Διαδηλωτές κατά τη διάρκεια διαδήλωσης για υποστήριξη των εργαζομένων του δημόσιου τομέα έξω από τα κεντρικά γραφεία του Υπουργείου Εσωτερικών της Βενεζουέλας στο Καράκας, Βενεζουέλα, την Τρίτη 9 Ιανουαρίου 2024. Φωτογραφία: Gaby Oraa/Bloomberg
Ο Τραμπ αποκαλύπτει τους πραγματικούς λόγους πίσω από τον πόλεμο κατά της Βενεζουέλας
του Luís Bonilla-Molina
22 Δεκεμβρίου 2025
Η Βενεζουέλα και ο λαός της είναι τα πρώτα άμεσα θύματα της εφαρμογής του «Δόγματος Μονρόε σύμφωνα με τον Τραμπ». Αυτός ο πόλεμος, ο οποίος έχει ήδη κηρυχθεί, δεν είναι εναντίον του εμπορίου ναρκωτικών ή του καθεστώτος Μαδούρο, αλλά για το πετρέλαιο και τα σπάνια ορυκτά, τις στρατιωτικές βάσεις, τις πληροφορίες και τον τρόπο διαχείρισης. Όλες οι δημοκρατικές, προοδευτικές, λαϊκές και αριστερές δυνάμεις πρέπει να καταγγείλουν και αντισταθούν σ την επίθεση των ΗΠΑ εναντίον της Βενεζουέλας, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει υπεράσπιση της κυβέρνησης Μαδούρο.
Το «America First» είναι η έκφραση που συνοψίζει τη νεοφασιστική και νεοαποικιακή στάση του σημερινού ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ. Η δήλωση του Τραμπ την Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2025 αποτελεί μια δραματική κλιμάκωση της ιμπεριαλιστικής επίθεσης κατά της Βενεζουέλας. Δεν θέλει πλέον να «κυνηγήσει τα καρτέλ ναρκωτικών» ή να επιφέρει μια απλή αλλαγή καθεστώτος, αλλά απαιτεί τον απόλυτο έλεγχο των ΗΠΑ επί του πετρελαίου της Βενεζουέλας, απαιτώντας την «επιστροφή εδαφών» – κάτι που δεν είναι παρά η μετατροπή της κατάστασης εξάρτησης σε μια νεοαποικιακή εδαφική σχέση. Οι ΗΠΑ απειλούν να προσαρτήσουν μέρος ή το σύνολο του εδάφους της Βενεζουέλας, κάτι που είναι άνευ προηγουμένου και έχει δραματική σημασία.
Τον Νοέμβριο του 2025, η κυβέρνηση Τραμπ δημοσίευσε ένα έγγραφο με τίτλο «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας», στο οποίο καθόριζε τις προτεραιότητες, τις κατευθύνσεις, τους στόχους και την πορεία δράσης της. Αναβιώνοντας και επαναφέροντας το Δόγμα Μονρόε, το έγγραφο αυτό αποτελεί έναν οδικό χάρτη για την πολιτική συγκυρία της οικοδόμησης μιας παγκόσμιας καπιταλιστικής αναδιάταξης, στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να εδραιώσουν τη δύναμή τους.
Η νέα παγκόσμια τάξη που παλεύει να αναδυθεί είναι εξαιρετικά καπιταλιστική και μιλιταριστική, και οι Ηνωμένες Πολιτείες φιλοδοξούν όχι μόνο να γίνουν μέρος της, αλλά και να παραμείνουν η ηγεμονική δύναμη. Σε αυτή την αναδιάταξη, ο έλεγχος της ενέργειας και των πόρων για την ανάπτυξη (πετρέλαιο, ουράνιο, λίθιο, σπάνιες γαίες) παίζει κεντρικό ρόλο.
Η νέα παγκόσμια τάξη που παλεύει να αναδυθεί είναι εξαιρετικά καπιταλιστική και μιλιταριστική, και οι Ηνωμένες Πολιτείες φιλοδοξούν όχι μόνο να γίνουν μέρος της, αλλά και να παραμείνουν η ηγεμονική δύναμη. Σε αυτή την αναδιάταξη, ο έλεγχος της ενέργειας και των πόρων για την ανάπτυξη (πετρέλαιο, ουράνιο, λίθιο, σπάνιες γαίες) παίζει κεντρικό ρόλο.
Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ορίσει σαφώς τις εδαφικές της προτεραιότητες σε αυτό που αποκαλεί Δυτικό Ημισφαίριο, ένα είδος διευρυμένων συνόρων που περιλαμβάνει όλη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, τον Καναδά και τη Γροιλανδία. Σε αυτό το σενάριο, η Βενεζουέλα αποκτά στρατηγική αξία λόγω του ορυκτού πλούτου της – τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου, το δυναμικό σπάνιων γαιών στην περιοχή του νότιου Ορινόκο, τη βιοποικιλότητα, τα αποθέματα νερού και τα γενετικά αποθέματα, καθώς και την προνομιακή στρατιωτική της θέση στη βόρεια Νότια Αμερική, νότια της Καραϊβικής, με ακτογραμμή στον Ατλαντικό και λίγα χιλιόμετρα από τη διώρυγα του Παναμά, η οποία της επιτρέπει πρόσβαση στον Ειρηνικό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θέλουν να μοιραστούν αυτά τα προνόμια με την Κίνα, τη Ρωσία ή οποιαδήποτε αναδυόμενη χώρα. Με άλλα λόγια, η Βενεζουέλα είναι στόχος για τους Αμερικανούς, όπως αναφέρεται στο Δόγμα Τραμπ. Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου παραβίαση της εδαφικής και πολιτικής κυριαρχίας.
Για να επιτευχθεί αυτό, από τον Αύγουστο του 2025, έχει πραγματοποιηθεί η πιο εντυπωσιακή ανάπτυξη στρατευμάτων που έχει γνωρίσει η περιοχή εδώ και δεκαετίες. Η επίθεση σε αλιευτικά σκάφη, τα οποία κατηγορούνται ότι μεταφέρουν ναρκωτικά, έχει αποτελέσει την τραγική επωδό αυτής της θεαματική επιθετικότητας κατά της Βενεζουέλας, η οποία εντείνεται καθημερινά. Η επέμβαση στον εναέριο χώρο της Βενεζουέλας, με NOTAM που εκδόθηκε από την αμερικανική αρχή εναέριας κυκλοφορίας και την άμεση προεδρική εντολή του Τραμπ να απαγορευτούν οι πτήσεις προς τη χώρα, κλιμακώθηκε με τη θαλάσσια πειρατεία της κατάληψης και κατάσχεσης ενός πετρελαιοφόρου. Στις 16 Δεκεμβρίου, ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι απαιτεί από τη Βενεζουέλα «να επιστρέψει πετρέλαιο, γη και άλλα περιουσιακά στοιχεία στις Ηνωμένες Πολιτείες». Με άλλα λόγια, έχει δηλώσει δημοσίως την απόφασή του να κατασχέσει τα αποθέματα πετρελαίου και την επιθυμία του να αποικίσει άμεσα μέρος του βενεζουελάνικου εδάφους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της άμεσης στρατιωτικής κατοχής του εδάφους και της δημιουργίας στρατιωτικών βάσεων. Ωστόσο, επιθυμεί να το επιτύχει με το χαμηλότερο δυνατό κόστος όσον αφορά την απώλεια ζωών Αμερικανών στρατιωτών, τα λειτουργικά έξοδα και τον πολιτικό αντίκτυπο. Επομένως, η απόφαση να κατασχεθούν όλα τα πετρελαιοφόρα που δεν έχουν λάβει άδεια από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ αποτελεί μια ακόμη κλιμάκωση των πιέσεων για να προκαλέσει ασφυξία στην κυβέρνηση του Μαδούρο και να δημιουργήσει τις συνθήκες για την πτώση της, είτε μέσω εσωτερικής κατάρρευσης, είτε μέσω πραξικοπήματος από το ίδιο το στρατόπεδο του Μαδούρο, προκειμένου να ξεκινήσει μια μετάβαση που θα συμφωνηθεί σε συμμόρφωση με τους όρους της Εθνικής Στρατηγικής Ασφάλειας. Ή ως αποτέλεσμα μιας «χειρουργικής επέμβασης» που θα επέτρεπε στο δίδυμο Εντμούντο Γκονζάλες Ουρρούτια-Μαρία Κορίνα Ματσάδο να αναλάβει την εξουσία. Η οικονομική ασφυξία της χώρας φαίνεται να είναι το ιδανικό εργαλείο για την υλοποίηση οποιασδήποτε από αυτές τις αποικιακές πρωτοβουλίες. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τον κίνδυνο ενός άνευ προηγουμένου λιμού για τον πληθυσμό της Βενεζουέλας.
