Η Γαλλία συγκλονιζόταν από μαζικές διαδηλώσεις και απεργίες ενάντια στην κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος του προέδρου Φρανσουά Ολάντ και του πρωθυπουργού Μανουέλ Βαλς και τα σχέδιά τους να αλλάξουν τους μακροχρόνιους εργασικαούς κανόνες που ευνοούν τους εργάτες. Τώρα έχοντας στο στόχαστρό τους την νομοθεσία που είναι γνωστή ως νόμος Ελ Κορμί, οι διαδηλώσεις έχουν αυξηθεί συγκριτικά με το πρώτο τους στάδιο, τις διαδηλώσεις του Nuit Debout που άρχισαν με τις νυχτερινές συγκεντρώσεις στην Place de la République στο Παρίσι και εξαπλώθηκαν σε περισσότερες δημόσιες πλατείες.
Η γαλλική Γερουσία πρόκειται να ξεκινήσει συζήτηση σχετικά με το νόμο Ελ Κορμί στις 14 Ιουνίου, και τα συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα επεκτείνουν τις απεργίες και τις διαδηλώσεις στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την πιο σημαντική πολιτική αντιπαράθεση στην Ευρώπη μετά το ελληνικό δημοψήφισμα κατά των μέτρων λιτότητας τον περασμένο Ιούλιο.
Δύο μέλη του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος της Γαλλίας (ΝΡΑ), ο Ugo Palheta και ο Julien Salingue, συν-συγγραφείς της εισαγωγής και του επιλόγου σε μια νέα έκδοση του βιβλίου του Daniel Bensaid, Stratégie et Parti, υποστηρίζουν ότι οι κινητοποιήσεις είναι ένα νέο στάδιο της αντίστασης στην Γαλλία, σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στην ισγτοσελίδα Basta! και μεταφράστηκε από τον Todd Chretien.
Julien Salingue, Ugo Palheta
Ένα νέο ξεκίνημα στη Γαλλία;
Όταν ένα κοινωνικό κίνημα εκρήγνυται, υπάρχει ένας φυσικός πειρασμός να το κρίνουμε με βάση τους όρους των κινημάτων που προηγήθηκαν – για παράδειγμα, συγκρίνοντας τα συνθήματα του και τον αριθμό των ατόμων στις διαδηλώσεις. Ακόμα κι αυτοί που συμμετέχουν στο νέο κίνημα μπορεί να συμβάλουν σε αυτή την τάση υιοθετώντας συμπεριφορές, ακόμη και τη γλώσσα των εξεγέρσεων του παρελθόντος, όπως επισήμανε ο Καρλ Μαρξ στη 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, τον διάσημο απολογισμό του για τη Γαλλική Επανάσταση του 1848.
Αλλά η ιστορική σημασία του κινήματος και της επιτυχίας του -είτε αυτή είναι άμεση, είτε μετά θάνατον- δεν έγκειται ούτε στην αναγωγή του στις ένδοξες μνήμες που αναβιώνουν ούτε στον αριθμό των ατόμων που κινητοποιούνται. Δίνοντας κανείς πάρα πολύ προσοχή σε αυτές τις πτυχές, μάλλον καταλήγει συχνά να χάσει τα νέα χαρακτηριστικά που προαναγγέλλουν απρόβλεπτες αναταραχές και μπορούν να αναμορφώσουν τον χάρτη αυτού που είναι δυνατό.
Στην πραγματικότητα, το σημερινό κίνημα -του οποίου η εξασθένιση (αν όχι θάνατος) διακηρύχθηκε από τα συστημικά μέσα ενημέρωσης αμέσως μετά τη γέννηση του- έχει ακόμη να κινητοποιήσει τόσους πολλούς ανθρώπους όσοι ήταν εκείνοι που βγήκαν στους δρόμους στις ηττημένες κινητοποιήσεις ενάντια στις περικοπές συντάξεων που προωθήθηκαν από τον συντηρητικό πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί το 2010.
