Διαδήλωση κατά τη διάρκεια Γενική Απεργίας στη Ραμάλα στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη στις 11 Δεκεμβρίου 2023. [Jaafar Ashtiyeh/AFP]

Édouard Soulier

Η αντίσταση των Παλαιστινίων στην Παλαιστίνη

Από τις 7 Οκτωβρίου, οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα έχουν υποστεί τη χειρότερη στρατιωτική επίθεση στην ιστορία του θύλακα, με μια άνευ προηγουμένου έξαρση ισχύος και βίας. Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ έχει περάσει στην επίθεση στα άλλα κατεχόμενα εδάφη: τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, και τώρα σε ολόκληρη την περιοχή. Στόχος αυτής της επίθεσης, σε όλες τις διαμορφώσεις της, είναι η αύξηση του αποικιακού ελέγχου, ιδίως με την εκκένωση και την καταστροφή σπιτιών, αλλά και με τη σκόπιμη και συστηματική δολοφονία όσων αντιστέκονται – οι Ισραηλινοί το αποκαλούν αυτό «κούρεμα του γκαζόν».

Όταν τα μέσα ενημέρωσης μιλούν για την κατάσταση αυτή –και αυτό δεν συμβαίνει συχνά– οι Παλαιστίνιοι παρουσιάζονται συχνά ως ιδιαίτερα παθητικοί. Είναι αλήθεια ότι επιφανειακά η ασυμμετρία των μέσων δίνει αυτή την εντύπωση. Αλλά η παλαιστινιακή αντίσταση είναι πολύ ζωντανή και δραστήρια – ένοπλη αντίσταση, ειρηνική αντίσταση και νόμιμη αντίσταση. Ωστόσο, μια από τις σημαντικές πτυχές της ισραηλινής αποικιοκρατίας είναι ο κατακερματισμός της παλαιστινιακής κοινωνίας: εδαφικός κατακερματισμός χωρίς γεωγραφική συνέχεια, διοικητικός κατακερματισμός και πολιτικός κατακερματισμός. Αυτό σημαίνει ότι, εκ των πραγμάτων, κάθε ομάδα Παλαιστινίων δεν αντιμετωπίζει τις ίδιες δυσκολίες ή τις ίδιες ευκαιρίες αντίδρασης και συμπαράστασης.

Η παλαιστινιακή κοινωνία των πολιτών

Οι Παλαιστίνιοι δεν έμειναν απαθείς. Στη διεθνή σκηνή, αυτή η αντίσταση έχει οδηγήσει σε σημαντικές συμβολικές νίκες: καταδίκη αυτού που στην ουσία είναι γενοκτονία και καταδίκη της κατοχής και του απαρτχάιντ από το Διεθνές Δικαστήριο, αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους με καθεστώς παρατηρητή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.

Ειδικότερα, η παρουσία αυτή επέτρεψε να συμπεριληφθούν κυρώσεις κατά του Ισραήλ στο πιο πρόσφατο ψήφισμα της συνέλευσης αυτής. Η παλαιστινιακή κοινωνία των πολιτών εκπροσωπείται επίσης από την εκστρατεία Μποϊκοτάζ, Αποεπένδυσης και Κυρώσεων (BDS) με έδρα τη Ραμάλα, η οποία συνεχίζει τον αγώνα για την απονομιμοποίηση του κράτους του Ισραήλ, του εποικισμού και του απαρτχάιντ. Ταυτόχρονα πολιτική, ιδεολογική και οικονομική, η εκστρατεία αυτή έχει σημειώσει μια σειρά από νίκες: αποεπένδυση της AXA, απόσυρση της PUMA και πολλά μποϊκοτάζ εκδηλώσεων.

Οργανωμένη από την Παλαιστίνη, η εκστρατεία BDS είναι το πιο απλό βήμα για όσους επιθυμούν να υποστηρίξουν τους Παλαιστίνιους εκτός Παλαιστίνης. Η ηγεσία της εκστρατείας BDS ασκεί μεγαλύτερη πίεση, ιδίως σε τράπεζες όπως η BNP, επειδή θεωρεί ότι η ισραηλινή οικονομία βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης και ότι η μαζική αποεπένδυση από τις τράπεζες θα μπορούσε να την ωθήσει ακόμη περισσότερο στην άβυσσο.

