Μουσταφά Τσολάκ

Οι αναμνήσεις του Καπετάν Κεμάλ από τον ελληνικό εμφύλιο

Ο Μιχρί Μπελλί, γνωστός στην Ελλάδα ως Καπετάν Κεμάλ, ήταν Τούρκος επαναστάτης που πέρα από τ’ άλλα, στα πλαίσια της διεθνιστικής αλληλεγγύης συμμετείχε στο ΔΣΕ στον ελληνικό εμφύλιο. Μάλιστα, απ’ όσα ξέρουμε, ήταν ο μοναδικός «ξένος» που συμμετείχε στο ΔΣΕ.

Πριν λίγο καιρό, μου έφερε ένας φίλος που σπουδάζει στην Τουρκία, το βιβλίο του με τίτλο «Αναμνήσεις Αντάρτικου – Απ’ τον ελληνικό εμφύλιο» (στα τουρκικά) στο οποίο βασίζεται το παρών κείμενο.

Από το ρατσισμό, στο διεθνισμό

Ο Μιχρί Μπελλί, ξεκινάει να μας μιλά για το πόσο ρατσιστής ήταν με τους Έλληνες στα παιδικά του χρόνια, λόγω του πρόσφατου πολέμου, που τη πρωτοχρονιά του ’33 όταν είχαν πάει σε σχολική εκδρομή στην Αθήνα και οι δάσκαλοι διάβασαν ένα κείμενο με αναφορά στη φιλία των δύο λαών που τελείωνε σε «Ζήτω η Ελλάδα» και το φώναξαν όλα τα παιδιά, αυτός δε το είχε φωνάξει.

Και συνεχίζει και μας λέει πως μετά την εκδρομή αυτή λίγων ημερών, κατέληξε στο συμπέρασμα πως «όλοι οι λαοί είναι αδέρφια, αλλά Έλληνες και Τούρκοι είναι ακόμα πιο πολύ κοντινοί».

Αργότερα, θα γνωρίσει τον Σίμο, έναν Ρωμιό της Πόλης, με τον οποίο θα γίνουν πολύ στενοί φίλοι, ο οποίος μια μέρα θα του πει: «Ο μπαμπάς μου ήταν ταβερνιάρης. Οι περισσότεροι πελάτες μας ήταν Τούρκοι. Εμείς τους εκτιμούσαμε και μας εκτιμούσαν. Εγώ μετά το σχολείο πήγαινα να βοηθήσω τον πατέρα μου. Ενώ ήμουν σε παιδική ηλικία, μου συμπεριφερόντουσαν [με σεβασμό] σαν να είμαι μεγάλος άντρας. Ήταν όμορφοι, χουβαρντάδες Τούρκοι, που ήξεραν να κάθονται, να πίνουν, να συμπεριφέροντε σωστά. Μετά άνοιξαν τα σχολεία μας, μας είπαν “Δεν είστε Ρωμιοί εσείς, αλλά Έλληνες… Έχετε γεννήσει έναν πολιτισμό σ’ αυτά τα χώματα αλλά οι Τούρκοι ήρθαν και σας τα πήραν.” Με λίγα λόγια μας πότισαν εθνικισμό. Μετά άνοιξαν τα σχολεία των Τούρκων και τους είπαν “Εσείς ήρθατε απ’ την Κόκκινη Μηλιά, τόσες αυτοκρατορίες ιδρύσατε, φτάσατε μέχρι τη Βιέννη και έτσι και αλλιώς.” Και γίναμε εχθροί».

Ο Μπελλί, αργότερα, όταν θα έρθει η ώρα για να κάνει μεταπτυχιακό, θα διαλέξει ως θέμα την ανταλλαγή πληθυσμών (1924) ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Και όταν θα δουλεύει για το μεταπτυχιακό του θα του μπαίνει η ιδέα ότι «η ενότητα των λαών στις δύο πλευρές του Αιγαίου δε μπορεί να πετύχει ούτε με οθωμανικό μοντέλο, αλλά ούτε με το μοντέλο της Μεγάλης Ιδέας. Ο μόνος τρόπος είναι η ενότητα των λαών των δύο ανεξάρτητων, δημοκρατικών χωρών που μαζί θα διώξουν τον ιμπεριαλισμό απ’ τη περιοχή».