Αντίστοιχα, η νικηφόρα μάχη το 2006 εναντίον του «contrat première embauche» (CPE, ή σύμβαση πρώτης απασχόλησης που κατακρεουργούσε τα εργασιακά δικαιώματα των νέων εργαζομένων), πυροδότησε γενικές συνελεύσεις φοιτητών και διαδηλώσεις μεγαλύτερης μαζικότητας από ό,τι έχουμε δει ακόμα και σήμερα.
Έτσι, μπορεί να υποστηριχθεί ότι το κίνημα εναντίον του νέου Εργατικού Κώδικα -του οποίου αναπόσπαστο μέρος είναι προφανώς το Nuit Debout- δεν είναι απλά μια επέκταση του κύκλου των μαζικών αγώνων που άνοιξε από τις προηγούμενες νίκες, κυρίως εκείνους εναντίον των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων που προτάθηκαν από τον συντηρητικό πρωθυπουργό Ζιπέ το Δεκέμβριο του 1995. Αντίθετα, αντιπροσωπεύει ένα νέο ξεκίνημα: την αυγή μιας νέας σειράς κοινωνικών και πολιτικών αγώνων ύστερα από την χρόνια εξασθένιοση των κοινωνικών κινημάτων.
Ένα νέο ξεκίνημα, αλλά για τι πράγμα ακριβώς; Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια ριζοσπαστική αμφισβήτηση του κόσμου που μας επιβλήθηκε, καθώς και του τρόπο ζωής μας, κάτω από το καπιταλιστικό καθεστώς.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις μαζικές κινητοποιήσεις στη Γαλλία μεταξύ των ετών 1995 και 2010, το περιεχόμενο των οποίων έθετε σε αμφισβήτηση την μια ή την άλλη πτυχή της κοινωνικής και πολιτικής υποχώρησης. Αυτές οι προηγούμενες διαμαρτυρίες συνοδεύονταν κυρίωςαπό την ανάπτυξη της ρητορικής για παγκόσμια δικαιοσύνη και του απελευθερωτικού ουτοπικού λόγου ότι «Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός».
Αλλά απέτυχαν να διαμορφώσουν ένα στρατηγικό σχέδιο ρήξης, και ποτέ δεν θα μπορούσε πραγματικά να υπάρξει συμφωνία σχετικά με την ανάγκη να τεθεί ένα τέλος σε αυτόν τον κόσμο, ο οποίος έχει διαμορφωθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από και για το κεφάλαιο. Το σημερινό κίνημα έχει δεχτεί αυτή την κληρονομιά, αλλά έχει επίσης ριζοσπαστικοποιήσει τις αντιπολιτευτικές και ουτοπικές αιχμές του.
Στην πραγματικότητα, η επίγνωση της αστυνομικής καταστολής, της κυβερνητικής κώφωσης και της αλαζονείας των εργοδοτών, όλα αυτά τα οποία στο παρελθόν φαίνονταν να είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των επαναστατών αγωνιστών, έχουν γίνει πλέον η κοινή λογική ενός κινήματος που κερδίζει νέα τμήματα του πληθυσμού.
Αυτή η νέα κοινή λογική περιλαμβάνει την ανάγκη για αυτο-οργάνωση έξω από τα παραδοσιακά δίκτυα, αλλά όχι απαραίτητα εχθρική προς αυτά· είναι αντι-καπιταλιστική, πηγαίνοντας πέρα από την απλή απόρριψη του οικονομικού φιλελευθερισμού· αναγνωρίζει τη στρατηγική αναγκαιότητα της γενικής απεργίας και της σύγκλισης των αγώνων ανάμεσα στους επισφαλείς νέους εργαζόμενους με πανεπιστημιακά πτυχία και τη νεολαία στις φτωχές γειτονιές και στις γειτονιές των μεταναστών· επιδιώκει να τα ενώσει όλα αυτά με τους αγώνες στο χώρο εργασίας και με τις μάχες για το περιββάλλον.
