Διασώστες εργάζονται στο παιδικό νοσοκομείο Okhmatdyt του Κιέβου που χτυπήθηκε από ρώσικο πύραυλο στις 11 Ιουλίου 2024. Φωτογραφία: Reuters
Κοινωνικό Κίνημα (Ουκρανία): Εργάτριες/ες, εσείς είστε απαραίτητες/οι για το μέλλον της Ουκρανίας!
Από το Sotsialnyi Rukh (Κοινωνικό Κίνημα) Ουκρανία
Τη Δευτέρα, 10 Νοεμβρίου 2025, η Εθνική Υπηρεσία Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) και η Εξειδικευμένη Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAPO) αποκάλυψαν ένα τεράστιο σύστημα διαφθοράς, ιδίως στον ενεργειακό τομέα της χώρας. Η εφημερίδα Le Monde[1] της 13ης Νοεμβρίου έγραψε: « Ο ουκρανικός Τύπος αναγνώρισε γρήγορα ένα από τα άτομα ως τον Τιμούρ Μιντίτς, έναν επιχειρηματία που είναι στενός συνεργάτης του αρχηγού του κράτους και συνιδιοκτήτης της εταιρείας παραγωγής του τελευταίου, Kvartal 95[2]. Οι ερευνητές τον υποπτεύονται ότι διηύθυνε ένα εγκληματικό δίκτυο που φέρεται να υπεξαίρεσε 100 εκατομμύρια δολάρια (86 εκατομμύρια ευρώ), αναγκάζοντας τους υπεργολάβους της κρατικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας Energoatom να χρηματίζουν για να διατηρήσουν την ιδιότητά τους ως προμηθευτές. Τη Δευτέρα, κατάφερε μυστηριωδώς να εγκαταλείψει τη χώρα λίγες ώρες πριν από την έναρξη των ερευνών από τους ανακριτές».
Σε μήνυμα που δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κάλεσε τον πρώην υπουργό Ενέργειας, Γκέρχμαν Γκαλουστσένκο, ο οποίος διορίστηκε υπουργός Δικαιοσύνης τον Ιούλιο, και τη διάδοχό του, Σβιτλάνα Χρίντσουκ, να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους. Πράγμα που έκαναν την Τετάρτη, 12 Νοεμβρίου.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, η οποία εξελισσόταν εδώ και αρκετό καιρό – για να μην πούμε για πολύ καιρό – το Κοινωνικό Κίνημα (Sotsialnyi Rukh)[3] υιοθέτησε στα τέλη Σεπτεμβρίου ένα ψήφισμα, το οποίο δημοσιεύουμε παρακάτω. Τον Νοέμβριο, μόλις έγινε δημόσια γνωστό το «σκάνδαλο διαφθοράς» των ολιγαρχικών κύκλων που βρίσκονται στην εξουσία, το Κοινωνικό Κίνημα δήλωσε:
«Αφού η NABU και η SAPO αποκάλυψαν πληροφορίες σχετικά με ένα σύστημα διαφθοράς στην Energoatom, η εμπιστοσύνη στην τρέχουσα κυβέρνηση βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο.
Οι άνθρωποι από τα πλουσιότερα στρώματα έχουν αποδείξει ότι είναι ανίκανοι να διοικήσουν τη χώρα και να φροντίσουν το κοινό καλό. Ενώ οι απλοί εργαζόμενοι – γιατροί, δάσκαλοι, σιδηροδρομικοί – φέρουν το βάρος του πολέμου, τα μέλη της κυβέρνησης ασχολούνται με τα συμφέροντα των συνεργατών τους, αγνοώντας τα στρατηγικά προβλήματα. Οι στρατηγικοί τομείς (ενέργεια και αμυντική βιομηχανία) έχουν καταστεί πεδία πλουτισμού και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις τρέχουσες προκλήσεις.
Γι' αυτό το μέλλον βρίσκεται στα χέρια των εργαζομένων, αυτών των στρωμάτων του πληθυσμού που δεν έχουν μολυνθεί από μυστικές συμφωνίες και που υποφέρουν περισσότερο από την ολιγαρχία.
