Ilya Budraitskis

Ούτε Μόσχα, ούτε ΝΑΤΟ: Σημειώσεις από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ και την Αντιπολεμική Αντισύνοδο στη Βαρσοβία

Ο Ilya Budraitskis (1981) είναι ιστορικός και ακτιβιστής που δραστηριοποιείται για πολιτικά και πολιτιστικά ζητήματα. Από το 2009 κάνει το διδακτορικό του στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών στη Μόσχα. Το 2001-2004 ήταν ένας από τους οργανωτές των Ρώσων ακτιβιστών που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις του Ευρωπαϊκού και Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ ενάντια στους G8. Από το 2011 είναι ακτιβιστής και εκπρόσωπος του Ρωσικού Σοσιαλιστικού Κινήματος. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του Moscow Art Magazine και τακτικός συνεργάτης πολλών πολιτικών και πολιτιστικών ιστοσελίδων.

Το άρθρο που αναδημοσιεύουμε από τον Παραναγνώστη μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον Sean Guillory, στο Sean’s Russia Blog, από το Ρωσικό πρωτότυπο στην OpenLeft.

Μετάφραση από τα αγγλικά Παραναγνώστης

Το κύριο αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ αυτό το Σαββατοκύριακο στη Βαρσοβία ήταν η επίσημη ανακήρυξη της στρατηγικής «συγκράτησης»¹ της Ρωσίας. Μέχρι στιγμής, η πρακτική συνέπεια αυτής της δήλωσης είναι μετριασμένη με στρατιωτικούς όρους: ξένα στρατεύματα, συνολικά 3.000 ανδρών θα αναπτυχθούν στην Πολωνία, τη Λιθουανία, τη Λετονία και την Εσθονία. Μακράν πιο σημαντική είναι η πολιτική αυτής της απόφασης. Η «ρωσική απειλή» κατά κύριο λόγο ορίζεται ως υβριδική, δηλαδή είναι συγκαλυμμένη και υπάρχει στα όρια του πολέμου και της ειρήνης, της κρατικής πολιτικής και της κοινωνικής δυναμικής.

Η έννοια της «υβριδικότητας» είναι κεντρική στη σημερινή αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ. Τον Ιανουάριο του 2013, ο στρατηγός [Valery] Gerasimov, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Ρωσίας, έγραψε το διάσημο δόγμα του,² το οποίο κήρυξε την έναρξη μιας «επανάστασης στα στρατιωτικά πράγματα». Με την προτροπή ότι το Κρεμλίνο χρειάζεται να μάθει από την «Αραβική Άνοιξη», ο Gerasimov υποστήριξε ότι σήμερα «η εστίαση στην εφαρμογή των μεθόδων σύγκρουσης έχει μετακινηθεί προς την ευρεία χρήση πολιτικών, οικονομικών, πληροφορικών, ανθρωπιστικών και άλλων μη στρατιωτικών μέτρων που εφαρμόζονται σε συντονισμό με το δυναμικό της διαμαρτυρίας του πληθυσμού».

Φαίνεται ότι σε μια εποχή όπου είναι αδύνατος ο ανοιχτός πόλεμος μεταξύ κυρίαρχων κρατών, ο κρυφός πόλεμος διαπερνά την κοινωνία. Κάθε εσωτερική σύγκρουση μετατρέπεται σε ένα κύριο πεδίο της μάχης, στο οποίο η μόνη επιλογή είναι η στρατιωτική επέμβαση. Η υβριδική στρατιωτικοποίηση αιχμαλωτίζει τη δημόσια σφαίρα, έτσι που κάθε εσωτερική δράση μπορεί να γίνει ένα όπλο του εχθρού.

