Η κανονικοποίηση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ
Η Συρία, ο Αραβικός Σύνδεσμος και η αντεπαναστατική διαδικασία
7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2023,
Αφού εφάρμοσε την απομάκρυνση και την απομόνωση της δικτατορίας του Μπασάρ αλ Άσαντ τα τελευταία δώδεκα χρόνια, ο Αραβικός Σύνδεσμος ψήφισε να την καλωσορίσει ξανά ως μέλος στις 7 Μαΐου 2023 [1]. Στη συνέχεια, στις 19 Μαΐου, ο Άσαντ συμπεριλήφθηκε στη σύνοδο κορυφής του Συνδέσμου στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας, όπου φιλοξενήθηκε από τον πρίγκιπα διάδοχο και πρωθυπουργό του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν (MBS).
Ο MBS δήλωσε ότι ήταν "ευτυχής που καλωσόρισε τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ", ελπίζοντας ότι "η επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο θα οδηγήσει σε τερματισμό της συριακής κρίσης" και θα γυρίσει σελίδα στα "επώδυνα χρόνια του πολέμου". Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη σύνοδο κορυφής, " πριν συναντηθεί με τον MBS, ο Άσαντ ζήτησε "κοινή αραβική δράση για αλληλεγγύη, ειρήνη στην περιοχή, ανάπτυξη και ευημερία αντί για πόλεμο και καταστροφή.
Νωρίτερα την ίδια ημέρα, έδωσε τα χέρια με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι, συναντήθηκε με τον Τυνήσιο ομόλογό του Καΐς Σαΐντ, καθώς και με τον αντιπρόεδρο των Εμιράτων, σεΐχη Μανσούρ μπεν Ζαγιέντ. Ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) έχουν ταχθεί υπέρ της ομαλοποίησης των σχέσεων με τη Δαμασκό από το 2018 και φέρεται να έχουν προσκαλέσει τον Μπασάρ αλ Άσαντ στην COP28, η Σαουδική Αραβία διαδραμάτισε τον βασικό ρόλο στο άνοιγμα της πόρτας για την επιστροφή της Συρίας στον Σύνδεσμο [2]. Η Σαουδική Αραβία επιτάχυνε τη διαδικασία μετά τον σεισμό ανοίγοντας συνομιλίες με το Ιράν, οι οποίες κατέληξαν στην επίσημη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με τη μεσολάβηση της Κίνας μεταξύ Τεχεράνης και Ριάντ [3].
Η Σαουδική Αραβία και τα άλλα αραβικά κράτη εγκαταλείπουν την απομόνωση του Άσαντ μόνο και μόνο για να σταθεροποιήσουν την περιοχή υπό τη συλλογική αυταρχική κυριαρχία τους πάνω σε ακραία άνισες κοινωνίες.
Καμία παραχώρηση από τη Δαμασκό
Η Δαμασκός δεν είχε κάνει καμία πραγματική παραχώρηση σε αντάλλαγμα για την επιστροφή της στον Αραβικό Σύνδεσμο. Τα μέλη του Συνδέσμου ανέμεναν αλλά δεν απαίτησαν από τον Άσαντ να επιτρέψει την επιστροφή των Σύρων προσφύγων χωρίς αντίποινα, να δημιουργήσει μια αξιόπιστη πολιτική διαδικασία που θα οδηγήσει σε εκλογές και να λάβει μέτρα για να σταματήσει το λαθρεμπόριο ναρκωτικών από τη Συρία στις γειτονικές χώρες.
Θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι σε αυτές τις προσδοκίες, καθώς είναι σε μεγάλο βαθμό μόνο για το θεαθήναι. Το καθεστώς του Άσαντ δεν έχει καμία πρόθεση να εκπληρώσει καμία από αυτές. Μόλις πρόσφατα, το Access Center for Human Rights [4] τεκμηρίωσε ότι το καθεστώς του πλήρωνε διακινητές ανθρώπων από 150 έως 3000 δολάρια ανά άτομο για να μεταφέρουν Σύριους πρόσφυγες που απελάθηκαν από τη Βηρυτό πίσω στον Λίβανο.