Το Κοινωνικό Κίνημα απαιτεί αποφάσεις που θα σταματήσουν τον σφετερισμό της πολιτικής από μια μικρή ομάδα επιχειρηματιών και θα αναγκάσουν τις αρχές να φροντίσουν τους ανθρώπους που υπερασπίζονται, χτίζουν και αναπτύσσουν την Ουκρανία. Το Κοινωνικό Κίνημα καλεί σε συζήτηση για το ψήφισμά του με τίτλο ‘Εργάτες/τριες, εσείς είστε απαραίτητοι/ες για το μέλλον της Ουκρανίας’. Διοργανώνει συζητήσεις για το ψήφισμα αυτό, μεταξύ άλλων, στο Κίεβο την Κυριακή 16 Νοεμβρίου το μεσημέρι.»
Εργάτριες/ες, εσείς είστε απαραίτητες/οι για το μέλλον της Ουκρανίας (έκκληση)
Η Ουκρανία βρίσκεται σήμερα σε αδιέξοδο λόγω του διεφθαρμένου νεοφιλελευθερισμού που καθυστερεί το τέλος του πολέμου και διατηρεί τον πληθυσμό στη φτώχεια[4]. Η λειτουργία όλων των δημόσιων θεσμών διακατέχεται από την επιδίωξη προσωπικού κέρδους, την απουσία σχεδιασμού και την έλλειψη διαφάνειας απέναντι στους πολίτες. Ένα τέτοιο σύστημα δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό. Οι Ουκρανοί εργαζόμενοι αντιστέκονται μαζικά και με αυτοθυσία στον εχθρό, σε αντίθεση με το κρατικό μοντέλο που εξαρτάται από έναν στενό κύκλο ανθρώπων και είναι ανίκανο να διασφαλίσει το κοινό καλό.
Οι πόροι της χώρας εξαντλούνται όχι μόνο από τους κατακτητές, αλλά και από άπληστους επιχειρηματίες που επωφελούνται από τις βασικές ανάγκες της κοινωνίας, ιδίως στους τομείς της ενέργειας και της αμυντικής βιομηχανίας. Η αντίδραση της κοινωνίας σε αυτές τις καταχρήσεις οδήγησε σε διαδηλώσεις τον Ιούλιο του 2025 με συνθήματα κατά της διαφθοράς[5].
O λεγόμενος «ανασχηματισμός» της κυβέρνησης απλώς αύξησε τον κίνδυνο θέσπισης νόμων που ευνοούν τους ολιγάρχες. Η άνοδος σε θέσεις-κλειδιά των Γιούλια Σβιρίντενκο[6], Ολέξι Σομπολέφ[7], Τάρας Κάτσκα[8] και άλλων οπαδών του ανεξέλεγκτου καπιταλισμού από τη Σχολή Οικονομικών του Κιέβου (KSE)[9] αποτελεί μια ξεκάθαρη απόδειξη για αυτό. Η μεγαλύτερη απειλή προέρχεται από το υπουργείο που διευθύνει ο κ. Σομπολέφ, το οποίο επιδιώκει την κατάργηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων με τη σύνταξη ενός νέου Κώδικα Εργασίας και το οποίο, ταυτόχρονα, έχει αρπάξει εξουσίες στον τομέα της οικολογίας, διευκολύνοντας έτσι την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων από τις εταιρείες[10]. Η χώρα μας γίνεται αφιλόξενη για τη ζωή και οι ελπίδες για μια δίκαιη ανασυγκρότηση μειώνονται μέρα με τη μέρα.
Η κατάσταση αυτή αντανακλά τις παγκόσμιες τάσεις. Η άνοδος των αντιδραστικών δυνάμεων στον κόσμο και η απαράδεκτη πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης έχουν οδηγήσει όλους τους Ουκρανούς να αισθάνονται ανασφάλεια. Οι διακοπές στην παράδοση όπλων που προορίζονται για την απώθηση του Ρώσου επιτιθέμενου μεταβάλλουν την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων υπέρ των καταπιεστών. Ωστόσο, η ασφάλεια δεν είναι μόνο θέμα εξοπλισμού. Αφορά επίσης την κοινωνική ασφάλιση, τη σταθερή λειτουργία των βασικών υποδομών, την δίκαιη αμοιβή για την ευσυνείδητη εργασία, καθώς και τη μακροπρόθεσμη προστασία όσων βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση. Όλα αυτά αποτελούν το θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να στηριχθεί μια αποτελεσματική άμυνα.