Καθώς οι κυβερνήσεις την υιοθετούν ως επεξηγηματική εικόνα του κόσμου, η ιδέα του υβριδικού πολέμου γίνεται πραγματική, αφού αποκτά τα χαρακτηριστικά της κρατικής πολιτικής. Οι κλασικοί επομένως νόμοι του πολέμου δεν ισχύουν πλέον, και η αντιπαράθεση ξεδιπλώνεται ως μια σειρά σιωπηρών, διαρκώς μορφοποιούμενων σημείων προς αποκρυπτογράφηση όχι τόσο από τους πολιτικούς όσο από τον στρατό. Κάθε σημείο λαμβάνει ως απάντηση ένα άλλο σημείο από την απέναντι πλευρά, το οποίο με τη σειρά του απαντιέται με ένα ακόμα σημείο κοκ. Από τον καιρό της επέκτασης του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη και του ρωσο-γεωργιανού πολέμου στα μέσα της δεκαετίας του 2000, η σύγκρουση συνυφάνθηκε με μια σειρά αμοιβαίων φαντασματικών σημείων που σταδιακά προσλαμβάνουν όλες τις ποικιλίες των κοινωνικών εκδηλώσεων – από τον αγώνα για την δημοσιοποίηση πληροφοριών (οι δραστηριότητες του Ασάνζ και Σνόουντεν) μέχρι τα μαζικά κοινωνικά κινήματα (τη συριακή επανάσταση, τις διαδηλώσεις στη Μόσχα ή τη Μαϊντάν στο Κίεβο). Κάθε ανεξάρτητο πολιτικό κίνημα ή οποιοδήποτε άτομο επιθυμούν να αλλάξουν τη χώρα τους ή τον κόσμο προς το καλύτερο πνίγεται μέσα στη θολή λογική του υβριδισμού.

Ούτε και η κρατική απάντηση στην υβριδική απειλή έχει σαφή όρια: δεν είναι απλά μια αυξανόμενη κούρσα εξοπλισμών, αλλά μια εμπεριστατωμένη ενίσχυση του ελέγχου των κοινωνιών. Η καταπολέμηση του υβριδικού πολέμου είναι η καλύτερη δικαιολογία, που έχει επινοηθεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, για όλες δυνητικά τις δράσεις της ελίτ.

Η αντίσταση σε αυτή την καταστροφική, παραλυτική για την κοινωνία λογική πρέπει να είναι το κύριο καθήκον της σημερινής αριστεράς και στις δύο πλευρές της νέας γραμμής «συγκράτησης». Παρ' όλα αυτά, βλέπουμε ότι ένα μεγάλο μέρος της αριστεράς, συχνά παρά τις καλές προθέσεις τους, να ξεπέφτουν στην πραγματικότητα στο υβριδικό παιχνίδι ως μέρος μιας προσπάθειας να «κατανοήσουν» ή να δικαιολογήσουν την αυξημένη στρατιωτικοποίηση του ενός ή του άλλου παίκτη. Για παράδειγμα, την παραμονή της συνόδου κορυφής της Βαρσοβίας, το κορυφαίο περιοδικό της πολωνικής αριστεράς Πολιτική Κριτική καλούσε³ σε μεγαλύτερη υποστήριξη προς τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ ως δήθεν ρεαλιστική λύση για την ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία. Το μεγαλύτερο πολωνικό αριστερό κόμμα, το Razom (Μαζί), πήρε μια παρόμοια θέση (αν και πιο συγκρατημένα). Από την άλλη πλευρά, δεν είναι μυστικό ότι πολλά εξέχοντα μέλη της γερμανικής Die Linke περιορίζουν την αντιμιλιταριστική τους θέση στην επανάληψη πρακτικά της προπαγάνδας του Κρεμλίνου αρνούμενοι τη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην Ανατολική Ουκρανία ενώ δικαιολογούν την προσάρτηση της Κριμαίας ως νόμιμη απάντηση στην επέκταση του ΝΑΤΟ.

Αυτός ο θρυμματισμός της αριστεράς σε όλο το μήκος των διαφόρων πλευρών της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης προκαλείται συνεχώς από αλληλοκατηγορίες «υβριδικότητας» – όπως «χρήσιμοι ηλίθιοι» ή πληρωμένοι πράκτορες στην υπηρεσία του Κρεμλίνου ή της Δύσης. Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτό (όπως και για να αποκαλυφθεί το επίπεδο της ειλικρίνειας στην «κατανόηση» του Πούτιν και του ΝΑΤΟ) είναι μέσω της συνεπούς κριτικής του ιμπεριαλισμού και μιλιταρισμού ως παγκόσμιων φαινομένων, και ως αναπόσπαστου μέρους της λογικής του υπαρκτού καπιταλισμού (αυτή είναι και η κύρια θέση των κλασικών έργων του Λένιν).

