρά κάτω απ’ την Τουρκία, ορισμένοι Άραβες άμαχοι που ζουν σε περιοχές που ελέγχονται από τις SDF, όπως το Ντέιρ εζ-Ζορ και τη Ράκκα φοβούνται περισσότερο απ’ όλα την επανακατάληψή τους από το καθεστώς και τις ιρανικές πολιτοφυλακές και αισθάνονται πιο ασφαλείς υπό την προστασία της Τουρκίας. Οι Σύριοι είναι πια απελπισμένοι και εξαρτώνται από τις ξένες δυνάμεις για την επιβίωσή τους. Οι ξένοι δημοσιογράφοι που απειλούνται επίσης από το καθεστώς διέφυγαν από τη Συρία, αφήνοντας τις φρικαλεότητες να ξεδιπλωθούν μακριά από το βλέμμα των διεθνών μέσων ενημέρωσης.
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα είναι μηχανορραφίες ξένων δυνάμεων και είναι οι Σύριοι άμαχοι που θα πληρώσουν το τίμημα. Οι σημερινές διαμάχες εξουσίας μεταξύ των κρατών χειραγωγούν εθνικές διαιρέσεις που οδηγούν σε αυξανόμενο θρησκευτικό σεχταρισμό που θα πλήξει τη Συρία στο άμεσο μέλλον. Η άρνηση του Άσαντ να παραιτηθεί όταν οι Σύριοι το απαίτησαν είναι αυτό που οδήγησε σε αυτό το λουτρό αίματος μαζί με την επανειλημμένη αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να προστατεύσει τους Σύριους από τη σφαγή και τις αποτυχίες τόσο των Αράβων όσο και των Κούρδων ηγετών της αντιπολίτευσης να βάλουν τα δικά τους συμφέροντα στην άκρη και να προωθήσουν την ενότητα μεταξύ εκείνων που επιθυμούσαν να απαλλαγούν από την αυταρχική εξουσία. Σε όλη τη χώρα, το καθεστώς έχει συντρίψει ένα προς ένα κάθε δημοκρατικό πείραμα κοινοτικής αυτονομίας και η διεθνής κοινότητα φαίνεται πρόθυμη να εξομαλύνει τις σχέσεις με ένα καθεστώς που έχει παραμείνει στην εξουσία εξαπολύοντας μια σφαγή σε τεράστια κλίμακα. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι μια καταστροφή όχι μόνο για τους Κούρδους αλλά για όλους τους ελεύθερους Σύριους.
Για άλλη μια φορά η κατάσταση στη Συρία αναδεικνύει την ηθική χρεοκοπία των τμημάτων της αριστεράς. Πολλοί από εκείνους που διαμαρτύρονται για την επίθεση της Τουρκίας στη βορειοανατολική Συρία απέτυχαν να κινητοποιηθούν για να καταδικάσουν τη συνεχιζόμενη επίθεση της Ρωσίας και του καθεστώτος στο Ιντλίμπ, όπου τρία εκατομμύρια άμαχοι ζουν σε καθημερινή τρομοκρατία. Στην πραγματικότητα δεν κατάφεραν να αντιληφθούν ότι εδώ και χρόνια οι Σύριοι σφαγιάζονται από βόμβες, χημικά όπλα και βασανιστήρια σε βιομηχανική κλίμακα. Μερικοί από αυτούς που ζητούσαν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων για την προστασία των Κούρδων αμάχων από εναέριους βομβαρδισμούς προηγουμένως συκοφαντούσαν τους Σύριους που ζητούσαν την ίδια προστασία ως πολεμοκάπηλους και πράκτορες του ιμπεριαλισμού. Για μια ακόμη φορά η αλληλεγγύη δεν εξαρτάται από την οργή των εγκλημάτων πολέμου, αλλά από το ποιος είναι ο δράστης και ποιος είναι το θύμα. Οι ζωές των Σύριων είναι αναλώσιμες στη μάχη των αφηγήσεων και των μεγάλων ιδεολογικών πλαισίων.
Η συριακή τραγωδία είναι μια κηλίδα στη συνείδηση της ανθρωπότητας.
Μετάφραση: e la libertà
Leila Al Shami, «On the Turkish offensive on north-eastern Syria», Leila’s blog, 14 Οκτωβρίου 2019