Η άμυνα και η κοινωνική πρόνοια είναι οι κύριες λειτουργίες του κράτους. Το ιδιωτικό κεφάλαιο δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για αυτές, λόγω του προσανατολισμού του προς το κέρδος και της επιθυμίας του να καταβάλλει όσο το δυνατόν λιγότερα στον προϋπολογισμό. Παρά τις ελπίδες του ουκρανικού λαού να δει το κράτος να ενδιαφέρεται περισσότερο για την επίλυση των προβλημάτων των πολιτών, συνέβη το αντίθετο. Τα σκάνδαλα διαδέχονται το ένα το άλλο, με τη συμμετοχή επιχειρηματιών που κερδίζουν από τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής όπλων. Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της συγκέντρωσης της εξουσίας, της απόκρυψης πληροφοριών υπό το «ομίχλη του πολέμου» και της διάβρωσης των δημοκρατικών αρχών. Δυστυχώς, το κράτος δεν λειτουργεί ως κοινωνική ασπίδα για τον λαό, αλλά ως διεφθαρμένη υπερδομή. Η έλλειψη υποστήριξης γίνεται έντονα αισθητή από όλους, ιδιαίτερα από τους στρατιώτες, όσους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, καθώς και όσους μεγαλώνουν τις νέες γενιές Ουκρανών σε αυτή την περίοδο αβεβαιότητας.
Η εργατική τάξη, της οποίας το πολιτικό δυναμικό δεν αξιοποιείται, υπήρξε και παραμένει μια τεράστια δύναμη ικανή να αλλάξει την πορεία της ιστορίας σε μια κρίσιμη στιγμή. Οι εργατικές μάζες έχουν παραγκωνιστεί από την πολιτική, και έχουν γίνει τα παιχνίδια των κυρίαρχων τάξεων. Αν οι εργάτες ενωθούν, μπορούν να αλλάξουν τους κανόνες της πολιτικής και, τελικά, να αφαιρέσουν την εξουσία από τις σημερινές ελίτ. Πράγματι, η κοινωνική επιρροή των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους, του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης, των εργαζομένων στον τομέα της ενέργειας και των εκπαιδευτικών έχει αυξηθεί σημαντικά χάρη στη σημαντική συμβολή τους στην κοινωνική πρόνοια. Η καθημερινή ζωή εξαρτάται από την αυστηρή εκπλήρωση των καθηκόντων τους, γι' αυτό και θα είναι δύσκολο για τις αρχές να αμφισβητήσουν τη γνώμη τους[11].
Αντίθετα, το κεφάλαιο δεν παίζει κανένα ρόλο στη διατήρηση της κοινωνίας σε λειτουργία. Ο κρατικός προϋπολογισμός δεν τροφοδοτείται από φόρους επί των κερδών: αυτοί κρύβονταν πάντα σε φορολογικούς παραδείσους και, από την αρχή της εισβολής, έχουν μειωθεί λόγω της κατάρρευσης των εξαγωγών.
Ο προϋπολογισμός βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους φόρους επί των μισθών (13,11 % των εσόδων), οι οποίοι χρηματοδοτούν την άμυνα, καθώς και στη διεθνή βοήθεια, η οποία χρηματοδοτεί τον κοινωνικό τομέα. Ο ρόλος των κρίσιμων τομέων υποδομών, οι οποίοι λειτουργούν εκτός της λογικής της αγοράς αλλά είναι απαραίτητοι για τη σταθερότητα στο πεδίο της μάχης και στο μετόπισθεν, έχει αυξηθεί.