Τα άλλα αραβικά κράτη σίγουρα δεν θα ασκήσουν καμία πίεση στη Δαμασκό για να ικανοποιήσει τις όποιες προσδοκίες εκδημοκρατισμού, καθώς τα ίδια δεν είναι ούτως ή άλλως "φάροι δημοκρατίας". Ελάχιστα ενδιαφέρονται για την ευημερία των λαϊκών τάξεων στις χώρες τους, πόσο μάλλον στη Συρία. Αυτές οι προσδοκίες είναι κυρίως για την κατανάλωση των αμερικανικών και ευρωπαϊκών κρατών.
Οι ΗΠΑ έχουν καταγγείλει επισήμως την ομαλοποίηση των σχέσεων με τον Άσαντ, αλλά δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν τα κράτη της περιοχής να αναζωπυρώσουν τους δεσμούς τους με τη Δαμασκό. Ωστόσο, ένα νέο νομοσχέδιο που εισήχθη τον Μάιο του 2023 με την ονομασία "Νόμος του 2023 κατά της κανονικοποίησης του καθεστώτος Άσαντ" [5] επιδιώκει να επεκτείνει τον κατάλογο των στόχων των κυρώσεων της Caesar Act (Caesar Syria Civilian Protection Act of 2019) [6] για να συμπεριλάβει όλα τα μέλη του συριακού κοινοβουλίου, τα ανώτερα μέλη του κυβερνώντος κόμματος Μπάαθ και τους υπεύθυνους για την εκτροπή της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας.
Το νομοσχέδιο στοχεύει επίσης σε μια υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ προσπάθεια να σταλεί ιορδανική ηλεκτρική ενέργεια και αιγυπτιακό φυσικό αέριο στον Λίβανο μέσω ενός διακρατικού αγωγού που διέρχεται από τη Συρία. Η συριακή κυβέρνηση θα λάβει αποζημίωση σε είδος με τη μορφή προμηθειών φυσικού αερίου, αντί για μετρητά, για τη συμμετοχή της στο καθηλωμένο ενεργειακό έργο τεσσάρων χωρών. Το νομοσχέδιο θα τροποποιούσε τον νόμο Caesar Act για να επιβάλλει κυρώσεις σε τέτοιες συναλλαγές σε είδος με τη Δαμασκό.
Στην ΕΕ, υπάρχουν επίσης ενδείξεις αντίστασης από ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη που αντιτίθενται στην κανονικοποίηση, στην άρση των κυρώσεων και σε οποιαδήποτε εκταμίευση κονδυλίων για την ανοικοδόμηση πριν από την πολιτική μετάβαση. Από την άλλη πλευρά, αρκετές άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ρουμανία, η Κύπρος και η Αυστρία, τάσσονται υπέρ της ομαλοποίησης με τη Δαμασκό, με την ελπίδα να στείλουν τους πρόσφυγες πίσω στη Συρία.
Καταπολέμηση των λαθρεμπόρων ναρκωτικών
Σε αντίθεση με την αδιαλλαξία του καθεστώτος όσον αφορά τους πρόσφυγες και τον εκδημοκρατισμό, έχει επιδείξει κάποια ευελιξία όσον αφορά την πάταξη του λαθρεμπορίου του ναρκωτικού captagon [7], ενός εθιστικού διεγερτικού. Αλλά ακόμη και σε αυτό θα συναντήσει κάποια αντίσταση από το εσωτερικό του καθεστώτος.
Μεγάλο μέρος της παραγωγής και της διανομής του captagon ελέγχεται από την Τέταρτη Μεραρχία του συριακού στρατού και τους συνεργαζόμενους με αυτήν Σύριους επιχειρηματίες [8]. Κατά την τελευταία δεκαετία, η λειτουργία του captagon, ιδίως η λαθρεμπορία του ναρκωτικού στο εξωτερικό, έχει εκτοξευθεί, μετατρέποντάς το σε προσοδοφόρο τμήμα της πολεμικής οικονομίας της Συρίας - υπολογίζεται ότι αξίζει δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Οι Σαουδάραβες, ωστόσο, είναι αποφασισμένοι να πατάξουν όλα αυτά. Μεταξύ του 2016 και του 2022, απέτρεψαν προσπάθειες λαθρεμπορίας περισσότερων από 600 εκατομμυρίων χαπιών αμφεταμίνης από τον Λίβανο. Και ο Άσαντ έχει δείξει προθυμία να συνεργαστεί. Έτσι, σε μια συνάντηση που φιλοξένησε η Ιορδανία τον Μάιο του 2023 με τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και την Αίγυπτο, η Δαμασκός συμφώνησε να "λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να σταματήσει το λαθρεμπόριο στα σύνορα με την Ιορδανία και το Ιράκ" και να εργαστεί για τον εντοπισμό των παραγωγών και των μεταφορέων ναρκωτικών [9].
