Κάιρο, πλατεία Ταχρίρ, 13 Μαΐου 2011. Συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε υπέρ της ενότητας του αιγυπτιακού λαού, ύστερα από βομβιστικές επιθέσεις που έγιναν σε χριστιανικές εκκλησίες∙ η συγκέντρωση καλούνταν επίσης για τα 63 χρόνια της Νάκμπα. [KHALED DESOUKI/AFP via Getty Images]

Florence Oppen

Θα βοηθήσει ο «Άξονας της Αντίστασης» τους Παλαιστίνιους;

Στο βιβλίο του Ο εκατονταετής πόλεμος στην Παλαιστίνη (2020)^[1], ο Παλαιστίνιος ιστορικός Ρασίντ Χαλίντι ανέφερε ότι το νέο κύμα του απελευθερωτικού κινήματος πρέπει να πάρει κάποια μαθήματα από τις προηγούμενες δεκαετίες αγώνα: «Ούτε η εξάρτηση από τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ στις άκαρπες διαπραγματεύσεις της εποχής του Αμπάς ούτε η υποτιθέμενη στρατηγική της ένοπλης αντίστασης προώθησαν τους εθνικούς στόχους των Παλαιστινίων τις τελευταίες δεκαετίες. Ούτε έχουν πολλά να περιμένουν οι Παλαιστίνιοι από αραβικά καθεστώτα όπως αυτά της Αιγύπτου και της Ιορδανίας, τα οποία σήμερα δεν ντρέπονται να υπογράφουν τεράστιες συμφωνίες με το Ισραήλ, ή της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τα οποία έχουν αγοράσει ισραηλινά όπλα και συστήματα ασφαλείας μέσω αμερικανικών τεχνασμάτων που μόνο ελάχιστα συγκαλύπτουν την προέλευσή τους».

Παρά την εγκατάλειψη της πραγματικής αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους από αυτά τα περιφερειακά αστικά καθεστώτα, οι παλαιστινιακές μάζες συχνά επικαλούνται τον «Άξονα της Αντίστασης» ως στρατηγικό σύμμαχο. Αυτή η φόρμουλα αναφέρεται στον αστερισμό διαφόρων πολιτικών δυνάμεων – τη σιιτική θεοκρατική δικτατορία στο Ιράν, την πολιτοφυλακή Χεζμπολάχ που εδρεύει στο Νότιο Λίβανο, τις πολιτοφυλακές των σιιτών-Ζαΐντι Χούθι στην Υεμένη και, σε μικρότερο βαθμό, τις υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές που δρουν στο Ιράκ και τη Συρία.

Παρά τις πολλές δηλώσεις του ιρανικού καθεστώτος για την επιθυμία του να συντρίψει το Ισραήλ και να εκδικηθεί για τον παλαιστινιακό λαό, δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτα από την άποψη της άμεσης στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Μέχρι στιγμής, όλες οι στρατιωτικές εμπλοκές ήταν έμμεσες και πλάγιες. Ενώ αυτές οι ενέργειες έχουν αναδείξει την ανάγκη για περιφερειακή στρατιωτική αλληλεγγύη, καμία δεν κατάφερε πραγματικά να αποτρέψει την κλιμάκωση και τις γενοκτονικές ενέργειες του Ισραήλ. Πρέπει να αναλύσουμε τους πραγματικούς περιορισμούς που εμποδίζουν αυτές τις δυνάμεις να εμπλακούν σε μια άμεση σύγκρουση με το Ισραήλ και ποια είναι η πραγματική εναλλακτική λύση.

Οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θέλουν να διασπάσουν και να απονομιμοποιήσουν τις παλαιστινιακές δυνάμεις αντίστασης, υποβιβάζοντάς τις στις δηλώσεις τους σε απλές μαριονέτες του Ιράν. Το κάνουν για να παρουσιάσουν καλύτερα την εμπλοκή τους στη συνεχιζόμενη γενοκτονία ως μια σύγκρουση μεταξύ φιλελεύθερων δημοκρατικών καθεστώτων (συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ) και αυταρχικών (με στόχο το Ιράν), αποκρύπτοντας έτσι τα δικά τους γεωπολιτικά συμφέροντα στην υποστήριξη του σιωνιστικού κράτους. Με παρόμοιο τρόπο, οι άκριτοι υποστηρικτές του Άξονα εξυμνούν το Ιράν ως κέντρο ανιδιοτελούς αντισιωνιστικής αντίστασης. Η άποψη αυτή αποκρύπτει τα περιφερειακά συμφέροντα του Ιράν και των ιμπεριαλιστών υποστηρικτών του στην περιοχή, τα οποία σε τελευταία ανάλυση εξηγούν την αδράνειά του.