Οι εργαζόμενοι σε αυτούς τους τομείς είναι συχνά θύματα ρωσικών επιθέσεων, αλλά το Ουκρανικό Ταμείο Συντάξεων δεν τους καταβάλλει την υποσχεθείσα αποζημίωση λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων που σχετίζονται με την απόκτηση του καθεστώτος κρίσιμης υποδομής. Η ύπαρξη αυτού του προβλήματος ακυρώνει κάθε αξίωση για μια πολιτική με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Το χαμηλό επίπεδο στήριξης των συνταξιούχων και των ατόμων με αναπηρία, δεδομένου του τεράστιου όγκου της διεθνούς χρηματοδοτικής βοήθειας, είναι απαράδεκτο. Για να δικαιολογηθούν τα μέτρια κοινωνικά πρότυπα, διαδίδονται ευρέως εσφαλμένα ιδεολογικά κλισέ σχετικά με τον κίνδυνο αύξησης των «πατερναλιστικών συναισθημάτων» (τόσο εντός της κυβέρνησης όσο και στο στρατόπεδο της «αντιπολίτευσης»).
Η απουσία θετικών εξελίξεων στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς, οδηγεί σε μαζική μετανάστευση στο εξωτερικό, ιδίως μεταξύ των νέων κάτω των 22 ετών.
Για δεκαετίες, το κράτος έχει προσαρμοστεί στους επενδυτές και τους επιχειρηματίες, επειδή αυτοί αποφέρουν κέρδη. Ωστόσο, γίνεται πλέον προφανές ότι είναι αδύνατο να πραγματοποιηθούν κέρδη σε μια οικονομία που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο. Είναι καιρός τα πλατιά στρώματα του πληθυσμού να διεκδικήσουν τις ανάγκες τους, επειδή όλα εξαρτώνται από αυτά. Το επίπεδο της κοινωνικής πρόνοιας δεν θα καθοριστεί από την οικονομική αποδοτικότητα, αλλά από το βαθμό στον οποίο ο πληθυσμός θα απαιτήσει να αντιμετωπιστεί με ανθρωπιά. Η δυσανάλογη επιρροή που συνεχίζει να ασκεί η ολιγαρχία στην εξουσία πρέπει να εξαφανιστεί, ώστε να μην εμποδίζει την ανάπτυξη της Ουκρανίας[12].
Λαμβάνοντας υπόψη ότι μόνο η κατάργηση του καπιταλισμού θα εγγυηθεί πλήρως τα συμφέροντα των εργαζομένων, το Sotsialnyi Rukh τονίζει την προτεραιότητα των παρακάτω αιτημάτων:
1. Μια Οικονομία για όλους για μια Νίκη για όλους.
Εθνικοποίηση υπό τον έλεγχο των εργαζομένων των τομέων υποδομών, της αμυντικής βιομηχανίας και των εταιρειών που εκμεταλλεύονται τους ορυκτούς πόρους. Μια ποσόστωση 50% για εκπροσώπους των εργατικών συλλογικοτήτων στα εποπτικά συμβούλια αυτών των εταιρειών θα αποτελέσει εγγύηση κατά της διαφθοράς και του σφετερισμού της εξουσίας από τους υπηρέτες του κεφαλαίου. Αυτό θα επιτρέψει τον έλεγχο των πόρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την άμυνα. Η κοινωνικοποίηση των εταιρειών του ενεργειακού τομέα θα αποτρέψει, μεταξύ άλλων, την οικολογική κρίση που εκδηλώνεται με την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού, του εδάφους και του αέρα. Είναι ιδιαίτερα απαραίτητο να εθνικοποιηθεί πλήρως το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα, προκειμένου να αποτραπεί η κερδοσκοπία ιδιωτών από τις παραγγελίες και να εξασφαλιστούν σταθερές συνθήκες εργασίας για το προσωπικό. Κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, δεν μπορεί να υπάρχει αγορά ενοικίασης κατοικιών, φαρμάκων ή στρατιωτικών τεχνολογιών: όλες οι διαδικασίες πρέπει να ρυθμίζονται από ανεξάρτητα δημόσια όργανα, τα οποία δεν καθοδηγούνται από την επιδίωξη του κέρδους. Η χρηματοδότηση των ιατρικών ιδρυμάτων με βάση κριτήρια αποδοτικότητας πρέπει να απορριφθεί, καθώς αυτό οδηγεί στη μετατροπή της ιατρικής περίθαλψης από εγγυημένο δικαίωμα σε εμπόρευμα. Η επέκταση του δημόσιου τομέα στην οικονομία θα αποτελέσει γέφυρα προς την πλήρη απασχόληση, υπό την προϋπόθεση ότι οι υπηρεσίες απασχόλησης και τα συνδικάτα θα συνεργαστούν. Το φορολογικό σύστημα πρέπει να εκπληρώνει κοινωνική λειτουργία, καταπολεμώντας την υπερβολική διαφοροποίηση του πλούτου μέσω της φορολόγησης του πλούτου.