Τον Μάιο, δύο αεροπορικές επιδρομές, που πιθανότατα διατάχθηκαν από την Ιορδανία, στόχευσαν επιχειρήσεις διακίνησης ναρκωτικών στη Συρία, η μία από τις οποίες δολοφόνησε τον διαβόητο Σύριο βαρόνο ναρκωτικών Μερχί αλ Ραμθάν και την οικογένειά του. Επιπλέον, η Δαμασκός πραγματοποίησε μια σειρά συλλήψεων με στόχο εμπόρους ναρκωτικών στη νότια Συρία [10]. Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία έχει υποσχεθεί οικονομική βοήθεια ύψους έως και 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, στη Συρία με αντάλλαγμα τη μείωση και τον έλεγχο της παραγωγής και του λαθρεμπορίου captagon [11].
Η μεταβαλλόμενη στρατηγική εξωτερικής πολιτικής της Σαουδικής Αραβίας
Η προσέγγιση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και της Συρίας εξελίσσεται εδώ και αρκετά χρόνια. Τον Μάιο του 2021, ο υπουργός Τουρισμού της Συρίας, Ράμι Μαρτίνι, πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη επίσκεψη του καθεστώτος στο Σαουδαραβικό βασίλειο μετά την εξέγερση πριν από δέκα και πλέον χρόνια [12]. Οι λόγοι της Σαουδικής Αραβίας για την επανένταξη της Δαμασκού συνδέονται με τα εθνικά της συμφέροντα και την περιφερειακή δυναμική [13].
Η διαδικασία κανονικοποίησης [14] είναι προϊόν της εξελισσόμενης πολιτικής στρατηγικής της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή. Η επιθετική εξωτερική πολιτική του MBS, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον φονικό πόλεμο του Βασιλείου στην Υεμένη και την πολιτική της μέγιστης πίεσης κατά του Ιράν και των περιφερειακών συμμάχων του, έχει αποτύχει.
Η πολιτική αυτή αποτέλεσε πολιτικό εμπόδιο στα σχέδια του Ριάντ να μεταρρυθμίσει την οικονομία, να προσελκύσει ξένους επενδυτές και να ανοίξει τη χώρα στους τουρίστες. Επιδίωξε, επομένως, να δημιουργήσει πιο φιλικές σχέσεις με τους γείτονές του. Άρχισε να μετατοπίζεται προς αυτή την κατεύθυνση, τερματίζοντας την αντιπαράθεσή του με το Κατάρ και επιδιώκοντας την εύνοια του Ερντογάν της Τουρκίας. Τον Μάρτιο του 2023 κατέθεσε 5 δισεκατομμύρια δολάρια στην κεντρική τράπεζα της Τουρκίας για να ενισχύσει την οικονομία της χώρας. Ο στρατηγικός αναπροσανατολισμός της Σαουδικής Αραβίας κορυφώθηκε φέτος τον Απρίλιο με την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων με το Ιράν με τη μεσολάβηση της Κίνας [15].
Έκτοτε, και τα δύο κράτη επιβεβαίωσαν την προθυμία τους να συνεργαστούν για την "ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία" στη Μέση Ανατολή [16]. Το σύμφωνο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη Σαουδική Αραβία προκειμένου να σταθεροποιήσει τη θέση της στην Υεμένη και να αποτρέψει τις απειλές για την ασφάλεια στα νότια σύνορά της. Η προσέγγιση θα επιτρέψει στις δύο χώρες να ανοίξουν εκ νέου τις πρεσβείες τους και να εφαρμόσουν τις συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας και συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας που υπογράφηκαν πριν από 20 και πλέον χρόνια.
Η οικονομική μεταρρύθμιση ως πρωταρχικός στόχος
Αυτές οι αλλαγές στην εξωτερική πολιτική οφείλονται στην ανάγκη του Βασιλείου να επικεντρωθεί στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις και στους στόχους που καθορίζονται στο Όραμα 2030 (Vision 2030), το οποίο θέτει ως στόχο τον τερματισμό της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και την εξασφάλιση 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ετήσιες Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Η Σαουδική Αραβία αντιμετώπιζε πραγματικές προκλήσεις πριν από την πρόσφατη αλλαγή της εξωτερικής της πολιτικής. Οι ροές ΑΞΕ είχαν μειωθεί από μια αύξηση 200% μεταξύ 2018 και 2019 σε μια αύξηση 20% μεταξύ 2019 και 2020. Το κυβερνών καθεστώς ελπίζει να αντιστρέψει αυτή την πτώση προσελκύοντας περισσότερους επενδυτές με βάση την εξομάλυνση των σχέσεών του με την περιοχή και τη σταθεροποίηση των κρίσεών του.
