Από το Ballymena στο Coolock – αντι-μεταναστευτικές διαδηλώσεις στην Ιρλανδία.
του Mark F
Μετάφραση: Μάνθος Ταβουλάρης
25 Ιουνίου, 2025
Στις αρχές Ιουνίου ξέσπασαν ταραχές στο Ballymena, στη Βόρεια Ιρλανδία. Ο Mark F. γράφει για τον ρατσισμό που πάντα υπήρχε στην πολιτική κουλτούρα των loyalists[1] και που τώρα βρίσκει την αντιστοιχία του στον αντί-μεταναστευτικό ρατσισμό στο Νότο [Δημοκρατία της Ιρλανδίας].
Την προηγούμενη εβδομάδα, σε ένα τρένο που επέστρεφε από το Belfast στο Derry, ο πατέρας μου άρχισε να συζητά με ένα ζευγάρι που επιβιβάστηκε στο Ballymena και κάθισε απέναντί του. Ήταν καταγωγής από τη Σλοβακία και ζούσαν στο Ballymena εδώ και 16 χρόνια. Το Ballymena ήταν πλέον το σπίτι τους. Τουλάχιστον μέχρι που ξέσπασαν οι ρατσιστικές ταραχές και έγιναν στόχος. Το σπίτι τους δέχτηκε επίθεση, τα παράθυρά τους σπάστηκαν και, από φόβο, έφυγαν από την πόλη. Όλα αυτά επειδή δεν θεωρούνταν «ντόπιοι».
Οι ταραχές ξεκίνησαν στο Ballymena στις 9 Ιουνίου και εξαπλώθηκαν σε άλλες πόλεις και περιοχές με πλειοψηφία ενωτικών [υπέρ της ένωσης με το Ηνωμένο Βασίλειο] τις επόμενες ημέρες. Η οργή των ταραχοποιών οφειλόταν, όπως είπαν, στην είδηση μιας σεξουαλικής επίθεσης εναντίον μιας έφηβης. Οι κατηγορούμενοι για την επίθεση ήταν έφηβοι, που θεωρήθηκε ότι ήταν Ρουμάνοι, καθώς αναφέρθηκε ότι χρειάστηκαν Ρουμάνο μεταφραστή. Αυτή η λεπτομέρεια ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει τις ταραχές που ακολούθησαν, οι οποίες ήταν σαφώς κατευθυνόμενες εναντίον των μεταναστών. Σύντομα άρχισαν να εμφανίζονται αυτοκόλλητα με τη βρετανική σημαία στις πόρτες των σπιτιών στο Ballymena, για να δείξουν ότι οι οικογένειες που ζούσαν σε αυτά τα κτίρια δεν έπρεπε να πειραχτούν.
Οποιαδήποτε υποτιθέμενη ανησυχία για την ευημερία των γυναικών και των κοριτσιών εκ μέρους των ταραχοποιών υπονομεύεται από το γεγονός ότι οι σεξουαλικές επιθέσεις, η έμφυλη βία και οι γυναικοκτονίες είναι αρκετά συχνές στη Βόρεια Ιρλανδία, χωρίς να προκαλούν καθόλου ταραχές. Η διαφορά φαίνεται να είναι ότι αυτά τα εγκλήματα διαπράττονται συνήθως από λευκούς άνδρες.
Λευκοί άνδρες όπως ο Jeffrey Donaldson, πρώην ηγέτης του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP), ο οποίος κατηγορείται για 18 σεξουαλικά αδικήματα, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού. Λευκοί άνδρες όπως ο Herbie Balmer[2], ένας παιδεραστής που καταδικάστηκε για βιασμό δύο μαθητριών, αλλά ο οποίος στην πραγματικότητα προστατεύεται από την Ulster Defence Association (UDA), μια παραστρατιωτική ομάδα των loyalists. Η UDA φαίνεται να έχει διαδραματίσει κάποιο ρόλο στις ταραχές, αλλά ο Balmer δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα της ομάδας που προστατεύει τους σεξουαλικούς παραβάτες.