2. Αναβίωση του κοινωνικού κράτους.
Ένας παρατεταμένος πόλεμος πρέπει να θεωρείται ως κοινωνικός παράγοντας κινδύνου για ολόκληρο τον πληθυσμό, και η κοινωνική προστασία πρέπει να αναγνωρίζεται ως υποχρέωση του κράτους. Οι υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας πρέπει να δρουν προληπτικά και να προσφέρουν οι ίδιες τη βοήθειά τους στις οικογένειες των στρατιωτών, στους εργαζόμενους που έχουν πληγεί από καταστροφές και στα ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού, ακόμη και πριν αυτοί απευθυνθούν σε αυτές. Τα νέα κενά σπίτια πρέπει να διατίθενται στους εσωτερικά εκτοπισμένους[13] και στο στρατιωτικό προσωπικό, όσο διαρκεί η στεγαστική κρίση. Σε καιρό πολέμου, το κράτος δεν μπορεί να επιβάλλει στον πληθυσμό την πληρωμή χρεών για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και αυξήσεις τιμολογίων. Η περίοδος διαμονής σε παραμεθόριες περιοχές, καθώς και το καθεστώς του εσωτερικά εκτοπισμένου ατόμου μετά τις 24 Φεβρουαρίου 2022, πρέπει να υπολογίζονται ως περίοδος ασφάλισης, ανεξάρτητα από την επίσημη απασχόληση. Προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος εκπαιδευτικού ελλείμματος στον πληθυσμό, πρέπει να ενθαρρυνθεί η εργασία στον τομέα της εκπαίδευσης, εξασφαλίζοντας σε όλους τους εκπαιδευτικούς μισθό τουλάχιστον ίσο με τον εθνικό μέσο όρο και πρόσβαση σε ασφαλή και άνετα καταλύματα. Πρέπει να καθιερωθεί ανεξάρτητη παρακολούθηση των απωλειών στην εκπαίδευση, ιδίως σε περιοχές κοντά στο μέτωπο.
3. Αναβίωση της μαζικής δημοκρατίας.
Οι αρχές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις των πολιτών κατά την εφαρμογή πολιτικών σε όλα τα επίπεδα, δημιουργώντας νέους θεσμούς δημόσιας εκπροσώπησης και εκλέγοντας εκπροσώπους του προσωπικού για τη διαχείριση των επιχειρήσεων. Πρέπει να διασφαλιστεί το δικαίωμα των εργαζομένων σε 14 ημέρες ετήσιας άδειας με αποδοχές για εθελοντικές δραστηριότητες, ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν τον στρατό και να επιλύσουν κοινωνικά προβλήματα. Το κοινοβούλιο, του οποίου η θητεία έχει λήξει, δεν έχει το δικαίωμα να εξετάζει νομοσχέδια για τα οποία εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τον περιορισμό των δικαιωμάτων και των ελευθεριών τους. Πρέπει να διασφαλιστεί η νομική ισχύς των αναφορών που απευθύνονται στις δημόσιες αρχές. Οι εκλογές πρέπει να οργανωθούν το συντομότερο δυνατόν μετά την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Προκειμένου να αποτραπεί η άνοδος στην εξουσία πολιτικών που έχουν απαξιωθεί λόγω των δεσμών τους με ολιγάρχες, πρέπει να καταργηθούν οι περιουσιακές προϋποθέσεις[14], να μειωθεί το όριο εκλογιμότητας των πολιτικών κομμάτων στο 1% και να διασφαλιστεί η ελευθερία υποβολής υποψηφιότητας στις εκλογές. Η επίλυση των καθημερινών κοινωνικών προβλημάτων πρέπει να καταστεί τόσο πολιτικός στόχος όσο και κίνητρο για ευρύτερη συμμετοχή των μαζών στην πολιτική ζωή. Οι αντιφάσεις που έχουν συσσωρευτεί στην κοινωνία πρέπει να επιλυθούν με την ενίσχυση του πραγματικού πολιτικού ανταγωνισμού, υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο ιδεολογικός πλουραλισμός.