Συμμετοχή στον ελληνικό εμφύλιο

Ο Μιχρί Μπελλί, θα έρθει στην Ελλάδα για να συμμετέχει στον ελληνικό εμφύλιο στις γραμμές του ΔΣΕ, την άνοιξη του 1947. Νωρίτερα, το 1944 είχε φυλακιστεί μαζί με άλλους 50 συντρόφους του και είχε μείνει για 2 χρόνια στη φυλακή –στην Τουρκία.

Στην αρχή θα αναλάβει την έκδοση της τουρκόφωνης εφημερίδας «Savaş» (που σημαίνει: πόλεμος) το οποίο απευθυνόταν στους μειονοτικούς πολίτες της Θράκης.

Αργότερα θα περάσει από πολλά καθήκοντα, πάντα σε περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, μέχρι που θα καταλήξει να ηγείται το «Τάγμα Οθωμανών». Ονομάστηκε το τάγμα του έτσι, όπως μας λέει, επειδή ήταν πολυπολιτισμική διότι σ’ αυτό συμμετείχαν Τούρκοι, Έλληνες, Πομάκοι, Βλάχοι, Τσιγγάνοι, Γκακγαούζοι κλπ.

Αυτός ακριβώς ήταν ο παλλαϊκός αγώνας, να πολεμάνε ενωμένοι Τούρκοι και Έλληνες, Βλάχοι και Μακεδόνες ώμο με ώμο, όπως λέει και ο ίδιος.

Μάλιστα, στα πλαίσια του εμφυλίου, ο Μπελλί, θα τραυματιστεί σοβαρά και θα τον πάνε στη γειτονική Βουλγαρία για θεραπεία.

Στο βιβλίο, ο Μπελλί, αναφέρει πολλά βιώματα απ’ το βουνό, ένα απ’ αυτά είναι με τον «Θράκη» ο οποίος είναι δικηγόρος – και δικαστής στο βουνό. Μια μέρα –που ο καθένας έκοβε τα ξύλα του για να ζεσταθεί το χειμώνα– «βλέπει» τον «Θράκη» -που δεν είχε το «στυλ» για να κόβει ξύλα- να κλέβει ξύλα απ’ τον Μπελλί. Την επόμενη του κάνει παρατήρηση μπροστά στον κόσμο και αυτός απαντάει: «400 χρόνια είχαμε σκλαβιά αυτών των ανθρώπων, δώσαμε πόλεμο απελευθέρωσης και κερδίσαμε. Αλλά πάλι κατάφεραν να μας στείλουν αυτόν τον άνθρωπο εδώ στο βουνό πάνω απ’ το κεφάλι μας. Εσείς γιατί πολεμάτε αδέρφια. Για την ανεξαρτησία, τη δημοκρατία και την ενότητα της Ελλάδας, έτσι δεν είναι; Εγώ πολεμάω [και] για ένα τέταρτο λόγω: Να γλιτώσω απ’ τα βάσανα αυτού του Τούρκου». (Μεταξύ μας, 70 χρόνια μετά, τα ίδια ακούω και εγώ μέσα στην ελληνική Αριστερά!)

Πολυεθνικός ΔΣΕ και οι Μακεδόνες

Ένας απ’ τους λόγους –κατά την ταπεινή μου άποψη– που το βιβλίο αυτό αλλά και ο βίος του Μπελλί δεν είναι πολύ γνωστός στην Ελλάδα, είναι διότι ασχολείται πολύ με της εθνότητες που συμμετείχαν στο ΔΣΕ –πράγμα που οι «πατριώτες» αριστεροί θέλουν να κρύψουν σήμερα.

Όπως ο Μπελλί αναφέρει ξεκάθαρα για την ύπαρξη των Τούρκων στη Θράκη, σε πολλά σημεία του βιβλίου μιλάει και για τους εθνοτικά Μακεδόνες.