Η Παλαιστινιακή Αρχή

Η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) βρέθηκε σε ακόμη πιο δυσάρεστη κατάσταση από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, όταν η σφαγή και η λησμονιά των Παλαιστινίων γινόταν χωρίς πολλή φασαρία. Κατηγορούμενη τακτικά –και δικαίως– για προδοσία και ότι είναι υποχείριο του ισραηλινού στρατού, η ΠΑ ουσιαστικά ελέγχει μερικές πόλεις στη Δυτική Όχθη και προφανώς την πολιτική της αντίστασης στα διεθνή όργανα. Η ΠΑ βρίσκεται σε δύσκολη θέση, διότι δεν μπορεί να συνεχίσει την άμεση υποστήριξή της στην επίθεση στη Τζενίν, το Τούλκαρεμ κ.ο.κ. και ταυτόχρονα να αφήσει τον έλεγχο στα ριζοσπαστικά στοιχεία. Το γεγονός ότι η ΠΑ δεν διαπραγματεύεται την απελευθέρωση του Μαρουάν Μπαργούτι συνδέεται με το γεγονός ότι αυτός θα αναλάμβανε de facto την ηγεσία της και θα γίνονταν εκκαθαρίσεις στα ανώτερα κλιμάκια.

Το ΠΑ έχει πολλά να διακινδυνεύσει για να παραμείνει στην εξουσία. Υπάρχουν δύο εκατομμύρια άνθρωποι στη Δυτική Όχθη και 250.000 άνθρωποι που εργάζονται για την ΠΑ, οι μισοί από αυτούς στις δυνάμεις ασφαλείας. Οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται στη ζώνη Α – Ραμάλα, Ιεριχώ και ούτω καθεξής, οι οποίες είναι σχετικά άθικτες προς το παρόν. Ακόμη και περιοχές κοντά στη Ραμάλα, όπως η Χουουάρα, γίνονται στόχος εποίκων. Η ισραηλινή επίθεση επικεντρώνεται κυρίως στους φτωχούς προσφυγικούς καταυλισμούς όπου υπάρχουν αυτόνομες ένοπλες ομάδες. Επί τόπου, η ΠΑ δρα ως αστυνομική δύναμη, όχι μόνο για τις συνηθισμένες διαδηλώσεις, αλλά κυρίως για τις ένοπλες ομάδες στη Δυτική Όχθη, οι περισσότερες από τις οποίες προέρχονται από αυτούς τους προσφυγικούς καταυλισμούς. Επομένως, φαίνεται δύσκολο σε αυτό το στάδιο να θεωρηθεί η ΠΑ ως μέρος της αντίστασης.^[1]

Στη Δυτική Όχθη

Ωστόσο, το Ισραήλ έχει ξεκινήσει μια άνευ προηγουμένου επίθεση στη Δυτική Όχθη, χωρίς αμφιβολία κρίνοντας ότι σε αυτό το στάδιο έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη της Δύσης και ότι οι περισσότερες κατασχέσεις γης μπορούν να συμπεριληφθούν στο «ισοζύγιο της Γάζας», δηλαδή στο πλαίσιο της γενικής επίθεσης κατά της «τρομοκρατίας» και της Χαμάς. Προς το παρόν, οι έποικοι και ο ισραηλινός στρατός εξακολουθούν να κάνουν τα εύκολα, σκοτώνοντας διαδηλωτές και παιδιά και καταστρέφοντας κτίρια. Αλλά η οργανωμένη παλαιστινιακή στρατιωτική αντίσταση είναι πιο σημαντική και, όπως ήδη αναφέρθηκε, ακόμη και η Παλαιστινιακή Αρχή δυσκολεύεται πολύ να ελέγξει τις διαθέσεις των ομάδων γύρω από την Ισλαμική Τζιχάντ ή τη Χαμάς και ακόμη και μέσα στις δικές της τάξεις, όπως οι Μάρτυρες του Αλ-Άκσα ή άλλες πιο ριζοσπαστικές ομάδες, όπως το Άντρο των Λιονταριών^[2].

Η εμφάνιση νέων παλαιστινιακών ένοπλων ομάδων δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Τέτοιες ομάδες σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης και της δεύτερης Ιντιφάντα ή κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε περιόδου κλιμακούμενης καταπίεσης ή περιορισμού των παλαιστινιακών δικαιωμάτων υπό ισραηλινή κατοχή.

Μετά το 2021, ιδίως στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, αναδύθηκε μια νέα γενιά παλαιστινιακών ένοπλων ομάδων με διαφορετικές στρατηγικές, τακτικές και στόχους, ως απάντηση στις κατασταλτικές ισραηλινές πολιτικές, τις αυξημένες βίαιες επιδρομές, τη συνέχιση του εποικισμού και την απουσία πολιτικής διεξόδου.^[3]

Η Γάζα

Η Γάζα υπήρξε ανέκαθεν εστία αντίστασης. Η απόσυρση των εποικισμών το 2005 οφείλεται κυρίως στο απαγορευτικό κόστος επιτήρησης και προστασίας τους – αλλά και για να επικεντρωθεί η προσοχή στη Δυτική Όχθη. Είναι επίσης το μέρος όπου η Παλαιστινιακή Αρχή είχε τη μικρότερη επιρροή και εξαφανίστηκε εντελώς μετά τους πολέμους μεταξύ των ομάδων το 2007, μετά την επιθυμία της Φατάχ να ανατρέψει το αποτέλεσμα των εκλογών.