Αυτά τα παραδείγματα καταδεικνύουν το γεγονός ότι οι ταραχές ήταν μια δικαιολογία για να εκκαθαριστούν οι «μη ντόπιοι» από τις περιοχές των ενωτικών/loyalists. Οι στόχοι των επιθέσεων των ταραχοποιών περιλάμβαναν τελικά γυναίκες και παιδιά, όπως η Σλοβάκα που συνάντησε ο πατέρας μου στο τρένο για το Derry.
Ο ρατσισμός ως συστατικό στοιχείο του Ενωτισμού του Ούλστερ/Loyalism.
Από πολιτική άποψη, οι σοσιαλιστές και οι Ιρλανδοί ρεπουμπλικάνοι επιμένουν να λένε ότι τα νέα από μέρη όπως το Ballymena συνέβησαν στο «βόρειο τμήμα της Ιρλανδίας». Με αυτόν τον τρόπο αρνούνται να αναγνωρίσουν το επιβεβλημένο από τον ιμπεριαλισμό, α-ιστορικό κρατίδιο που είναι η «Βόρεια Ιρλανδία». Πριν από τη δημιουργία του, η Ιρλανδία θεωρούνταν πάντα μία χώρα, ακόμη και από τους ενωτικούς, και διοικούνταν ως τέτοια από το Βρετανικό Στέμμα για αιώνες.
Ωστόσο, στο πλαίσιο των ταραχών, ίσως έχει νόημα να πούμε ότι αυτό το γεγονός, συνέβη στη «Βόρεια Ιρλανδία». Τα πογκρόμ είναι όσο βορειοϊρλανδικά όσο οι παρελάσεις των μελλών του Τάγματος της Οράγγης (Orange Order) και τα γλυκά «fifteens». Υπήρχαν όταν ιδρύθηκε το κράτος – όταν η ταραχώδης εθνοκάθαρση εκκαθάρισε ολόκληρες περιοχές του Belfast διώχνοντας καθολικές οικογένειες από προτεσταντικές περιοχές – και δεν δείχνουν κανένα σημάδι ότι θα εξαφανιστούν μετά από 100 χρόνια.
Όσοι παρακολουθούν στενά τις ειδήσεις από τη Βόρεια Ιρλανδία γνωρίζουν ότι συχνά αναφέρονται ιστορίες μαύρων[3], μουσουλμάνων[4], ανατολικοευρωπαίων[5] ή Ιρλανδών καθολικών[6] κατοίκων μιας ενωτικής/loyalist περιοχής που απειλούνται για να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει συνεχώς από μία μόνο κοινότητα σπάνια αναφέρεται από τα μέσα ενημέρωσης (μια εξαίρεση αποτελεί αυτό το άρθρο του BBC από το 2004[7]), και ακόμη λιγότερο αναφέρονται οι πολιτικές αιτίες που θα εξηγούσαν γιατί συμβαίνει αυτό.
Η αλήθεια είναι ότι ο ρατσισμός, ο σεκταρισμός και η ανάγκη για βίαιη αστυνόμευση και διατήρηση της «εθνικής καθαρότητας» των κοινοτικών περιοχών είναι δομικά στοιχεία του ενωτισμού και του loyalism του Όυλστερ (το loyalism είναι μια προλεταριακή παραλλαγή του ενωτισμού, που συνδέεται με τις παραστρατιωτικές οργανώσεις).
Η Βόρεια Ιρλανδία δημιουργήθηκε ως προτεσταντική χώρα για προτεσταντικό λαό. Ως εκ τούτου, ένα κεντρικό πολιτικό πρόβλημα για τους ενωτικούς είναι το δημογραφικό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, παρά την τάση των ενωτικών να αυτοαποκαλούνται «Ulstermen» και «Ulsterwomen», τρεις κομητείες με καθολική πλειοψηφία στο Όυλστερ (Donegal, Cavan και Monaghan) δεν συμπεριλήφθηκαν στη Βόρεια Ιρλανδία όταν δημιουργήθηκε το κράτος.
Ο υπερβολικός αριθμός καθολικών ή «μη loyalist» αποτελεί άμεση απειλή για την προτεσταντική υπεροχή.
