Won Youngsu
Γιατί η Βόρεια Κορέα βοηθά τη Ρωσία στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας;
Η Βόρεια Κορέα είναι ένα αίνιγμα με κάθε έννοια της λέξης, αλλά η απόφαση του ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν να στείλει στρατεύματα για να πολεμήσουν στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας σόκαρε πολλούς στη Νότια Κορέα και διεθνώς. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί ο Κιμ επέλεξε να οδηγήσει τη Βόρεια Κορέα σε αυτόν τον καταστροφικό και αδιέξοδο δρόμο; Η απάντηση βρίσκεται στις διάφορες δυναμικές που διαδραματίζονται στην επιρρεπή σε κρίσεις βορειοανατολική Ασία.
Συνθήκη Ρωσίας-Βόρειας Κορέας
Τον Ιούνιο, ο Κιμ υπέγραψε μια συνολική συνθήκη στρατηγικής συνεργασίας με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, η οποία στη συνέχεια εγκρίθηκε από τη Ρωσική Δούμα στις 24 Οκτωβρίου και τη Γερουσία της Βόρειας Κορέας στις 6 Νοεμβρίου.
Όμως η ανάπτυξη στρατευμάτων προηγήθηκε της επικύρωσής της: 1.500 στρατιώτες στάλθηκαν στις 8 Οκτωβρίου, ενώ ένα ανάλογου μεγέθους απόσπασμα στάλθηκε μια εβδομάδα αργότερα. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του έτους έως και 12.000 στρατιώτες –μεταξύ των οποίων τρεις στρατηγοί και 500 αξιωματικοί– θα πολεμούν για λογαριασμό της Ρωσίας. Τα επίλεκτα στρατεύματα ανήκουν σε τέσσερις ταξιαρχίες των Ειδικών Επιχειρήσεων του Λαϊκού Στρατού της Κορέας. Αν και καλά εκπαιδευμένοι, δεν έχουν καμία εμπειρία μάχης. Η Ρωσία και η Βόρεια Κορέα συνεχίζουν να αρνούνται την παρουσία τους, αλλά διάφορες αναφορές δείχνουν ότι πολεμούν στο μέτωπο του Κουρσκ, στο εσωτερικό της Ρωσίας.
Οι νοτιοκορεατικές στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών πιστεύουν ότι η Βόρεια Κορέα πρότεινε τη στρατιωτική ανάπτυξη και ότι ο Πούτιν, έχοντας απεγνωσμένη ανάγκη από έναν αξιόπιστο σύμμαχο, αποδέχθηκε την προσφορά. Υπάρχουν πολλές εικασίες σχετικά με το τι μπορεί να λάβει η Βόρεια Κορέα σε αντάλλαγμα, από τεχνολογία διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων, μαχητικά αεροσκάφη αιχμής και άλλο στρατιωτικό υλικό μέχρι οικονομική βοήθεια. Αλλά τίποτα δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Ένα πισώπλατο χτύπημα στην Κίνα;
Οι εξελίξεις αυτές, οι οποίες επιτρέπουν επίσης στα ρωσικά στρατεύματα να πατήσουν το πόδι τους στη Βόρεια Κορέα, έχουν αναστατώσει εξαιρετικά την Κίνα. Λαμβάνονται χωρίς προηγούμενη συνεννόηση και έχουν γίνει δεκτές ως τεράστια προσβολή από την Κίνα, η οποία θεωρεί τη Βόρεια Κορέα στρατηγικής σημασίας για τη στρατιωτική της άμυνα.
Ταυτόχρονα, η Βόρεια Κορέα είναι όλο και πιο ενοχλημένη με την Κίνα τις τελευταίες δεκαετίες, ιδίως μετά την εμφάνιση αναφορών ότι η Κίνα είχε αναπτύξει σχέδια για την αντιμετώπιση μιας πιθανής απότομης κατάρρευσης του βορειοκορεατικού καθεστώτος. Κινέζοι στρατιωτικοί ειδήμονες και αναλυτές του Διαδικτύου υποστήριξαν ότι σε περίπτωση που αυτό συμβεί, ο Βόρειος Στρατός της Κίνας θα περάσει στη Βόρεια Κορέα προκειμένου να εμποδίσει παρόμοιες κινήσεις της Νότιας Κορέας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν και δεν αποτελεί επίσημη κυβερνητική πολιτική, τέτοιου είδους εικασίες έχουν εξοργίσει τον Κιμ.
