Μπορούν οι μετανάστες να γιορτάζουν στην Ελλάδα;
Η αλβανική κοινότητα στην Ελλάδα ανάμεσα στις εθνικές γιορτές και τους εθνικισμούς
της Liliana Saliaj
ΠΗΓΗ: https://x-efimerida.g
Πριν λίγες ημέρες έγιναν στην Αλβανία και τη διασπορά, μεταξύ άλλων και στην Αθήνα, εορτασμοί για τα 112 χρόνια από τη διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και την ίδρυση του Αλβανικού Κράτους, και τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση της Αλβανίας από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής, όπως εορτάζονται κάθε χρόνο στις 28 και 29 Νοεμβρίου αντίστοιχα.
Η Αλβανική Πρεσβεία στην Ελλάδα διοργάνωσε στις 25/11 γιορτή στη Λυρική Σκηνή στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με καλεσμένο τον διάσημο Κοσσοβάρο τενόρο Rame Lahaj [1] , την πιανίστα Elda Laro [2] , με διεθνή καριέρα, και το Εθνικό Θέατρο Μπαλέτου και Όπερας [3]. Εκτός από Αλβανούς μετανάστες που ζουν στην Αθήνα ήταν καλεσμένοι και εκπρόσωποι του ελληνικού κράτους, προσωπικότητες και εκπρόσωποι άλλων κρατών από τα διπλωματικό σώμα στην Ελλάδα. Η απουσία, κυρίως των Ελλήνων, από τη γιορτή ήταν ωστόσο ιδιαίτερα αισθητή. Αν σκεφτεί κανείς ότι πριν δύο χρόνια ακόμα και ο Γεωργιάδης, ο οποίος στο παρελθόν ακούγοντας και μόνο τη λέξη «Αλβανία» ή «Αλβανός» έβγαζε σπυράκια, είχε παραστεί [4] στην αντίστοιχη εκδήλωση, εκπροσωπώντας την Ελληνική Κυβέρνηση, μπορεί να καταλάβει κανείς πόσο λυπηρό είναι ότι ένα ζήτημα, για μία προσωπικότητα σαν τον Μπελέρη, μπορεί να έχει δηλητηριάσει τόσο πολύ τις ελληνοαλβανικές σχέσεις.
Μακάρι να είχαμε τη δυνατότητα να είχαμε φέρει πολλούς φίλους μας ντόπιους αλληλέγγυους που θα είχαν απολαύσει πραγματικά την εξαιρετική παράσταση των Αλβανών καλλιτεχνών.
Για εμένα ήταν μια γιορτή και μία ειλικρινής προσπάθεια εκ μέρους της Πρεσβείας για να σπάσει τον πάγο των ελληνοαλβανικών σχέσεων και ταυτόχρονα να ενισχύσει το ηθικό των Αλβανών μεταναστών που ακόμα και τώρα 30 χρόνια μετά δεν έχουν αποβάλλει από πάνω τους το σύνδρομο κατωτερότητας λόγω της καταγωγής τους. Δεν έλειψαν ωστόσο σχόλια από Έλληνες καλεσμένους οι οποίοι δεν παρέλειψαν να σχολιάσουν την «πατριωτική έκφανση» της γιορτής. Θεωρώ υπερβολική την ενόχλησή τους γιατί πραγματικά ήταν «τόσο – όσο» χρειάζεται μία εθνική γιορτή και η εμψύχωση των Αλβανών μεταναστών να ξεπεράσουν τους φόβους και τα τραύματά τους. Κάποια στιγμή απάντησα σε κάποιους, που άκουσα να σχολιάζουν, «πού βλέπετε το κακό εδώ στο ότι γίνεται μία προσπάθεια να προσπεράσουν το κόμπλεξ της κοινότητας», στο οποίο απέφυγαν να απαντήσουν.