Βασικός στόχος του στην οικονομική διαφοροποίηση είναι η ανάπτυξη του τουριστικού του τομέα. Το Ριάντ σκοπεύει να φτάσει τα 100 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως το 2030 και να ανοίξει 315.000 νέα δωμάτια ξενοδοχείων για να τους φιλοξενήσει [17]. Τον Μάρτιο του 2023 εγκαινίασε μια νέα αεροπορική εταιρεία, την Riyadh Air, η οποία στοχεύει να εξυπηρετεί 100 διεθνείς προορισμούς.
Το Βασίλειο ελπίζει να κατευθύνει τις επενδύσεις σε μεγαλουπόλεις όπως η NEOM, το Red Sea Project και η Qiddiya, η οποία προβλέπεται να γίνει ένας διεθνής κόμβος ψυχαγωγίας, συμπεριλαμβανομένου ενός θεματικού πάρκου της Six Flags. Η σαουδαραβική μοναρχία υπόσχεται να επενδύσει στον τομέα του τουρισμού το ιλιγγιώδες ποσό του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων την επόμενη δεκαετία.
Έχει ήδη ρίξει χρήματα για να προσελκύσει επισκέπτες στον αρχαιολογικό χώρο της al-Ula, ο οποίος ήταν εγκαταλελειμμένος για δεκαετίες. Δημιουργεί άλλους τουριστικούς προορισμούς από το μηδέν, όπως το πολυτελές έργο της Ερυθράς Θάλασσας, το οποίο καλύπτει 17.400 μίλια κατά μήκος της δυτικής ακτής, και το χιονοδρομικό κέντρο Trojena στην καρδιά της φουτουριστικής μητρόπολης NEOM [18], η οποία θα φιλοξενήσει τους Χειμερινούς Ασιατικούς Αγώνες του 2029.
Αναπτύσσοντας την οικονομία της με αυτόν τον τρόπο, η μοναρχία ελπίζει να ανταγωνιστεί άλλες χώρες του Κόλπου, οι οποίες επίσης δημιουργούν τεράστιες τουριστικές βιομηχανίες. Το Κατάρ φιλοξένησε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2022 για πρώτη φορά στον αραβικό κόσμο, ενώ η Expo 2020 πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι, το οποίο δέχτηκε πέρυσι περισσότερους από 12 εκατομμύρια διεθνείς τουρίστες.
Το Ριάντ πραγματοποιεί όλη αυτή την ανάπτυξη με κλασικό νεοφιλελεύθερο τρόπο. Έχει ανακοινώσει Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για πολλές κυβερνητικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων πιο παραδοσιακά κρατικών τομέων όπως η εκπαίδευση, η στέγαση και η υγεία. Οι Financial Times περιέγραψαν τα σχέδια ως "Σαουδαραβικό Θατσερισμό" [19].
Τον Απρίλιο του 2023 [20], ο MBS εγκαινίασε τέσσερις νέες "ειδικές οικονομικές ζώνες" (ΕΟΖ) προκειμένου να εγκατασταθούν μη παραδοσιακές βιομηχανίες, ιδίως σε σχέση με τον τουρισμό, την πληροφορική, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα logistics, προσφέροντας παράλληλα ανταγωνιστικούς φορολογικούς συντελεστές για τις επιχειρήσεις, καθώς και απαλλαγή από τους τελωνειακούς δασμούς για τις εισαγωγές, τον εξοπλισμό παραγωγής και τις πρώτες ύλες. Η νέα οικονομική στρατηγική τοποθετεί το ιδιωτικό κεφάλαιο στο επίκεντρο της μελλοντικής σαουδαραβικής οικονομίας.