Αυτό αυξάνει μόνο το ενδεχόμενο η δύσκολη σχέση να μετατραπεί σε κακή ανά πάσα στιγμή. Σύμφωνα με μια ευρέως διαδεδομένη φήμη, ο Κιμ δήλωσε κάποτε ότι ενώ η Ιαπωνία είναι εχθρός της Κορέας εδώ και 100 χρόνια, η Κίνα είναι εχθρός της εδώ και 1000 χρόνια. Είτε αληθινά είτε όχι, τέτοια συναισθήματα αντικατοπτρίζουν τη στάση των ηγετών της Βόρειας Κορέας απέναντι στην Κίνα: επισήμως ένα αδελφό κράτος με το οποίο σφυρηλατήθηκε μια ιδιαίτερη φιλία μέσω του πολέμου της Κορέας, η Κίνα παραμένει ένας αναξιόπιστος γείτονας που αντιμετωπίζεται με καχυποψία.
Ένα καθεστώς σε κρίση
Στα τέλη του 2023, ο Κιμ ανακοίνωσε ότι η Βόρεια Κορέα απορρίπτει επισήμως την πολιτική της εθνικής επανένωσης, κηρύσσοντας τη σχέση με τη Νότια Κορέα ως σχέση μεταξύ δύο ανταγωνιστικών κρατών. Η αλλαγή αυτή υποκινήθηκε σε μεγάλο βαθμό από εσωτερικούς παράγοντες, με την εκούσια απομόνωση να θεωρείται ο μόνος τρόπος για τη διάσωση του καθεστώτος.
Βήματα προς αυτή την κατεύθυνση είχαν ήδη γίνει, καθώς το κυβερνών Εργατικό Κόμμα της Κορέας (KWP) εισήγαγε μια σειρά νόμων που αποσκοπούσαν στην ενίσχυση του ελέγχου της νεολαίας από το 2020. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν ο «νόμος για την απόκρουση της αντιδραστικής σκέψης και κουλτούρας» (2020), ο «νόμος για την εγγύηση της νεανικής κουλτούρας» (2021), ο «νόμος για την προστασία της πολιτισμικής γλώσσας της Πιονγκγιάνγκ» (2023) και ο «νόμος για την προστασία των κρατικών μυστικών» (2023).
Τον Ιανουάριο, το BBC Κορέας ανέφερε ότι δύο αγόρια καταδικάστηκαν σε 12 χρόνια σε στρατόπεδο εργασίας επειδή παρακολουθούσαν και διακινούσαν σειρές κινηματογραφικών ταινιών της Νότιας Κορέας – μια εξαιρετικά σκληρή ποινή που είχε ως στόχο να στείλει ένα σαφές μήνυμα σε άλλους νέους. Κατά καιρούς έχουν εμφανιστεί αναφορές για παρόμοιες τιμωρίες. Τίποτα από όλα αυτά δεν κατάφερε να ανακόψει την αυξανόμενη επιρροή της Νότιας Κορέας, οπότε ο Κιμ αποφάσισε να απορρίψει οριστικά την πολιτική επανένωσης που ακολουθούσαν ο πατέρας και ο παππούς του.
Αν και δεν μπορεί να το δηλώσει δημοσίως, ο Κιμ γνωρίζει ότι η Νότια Κορέα έχει νικήσει τη Βόρεια Κορέα: Ο πληθυσμός της Νότιας Κορέας είναι διπλάσιος, η οικονομία της 50 φορές μεγαλύτερη και ο στρατός της πολύ ανώτερος. Σήμερα, η Νότια Κορέα συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 κορυφαίων προηγμένων οικονομιών του κόσμου, ενώ η Βόρεια Κορέα παραμένει ένα κράτος-παρίας που έχει υποβιβαστεί στην τελευταία θέση.
Με αυτά τα δεδομένα, το καθεστώς της Βόρειας Κορέας θεωρεί την απορρόφηση από τη Νότια Κορέα πολύ πιθανή. Ως εκ τούτου, ακόμη και με τα πυρηνικά του όπλα, αναζητά συνεχώς τρόπους για να διασφαλίσει την επιβίωσή του. Η διακοπή των δεσμών με τον έξω κόσμο και ο αποκλεισμός της «κακής» επιρροής του καπιταλιστικού Νότου είναι ένα τέτοιο μέσο.