Αυτά τα δύσκολα και, όπως φαίνεται, κεντρικά ζητήματα για την ευρωπαϊκή αριστερά συζητήθηκαν στην αντιπολεμική αντι-σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στη Βαρσοβία στις 8 Ιουλίου. Οι συμμετέχοντες – ακτιβιστές του αντιπολεμικού κινήματος από τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, τις ΗΠΑ, την Πορτογαλία, τη Γαλλία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Αυστρία – παρουσίασαν διαφορετικές θέσεις εντός της Ευρωπαϊκής Αριστεράς που μερικές φορές βρέθηκαν επικίνδυνα κοντά στη συνήθη «κατανόηση» του Πούτιν. Αλλά αντί να επιρρίπτουμε κατηγορίες για «χρήσιμη ηλιθιότητα», αξίζει να εξετάσουμε γιατί, για παράδειγμα, οι αμερικανοί αριστεροί θεωρούν τις κυβερνήσεις τους υπεύθυνες για όλες σχεδόν τις στρατιωτικές συγκρούσεις, και σε σύνδεση με αυτό, την ιστορική ανησυχία της γερμανικής αριστεράς για τη συνεχή επέκταση της παρουσίας του γερμανικού στρατού εκτός της χώρας τους. Στη σύντομη ομιλία μου, προσπάθησα να εξηγήσω πως μπορείς να είσαι αληθινός σοσιαλιστικής και αντιμιλιταριστής στη Ρωσία, μόνο όταν ανοιχτά αντιτίθεσαι στην επιθετικότητα εναντίον της Ουκρανίας, στη στρατιωτική υποστήριξη του Άσαντ, και στην πίεση προς τις μετα-σοβιετικές χώρες. Και πρέπει να πω ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων αποδέχθηκε τη θέση αυτή θετικά.

Την επόμενη μέρα, στις 9 Ιουλίου, μόνο μερικές εκατοντάδες άτομα ακολούθησαν μια αντιπολεμική διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο κέντρο της Βαρσοβίας. Αυτός ο μικρός αριθμός – αποτέλεσμα μιας επιθετικής μιντιακής εκστρατείας των πολωνικών ΜΜΕ και του δεσπόζοντος πολιτικού ρεύματος, που σχεδόν άμεσα κήρυσσε πράκτορα του Κρεμλίνου όποιον αντιτίθεται στην ανάγκη γρήγορης αύξησης του στρατιωτικού προϋπολογισμού (ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της Πολωνίας αυξήθηκε κατά 20 τοις εκατό κατά το τελευταίο έτος μόνο). Η μικρή διαδήλωση στη Βαρσοβία, φυσικά, συμπεριλήφθηκε επίσης στον πόλεμο της πληροφορίας. Τα πολωνικά μέσα ενημέρωσης την αγνόησαν σχεδόν πλήρως (με εξαίρεση ίσως μόνο Gazeta Wyborcza),⁴ αλλά το RT, το NTV και το LifeNews έπεσαν πάνω της σαν τις μέλισσες στο μέλι.

Η κατάσταση αυτή δεν είναι πρωτόγνωρη, ούτε θα είναι η τελευταία φορά που το αντιμιλιταριστικό κίνημα κινδυνεύει με χειραγώγηση από τις ελίτ και τα κράτη σε μια διαδικασία άπειρων υβριδικών σημείων. Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό είναι να αρνείσαι συνεχώς και επίμονα τη λογική της αντιπαράθεσης της οποίας οι απλοί άνθρωποι και στις δύο πλευρές του μετώπου γίνονται πάντα τα θύματα. Και κεντρικό σύνθημα των διοργανωτών της πολωνικής συγκέντρωσης ,«Ούτε Μόσχα ούτε Ουάσιγκτον», εναρμονίζεται ακριβώς με αυτό το καθήκον.

Πηγή: Παραναγνώστης, Ιουλίου 2016.

Илья Будрайтскис, «Ни Москва, Ни Вашингтон. Заметки о варшавском саммите НАТО и антивоенном контр-саммите», Открытая левая, 11 Ιουλίου 2016. Στα αγγλικά: Ilya Budraitskis, «Neither Moscow, nor NATO: Notes on the NATO summit and the antiwar counter-summit in Warsaw», Sean’s Russia Blog, μετάφραση Sean Guillory· αναδημοσίευση: LeftEast, 15 Ιουλίου 2016

Σημειώσεις