Τέλος, το κίνημα παρουσιάζει μια αντανακλαστική εχθρότητα προς τις κατασταλτικές δυνάμεις του κρατικού μηχανισμού. Αυτά τα χαρακτηριστικά παραμένουν σε εμβρυακό στάδιο, και δεν μπορούμε να εγγυηθούμε ότι θα εξαπλωθούνσε μεγάλη έκταση στο μέλλον, αλλά είναι πραγματικά και ανοίγουν τη δυνατότητα ενός μελλοντικού πολιτικού διαχωρισμού, καθώς και της ανάπτυξης των αντισυστημικών δυνάμεων.
Κρίση Ηγεμονίας των ιδιοκτητριών τάξεων
Αυτή η ριζοσπαστικοποίηση από τα κάτω αναπτύσσεται παράλληλα με τη ριζοσπαστικοποίηση των ιδιοκτητριών τάξεων, που επωφελήθηκαν από την οικονομική κρίση του 2008 και τις πρόσφατες προσπάθειες για να εμβαθύνουν, με τον πιο βάναυσο τρόπο, την νεοφιλελεύθερη και αυταρχική αντεπανάσταση που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980.
Οι ρίζες της βρίσκονται επίσης σε μια πολιτική κρίση της οποίας το βάθος δεν είναι γενικά γνωστό: Δεν έχουμε να κάνουμε με μια προσωρινή δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων για τους παραδοσιακούς πολιτικούς τους εκπροσώπους, αλλά με μια αυξανόμενη αδυναμία των κυρίαρχων κομμάτων και των τάξεων των οποίων τα συμφέροντα υπερασπίζονται, να παράγουν μια ενεργητική συναίνεση του λαού για τις πολιτικές τους επιλογές. Τα παραδοσιακά κόμματα δεν είναι σε θέση να δημιουργήσουν οργανικούς συνδέσμους μεταξύ τους καθώς και με σημαντικά τμήματα των υποτελών τάξεων. Πρόκειται για το είδος της κρίσης ηγεμονίας που ανέλυσε ο Ιταλός επαναστάτης Αντόνιο Γκράμσι τη δεκαετία του 1920 και του 1930.
Ως εκ τούτου, μικρή σημασία έχει αν κάποιος είναι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος σε σχέση με τις άμεσες προοπτικές του σημερινού κινήματος, ούτε θα πρέπει να προσπαθεί κανείς να το αξιολογήσει ή να δίνει μαθήματα από τα παρασκήνια. Είναι καλύτερα να εκτιμήσουμε αυτό που η κινητοποίηση έχει ήδη πετύχει.
Ειδικότερα, αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι η απόρριψη της καταστροφικής ιδέας μιας «πρωταρχικής αριστεράς», κάτι που μπορεί να σημαίνει μόνο την αύξηση υποψηφίων που βασίζονται στην εξατομίκευση και την απο-πολιτικοποίηση της πολιτικής, καθώς και τη σύγχυση σχετικά με τις ασυμβίβαστες απόψεις που προβάλλονται, από τη μία πλευρά, από το Σοσιαλιστικό Κόμμα (και τους δορυφόρους του) και από την άλλη, από την «αριστερά της αριστεράς», όπως λέμε στη Γαλλία.
Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν θα πρέπει να υποβαθμιστεί στην απλή ανανέωση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την επιλογή των αφεντικών μας, ή στην αντικατάσταση των ξοφλημένων πολιτικών αφεντικών των παλιών κομμάτων με νέους και μοντέρνους πολιτικούς επαγγελματίες (των οποίων το πέρασμα από τα διοικητικά συμβούλια των εταιριών θα χρησιμεύει ως εγγύηση της λεγόμενης «νεωτερικότητάς» τους).