Την ημέρα της ανεξαρτησίας της Αλβανίας, τρεις μέρες μετά, στην πλατεία Κοτζιά το σιντριβάνι φωτίστηκε με τα χρώματα της αλβανικής σημαίας, όπως και δύο χρόνια πριν από τον Μπακογιάννη στην Ομόνοια. Εκεί, αλλά και σε άλλα μέρη της πόλης, όπως το Σύνταγμα, οι Αλβανοί μετανάστες γιόρτασαν με ενθουσιώδη τρόπο και αλβανικές σημαίες, κάτι το οποίο εύλογα προκαλεί μία ανησυχία ότι ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να είχε γίνει κάθε είδους προβοκάτσια με απρόβλεπτες συνέπειες.[5]
Αυτό γιατί η χρήση της αλβανικής σημαίας στο παρελθόν είχε καταλήξει σε τραγωδίες εναντίον των Αλβανών, όπως η «Νύχτα των Κρυστάλλων» το 2004 μετά τον ποδοσφαιρικό αγώνα με τα πογκρόμ παντού στην Ελλάδα και τη δολοφονία ενός Αλβανού μετανάστη στη Ζάκυνθο, ή τη δολοφονία ενός 17χρονου παιδιού στο Ρέθυμνο για μια μπλούζα με αλβανική σημαία που είχε φορέσει κάποιος άλλος την Πρωτοχρονιά του 2006. [6]
Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να συμβάλει σε ένα δημόσιο διάλογο για να μη ζήσουμε όμοια γεγονότα, ώστε η ελληνική πολιτεία και κοινωνία να καταλάβει ότι η καταπίεση και το περιθώριο δε βοηθούν στην κοινωνική συνοχή και συνύπαρξη και ότι οι Αλβανοί έχουν δικαίωμα να γιορτάζουν τις εθνικές τους εορτές, όπως άλλωστε κάνουν και οι ανά τον κόσμο Έλληνες. Αντίστοιχα, οι Αλβανοί μετανάστες να καταλάβουν ότι ναι μεν έχουν κάθε δικαίωμα να γιορτάζουν χωρίς να κινδυνεύουν από επιθέσεις φασιστών όμως η υπερβολική χρήση των εθνικών μας συμβόλων δεν δίνει τα σωστά μηνύματα ευρύτερα στην ελληνική κοινωνία με την οποία έχουμε χτίσει ισχυρούς δεσμούς και είμαι πεπεισμένη ότι όλοι οι Αλβανοί μετανάστες επιθυμούν μία αδελφική συνύπαρξη τόσο μεταξύ μας εδώ στην Ελλάδα, όσο και μεταξύ των κρατών και λαών μας.
Η κοινότητα των Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά από τις άλλες κοινότητες μεταναστών. Πέρα από το ότι είναι η μεγαλύτερη κοινότητα Αλβανών μεταναστών στο εξωτερικό, έχουμε την τύχη ή την ατυχία να καταγόμαστε από μία Βαλκανική χώρα, και να μεταναστεύσουμε σε μία γειτονική, επίσης Βαλκανική, χώρα. Η κοινότητα βρίσκεται συνεχώς ανάμεσα στα δύο κράτη και στους δύο εθνικισμούς, ενώ τα μέλη της είναι οι πρώτοι που υφίστανται τις συνέπειες της όποιας έντασης μεταξύ των δύο κρατών και την έξαρση των εθνικισμών.
Ο ρατσισμός, οι διακρίσεις και ο εθνικισμός εδώ στην Ελλάδα ήταν ισοπεδωτικά στην συλλογική ταπείνωση των Αλβανών μεταναστών και η αλαζονεία προς το αδύναμο αλβανικό κράτος, ιδιαίτερα τις δύο πρώτες δεκαετίες. Αυτή η ταπείνωση και η αλαζονεία ήταν από τους βασικότερους παράγοντες για την ανάπτυξη του εθνικισμού στην Αλβανία.
Είναι χαρακτηριστικό του εθνικισμού το να τροφοδοτεί τον εθνικισμό της γειτονικής χώρας, γιατί από αυτόν τρέφεται και η ύπαρξή του δικαιολογεί και ενισχύει τη θέση του στο εσωτερικό, τόσο στην κοινή γνώμη όσο και στο πολιτικό σύστημα. Έτσι εύκολα οι γειτονικές χώρες μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο, όπου ο ένας εθνικισμός τροφοδοτεί τον άλλο.
Σε μία τέτοια κατάσταση βρίσκεται διαρκώς στη μέση η αλβανική κοινότητα στην Ελλάδα. Πολλές φορές το έχει πληρώσει με ακραίες επιθέσεις, ακόμα και δολοφονίες, όπως και στην περίπτωση του Πετρίτ Ζίλφε μετά το επεισόδιο με τον Κατσίφα στην Αλβανία, όσο και κάθε φορά το ελληνικό κράτος αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική, κάνοντάς μας τη ζωή δύσκολη, χωρίς να υπάρχει κανένας αντίλογος στην εκδικητική πολιτική που ακολουθείται.
Στην Αλβανία ο εθνικισμός πολλά χρόνια έχει ξεπεράσει τον φολκλόρ χαρακτήρα του και γίνεται επιθετικός στον δημόσιο χώρο. Προφανώς δεν είναι καμία δικαιολογία ότι είναι από αντίδραση. Η συνωμοσιολογικές και βαθιά αντιεπιστημονικές θεωρίες, δίνουν και παίρνουν, αναφορικά με την αρχαία καταγωγή των Αλβανών και η εμμονική ενασχόληση με το παρελθόν αποπροσανατολίζει την αλβανική κοινή γνώμη από τα σημερινά σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Άλλωστε, το ίδιο σκηνικό ζούμε και στην Ελλάδα εδώ και 30 χρόνια.