Η εγκατάσταση αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στο έδαφος της Βενεζουέλας θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να δημιουργήσουν μια αποικιακή σχέση κοντά στα αποθέματα πετρελαίου, εξασφαλίζοντας αποκλειστική πρόσβαση σε αυτά. Σε μια χώρα όπως η Βενεζουέλα, όπου ακόμη και ο ιστορικός σύμμαχός τους Ρόμουλο Μπετανκούρ δεν δέχτηκε την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ στο έδαφός της, λόγω των επιπτώσεων που θα είχε ο βενεζουελανικός εθνικισμός στην εκλογική συμπεριφορά του λαού, αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας μακράς και χαοτικής μετάβασης –μιας μετάβασης που θα παρατείνει και, όσο απίστευτο και αν φαίνεται, θα εντείνει τη δυστυχία και την τραγωδία των συνθηκών υλικής επιβίωσης που βιώνει ο πληθυσμός κατά τη διάρκεια της περιόδου Μαδούρο, κάτι που γίνεται όλο και πιο σαφές στην αμερικανική επίθεση. Οι άμεσες παράπλευρες απώλειες γίνονται αισθητές στην Κούβα, η οποία δεν μπορεί να λάβει βοήθεια από τη Βενεζουέλα με τη μορφή καυσίμων και πετρελαίου για την οικονομία της και τη συντήρηση του ηλεκτρικού της δικτύου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες στοιχηματίζουν σε ένα φαινόμενο ντόμινο στην περιοχή, το οποίο θα έχει ως αποτέλεσμα την «καραμπόλα» της ανατροπής των κυβερνήσεων του Καράκας, της Αβάνας και της Μανάγκουα με μία μόνο κίνηση. Με άλλα λόγια, αναπτύσσονται στρατιωτικά με στόχο τον απόλυτο έλεγχο του λεγόμενου Δυτικού Ημισφαιρίου.
Επιπλέον, χρησιμοποιώντας τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων, οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρούν στην εφαρμογή ενός καθεστώτος προληπτικού ελέγχου, διαθέτοντας εξαιρετικά πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη συμπεριφορά του πληθυσμού (του Δυτικού Ημισφαιρίου γενικά και της Βενεζουέλας ειδικότερα) ως προς την αντίδρασή του στην στρατιωτική τους ανάπτυξη στη νότια Καραϊβική. Γι' αυτό και δημιουργούν καθημερινά φήμες και αντι-πληροφορίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να προκαλέσουν αντιδράσεις από τον πληθυσμό, τις οποίες στη συνέχεια μπορεί να αναλύσουν και να ταξινομήσουν, ώστε να κατασκευάσουν τα σενάρια δράσης τους.
Βιώνουμε την πρώτη περιφερειακή στρατιωτική επίθεση με τεχνολογία, τεχνικές και σκοπούς τυπικούς της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την ερμηνεία της με βάση τα παραδειγματικά κλειδιά των τριών πρώτων βιομηχανικών επαναστάσεων.
Η αδύνατη μετάβαση
Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο έχει αδιαμφισβήτητη ηγετική θέση μεταξύ του πληθυσμού της Βενεζουέλας, ακόμη και σε τομείς που ιστορικά υποστήριζαν τον τσαβισμό. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον Μαδούρο, ο οποίος, στην προσπάθειά του να πολώσει την κατάσταση προκειμένου να αποτρέψει την εδραίωση μιας αριστερής αντιπολίτευσης, έπαιξε το παιχνίδι που ταιριάζει καλύτερα στην Ματσάδο. Ωστόσο, η κοινωνικά ριζωμένη ηγεσία δεν είναι το ίδιο με την ικανότητα διακυβέρνησης, ειδικά αν η διάγνωση της κρίσης στη Βενεζουέλα και ο δρόμος για την υπέρβασή της είναι λανθασμένοι.