Τα πρώτα βήματα προς την απο-επαγγελματοποίηση της Πολιτικής
Η πρακτική της ανανένωσης των παλαιών κομμάτων είναι νεκρή, τουλάχιστον ως προς την ικανότητά της να παράγει με βιώσιμο τρόπο την ψευδαίσθηση της σταδιακής συστημικής αλλαγής, πόσο μάλλον αφοσιωμένα μαχητικά κομματικά μελη. Επιβιώνει σε κατάσταση ζόμπι και η σήψη της συγκαλύπτεται από έξυπνους συμβούλους επικοινωνίας και συστημικά μέσα ενημέρωσης καθηλωμένα στο εκλογικό ημερολόγιο. Από τις ρατσιστικές δηλώσεις ως τα οικονομικά σκάνδαλα, τη ρητορική και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, ο καθένας μπορεί να δει τη μετριότητα της δουλοπρέπειας και τη διαφθορά της επαγγελματικής πολιτικής.
Αν το κίνημα εναντίον του Κώδικα Εργασίας και των καπιταλιστικών του προϋποθέσεων έχει μια άλλη αρετή, αυτή είναι ότι αναδεικνύει αυτό που μπορεί να ονομαστεί «πολιτική των καταπιεσμένων», ένας όρος που χρησιμοποίησε τευλευταία ο επαναστάτης σοσιαλιστής Ντανιέλ Μπενσαΐντ. Σήμερα, βλέπουμε τα πρώτα βήματα μιας διαδικασίας, ακόμα στα σπάργανα, μιας απο-επαγγελματοποίησης της πολιτικής, κάτι που μπορεί να επιτρέψει στην πλειοψηφία να πάρει στα χέρια της τις δικές της υποθέσεις, προαναγγέλλοντας την πιθανή έκρηξη μιας πραγματικής δημοκρατίας που θα ανθίσει παντού, από τους χώρους εργασίας μας, μέχρι τις γειτονιές μας.
Η δυνατότητα αυτή προϋποθέτει ρήξη στο εσωτερικό του κινήματος με εκείνους που άρπαξαν στο παρελθόν, για δικό τους όφελος, τη δύναμη της μεγάλης πλειοψηφίας· αυτό σημαίνει την εξάρθρωση του μονοπωλίου τους πάνω στις δημόσιες υποθέσεις· κάτι το οποίο απαιτεί να τεθεί τέλος στις πολιτικές που εξυπηρετούν τη συσσώρευση του κεφαλαίου και οι οποίες μπορούν να προσφέρουν μόνο σάπιο εθνικισμό ως εναλλακτική λύση στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό.
Ο κόσμος σπαράσσεται από τις ρωγμέςκαι τη ριζοσπαστικοποίηση των ιδιοκτητριών τάξεων που απειλούν να συμπαρασύρουν τα πάντα, το περιβάλλον και ολόκληρους λαούς, σε μια φυγή προς τα εμπρός όλο και πιο καταπιεστική και καταστροφική.
Μόνο λαϊκές εξεγέρσεις που είναι ταυτόχρονα δημοκρατικές και αντικαπιταλιστικές, μπορούν να βγάλουν την ανθρωπότητα από αυτό το αδιέξοδο και να επιλύσουν το πολιτικό αίνιγμα που μας κληροδοτήθηκε από τον 20ο αιώνα. Δηλαδή, πώς μπορούμε να οικοδομήσουμε μια εναλλακτική λύση απέναντι σ' ένα σαπισμένο καπιταλισμό, χωρίς να προκήψουν δεσποτικά καθεστώτα βασισμένα στην κυριαρχία μιας ασύδοτης γραφειοκρατίας;
6 Ιούνη, 2016
Μετάφραση: e la libertà
Πηγή: Julien Salingue, Ugo Palheta, «A new beginning in France?», Socialist Worker, 6 Ιουνίου 2016 και International Viewpoint, 7 Ιουνίου 2016. Το πρωτότυπο στα γαλλικά: «Le mouvement contre la loi Travail : la possibilité d’un recommencement?», Basta!, 2 Ιουνίου 2016.