Παρά τις έντονες προσπάθειες της συμμαχίας των Τόρις και των Ενωτικών του Ούλστερ που δημιούργησαν το κράτος της Βόρειας Ιρλανδίας, σήμερα οι «Ταϊγκς» (υποτιμητικός όρος για τους Ιρλανδούς Καθολικούς) υπερτερούν αριθμητικά των Προτεσταντών[8]. Πολλά από τα θεσμικά όργανα που διατηρούσαν την προτεσταντική υπεροχή έχουν είτε διαλυθεί είτε πάψει να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στις υποθέσεις της Βόρειας Ιρλανδίας. Η εξουσία μοιράζεται πλέον συνταγματικά μεταξύ των Ενωτικών και των Εθνικιστών, τουλάχιστον όσον αφορά τα θέματα που έχουν μεταβιβαστεί στο κοινοβούλιο του Stormont από τη βρετανική κυβέρνηση.
Αν και η υπεροχή των Προτεσταντών έχει αποδυναμωθεί δραματικά, εξακολουθεί να έχει μια ψυχολογική αξία, με ορισμένα υπολειπόμενα προνόμια να εξακολουθούν να επιβάλλονται – το δικαίωμα να παρελαύνουν σε ορισμένες εθνικιστικές περιοχές κατά τη διάρκεια της περιόδου των παρελάσεων, για παράδειγμα. Παραμένει επίσης το γεγονός ότι η ένωση με τη Βρετανία εξακολουθεί να ισχύει. Η Βόρεια Ιρλανδία παραμένει «βρετανική». Και το να είσαι Βρετανός σημαίνει να είσαι λευκός, Προτεστάντης.
Μια μη σεκταριστική, προοδευτική μορφή ενωτισμού («εργατικός ενωτισμός», «φιλελεύθερος ενωτισμός») μπορεί να υπάρχει στις καρδιές και τα μυαλά της προτεσταντικής μεσαίας τάξης στο βορρά, αλλά δεν κατάφερε να αναδειχθεί ως κυρίαρχο πολιτικό κίνημα στον 20ό ή τον 21ο αιώνα. Μόλις πρόσφατα κέρδισε κάποια ελάχιστη επιρροή με την άνοδο του κεντρώου Κόμματος της Συμμαχίας (Alliance Party), το οποίο τείνει να παρουσιάζεται ως μια μη σεκταριστική εκλογική επιλογή και να διατηρεί χαμηλό προφίλ όσον αφορά την ήπια υποστήριξή του προς την ένωση. Εν τω μεταξύ, η «κυρίαρχη τάση» του ενωτισμού του Ούλστερ γίνεται όλο και πιο ακραία, έχοντας πολιτικά περισσότερα κοινά με την πτέρυγα της δεξιάς του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των ΗΠΑ παρά με τις πιο ακραίες πτέρυγες των Τόρις σήμερα. (Η νομιμοποίηση της αντιμεταναστευτικής ρητορικής από το DUP ήταν αναμφίβολα ένας σημαντικός παράγοντας που συνέβαλε στις ταραχές.)
Όταν ακόμη και ο ηγέτης του υποτιθέμενου loyalist αλλά σοσιαλιστικού κόμματος, του Προοδευτικού Ενωτικού Κόμματος (PUP), ο Russell Watton, χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως «λαθραίοι» και «προτεραιότητα στις ανάγκες των ντόπιων» σε σχέση με την κοινωνική στέγαση[9], είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι αυτή η πολιτική παράδοση δεν θα αλλάξει τη ρατσιστική της νοοτροπία. Η αριστερή πτέρυγά του, όπως και να έχει, είναι αναπόφευκτα διχασμένη από αντιφάσεις, καθώς ο αντιδραστικός βρετανικός ιμπεριαλισμός αποτελεί συστατικό στοιχείο της ταυτότητάς του.
Δεν υπάρχει ρεαλιστικός τρόπος για να ξεφύγουμε από τον ενδημικό, βίαιο ρατσισμό που διέπει τη σκέψη των ενωτικών/loyalist κοινοτήτων στο Βορρά, πέρα από την ήττα του ενωτισμού και του loyalism. Αυτή η ιδεολογία δεν αφήνει χώρο για μια ταξική πολιτική που μπορεί να ξεπεράσει μια – στην καλύτερη περίπτωση – αλληλεγγύη με βάση την εθνικότητα. Αυτή η ιδεολογία πρέπει να ηττηθεί με τη διάλυση της ένωσης με τη Βρετανία και την ίδρυση μιας ενωμένης Ιρλανδίας.