Η Ματσάδο ποντάρει στην προώθηση μιας ανελεύθερης κυβέρνησης που θα συνεχίσει και θα εμβαθύνει τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόζει ο Μαδούρο, ειδικά αυτές που εφαρμόζονται από το 2018. Η στρατηγική της για την απόλυτη απελευθέρωση της οικονομίας της αγοράς ως φόρμουλα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας αγνοεί το κεντρικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Βενεζουελάνοι βραχυπρόθεσμα: τους μισθούς και την επιστροφή σε ελάχιστα αξιοπρεπείς υλικές συνθήκες διαβίωσης. Η «μετά-Μαδούρο ευημερία» μιας οικονομίας χωρίς κυρώσεις θεωρείται από την Ματσάδο ως η ιδιωτικοποίηση, η ευελιξία της εργασίας και η προσέλκυση διεθνούς κεφαλαίου, κάτι που είναι εφικτό μόνο με τη διατήρηση των μισθών σε χαμηλά επίπεδα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες το γνωρίζουν αυτό, γι' αυτό και η δέσμευσή τους για μια μετάβαση μέσω των Γκονζάλες-Ματσάδο συνίσταται στο να προετοιμάσουν το έδαφος για μια μακρά και χαοτική μετάβαση που θα τους επιτρέψει να εδραιώσουν την ανοιχτά αποικιακή σχέση τους με το έδαφος και τον πλούτο της Βενεζουέλας. Στην πραγματικότητα, η Ματσάδο έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η «ανάκαμψη της Βενεζουέλας» θα απαιτήσει βαθύτερα επίπεδα συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι λανθασμένοι υπολογισμοί του Μαδουρισμού
Ο αντιιμπεριαλισμός του μαδουρισμού εξαντλείται στην επιβίωσή του στην εξουσία. Ο μαδουρισμός δεν είναι αριστερός, πόσο μάλλον επαναστατικός. Από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, επιδιώκει μια στρατηγική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ανταλλάσσοντας πετρέλαιο με την παραμονή του στην εξουσία. Το πρόβλημα είναι ότι τώρα η κυβέρνηση Τραμπ θέλει να προχωρήσει πολύ πιο μακριά. Η κυβέρνηση του Μαδούρο έχει αποβεί καταστροφική για τον λαό και την εργατική τάξη της Βενεζουέλας. Όχι μόνο όσον αφορά τους μισθούς και τις υλικές συνθήκες διαβίωσης, αλλά και όσον αφορά τους περιορισμούς των βασικών δημοκρατικών ελευθεριών, όπως το δικαίωμα στην έκφραση απόψεων, την ελευθερία του λόγου, τη δυνατότητα αυτόνομης οργάνωσης σε συνδικάτα και πολιτικά κόμματα, τα δικαιώματα των αυτοχθόνων και την ολοκληρωμένη ανθρώπινη ανάπτυξη.
Ο Μαδούρο έχει καταστρέψει τα επιτεύγματα της περιόδου Τσάβες και έχει επιδεινώσει τα λάθη της. Κανένας Βενεζουελανός δεν έχει γνωρίσει χειρότερη κυβέρνηση από αυτή του Μαδούρο.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ιμπεριαλιστικής επίθεσης, ο Μαδούρο συνεχίζει την αυταρχική του γραμμή δράσης και την επιβίωση της νέας αστικής τάξης που εκπροσωπεί. Μια ιμπεριαλιστική επίθεση όπως αυτή που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2025 στη νότια Καραϊβική μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με ένα μεγάλο εθνικό αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο που θα προκύψει από μια ελάχιστη εθνικο-ανεξαρτησιακή συναίνεση, αλλά αυτό απαιτεί την ανατροπή των δικών του πολιτικών, την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων -μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται κοινωνικοί, προοδευτικοί και αριστεροί ηγέτες- μια γενική αμνηστία για όλους όσους διώκονται, φυλακίζονται και υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα, την επιστροφή των πολιτικών κομμάτων στον έλεγχο των νομίμων μελών τους και των νομίμων ηγεσιών τους μαζί με τον αναπροσανατολισμό των μειωμένων εθνικών εσόδων προς τους μισθούς και τα ημερομίσθια.
Αλλά ο Μαδούρο έχει κάνει το αντίθετο, εντείνοντας την καταστολή, αυξάνοντας τον αριθμό των κρατουμένων και των διωκόμενων, επιδεινώνοντας τη μείωση των μισθών και τη συγκέντρωση του πλούτου σε λίγα χέρια. Κάνει το αντίθετο από αυτό που απαιτεί η λογική, επειδή η δέσμευσή του δεν είναι προς τον λαό, αλλά προς τη διατήρηση ενός μοντέλου συσσώρευσης πλούτου που ευνοεί τους πλούσιους.
Η ρητορική του Μαδούρο δεν αντιστοιχεί σε αυτό που συμβαίνει κοινωνικά. Για τους απλούς πολίτες, η επίθεση των ΗΠΑ είναι ουσιαστικά εναντίον του Μαδούρο και δεν υπάρχει λόγος να τον υπερασπιστούν. Δεδομένης αυτής της κατάστασης, η απελπισία για επιβίωση έχει οδηγήσει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού να πιστεύουν ότι η αποχώρηση του Μαδούρο, με οποιονδήποτε τρόπο, θα ήταν η αρχή της ανάκαμψης από την καταπιεστική κατάσταση στην οποία ζουν. Για τον γενικό πληθυσμό, η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ έχει μικρή σημασία, επειδή ο Μαδούρο έχει καταστρέψει την ελπίδα τους για ένα καλύτερο αύριο.