Δυστυχώς εκεί, όπως σωστά μου είχε επισημάνει μία φίλη από την ελληνική μειονότητα σε μεταξύ μας συζήτηση, δεν υπάρχουν τα ίδια αντιεθνικιστικά αναχώματα και η αντίσταση που υπάρχουν στην Ελλάδα, και ο εθνικισμός αυτός στοχοποιεί κάθε ορθολογική φωνή, επιστήμονα και ακαδημαϊκό στην Αλβανία. Η εθνικιστική ρητορική στοχοποιεί επίσης και τους Αλβανούς μετανάστες στην Ελλάδα, και τους κατηγορούν για έλλειψη πατριωτισμού, ότι δε μαθαίνουν την αλβανική γλώσσα στα παιδιά τους, ότι αλλάζουν ονόματα και θρησκεία και κρύβουν την καταγωγή τους.
Το αλβανικό κράτος από τη μεριά του, μη μπορώντας να κάνει κάτι όσον αφορά τα δικαιώματα των Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα, περιορίζεται μόνο στο να αναβαθμίζει τις κρατικές του υπηρεσίες ως προς τους Αλβανούς μετανάστες στην Ελλάδα παρέχοντας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες που δεν έχουν καμία σχέση με το παρελθόν, και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, και πολύ λιγότερο στη διατήρηση της αλβανικής γλώσσας (το οποίο στηρίζεται έως τώρα μόνο στην εθελοντική προσφορά των Αλβανών δασκάλων που ταυτόχρονα παλεύουν για τη δική τους επιβίωση, όπως κάθε μετανάστης) και πολιτισμού, στοχεύοντας κυρίως στην ψήφο των Αλβανών μεταναστών. Από την άλλη, λόγω της συνεχιζόμενης διαρροής του πληθυσμού μέσω της μετανάστευσης από την Αλβανία, κυρίως προς την Βόρεια Ευρώπη, και της ταχύτατης τουριστικής της ανάπτυξης, το αλβανικό κράτος ανταγωνίζεται το ελληνικό για την προσέλκυση του αλβανικού εργατικού δυναμικού της κοινότητας.
Η οργανωμένη αλβανική κοινότητα έχει αποτύχει στη διεκδίκηση της κοινωνικής ισότητας στη χώρα που ζει, εργάζεται και προσφέρει πολλές δεκαετίες τώρα. Αντί για αυτό, ο αποκλεισμός και η μη συμπερίληψη των μεταναστών στο ελληνικό πολιτικό σύστημα τούς οδηγεί σε ανταγωνισμό μεταξύ των διαφορετικών οργανώσεών τους για το ποιοι εκπρόσωποι και ποιες οργανώσεις θα είναι «συνομιλητές» με το ελληνικό κράτος, το οποίο είτε τους αγνοεί είτε προτιμάει τους περισσότερο ελεγχόμενους. Οι δράσεις τους περιορίζονται κυρίως στην προβολή της εκμάθησης της αλβανικής γλώσσας ή την προβολή της αλβανικής κουλτούρας και των παραδόσεων, με την κατάχρηση της αλβανικής σημαίας και ανταγωνίζονται ποιοι θα φαίνονται περισσότερο πατριώτες από τους άλλους. [7]
Είναι αναγκαίο οι εθνικές εορτές, είτε της Ελλάδας είτε της Αλβανίας, να είναι μέρες γιορτής και όχι έντασης, και μια δημόσια συζήτηση και ένας διάλογος είναι απαραίτητος ώστε η εξέλιξη των γεγονότων να μην αφήνεται στα χέρια κάθε είδους εθνικιστών, που κανείς δε θα μπορεί να προβλέψει την κατάληξή τους.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] https://www.ramelahaj.com/biography/
[3] https://tkob.gov.al/?page_id=416&lang=en
[4] https://x.com/AdonisGeorgiadi/status/1598210686789865472
[5] https://www.news247.gr/gnomes/i-alvaniki-ethniki-epeteios-tis-28is-noemvri-prepei-na-giortastei-episimos-stin-ellada/
[6] http://www.iospress.gr/ios2006/ios20060319.htm
[7] Η παρακάτω δημοσίευση στο Facebook βασίζεται κυρίως στα ευρήματα της διπλωματικής εργασίας μου στο μεταπτυχιακό «Ευρωπαϊκές και Διεθνείς Σπουδές» το 2015 με θέμα «Πολιτική Συμμετοχή των Μεταναστών στη Χώρα Υποδοχής: Η Περίπτωση των Αλβανών Μεταναστών στην Ελλάδα» στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης. https://www.facebook.com/liliana.saliaj/posts/pfbid02LBtQsSfdqT1Y9dE1eZBnmLR3TrcpFhkTFkLfLeWbM9ySMiRBfY2tj364vK5dzR3al