Ψευδής αφήγηση για τις «δύο πλευρές» στο Βορρά, αντιδραστικός ιρλανδικός εθνικισμός στο Νότο.
Για να είμαστε σαφείς, ο ρατσισμός δεν είναι κάτι που δεν συναντάται στις εθνικιστικές κοινότητες του Βορρά. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια αλόγιστη μισαλλοδοξία απέναντι στους Ιρλανδούς τσιγγάνους. Ωστόσο, δεν έχω δει ακόμα καμία ιστορία σχετικά με απειλές ή εμπρησμούς εναντίον ανθρώπων λόγω του χρώματος του δέρματός τους ή της εθνικότητάς τους σε εθνικιστική περιοχή της Βόρειας Ιρλανδίας.
Περπατώντας γύρω από την περιοχή Falls ή τη συνοικία Bogside, είναι πολύ πιο πιθανό να δεις μια παλαιστινιακή σημαία παρά ένα μνημείο για τους απεργούς πείνας[10]. Ο ιρλανδικός εθνικισμός, και ιδιαίτερα ο προλεταριακός ρεπουμπλικανισμός του Βορρά, έχει την τάση να βλέπει τον εαυτό του και την εμπειρία από την αποικιακή καταπίεση και διάκριση να αντικατοπτρίζεται στην εμπειρία άλλων φυλετικών και εθνοτικών ομάδων διεθνώς. Είτε πρόκειται για το κίνημα των Μαύρων για τα πολιτικά δικαιώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, την αντισιωνιστική αντίσταση στη Μέση Ανατολή, τον εθνικό αγώνα των Κούρδων ή τους Τίγρεις του Ταμίλ. Ονομάστε ένα εθνικό απελευθερωτικό κίνημα και τελικά θα βρείτε κάποιο ορατό σημάδι υποστήριξης κάπου σε ένα προπύργιο των ρεπουμπλικάνων στο Βορρά. Οι ρεπουμπλικάνοι έχουν ακόμη εμπλακεί άμεσα σε αυτούς τους αγώνες, όπως η εκπαίδευση των ανταρτών του ANC[11] και η κατασκοπευτική δράση κατά του καθεστώτος του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.
Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες και τα προηγούμενα χρόνια, έχουν κυκλοφορήσει ορισμένες παραπλανητικές ειδήσεις σχετικά με τις φυλετικές ταραχές στο Βορρά, οι οποίες υποδηλώνουν κάποια συμμετοχή των εθνικιστών της περιοχής. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να τεκμηριώνουν μια τέτοια κατηγορία, όπως έχει επισημάνει ο Daniel Holder, διευθυντής της ανεξάρτητης ομάδας για τα ανθρώπινα δικαιώματα Committee on the Administration of Justice (CAJ), αναλύοντας τις πρόσφατες ρατσιστικές ταραχές των τελευταίων ετών[12].
Αυτή η ψευδής κατηγορία συγχέει την πρόσφατη έξαρση των αντι-μεταναστευτικών διαδηλώσεων στο Νότο της Ιρλανδίας με την εμπειρία του Βορρά. Σίγουρα, δεν είναι δύσκολο να βρει κανείς παλαιστινιακές σημαίες στο Νότο, και οι άνθρωποι εκεί εξακολουθούν να διατηρούν αντι-αποικιοκρατική στάση. Ωστόσο, η οξύτητα αυτών των απόψεων δεν έχει τροφοδοτηθεί από άμεσο αντι-αποικιοκρατικό αγώνα εδώ και πάνω από εκατό χρόνια. Επιπλέον, δεν υπάρχει πρόσφατη εμπειρία στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων, ούτε οι άνθρωποι στο Νότο αντιμετωπίζουν το φάντασμα ενός αντιδραστικού δίδυμου με το οποίο πρέπει να συνυπάρχουν.