Ερχόμενος στην εξουσία μετά τον θάνατο του πατέρα του το 2011, ο Κιμ εδραίωσε τη θέση του μέσω εκκαθαρίσεων, δολοφονιών και εκτελέσεων. Το πιο διαβόητο είναι ότι εκτέλεσε βάναυσα τον θείο του και ηγεμόνα Τζανγκ Σουνγκ Τάεκ και δολοφόνησε τον αδελφό του Κιμ Τζουνγκ Ναμ. Όμως, αν και οι εσωτερικοί αντίπαλοι και εχθροί έχουν εξαλειφθεί, η εξουσία του Κιμ δεν είναι ασφαλής, καθώς η λαϊκή υποστήριξη δεν μπορεί να εξαγοραστεί με απειλές και δωροδοκίες. Χωρίς κανένα καρότο να προσφέρει στο λαό του, η μόνη επιλογή του Κιμ είναι περισσότερο μαστίγιο.
Η γενιά της αγοράς
Παρά το γεγονός ότι είναι μια εξαιρετικά κλειστή κοινωνία που ελέγχεται από τα πάνω, η Βόρεια Κορέα έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές.
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και οι επακόλουθοι μετασεισμοί αποτέλεσαν ιστορική καμπή για τη χώρα. Εν μέσω μιας σοβαρής επισιτιστικής κρίσης στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, το καθεστώς τερμάτισε το σύστημα διανομής τροφίμων και επέτρεψε στους πολίτες να αγοράζουν τρόφιμα στην αγορά. Έκτοτε, η καπιταλιστική αγορά απέκτησε μεγαλύτερο ρόλο. Οι αγορές δεν έγιναν μόνο χώροι για οικονομικές δραστηριότητες και για την άνοδο μιας υποτυπώδους μορφής καπιταλισμού, αλλά αναδείχθηκαν επίσης σε χώρους όπου διανεμήθηκαν ευρέως νοτιοκορεατικά τραγούδια, ταινίες και θεατρικά έργα, που εισήχθησαν μέσω της Κίνας.
Μέσω αυτής της διαδικασίας αναδύθηκε μια νέα γενιά που δεν είχε βιώσει ποτέ το κρατικό σύστημα χορήγησης τροφίμων και ήταν όλο και πιο ατομικιστική. Αυτή η νέα γενιά δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στον Κιμ, το KWP ή το καθεστώς της Βόρειας Κορέας. Η προσωπική τους εμπειρία τους οδήγησε στο να δώσουν προτεραιότητα στη δική τους επιβίωση. Ως αποτέλεσμα, η βάση υποστήριξης του Κιμ σήμερα είναι εξαιρετικά αδύναμη, με την καταστολή και τον εξαναγκασμό να είναι τα μόνα μέσα που έχουν απομείνει για τη διατήρηση της εξουσίας του.
Βορειοκορεάτες πρόσφυγες
Η αύξηση του αριθμού των Βορειοκορεατών προσφύγων έχει επίσης συμβάλει σε αυτή τη μετατόπιση των κοινωνικών αξιών.
Το πρώτο κύμα βορειοκορεατών προσφύγων μετανάστευσε στη βόρεια Κίνα σε αναζήτηση μέσων για την αποστολή χρημάτων στην πατρίδα. Οι περισσότεροι έφυγαν χωρίς να σκεφτούν ποτέ να μετακομίσουν στη Νότια Κορέα. Αλλά μόλις βρέθηκαν στον έξω κόσμο, πολλοί άρχισαν να ανακαλύπτουν την πραγματικότητα του προηγμένου καπιταλισμού της Νότιας Κορέας.
Τα σύνορα Κίνας-Βόρειας Κορέας φιλοξενούν πολλούς νοτιοκορεάτες κατασκόπους, καθώς και πολλούς χριστιανούς ευαγγελιστές που αναζητούν τρόπους για να προσελκύσουν προσηλυτισμένους στη Βόρεια Κορέα. Αρχικά καχύποπτοι απέναντι σε αυτούς τους ιεραπόστολους που προσφέρουν υλική βοήθεια και θρησκευτική κατήχηση, ορισμένοι Βορειοκορεάτες στράφηκαν τελικά προς αυτούς για βοήθεια.
