Hovhannes Gevorkian
Ένα μαζικό κίνημα που η χώρα δεν είχε δει ποτέ πριν
Ένα μαζικό κίνημα στην Αρμενία έδιωξε τον πρωθυπουργό και πρώην πρόεδρο Σερζ Σαρκισιάν. Ακόμη και αν τα φιλελεύθερα ρεύματα προσπαθούν να ελέγξουν το κίνημα και να κερδίσουν εκλογική υποστήριξη, αυτό το γεγονός θα μπορούσε επίσης να είναι μια θετική κίνηση για τους καταπιεσμένους νέους και την εργατική τάξη στη χώρα. Το LeftEast πείρε συνένετυξη από τον Hovhannes Gevorkian, Αρμένιο φοιτητή της νομικής στο Βερολίνο και μέλους της Revolutionären Internationalistischen Organisation (RIO) της Γερμανίας. Η συνέντευξη έγινε από τον Philippe Alcoy (PA).
Philippe Alcoy: Πώς ξεκίνησε το κίνημα; Είναι η πρώτη φορά που ο κόσμος διαδηλώνει κατά της κυβέρνησης;
Hovhannes Gevorkian: Το κίνημα ξεκίνησε στις 13 Απριλίου όταν άρχισαν οι πρώτες πράξεις της πολιτικής ανυπακοής. Πριν από αυτό, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Νικόλ Πασινιάν έκανε μια πορεία διαμαρτυρίας διασχίζοντας την Αρμενία. Πίσω στην πρωτεύουσα, το Ερεβάν, η αντιπολίτευση ξεκίνησε διαμαρτυρίες εναντίον της εκλογής του πρώην Προέδρου Σερζ Σαρκισιάν ως πρωθυπουργού που είχε προγραμματιστεί για την κοινοβουλευτική ψηφοφορία στις 17 Απριλίου. Ήταν η νεολαία που άρχισε να αποκλείει τους δρόμους με ειρηνικά μέσα, καθώς δεν ήθελε να διεξαχθεί η ψηφοφορία. Οι φοιτητές προσπάθησαν να καταλάβουν το πανεπιστήμιο, αλλά οι αστυνομικές δυνάμεις ήταν πολύ ισχυρές. Εξαιτίας των τεράστιων αστυνομικών δυνάμεων, οι μαζικές διαμαρτυρίες δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν την ψηφοφορία στο κοινοβούλιο, αλλά, ωστόσο, οι διαμαρτυρίες γίνονταν όλο και μεγαλύτερες.
Η Αρμενία είναι μια χώρα που είχε πάντα μεγάλα οικονομικά προβλήματα μαζί με μια διεφθαρμένη πολιτική τάξη και έχει επίσης μια ιστορία διαδηλώσεων. Το 2008, οι πολίτες έκαναν πορείες ενάντια στην παράνομη εκλογή του Σερζ Σαρκισιάν ως Προέδρου. Στο αποκορύφωμά τους, πάνω από 150.000 διαδήλωσαν στο Ερεβάν. Τότε οι αγώνες ήταν πολύ πιο βίαιοι και την 1η Μαρτίου του ίδιου έτους οι κατασταλτικές δυνάμεις (συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών ειδικών δυνάμεων) πυροβόλησαν τους διαδηλωτές με σφαίρες. Σε αυτές τις διαδηλώσεις - στην Αρμενία απλώς αναφέρονται ως η «1η Μαρτίου» - δέκα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Ένα άλλο ενδιαφέρον κίνημα ήταν η διαμαρτυρία της νεολαίας ενάντια στην αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος το 2015. Εκείνη την εποχή, ο κόσμος απέκλεισε και κατέλαβε δρόμους και χώρους. Αυτή η διαδήλωση ήταν ειρηνική, αλλά έδειξε και πάλι τη δυσαρέσκεια απέναντι στην κυβέρνηση και το κυβερνών Αρμενικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (ARP / Armenian Republican Party – στα αρμενικά: Hayastani Hanrapetakan Kusaktsutyun / HHK).