Από την αρχή του νέου πολέμου στη Γάζα τον περασμένο Οκτώβριο, το Ιράν προσπάθησε να αποτρέψει τη στρατιωτική κλιμάκωση με κάθε μέσο, ενώ παράλληλα ενίσχυσε μια καθαρά ρητορική επίθεση κατά του Ισραήλ – η οποία, ωστόσο, τροφοδοτεί όλο και περισσότερο την επικίνδυνη αφήγηση μιας σύγκρουσης πολιτισμών και θρησκειών. Τον Νοέμβριο του 2023, ο Χομεϊνί, ο ηγέτης του Ιράν, είπε στη Χαμάς: «Δεν μας προειδοποιήσατε για την επίθεσή σας στις 7 Οκτώβρη στο Ισραήλ και δεν θα μπούμε στον πόλεμο για χάρη σας». Αυτό φάνηκε στην πολύ ήπια ιρανική απάντηση στην επίθεση του Ισραήλ στο προξενείο του στη Δαμασκό τον Απρίλιο.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που απομακρύνουν το Ιράν από οποιαδήποτε άμεση αντιπαράθεση με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ – οι αυξανόμενες σχέσεις του με ιμπεριαλιστικές δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα, οι ελπίδες του να επιτύχει τελικά κάποιου είδους αποκλιμάκωση με τις ΗΠΑ και οι προσπάθειες του ίδιου του Ιράν να αποκτήσει μια ζώνη επιρροής στην περιοχή.

Ο ρωσικός ιμπεριαλισμός εξισορροπεί σήμερα τη στάση του στη σύγκρουση υποστηρίζοντας προφορικά τη λύση των δύο κρατών, ενώ έμμεσα υποστηρίζει το Ισραήλ με τις πωλήσεις πετρελαίου και υποστηρίζει την εξομάλυνση των σχέσεων της σιωνιστικής οντότητας στην περιοχή. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει σταθεροποιήσει τη συνεργασία του Ιράν και της Ρωσίας, με το Ιράν να παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στη Ρωσία με αντάλλαγμα προηγμένη στρατιωτική τεχνολογία. Έτσι, ο Πούτιν στοχεύει να αποτρέψει το Ιράν να εμπλακεί σε έναν πόλεμο στη Μέση Ανατολή που θα απορροφήσει πόρους και θα παρεμποδίσει τις δικές του πολεμικές προσπάθειες.

Ο πρωταρχικός στόχος της Κίνας στη Μέση Ανατολή είναι να διασφαλίσει τα οικονομικά της συμφέροντα, ιδίως στον τομέα της ενέργειας και του εμπορίου. Για να το επιτύχει αυτό, επιδιώκει να διατηρήσει καλές σχέσεις με όλα τα μέρη στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν, του Ισραήλ και των αραβικών κρατών. Οι αυξανόμενοι οικονομικοί δεσμοί της Κίνας με το Ιράν και το Ισραήλ αποτρέπουν την άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών.

Ενώ η Κίνα έχει εκφράσει την υποστήριξή της σε μια «λύση δύο κρατών» στην Παλαιστίνη, η πρωταρχική της εστίαση παραμένει στην οικονομική σταθερότητα και στην αποτροπή οποιασδήποτε κλιμάκωσης που θα μπορούσε να διαταράξει τα επιχειρηματικά της συμφέροντα. Ποντάρει στο όπλο της διπλωματίας για να επιδείξει διφορούμενη υποστήριξη στην παλαιστινιακή αντίσταση, ενώ πιέζει ενεργά το Ιράν, με το οποίο υπέγραψε συμφωνία οικονομικής συνεργασίας το 2021, να μην εισέλθει σε άμεσο πόλεμο με το Ισραήλ. Στόχος του κινεζικού ιμπεριαλισμού δεν είναι η απελευθέρωση της Παλαιστίνης, αλλά, πάνω απ’ όλα, η επέκταση της επιρροής του στην περιοχή και η αμφισβήτηση της αμερικανικής κυριαρχίας.

Οποιαδήποτε ελπίδα για πλήρη υποστήριξη της παλαιστινιακής αντίστασης δεν έγκειται στην απεύθυνση στα αντιδραστικά καθεστώτα, παρά την περιστασιακή «προοδευτική» ρητορική τους, ή στις πολιτοφυλακές τους, αλλά στην ανάπτυξη μιας μαζικής λαϊκής εξέγερσης στην περιοχή.