Μετά τον αποκλεισμό της Γάζας, το κύριο πολιτικό κόμμα που οργανώνει τη ζωή εκεί είναι η Χαμάς, η οποία διαθέτει και στρατιωτική πτέρυγα. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι κάτοικοι της Γάζας έχουν οργανώσει διαδηλώσεις κατά του εποικισμού και του διαχωριστικού τείχους. Αρκετές διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν πέρυσι. Αλλά από τον Οκτώβριο, η αντίσταση είναι κυρίως στρατιωτική. Μαχητές από διάφορες ένοπλες ομάδες συνεχίζουν να επιχειρούν εναντίον των ισραηλινών δυνάμεων. Οι κύριες δυνάμεις είναι οι ένοπλες ομάδες της Χαμάς (Αλ-Κάσσαμ), της Ισλαμικής Τζιχάντ (Αλ-Κουντς), του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP) και επίσης της Φατάχ (Ταξιαρχία Μαρτύρων του Αλ-Άκσα).

Αυτές οι ένοπλες ομάδες επιχειρούν τακτικά εναντίον των δυνάμεων που βρίσκονται επί τόπου. Αυτό φαίνεται σε βίντεο μαχητών στα οποία οι στόχοι υποδεικνύονται με κόκκινα τρίγωνα. Αυτές οι ένοπλες ομάδες αναφέρουν επιτυχίες εναντίον αρκετών χιλιάδων οχημάτων – τεθωρακισμένα, μπουλντόζες και οχήματα μεταφοράς στρατευμάτων. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι από την έναρξη των χερσαίων επιχειρήσεων στη Γάζα στις 27 Οκτωβρίου 2023, 346 Ισραηλινοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί και περισσότεροι από 2.300 έχουν τραυματιστεί.^[4] Δεδομένης της συχνότητας των επιθέσεων που τεκμηριώνουν τα βίντεο, φαίνεται ότι ο αριθμός αυτός είναι πολύ υποτιμημένος – πιθανότατα παραλείποντας τις απώλειες των μισθοφορικών ομάδων που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή.^[5]

Επιπλέον, παρά την καταστροφή και τον έλεγχο αρκετών περιοχών στη Γάζα, δεκάδες ρουκέτες εκτοξεύτηκαν προς τα βόρεια (Ασκελόν) και προς το Νάκαμπ (Μπέερ Σεβά). Περισσότερο από τη στρατιωτική αποτελεσματικότητα, αυτές οι επιθέσεις με ρουκέτες καταδεικνύουν σαφώς τον ανεπαρκή έλεγχο που ασκεί ο ισραηλινός στρατός στις ένοπλες ομάδες. Είναι σαφές ότι είναι ευκολότερο να καταστρέφουν κτίρια και να βάλλουν εναντίον προσφυγικών καταυλισμών. Ωστόσο, ο ισραηλινός στρατός συνεχίζει την προπαγάνδα του για τις ανθρώπινες ασπίδες για να δικαιολογήσει τις σφαγές που κάνει, όπως αυτή στον προσφυγικό καταυλισμό του Νουσεϊράτ, όπου ο βομβαρδισμός για να σκοτώσει έναν από τους ηγέτες της Χαμάς είχε ως αποτέλεσμα 90 νεκρούς. Ως συνήθως, κάθε κατηγορία είναι μια ομολογία: δεν υπάρχει καμία απόδειξη για τη χρήση ανθρώπινων ασπίδων από τη Χαμάς και άλλες ομάδες, αν και αυτό έχει τεκμηριωθεί εξαιρετικά καλά για την ισραηλινή πλευρά. Εν πάση περιπτώσει, η απόδειξη αυτή θα ήταν άσκοπη, δεδομένης του μαζικού και χωρίς διακρίσεις χαρακτήρα των ισραηλινών βομβαρδισμών.

Ποιες είναι οι προοπτικές;

Το κύριο αίτημα είναι η κατάπαυση του πυρός. Η αλήθεια είναι ότι οι κύριες αντιστασιακές παρατάξεις στη Γάζα (Χαμάς και Ισλαμική Τζιχάντ) έχουν δηλώσει ότι θα δεχθούν οποιαδήποτε ρύθμιση για τη διακυβέρνηση της Λωρίδας της Γάζας μετά το τέλος του πολέμου, υπό την προϋπόθεση ότι η ρύθμιση αυτή θα είναι παλαιστινιακή και δεν θα επιβληθεί από το Ισραήλ.^[6]

Η Παλαιστινιακή Αρχή συμφώνησε επίσης να διαδραματίσει ρόλο στη διαχείριση της Λωρίδας της Γάζας, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποκατασταθεί η πολιτική ενότητα με τη Δυτική Όχθη. Η ισραηλινή κυβέρνηση είναι η μόνη που έχει απορρίψει όλες τις προτάσεις για την «επόμενη μέρα» και δεν έχει καν προσδιορίσει ένα σαφές σχέδιο για την ημέρα αυτή, επειδή απορρίπτει την ίδια την ύπαρξη της Χαμάς και κάθε ρόλο της Παλαιστινιακής Αρχής και αρνείται να συμπεριλάβει οποιαδήποτε πολιτική λύση που να εγγυάται έστω και ένα μέρος των εθνικών δικαιωμάτων των Παλαιστινίων.