Philippe Alcoy: Ποιες είναι οι κοινωνικές δυνάμεις που καθοδηγούν το κίνημα;
Hovhannes Gevorkian: Είναι προφανές ότι οι νέοι, αλλά και οι γυναίκες, παίρνουν μεγάλο μέρος στις διαδηλώσεις, αν και δυστυχώς με ασθενέστερη εκπροσώπηση. Οι φοιτητές είναι πολύ δραστήριοι και είναι ένα προπύργιο του κινήματος. Είναι η γενιά μου, που γεννήθηκε μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και γνώρισε μόνο την αστική δημοκρατία. Είναι η γενιά που δεν έχει προοπτικές στη χώρα, η γενιά που εγκαταλείπει τη χώρα είτε πρόκειται για να σπουδάσει είτε για να εργαστεί σε άλλες χώρες.
Αλλά πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη ότι, λόγω του μίσους εναντίον των ολιγαρχών, συμμετέχουν και άλλα τμήματα του πληθυσμού. Είναι ένα μαζικό κίνημα που η χώρα δεν έχει δει ποτέ πριν.
Philippe Alcoy: Υπάρχουν φιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις στο κίνημα και ποια είναι η πραγματική επιρροή τους;
Hovhannes Gevorkian: Έχουν μεγάλη επιρροή, καθώς χαρισματικός ηγέτης του κινήματος είναι ο Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος είναι και ο ίδιος φιλελεύθερος. Μπορεί να ακούτε το όνομά του για πρώτη φορά τις τελευταίες ημέρες, αλλά δεν είναι άγνωστο πολιτικό πρόσωπο στην Αρμενία. Βασικά, είναι μαθητής του πρώην πρώτου προέδρου Λεβόν Τερ-Πετροσιάν, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα από το 1991 έως το 1998. Ο Τερ-Πετροσιάν ήταν υπεύθυνος για όλες τις ιδιωτικοποιήσεις της βιομηχανίας και την ταχεία άνοδο των ολιγαρχών. Ο ίδιος αναγκάστηκε να αποχωρήσει λόγω μαζικών διαδηλώσεων το 1998, καθώς ήταν διατεθειμένος να διαπραγματευτεί με το Αζερμπαϊτζάν μια πιθανή αρμενική αποχώρηση από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Το 2008 ήταν και πάλι ο Τερ-Πετροσιάν που αμφισβήτησε τον Σερζ Σαρκισιάν στις εκλογές για την προεδρία. Μετά την 1η Μαρτίου και την επιβολή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης (με απαγόρευση απεργιών, διαδηλώσεων, λογοκρισία των μέσων ενημέρωσης και πολλά άλλα), ο Τερ-Πετροσιάν τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Ύστερα από όλα αυτά, ο Νικόλ Πασινιάν ήταν ο προστατευόμενος του. Το 2008 είχε μια πολύ πιο μαχητική ατζέντα: «Θα πολεμήσουμε μέχρι το τέλος!». Ο Νικόλ και οι άλλοι ηγέτες της αντιπολίτευσης έπρεπε να κρύβονται μέχρι να παραδοθούν οικειοθελώς στην αστυνομία τον Ιούνιο του 2009. Ο Νικόλ ήταν στη συνέχεια κατηγορούμενος για δολοφονία και μαζική αναταραχή. Θα περάσει τα επόμενα δύο χρόνια στη φυλακή.
Από τότε, έχει μάθει πολλά. Ακολούθησαν οι ημέρες του σοβαρού πολιτικού Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος ήταν απλά ντυμένος ακριβώς όπως άλλοι πολιτικοί. Σήμερα τον βλέπετε ως ακτιβιστή, να διαδηλώνει όλη την ημέρα με ένα μεγάφωνο στους δρόμους. Η πολιτική ατζέντα του παρέμεινε σχεδόν η ίδια, καθώς είναι φιλελεύθερος και βουλευτής του φιλελεύθερου συνασπισμού «Yelk». Είναι ένας σχηματισμός μικροαστών επιχειρηματιών, αλλά ο Νικόλ μπορεί να παρουσιάζεται ως ακτιβιστής ακριβώς όπως οι φοιτητές.