Αυτό που ξεκίνησε ως μεμονωμένες περιπτώσεις ανθρώπων που διέφευγαν από τη Βόρεια Κορέα σύντομα μετατράπηκε σε μια ολόκληρη βιομηχανία, συστηματικά οργανωμένη και συντονισμένη από επαγγελματίες λαθρέμπορους ανθρώπων. Οι Βορειοκορεάτες πρόσφυγες έχουν γίνει καυτή πατάτα για την Κίνα. Η συμμαχία της με τη Βόρεια Κορέα σημαίνει ότι η κινεζική κυβέρνηση αρνείται επισήμως να παράσχει βοήθεια στους πρόσφυγες ή να συνεργαστεί με τη Νότια Κορέα σε αυτό το ανθρωπιστικό ζήτημα. Οι Βορειοκορεάτες πρόσφυγες αναγκάζονται να ξεκινήσουν μακρές και επικίνδυνες διαδρομές προς τη Νότια Κορέα μέσω των νοτιοανατολικών γειτόνων της Κίνας, όπως η Ταϊλάνδη, το Λάος και η Καμπότζη.
Μέχρι τον Σεπτέμβριο, 34.259 Βορειοκορεάτες πρόσφυγες έχουν εισέλθει επίσημα στη Νότια Κορέα από το 1998, όπου έχουν σχηματίσει τη δική τους κοινότητα, παλεύοντας να επιβιώσουν μέσα στον καπιταλιστικό Νότο.
Πολεμώντας για τη Ρωσία
Η ανάπτυξη στρατευμάτων της Βόρειας Κορέας μπορεί να μοιάζει με μια ξαφνική απόφαση που ελήφθη από τα καπρίτσια ενός δικτάτορα. Αλλά τοποθετημένη μέσα στο περίπλοκο σενάριο που αντιμετωπίζει η κορεατική χερσόνησος, είναι σαφώς μέρος μιας καλά σχεδιασμένης στρατηγικής για την επιβίωση του καθεστώτος.
Τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από την αποζημίωση που λαμβάνεται για το θάνατο κάθε στρατιώτη δεν μπορούν να αγνοηθούν σε μια χώρα που χρειάζεται απεγνωσμένα σκληρό νόμισμα λόγω των διεθνών κυρώσεων. Ο πραγματικός στόχος, ωστόσο, είναι να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι από μια ενδεχόμενη επέμβαση της Κίνας σε αυτό που θεωρεί ως απαραίτητο κράτος - μαξιλάρι. Για τον Κιμ, η Κίνα αποτελούσε τη μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωση του καθεστώτος του- ως εκ τούτου, ενήργησε αναλόγως. Το να κερδίσει τις καρδιές και το μυαλό των ανθρώπων, ωστόσο, παραμένει μια δύσκολη μάχη.
Ειδήσεις σχετικά με το θάνατο Βορειοκορεατικών στρατιωτών εμφανίζονται κατά καιρούς στα μέσα ενημέρωσης από τον Οκτώβριο, αν και οι ακριβείς αριθμοί δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ισχυρίζεται ότι μέχρι και 3.000 Βορειοκορεάτες στρατιώτες σκοτώθηκαν στη μάχη, αλλά οι στρατιωτικές υπηρεσίες της Νότιας Κορέας υπολογίζουν τον αριθμό σε περίπου 1.000. Όποιος κι αν είναι ο ακριβής αριθμός, ο αριθμός των νεκρών θα αυξηθεί αναπόφευκτα, καθώς αυτά τα Βορειοκορεατικά στρατεύματα δεν είναι προετοιμασμένα για υπερσύγχρονο πόλεμο με μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή για επικοινωνία με τα ρωσικά στρατεύματα.
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ σημαίνει ότι η κατάσταση στη βορειοανατολική Ασία θα γίνει πιο επισφαλής και απρόβλεπτη. Είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν εισερχόμαστε σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο ή σε μια εποχή πολυπολικότητας. Αλλά η αβεβαιότητα για το μέλλον αυξάνεται. Αυτό θα σημάνει αναπόφευκτα περισσότερη αστάθεια και δυσκολίες για τους λαούς της Βορειοανατολικής Ασίας.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Won Youngsu, “ Why is North Korea helping Russia’s war on Ukraine?”, LINKS, 29 Δεκεμβρίου 2024, https://links.org.au/why-north-korea-helping-russias-war-ukraine. Αναδημοσίευση: Europe Solidaire Sans Frontières, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article73257.
Won Youngsu, « Pourquoi la Corée du Nord aide-t-elle la Russie dans sa guerre contre l’Ukraine ? », Europe Solidaire Sans Frontières, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article73258.