Πολυπολικότητα και περιφερειακή αυταρχική σταθερότητα
Ο τελευταίος λόγος για τη στροφή της Σαουδικής Αραβίας προς την κανονικοποίηση των σχέσεών της είναι η αντίληψη ότι δεν μπορεί πλέον να εμπιστευτεί την Ουάσινγκτον για την παροχή περιφερειακής ασφάλειας. Το Βασίλειο δεν θεωρεί τις ΗΠΑ ως αξιόπιστο ηγεμόνα μετά την ήττα τους στο Ιράκ, την αποτυχία τους να προστατεύσουν τους συμμάχους τους από λαϊκές εξεγέρσεις και την ολοένα και πιο επικριτική στάση τους απέναντι στο Ριάντ.
Με τη σχετική υποχώρηση της ισχύος των ΗΠΑ στην περιοχή, άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ρωσία, έχουν διεκδικήσει τα δικά τους συμφέροντα. Περιφερειακές δυνάμεις όπως το Ιράν [21], η Τουρκία, το Κατάρ, καθώς και η Σαουδική Αραβία έκαναν το ίδιο, επιδιώκοντας τους στόχους τους, ισορροπώντας μεταξύ των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και μερικές φορές αψηφώντας ανοιχτά τις ΗΠΑ. Η απόφαση της ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου και να διατηρήσει υψηλές τιμές πετρελαίου, ακόμη και με το κόστος της πυροδότησης του πληθωρισμού, συμπυκνώνει τη νέα ανεξαρτησία της από την Ουάσιγκτον.
Σε αυτό το νέο σενάριο, όλες οι περιφερειακές δυνάμεις είναι αποφασισμένες να εδραιώσουν μια μορφή αυταρχικής σταθερότητας [22]. Παρά τους επίμονους ανταγωνισμούς τους, τα κράτη θέλουν να μειώσουν τις ανοιχτές συγκρούσεις τους, να βελτιώσουν τις οικονομίες τους και να ενισχύσουν έτσι την κυριαρχία τους, όλα για να αποφύγουν την επανάληψη των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης του 2011.
Έτσι, το Κατάρ άφησε στην άκρη τις αντιρρήσεις του και επέτρεψε στη Δαμασκό να επιστρέψει στον Αραβικό Σύνδεσμο για να αποφύγει να εξοργίσει την ηγεσία του Ριάντ και άλλων αραβικών πρωτευουσών. Το Κατάρ αποκαθιστά επίσης σταθερά τους δεσμούς του με τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν.
Συρία, Τουρκία και αυτοδιάθεση των Κούρδων
Αντίστοιχα, η Τουρκία έχει ξεκινήσει μια διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεων με το συριακό καθεστώς. Έτσι, τον Μάιο, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ρωσίας, της Συρίας, της Τουρκίας και του Ιράν συναντήθηκαν στη Μόσχα για συνομιλίες υψηλού επιπέδου σχετικά με την αποκατάσταση των δεσμών μεταξύ της Άγκυρας και της Δαμασκού.
Η στροφή της Άγκυρας υπαγορεύεται από δύο βασικούς στόχους. Πρώτον, ο Ερντογάν επεδίωξε να κερδίσει ψήφους ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2023 επιταχύνοντας την αναγκαστική επιστροφή των Σύριων προσφύγων στη Συρία. Τα τελευταία δύο χρόνια, υπήρξε αύξηση των ρατσιστικών και ξενοφοβικών επιθέσεων εναντίον Σύριων στην Τουρκία και ο Ερντογάν έχει απελάσει χιλιάδες από αυτούς.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Κιλιτσντάρογλου υιοθέτησε ακόμη πιο αυστηρή στάση, υποσχόμενος να απελάσει μεγαλύτερο αριθμό. Αντίθετα, ο Ερντογάν και ο υπουργός Εξωτερικών του Τσαβούσογλου δήλωσαν ότι εκείνος είχε εκπονήσει έναν οδικό χάρτη με το συριακό καθεστώς για την επιστροφή των προσφύγων [23] που αναπτύχθηκε μετά τη συνάντησή τους στη Μόσχα.
Το άλλο κίνητρο για την προσέγγιση του Ερντογάν με τη Συρία είναι η κοινή τους αποφασιστικότητα να αρνηθούν τις κουρδικές φιλοδοξίες για αυτονομία. Το 2022, ο Ερντογάν δήλωσε ότι "είναι απαραίτητο να τελειώσει αυτό που έχει αρχίσει" [24] και να κλιμακώσει την ανάπτυξη του τουρκικού στρατού και των συριακών εντολοδόχων του εναντίον των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία.