Επειδή πρόκειται για δημοκρατικό κίνημα, τα αιτήματά του Πασινιάν για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, και η απομάκρυνση του Σερζ και του κόμματος του, είναι πολύ δημοφιλή. Απευθύνεται πάντα στον λαό και προσπαθεί να παρουσιαστεί ως διαφανής και ενάντια στη διαφθορά. Από αυτή την άποψη είναι πολύ ανοιχτός και πάντα ζητάει ανοικτές συνομιλίες. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο είδαμε δημόσιες συνομιλίες μ’ αυτόν και με τον Σερζ ή με τον Πρόεδρο Αρμέν Σαρκισιάν.
Philippe Alcoy: Ποια είναι η κατάσταση της εργατικής τάξης και της νεολαίας στην Αρμενία σήμερα;
Hovhannes Gevorkian: Και οι δύο ζουν κάτω από τρομερές συνθήκες. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι 20%. Οι θέσεις εργασίας είναι σπάνιες. Δεν υπάρχει προοπτική για τη νεολαία, επειδή η οικονομία στην Αρμενία είναι πολύ κακή. Υπάρχουν πολλοί φτωχοί στην Αρμενία που υποφέρουν, καθώς η βιομηχανία καταστράφηκε σχεδόν εντελώς στη δεκαετία του ‘90. Η Αρμενία ως πρώην Σοβιετική Δημοκρατία είχε εργατική τάξη που ήταν καλά οργανωμένη και είχε συνδικάτα. Τα συνδικάτα εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά είναι πολύ αδύναμα και η εργατική τάξη είναι κατακερματισμένη.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των πολιτικών διαμαρτυριών, είδαμε επίσης απεργίες στην εταιρεία πληροφορικής Synopsys και στο μεγάλο εμπορικό κέντρο Dalma. Και στις δύο περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι απήργησαν και συμμετείχαν στους αποκλεισμούς των δρόμων. Οι φοιτητές είναι καλά οργανωμένοι και κάνουν επίσης αποχή. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Νικόλ κάλεσε στις 25 Απριλίου μια πανεθνική εργατική απεργία και αποχή φοιτητών, η οποία στη συνέχεια δεν πραγματοποιήθηκε επειδή η προσωρινή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα διεξαχθούν νέες εκλογές την 1η Μαΐου.
Philippe Alcoy: Ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε, αλλά το κίνημα συνεχίζεται. Ποιες είναι οι προοπτικές του;
Hovhannes Gevorkian: Ο κόσμος ξέρει ότι το πρόβλημα δεν ήταν μόνον ο Σερζ. Ο ίδιος είχε μια σκανδαλώδη πολυτελή ζωή και ήταν ξεκάθαρο ότι ο κόσμος τον μισούσε. Αλλά ξέρει επίσης ότι αυτός και το κόμμα του αντιπροσωπεύουν τους ολιγάρχες. Το κίνημα συνεχίζεται και τα συνθήματα επεκτείνονται από το #RejectSerj στο #RejectHHK (Αρμενική συντομογραφία για ARP). Σε πολύ φτωχές ημι-αποικίες όπως η Αρμενία, το δημοκρατικό κίνημα έχει πάντα κοινωνικές διεκδικήσεις, επειδή οι άνθρωποι δεν θέλουν μόνο να έχουν ελεύθερες εκλογές, αλλά και εργασία, υψηλότερα εισοδήματα, ψωμί. Νωρίτερα φέτος είδαμε κάτι παρόμοιο στη γειτονική χώρα, το Ιράν.