Πρόκειται για μια περίπλοκη κατάσταση για τις εθνικές και προοδευτικές δυνάμεις και για όσους δεν έχουν αποκηρύξει την αριστερή τους ταυτότητα και αρνούνται να τεθούν υπό την ηγεσία του Εντμόντο Γκονζάλες Ουρρούτια και της Μαρία Κορίνα Ματσάδο. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι η χώρα βιώνει αυτή την ώρα, από την πλευρά του κόσμου της εργασίας και της εργατικής τάξης, πρωτοβουλίες για την από-πόλωση που βασίζονται στην κατάρτιση ενός ελάχιστου προγράμματος υπεράσπισης των μισθών και των βασικών δημοκρατικών ελευθεριών. Το ερώτημα είναι αν θα υπάρχει αρκετός χρόνος για την οικοδόμηση ενός αυτόνομου πόλου για μια άλλη πιθανή μετάβαση.
Τι πρέπει να γίνει;
Να συνεχίσουμε να προσβλέπουμε (και να εργαζόμαστε) για τη δημιουργία ενός αυτόνομου πολιτικού πόλου των εργαζομένων, υποστηρίζοντας ανεπιφύλακτα πρωτοβουλίες όπως η συγκρότηση, στις 12 Δεκεμβρίου, της Ενιαίας Συμφωνίας έξι συνδικαλιστικών κέντρων, ομοσπονδιών, εργατικών ενώσεων και συνδικάτων για τη διάσωση των μισθών. Ένα γεγονός όπως αυτό, εν μέσω στρατιωτικών εντάσεων στην Καραϊβική, αντανακλά το ένστικτο της εργατικής τάξης απέναντι σε οποιοδήποτε σενάριο βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Επιπλέον, η εκστρατεία για γενική αμνηστία πρέπει να ενταθεί, ώστε να απελευθερωθούν όλοι όσοι έχουν συλληφθεί, διωχθεί και υποβληθεί σε περιοριστικά μέτρα, ανοίγοντας το δρόμο για να ενωθούν πολλές φωνές και να προβληματιστούν σχετικά με την εθνική κυριαρχία σε περιόδους ιμπεριαλιστικών επιθέσεων. Να απαιτήσουμε την επιστροφή των κομμάτων, των συνδικάτων και των συνδικαλιστικών ομοσπονδιών στις νόμιμες ηγεσίες τους.
Οποιεσδήποτε διαφορές με τον Μαδούρο, τα πολιτικά κόμματα ή τις προσωπικότητες δεν μπορούν να χρησιμεύσουν ως δικαιολογία για να μην αναπτύξουμε έναν αυθεντικό αντιιμπεριαλισμό, βασισμένο στα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Όλες οι δημοκρατικές, προοδευτικές, λαϊκές και αριστερές δυνάμεις πρέπει να καταγγείλουν και να αντισταθούν στην επίθεση των ΗΠΑ κατά της Βενεζουέλας, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει την υπεράσπιση της κυβέρνησης Μαδούρο. Η αποχώρηση του Μαδουρισμού πρέπει να είναι μια απόφαση και μια διαδικασία του λαού της Βενεζουέλας υπό την ηγεσία της εργατικής τάξης. Με αυτή την έννοια, αυτές είναι μέρες προώθησης μιας αντιιμπεριαλιστικής πολιτικής χωρίς δισταγμούς ή αμφιβολίες.
Είτε αντιμετωπίζει τον Μαδούρο, το δύδυμο Γκονζάλες - Ματσάδο ή οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση, η εργατική τάξη πρέπει να υπερασπιστεί την αυτονομία της και να επιβεβαιώσει ότι μόνο η ικανότητά της για αγώνα θα της επιτρέψει να βγει από την τρέχουσα κρίση. Εμείς οι επαναστάτες πρέπει να συμβάλουμε με ταπεινότητα και αποφασιστικότητα σε αυτόν τον αγώνα και αυτή την κατεύθυνση.
16 Δεκεμβρίου 2025
Ο Luís Bonilla-Molina είναι Βενεζουελανός πανεπιστημιακός καθηγητής, κριτικός παιδαγωγός και πρόεδρος της Βενεζουελανικής Εταιρείας Συγκριτικής Εκπαίδευσης.
https://internationalviewpoint.org