Ήδη οι κοινές επιχειρήσεις τους στην περιοχή του Αφρίν το 2018 οδήγησαν σε μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στον αναγκαστικό εκτοπισμό περίπου 137.000 ανθρώπων, κυρίως Κούρδων κατοίκων. Ο Ερντογάν χρησιμοποίησε με επιτυχία αυτές τις απειλές για νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων στη Συρία για να ξεσηκώσει τον τουρκικό εθνικισμό και να νικήσει τον αντίπαλό του στις επαναληπτικές εκλογές.
Αλλά παραμένει ασαφές αν η Συρία θα προσφέρει στην Τουρκία. Από την πλευρά του, το καθεστώς Άσαντ έχει δηλώσει ότι δεν θα υπάρξει πρόοδος στις σχέσεις των δύο χωρών χωρίς τον τερματισμό της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία.
Η Τουρκία παραμένει απογοητευμένη από την αδυναμία της Δαμασκού να ικανοποιήσει τα αιτήματά της για την επιστροφή των Σύριων προσφύγων και τον τερματισμό της κουρδικής κυριαρχίας στη βορειοανατολική Συρία, γνωστή και ως "Ροζάβα". Το συριακό καθεστώς είναι πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά πολύ αδύναμο για να επέμβει στο βορρά και βλέπει την επιστροφή εκατομμυρίων προσφύγων ως πολιτική απειλή και απειλή για την ασφάλεια και ως ένα πρόσθετο οικονομικό βάρος που δεν μπορεί να σηκώσει.
Καμία ελπίδα για την ανασυγκρότηση της Συρίας μέσω της κανονικοποίησης
Η επανένταξη του Άσαντ στον Αραβικό Σύνδεσμο δεν θα διευκολύνει την ανοικοδόμηση και την οικονομική ανάκαμψη της Συρίας. Ενώ οι κυρώσεις παραμένουν ένα σημαντικό εμπόδιο για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, δεν είναι το μόνο. Υπάρχουν πολλά άλλα.
Πρώτον, η Συρία δεν διαθέτει μια ασφαλή και σταθερή οικονομική κατάσταση, γεγονός που καθιστά πολύ επικίνδυνο για τις τοπικές και ξένες εταιρείες να επενδύσουν στη χώρα. Δεύτερον, η Δαμασκός έχει αποδειχθεί ανίκανη να αποτρέψει τη συνεχή υποτίμηση της συριακής λίρας, υπονομεύοντας περαιτέρω την προθυμία των επενδυτών να εγκαταστήσουν επιχειρήσεις. Τρίτον, η χώρα δεν διαθέτει λειτουργικές υποδομές και η Δαμασκός δεν έχει επενδύσει κεφάλαια για την ανοικοδόμησή τους, αντ' αυτού εκτρέπει το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών της στην πολεμική προσπάθεια, στους μισθούς του δημόσιου τομέα και στις επιδοτήσεις, αλλά ακόμη και αυτές μειώνονται.
Τέταρτον, η χώρα απλώς δεν διαθέτει τα κεφάλαια για επενδύσεις. Οι καταθέσεις στις ιδιωτικές τράπεζες μειώθηκαν από 13,87 δισ. δολάρια το 2010 σε 1,9 δισ. δολάρια το 2022. Τέλος, η χώρα υποφέρει από έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, η οποία επιδεινώνεται από τα υψηλά ποσοστά μετανάστευσης των νέων πτυχιούχων.
Σε αυτή την κατάσταση, η Δαμασκός θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τη διαδικασία ομαλοποίησης για να εξασφαλίσει βοήθεια και επενδύσεις. Αλλά οποιαδήποτε ανοικοδόμηση υπό το καθεστώς του Άσαντ δεν θα εξυπηρετήσει τα λαϊκά στρώματα της χώρας.
Οι πολιτικές του δεν έχουν σχεδιαστεί για να διορθώσουν τα οικονομικά προβλήματα και τις κοινωνικές ανισότητες της χώρας. Αντιθέτως, δίνει προτεραιότητα στην εδραίωση της δικής του δεσποτικής εξουσίας, στη διασφάλιση της ασφάλειάς του και στη χρήση των εκταμιευμένων κονδυλίων προκειμένου να ευνοήσει τους πελατειακούς υποστηρικτές του.