Η μεσαία τάξη του Νότου μπορεί να υποστηρίζει τους Παλαιστίνιους, αλλά βλέπει τη δική της εμπειρία να αντικατοπτρίζεται σε εκείνη των μορφωμένων, πλούσιων ευρωπαϊκών ομολόγων της. Θεωρεί τον εαυτό της Ευρωπαίο και δεν ανήκει πλέον στης γης τους κολασμένους.
Ωστόσο, η λεγόμενη «Κελτική Τίγρη», ως νεοφιλελεύθερο μέσο εμπλουτισμού της ιρλανδικής οικονομίας (ουσιαστικά διατηρώντας τον φόρο εταιρειών και τους κανονισμούς στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο για τις διεθνείς επενδύσεις), εξασφάλισε την άνιση κατανομή των κερδών της. Η χρηματοπιστωτική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και η επακόλουθη κρίση χρέους, καθώς και τα δραστικά μέτρα λιτότητας που έλαβε η κυβέρνηση του Δουβλίνου, διεύρυναν περαιτέρω τις κοινωνικές ανισότητες στο Νότο. Οι χαμένοι – είτε μέλη της μικροαστικής τάξης είτε της εργατικής τάξης – αναζητούν τώρα απαντήσεις στα αυξανόμενα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, κυρίως όσον αφορά τη στέγαση, η οποία στο Δουβλίνο ξεπερνά το Λονδίνο σε όρους οικονομικής προσιτότητας. Σε απάντηση, ορισμένοι έχουν ενταχθεί σε μια αναγεννημένη αριστερά, αλλά για πολλούς άλλους μια αντικαπιταλιστική εξήγηση δεν φαίνεται να έχει πείσει. Η κοινωνική ανομία έχει ριζώσει, επιδεινωμένη από το σοκ του κορονοϊού και από μερικά από τα πιο σκληρά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας που έχουν εφαρμοστεί στον κόσμο.
Τα προβλήματα της Ιρλανδίας δεν μπορούν να αποδοθούν στους Βρετανούς, οι οποίοι έχουν φύγει εδώ και καιρό. Ωστόσο, η ιδέα ότι η Ιρλανδία απειλείται από ξένους εισβολείς έχει μια χρήσιμη πολιτισμική απήχηση για τη δεξιά. Η ακροδεξιά – συμπεριλαμβανομένων διεθνών προσωπικοτήτων, με την πιο παράλογη περίπτωση να είναι εκείνες που εδρεύουν στη Βρετανία – ενθαρρύνει τον ιρλανδικό λαό να βλέπει τους μετανάστες ως «νέα φυτεία». (Η φυτεία ήταν ένα αποικιακό σχέδιο του 16ου αιώνα που επιβλήθηκε στην Ιρλανδία από το βρετανικό στέμμα, σε μια προσπάθεια να καταστρέψει την αυτόχθονη γαελική κουλτούρα, με αποίκους που απαρτίζονταν κυρίως από Σκωτσέζους πρεσβυτεριανούς και Άγγλους εποίκους). Η διαφορά μεταξύ ενός αποικιακού προγράμματος που συνοδεύτηκε από εθνοκάθαρση του ιρλανδικού λαού και του είδους μετανάστευσης που οι ίδιοι οι Ιρλανδοί ασκούν ανεπιφύλακτα εδώ και αιώνες, απαιτεί ηρωική αδαημοσύνη ή τουλάχιστον αδιαφορία για το παρελθόν της Ιρλανδίας.
Η περίπτωση του «Coolock Says No» (Το Coolock λέει όχι) είναι ενδεικτική. Το Coolock είναι μια περιοχή έξω από το Δουβλίνο, όπου η ιρλανδική κυβέρνηση σχεδίαζε να δημιουργήσει ένα κέντρο για αιτούντες άσυλο. Αυτό οδήγησε σε διαμαρτυρίες κατά της μετανάστευσης και στη δημιουργία μιας ομάδας με το όνομα «Coolock Says No».