Είναι ακριβώς οι εργαζόμενοι – εργατοτεχνίτες, δάσκαλοι, γιατροί, σιδηροδρομικοί, εργαζόμενοι στον τομέα της ενέργειας – που πρέπει να γίνουν η κινητήρια δύναμη της ανανέωσης της Ουκρανίας. Εσείς δημιουργείτε όλο τον πλούτο της χώρας, εσείς την υπερασπίζεστε, εσείς έχετε το δικαίωμα να αποφασίζετε πώς θα διοικείται.
Το Sotsialnyi Rukh καλεί όλους τους εργαζόμενους να ενωθούν. Δημιουργήστε συνδικάτα στις εταιρείες σας. Απαιτήστε να συμμετέχετε στις αποφάσεις που σας αφορούν. Οργανώστε συμβούλια στις κοινότητές σας. Μην περιμένετε την άδεια από τα πάνω – πάρτε αυτό το δικαίωμα οι ίδιοι[15].
Μόνο η μαζική οργάνωση και η αλληλεγγύη θα μας επιτρέψουν να κερδίσουμε τον πόλεμο και να εξασφαλίσουμε τη δίκαιη ανασυγκρότηση μετά από αυτόν. Η ιστορία δείχνει ότι όλες οι μεγάλοι κοινωνικοί μετασχηματισμοί έχουν επιτευχθεί μέσω αγώνων από τα κάτω, και δεν έχουν παραχωρηθεί από τα πάνω.
Εγκρίθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2025 κατά την ετήσια διάσκεψη του Κοινωνικού Κινήματος[16].
Το Sotsialnyi Rukh (Κοινωνικό Κίνημα) είναι μια ουκρανική οργάνωση της αριστεράς που ιδρύθηκε το 2015, η οποία υπερασπίζεται τις αρχές του δημοκρατικού σοσιαλισμού, αντιτίθεται στον καπιταλισμό και την ξενοφοβία και δραστηριοποιείται στις μεγάλες πόλεις της Ουκρανίας[17].
https://www.europe-solidaire.org
https://www.facebook.com/social.ruh
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Γαλλική ημερήσια εφημερίδα που ιδρύθηκε το 1944
[2] Ουκρανική εταιρεία τηλεοπτικών παραγωγών που δημιούργησε τη σατιρική τηλεοπτική σειρά «Υπηρέτης του Λαού», στην οποία ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποδύθηκε έναν δάσκαλο που γίνεται πρόεδρος της Ουκρανίας.
[3] Ουκρανική δημοκρατική σοσιαλιστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 2015, δραστηριοποιείται στις μεγαλύτερες ουκρανικές πόλεις και ενώνει συνδικαλιστές, φεμινίστριες, αντιρατσιστές ακτιβιστές και αντικαπιταλιστές αριστερούς. Η οργάνωση αντιτίθεται στον καπιταλισμό και δραστηριοποιείται σε εργατικούς αγώνες, υποστηρίζοντας παράλληλα την αντίσταση της Ουκρανίας στον ρωσικό ιμπεριαλισμό.
[4] Σχετικά με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην Ουκρανία σε περίοδο πολέμου, βλ. Vitaliy Dudin, «Ukraine’s New Cabinet: Neoliberal Reforms Threaten Wartime Solidarity», Europe Solidaire Sans Frontières, Ιούλιος 2025. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://europe-solidaire.org/spip.php?article75720
[5] Στις 22 Ιουλίου 2025, εκατοντάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στο Κίεβο και σε άλλες πόλεις της Ουκρανίας κατά της ψήφισης του νόμου 12414, ο οποίος αφαιρεί την ανεξαρτησία της Εθνικής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) και την θέτει υπό την εξουσία του Γενικού Εισαγγελέα. Βλ. Priama Diia και Sotsialnyi Rukh, «Ουκρανία: διαμαρτυρίες κατά της διαφθοράς», Europe Solidaire Sans Frontières, 23 Ιουλίου 2025. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.europe-solidaire.org και https://www.elaliberta.gr
[6] Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας από το 2020.