«Με τη δικιά μας ήττα, η καταπίεση των συντηρητικών κυβερνήσεων προς τους Τούρκους, Μακεδόνες, Πομάκους, Βλάχους, που υπήρχε ήδη, αυξήθηκε» λέει και συνεχίζει:

«Για τους Μακεδόνες εφαρμόστηκε για χρόνια μια βάρβαρη πολιτική αφομοίωσης. Με την ήττα μας, αυτή η πολιτική εφαρμόστηκε πιο αποφασισμένα».

Όπως και κάνει αναφορά για τους Πομάκους:

«Οι Πομάκοι […] είναι ανεπιθύμητοι απ’ όλους. Επειδή η γλώσσα τους είναι σλάβικη, οι Τούρκοι τους θεωρούν βουλγαρόσποροι και επειδή είναι μουσουλμάνοι οι Έλληνες και οι Βούλγαροι τους περιφρονούν.»

ΚΚΕ και Φλωράκης

Ο Μπελλί, σ’ ένα σημείο, μιλάει για μια επίσκεψη που έκανε στα κεντρικά γραφεία του ΚΚΕ στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όπου τον υποδέχτηκαν δύο υπεύθυνοι της εξωτερικής πολιτικής του κόμματος.

«[Ήταν παραμονή πρωτοχρονιάς] Κάποια στιγμή μπήκε μέσα ο Φλωράκης μαζί μ’ ένα μικρό παιδί. Ο σκοπός του ήταν να ευχηθεί καλή χρονιά στους παραβρισκόμενους. Δεν ήξερα ότι ήμουν εγώ μέσα. Ήξερε όμως πως θα τους επισκεφτώ. Είπε “Χρόνια πολλά” σ’ όλους μας κάνοντας χειραψία. “Νόμιζα πως θα ανταλλάξουμε καμιά κουβέντα” του είπα. Κατάλαβε ποιος είμαι και κούνησε το κεφάλι του χαμογελώντας. Κάποια στιγμή που του γύρισα τη πλάτη μου σηκώθηκε και έφυγε χωρίς να πει ούτε ένα γεια.»

Στη συνέχεια, παραπονιέται ο Μπελλί, πως και ο υπεύθυνος που μιλούσε δεν πολυενδιαφερόταν για συζήτηση μαζί του και κοίταζε συνέχεια το ταβάνι… και σηκώθηκε να φύγει λέγοντας «τζάμπα χάνουμε και οι δυο μας την ώρα μας εδώ».

Και η απάντηση που πήρε ήταν:

«Κοίταξε σύντροφέ μου, εμείς ήμαστε μέχρι το λαιμό μας στην κοινοβουλευτική πολιτική και παίζουμε στα πλαίσια της αστικής δημοκρατίας. Στη χώρα σου υπάρχει χούντα. Γι’ αυτά τα προβλήματα της είναι πολύ διαφορετικά απ’ τη δική μας. Καταλαβαίνεις τώρα…»

Κλείνοντας

Κλείνοντας θέλω να πω πως το βιβλίο αυτό μας διδάσκει πολλά για το πώς τότε κατάφερε και κέρδισε τόσο κόσμο η Αριστερά στις γραμμές της, αλλά και το γιατί η σημερινή Αριστερά είναι καταδικασμένη στην ήττα και στον κοινοβουλευτικό μονόδρομο.

Η Αριστερά θα πετύχει όταν θα γίνει διεθνιστική, χωρίς να πέφτει σε παγίδες «πατριωτισμού» και της «εθνικής συμφιλίωσης». Θα πετύχει όταν θα αρχίσει να προσπαθεί «να φέρει τον κόσμο στα μέτρα της, χωρίς να την φέρει αυτός στα δικά του». Όταν θα τιμά το παρελθόν της και όχι φτύνοντάς το με τις καθημερινές πράξεις.

ΥΓ: Όσοι επιθυμούν μπορούν να βρουν τα περισσότερα περιεχόμενα του βιβλίου στο βιβλίο: MİHRİ BELLİ, Καπετάν Κεμάλ, Αναμνήσεις από τον ελληνικό εμφύλιο, μετάφραση στα ελληνικά Φραγκώ Καράογλαν, εκδόσεις Telos (Κων/πολη), σελ. 270

Πηγή: Glasnost.gr, 17 Φεβρουαρίου 2018,