Τα διαδοχικά κύματα της «Αραβικής Άνοιξης» –στην Τυνησία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη, τη Συρία και την Υεμένη το 2011, και αργότερα στην Αλγερία, το Σουδάν και το Ιράν– έδειξαν τη δύναμη που μπορούν να έχουν τα μαζικά κινήματα, αλλά και την επιτακτική ανάγκη ύπαρξης μιας πολιτικής ηγεσίας που θα εναρμονίζει τα αιτήματα και τη στρατηγική. Αυτές είναι οι δυνάμεις που συνδυαστικά μπορούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τη συνθηκολόγηση της πολιτικής των σημερινών περιφερειακών κυβερνήσεων έναντι του Ισραήλ και να βγουν στους δρόμους για να αγωνιστούν για τα συμφέροντά τους.

Το παλαιστινιακό απελευθερωτικό κίνημα έχει πολλά να κερδίσει αρνούμενο να υποτάξει την υποστήριξη των μαζικών αγώνων της περιοχής στη διατήρηση πολιτικών συμμαχιών με τις άρχουσες τάξεις της περιοχής και τα καθεστώτα τους. Αυτά τα καθεστώτα έχουν οδηγήσει στην πείνα και καταπιέζουν τους δικούς τους λαούς καθώς και τους Παλαιστίνιους εντός των συνόρων τους. Όπως εξηγεί ο Joseph Daher, ένας Ελβετο-Σύριος σοσιαλιστής αγωνιστής, «Οι εργάτες και οι αγρότες [που συμμετείχαν στην Αραβική Άνοιξη] θυμούνται τον αγώνα των προγόνων τους ενάντια στην αποικιοκρατία, αντιμετωπίζουν τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που υποστηρίζουν τα καθεστώτα που τους καταπιέζουν, ταυτίζονται με τον αγώνα των Παλαιστινίων και επομένως βλέπουν τη δική τους μάχη για δημοκρατία και ισότητα να συνδέεται με τη νίκη των Παλαιστινίων. Γι’ αυτό υπάρχει μια διαλεκτική σχέση μεταξύ των αγώνων∙ όταν οι Παλαιστίνιοι αγωνίζονται, αυτό πυροδοτεί το περιφερειακό κίνημα για την απελευθέρωση, και το περιφερειακό κίνημα ανατροφοδοτεί το κίνημα στην κατεχόμενη Παλαιστίνη»^[2].

Η ανάπτυξη στη Μέση Ανατολή ενός πολυεθνικού μαζικού κινήματος, το οποίο θα αποτελείται κατά πλειοψηφία από προλετάριους και φτωχούς αγρότες, θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Δίπλα στον αγώνα του παλαιστινιακού λαού, σε συνδυασμό με τον αγώνα των μαζών της περιοχής, οι εργαζόμενοι και η νεολαία των ΗΠΑ αποτελούν μια τρίτη συνιστώσα της στρατηγικής για μια Ελεύθερη Παλαιστίνη. Οι εκτεταμένες κινητοποιήσεις ενάντια στη συνενοχή των ΗΠΑ στη γενοκτονία θα πρέπει να συνενωθούν σε συντονισμένες μαζικές αντιιμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις με ξεκάθαρα αιτήματα και στρατηγική για τη νίκη.

Να σταματήσει η ισραηλινή γενοκτονία στη Γάζα! Για μια ελεύθερη, δημοκρατική και κοσμική Παλαιστίνη! Για μια σοσιαλιστική ομοσπονδία της Μέσης Ανατολής!

Μετάφραση: elaliberta.gr

Florence Oppen, “Will the ‘Axis of Resistance’ help the Palestinians?”, Workers’ Voice/La Voz de los Trabajadores, 3 Σεπτεμβρίου 2024, https://workersvoiceus.org/2024/09/03/will-the-axis-of-resistance-help-the-palestinians/.

Florence Oppen, «¿Apoyará a los palestinos el “Eje de la Resistencia”?», Workers’ Voice/La Voz de los Trabajadores, 3 Σεπτεμβρίου 2024, https://workersvoiceus.org/es/2024/09/03/will-the-axis-of-resistance-help-the-palestinians/.

Σημειώσεις

^[1] Rashid Khalidi, The Hundred Years’ War on Palestine, Metropolitan Books, Νέα Υόρκη 2020.

^[2] Joseph Daher, “Palestinian liberation and the MENA revolutions”, Tempest, 5 Ιουλίου 2021, https://tempestmag.org/2021/07/palestinian-liberation-and-the-mena-revolutions/