Το όνομα αντανακλά τη φράση «Ulster Says No» (Το Ούλστερ λέει όχι), που χρησιμοποιούν οι ενωτικοί στο Βορρά, μια παράξενη επιλογή για μια ομάδα υποτιθέμενων Ιρλανδών πατριωτών. Ίσως, για να διασφαλίσει ότι αυτό το μήνυμα δεν θα περνούσε απαρατήρητο, η Coolock Says No ταξίδεψε πέρυσι στο Belfast για να συμμετάσχει μαζί με τους loyalists [ενωτικούς προτεστάντες] σε μια διαδήλωση κατά των μεταναστών, κατά τη διάρκεια των ρατσιστικών βιαιοτήτων εκείνου του καλοκαιριού. Πορεύτηκαν με την ιρλανδική τρίχρωμη σημαία, αναμεμειγμένοι με μια θάλασσα από βρετανικές και βορειοϊρλανδικές σημαίες, μια δυσάρεστη αντιφατική εικόνα για τους παρατηρητές του Βορρά. Σε κάποιο σημείο, αναφέρθηκε ότι ένας από τους συμμετέχοντες, που δεν γνώριζε το Belfast, οδήγησε ένα τμήμα της διαδήλωσης στο Lower Ormeau, μια ρεπουμπλικανική περιοχή κοντά στο κέντρο της πόλης. Δεν έτυχαν θερμής υποδοχής, καθώς οι κάτοικοι της περιοχής τους αντιμετώπισαν σωματικά και τους έδιωξαν από την περιοχή.[13]
Μετά την εκδρομή τους στο Belfast, οι Coolock Says No αναζήτησαν ξεκούραση και έτυχαν θερμής υποδοχής από τα ηγετικά μέλη της UDA, πίνοντας μαζί τους σε ένα από τα μπαρ τους. Η ιρλανδική αντίδραση ένιωθε απόλυτα άνετα, ανεξάρτητα από το ποιανού το ξεραμένο αίμα μπορούσε να βρεθεί στους τοίχους
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Στη Βόρεια Ιρλανδία, ο όρος loyalist αναφέρεται σε κάποιον που είναι πιστός στο βρετανικό στέμμα και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
[2] https://www.belfasttelegraph.co.uk/sunday-life/news/uda-rioters-gave-backing-to-loyalist-bandsman-who-preyed-on-two-schoolgirls/a49998290.html
[3] https://www.theguardian.com/uk-news/2014/jun/18/nigerian-family-gives-up-new-home-loyalist-racist-protest-belfast-northern-ireland
[4] https://www.bbc.co.uk/news/uk-northern-ireland-34840896
[5] https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/racist-thugs-blamed-for-smashing-windows-at-north-belfast-home/30015751.html
[6] https://www.anphoblacht.com/contents/27150
[7] http://news.bbc.co.uk/1/hi/northern_ireland/3390249.stm
[8] https://www.theguardian.com/world/2022/sep/22/catholics-outnumber-protestants-northern-ireland-census
[9] https://x.com/OfficialPUP/status/1933179303283356151
[10] Οι απεργίες πείνας στην Ιρλανδία, κυρίως το 1980 και το 1981, αποτέλεσαν μια σειρά διαμαρτυριών από Ιρλανδούς Ρεπουμπλικανούς κρατούμενους στη φυλακή Maze της Βόρειας Ιρλανδίας. Στόχος τους ήταν η ανάκτηση του καθεστώτος των πολιτικών κρατουμένων και η εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών κράτησης. Η πιο γνωστή απεργία πείνας, με ηγέτη τον Bobby Sands, οδήγησε στον θάνατο δέκα κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του Sands. Συνολικά, δώδεκα Ιρλανδοί ρεπουμπλικανοί κρατούμενοι αναγνωρίζονται γενικά ως έχοντες πεθάνει κατά τη διάρκεια απεργιών πείνας στη διάρκεια των Ταραχών (1970–1980): δύο σε αγγλικές φυλακές (Gaughan, Stagg) και δέκα στη φυλακή Maze της Βόρειας Ιρλανδίας (απεργία πείνας του 1981).
[11] Η uMkhonto we Sizwe (συντομογραφία MK, κυριολεκτικά «Το Δόρυ του Έθνους») ήταν ο παραστρατιωτικός βραχίονας του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC).
[12] https://www.aljazeera.com/news/2025/6/13/why-have-anti-immigration-riots-broken-out-in-northern-ireland
[13] https://www.sundayworld.com/news/irish-news/protesters-carrying-coolock-says-no-sign-join-belfast-demonstrations/a656896636.html