[7] Υπουργός Προστασίας του Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων της Ουκρανίας, από τη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου.
[8] Ουκρανός αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας, αρμόδιος για το εμπόριο και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
[9] Η Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου (KSE) είναι ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο της Ουκρανίας που ιδρύθηκε το 1996 και είναι γνωστό για την προώθηση νεοφιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών που ευνοούν την ελεύθερη αγορά.
[10] Σχετικά με τους κινδύνους του νέου Κώδικα Εργασίας, βλ. «ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΤΑΘΕΙ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΥΣ ΟΥΚΡΑΝΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ!», Europe Solidaire Sans Frontières. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article73303
[11] Σχετικά με τους αγώνες των ουκρανικών συνδικάτων κατά τη διάρκεια του πολέμου, βλ. «Ukraine’s Trade Unions Face Wartime Crisis and Post-War Transformation» (Τα συνδικάτα της Ουκρανίας αντιμετωπίζουν την κρίση του πολέμου και τον μεταπολεμικό μετασχηματισμό), Europe Solidaire Sans Frontières. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article75166
[12] Σχετικά με τον αγώνα ενάντια στην ολιγαρχική εξουσία, βλ. Sotsialnyi Rukh, «Για μια Ουκρανία χωρίς ολιγάρχες και κατακτητές!», Europe Solidaire Sans Frontières, Μάρτιος 2025. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.europe-solidaire.org και https://www.elaliberta.gr
[13] Οι εσωτερικά εκτοπισμένοι (IDPs) είναι άτομα που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω συγκρούσεων ή κατοχής, αλλά παραμένουν εντός των συνόρων της Ουκρανίας. Η Ουκρανία έχει εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους από την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022.
[14] Η περιουσιακή προϋπόθεση είναι ένας νομικός όρος που απαιτεί από έναν υποψήφιο να διαθέτει ένα ορισμένο επίπεδο πλούτου ή περιουσίας για να είναι επιλέξιμος για πολιτικό αξίωμα. Ιστορικά, αυτό το μέτρο έχει περιορίσει τη συμμετοχή στην πολιτική στις πλούσιες τάξεις.
[15] Σχετικά με την οργάνωση και την αντίσταση των εργαζομένων κατά τη διάρκεια του πολέμου, βλ. Nataliia Lomonosova και Oleksandr Kyselov, «Κοινωνικό Κίνημα (Ουκρανία): Τι συμβαίνει στην Ουκρανία και γιατί η αλληλεγγύη της αριστεράς είναι σημαντική», Europe Solidaire Sans Frontières, 20 Μαΐου 2022. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article62543
[16] Η διάσκεψη του Sotsialnyi Rukh πραγματοποιήθηκε στις 27-28 Σεπτεμβρίου 2025 στο Kryvyi Rih. Βλ. Sotsialnyi Rukh, «Συνέδριο Κοινωνικού Κινήματος (Ουκρανία) 27-28 Σεπτεμβρίου 2025», Europe Solidaire Sans Frontières. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article76429
[17] Για μια εισαγωγή στο Sotsialnyi Rukh, βλ. Sotsialnyi Rukh, «Ουκρανία: Παρουσίαση του Sotsialnyi Rukh (Κοινωνικό Κίνημα)», Europe Solidaire Sans Frontières, Μάρτιος 2019. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article61539. Δείτε επίσης συνεντεύξεις με μέλη του Sotsialnyi Rukh: «Πόλεμος και αντίσταση: Συνέντευξη με τον Oleksandr Kyselov για τον αγώνα της Ουκρανίας για αυτοδιάθεση», Europe Solidaire Sans Frontières. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article74035