Η ανισότητα και η αδικία βρίσκονται στο επίκεντρο των πολιτικών του συριακού καθεστώτος [25] και κανένα ποσό κεφαλαίων που εξασφαλίζει δεν θα κάνει “τη λεοπάρδαλη αυτή να αλλάξει τις κηλίδες της” (leopard change its spots) [26].
Θα τα χρησιμοποιήσει απλώς για να ενισχύσει τη χειραγώγηση των κρατικών περιουσιακών στοιχείων, να πραγματοποιήσει πελατειακές ιδιωτικοποιήσεις και να ολοκληρώσει τη νεοφιλελεύθερη απορρύθμιση της οικονομίας.
Όλα αυτά θα γίνουν εις βάρος των λαϊκών τάξεων της χώρας. Βλέποντας μια χώρα όπου το 90% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, λίγοι πρόσφυγες και εσωτερικά εκτοπισμένοι θα επιστρέψουν οικειοθελώς στη χώρα, και όσοι αναγκαστούν να το κάνουν θα βρεθούν σε απελπιστικές συνθήκες και απόλυτη εξαθλίωση.
Η κανονικοποίηση της Συρίας εξυπηρετεί έτσι τα συμφέροντα του Μπασάρ αλ Άσαντ και του δεσποτικού του καθεστώτος και όχι του λαού της χώρας. Εξυπηρετεί επίσης τα συμφέροντα των αυταρχικών ηγετών σε ολόκληρη την περιοχή, οι οποίοι είναι αποφασισμένοι να διασφαλίσουν την εξουσία τους και να συντρίψουν τα τελευταία απομεινάρια του κύματος αγώνα για κοινωνικό μετασχηματισμό από τα κάτω που ξεκίνησε το 2011.
5 Ιουνίου 2023
https://internationalviewpoint.org ΚΑΙ https://spectrejournal.com/
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] https://www.newarab.com/news/arab-league-agrees-readmit-syria-immediate-effect
[2] https://www.newarab.com/analysis/assad-arab-league-whats-cost
[3] https://www.newarab.com/analysis/syria-insight-why-saudi-arabia-normalising-ties
[4] https://www.achrights.org/en/2023/05/19/13160/
[5] https://www.al-monitor.com/originals/2023/05/us-lawmakers-unveil-bill-targeting-normalization-syrias-assad
[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Caesar_Syria_Civilian_Protection_Act
[7] https://en-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fenethylline?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=sc
[8] https://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/74453/QM-AX-22-032-EN-N.pdf?sequence=1&isAllowed=y
[9] https://www.reuters.com/world/middle-east/arab-ministers-discuss-how-normalise-ties-with-syria-2023-05-01/
[10] https://www.newarab.com/news/syrian-regime-launches-wave-cynical-drug-dealer-arrests
[11] https://www.reuters.com/world/middle-east/arabs-bring-syrias-assad-back-into-fold-want-action-drugs-trade-2023-05-09/
[12] https://syrianobserver.com/news/66348/first-visit-of-syrian-minister-to-saudi-arabia-in-years.html
[13] https://www.newarab.com/analysis/earthquake-emboldens-syrias-assad-after-years-isolation
[14] https://www.newarab.com/analysis/syria-insight-whats-behind-arab-normalisation-syria
[15] https://www.newarab.com/opinion/saudi-iran-deal-china-manifests-its-new-world-order
[16] https://apnews.com/article/china-iran-saudi-diplomatic-relations-beijing-d12dc5dc4049052c6228caceaa2a2b9f
[17] https://www.lorientlejour.com/article/1326922/riyad-espere-attirer-les-touristes-avec-un-visa-de-transit-gratuit.html
[18] https://el.wikipedia.org/wiki/Νίομ
[19] https://www.ft.com/content/cbb86ed2-2e38-11e6-a18d-a96ab29e3c95
[20] https://www.zawya.com/en/economy/gcc/saudi-crown-prince-launches-four-new-special-economic-zones-pi2cjgt2
[21] https://www.newarab.com/analysis/what-raisis-damascus-visit-means-iran-syria-ties
[22] https://www.newarab.com/analysis/ideological-synergy-underpinning-tunisia-syria-relations
[23] https://www.middleeastmonitor.com/20230522-turkiye-cavusoglu-reveals-roadmap-for-return-of-syrian-refugees/
[24] https://www.newarab.com/opinion/erdogan-no-friend-syrian-people
[25] https://carnegieendowment.org/files/7-17-19_Daher_Syria2.pdf
[26] https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/leopard-can-t-doesn-t-change-its-spots