Τώρα όλοι προετοιμάζονται για τις κοινοβουλευτικές εκλογές. Είναι πιθανό ότι άλλα αστικά κόμματα όπως το Tsarukyan (ιδρυτής και ηγέτης του οποίου είναι ο ολιγάρχης Γκαρίκ Τσαρουκιάν) θα υποστηρίξουν τον Πασινιάν. Ο ίδιος ανακοίνωσε ότι αυτός και ο Yelk θα συμμετάσχουν στις εκλογές. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τώρα οι κινητοποιήσεις και οι δράσεις πολιτικής ανυπακοής έχουν σταματήσει. Θα πάνε τώρα σε άλλες πόλεις και θα κάνουν την προεκλογική τους εκστρατεία. Ο Πασινιάν έχει την ευκαιρία να κερδίσει, αλλά δεν είναι σίγουρος. Είναι πολύ δημοφιλής αυτή τη στιγμή.
Θα είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε πώς θα διεξαχθούν οι εκλογές, εάν θα υπάρξει νοθεία και απάτη ή όχι. Φαίνεται πιθανό, επειδή ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός βρίσκεται υπό τον έλεγχο του ARP. Αυτό το κόμμα λειτουργεί επίσης σαν ένας μαφιόζικος οργανισμός, ο οποίος είναι αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει και εγκληματικές μεθόδους για να εξασφαλίσει την κυριαρχία του.
Philippe Alcoy: Θα θέλετε να προσθέσετε κάτι;
Hovhannes Gevorkian: Νομίζω ότι οι μαζικές διαμαρτυρίες στην Αρμενία με τη νίκη εναντίον του Σερζ Σαρκισιάν ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στην Εγγύς και τη Μέση Ανατολή. Τα τελευταία χρόνια είδαμε μαζικές διαμαρτυρίες στο Κουρδιστάν, το Ιράν και τώρα στην Αρμενία. Σε μια περιοχή που είναι πολύ εκρηκτική και ευαίσθητη, η αρμενική «Βελούδινη Επανάσταση» (όπως αποκαλέστηκε από τον Πασινιάν και τους υποστηρικτές του) έδειξε ότι η νίκη είναι δυνατή. Έχουμε να το δούμε αυτό από την Αραβική Άνοιξη με την ανατροπή του Μπεν Άλι και του Χόσνι Μουμπάρακ στην Τυνησία και την Αίγυπτο. Από τότε έχουμε δει επίσης ότι η ανατροπή ενός κυβερνήτη δεν είναι αρκετή και οι μάζες στην Αρμενία θα έχουν την ίδια εμπειρία.
Δεν θεωρώ επανάσταση τα πρόσφατα γεγονότα στην Αρμενία, επειδή η παλιά καπιταλιστική τάξη εξακολουθεί να εκμεταλλεύεται τη χώρα και την εργατική τάξη. Δεν υπάρχει επαναστατικό κόμμα στην Αρμενία - αλλά οι εμπειρίες όπως αυτές μας βοηθούν να οικοδομήσουμε επαναστατικές οργανώσεις. Αυτές οι νίκες ενισχύουν την ταξική συνείδηση των διαδηλωτών. Η νεολαία, που έκανε αυτή τη νίκη δυνατή, θα θυμάται τη δύναμή της. Άλλες καταπιεσμένες και εκμεταλλευόμενες μάζες, όπως ο κουρδικός λαός, η ιρανική εργατική τάξη, αλλά και οι αδελφές μας και αδελφοί μας των εργατικών τάξεων του Αζερμπαϊτζάν και της Γεωργίας θα διδαχτούν από τις μαζικές διαδηλώσεις. Θα δουν, μαζί με τις αρμενικές μάζες, ότι η συνολική νίκη είναι δυνατή μόνο σε διεθνές επίπεδο.
Μετάφραση: e la libertà
Hovhannes Gevorkian, «“A mass movement the country never has seen before”», LeftEast, 28 Απριλίου 2018, και αναδημοσίευση στο International Viewpoint, 30 Απριλίου 2018,
Ο Hovhannes Gevorkian γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ερεβάν. Μεγάλο μέρος της οικογένειάς του να προέρχεται από τη Δυτική Αρμενία. Είναι τώρα φοιτητής της νομικής στο Βερολίνο και μέλος του Revolutionären Internationalistischen Organization (RIO) της Γερμανίας.