Η Χαμάς και οι άλλες παρατάξεις της αντίστασης έχουν ζητήσει τον τερματισμό της επίθεσης κατά της Γάζας από την πρώτη μέρα, αλλά πάντα προσέκρουαν στην άρνηση και την αδιαλλαξία του Ισραήλ. Όπως είδαμε, η επιθυμία του Ισραήλ να εξαλείψει τη Χαμάς δεν είναι τίποτα περισσότερο από προπαγάνδα. Διότι ακόμη και αν η Χαμάς εξαφανιζόταν, νέες ένοπλες παλαιστινιακές ομάδες θα συνέχιζαν να εμφανίζονται για να πολεμήσουν κατά της ισραηλινής κατοχής, με μια αυξανόμενη συναίνεση μεταξύ των ομάδων δικαιωμάτων που θεωρούν το ισραηλινό καθεστώς ως απαρτχάιντ. Επιπλέον, η βία που απαιτείται για μια στρατιωτική επιχείρηση για την εξάρθρωση ή την αποδυνάμωση της Χαμάς θα μπορούσε να αποδειχθεί αυτοκαταστροφική, γεννώντας νέες μορφές ένοπλης αντίστασης και τη δημιουργία νέων παλαιστινιακών ομάδων.

Πράγματι, η προσέγγιση του Ισραήλ για την επίλυση των προβλημάτων ασφαλείας του δεν περιλαμβάνει μια πολιτική λύση, χωρίς την οποία καμία στρατιωτική λύση δεν μπορεί να παράγει μόνιμα αποτελέσματα. Και τουλάχιστον στη Γάζα, οι ένοπλες ομάδες είναι παραδόξως η δύναμη που αποτρέπει περισσότερο τις σφαγές.^[7]

Η παλαιστινιακή αντίσταση και αντοχή καταδεικνύουν το αδιέξοδο της στρατιωτικής τακτικής του Ισραήλ. Ο συνεχιζόμενος πόλεμος αποικιοποίησης έχει περισσότερο να κάνει με μια ορμητική βιασύνη παρά με μια πολιτική λύση. Βάζοντας φωτιά στα πάντα, το Ισραήλ ελπίζει ότι, με τον καιρό, τα εδαφικά του κέρδη στη Γάζα, την Ιερουσαλήμ, τη Δυτική Όχθη και, γιατί όχι, τον Λίβανο, θα γίνουν «μόνιμα». Σε ό,τι αφορά τη Γάζα, η ολοκληρωτική εξόντωση δεν είναι μάλλον δυνατή (αν και οι Ισραηλινοί ηγέτες προφανώς το επιθυμούν)∙ το Ισραήλ θα αρκούνταν σε ένα μόνιμο πεδίο με σκηνές πληρωμένες από τον ΟΗΕ, περιτριγυρισμένες από συρματοπλέγματα, διαδρόμους και ρυθμιστικές ζώνες^[8]. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση των εχθροπραξιών πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνουν την αποχώρηση των Ισραηλινών από ολόκληρη τη Γάζα.

Ωστόσο, η ένοπλη αντίσταση δεν θα είναι αρκετή για να εξασφαλίσει την αποχώρηση χωρίς κίνμημα από το εξωτερικό, είτε πρόκειται για εκστρατείες μποϊκοτάζ είτε για άμεση πίεση μέσω κινητοποιήσεων (τα δύο δεν αποκλείουν το ένα το άλλο). «Για να λειτουργήσει η μη βία, ο αντίπαλός σας πρέπει να έχει συνείδηση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν καμία», είπε ο Στόουκλι Καρμάικλ. Το ίδιο ισχύει και για το Ισραήλ.

Μετάφραση: elaliberta.gr

Édouard Soulier, « La Résistance palestinienne en Palestine », L’Anticapitaliste, 16 Νοεμβρίου 2024, https://lanticapitaliste.org/actualite/international/la-resistance-palestinienne-en-palestine.

Édouard Soulier, “Palestine: The Resistance”, International Viewpoint, 16 Νοεμβρίου 2024, https://internationalviewpoint.org/spip.php?article8742.

Σημειώσεις

^[1] Emad Moussa, “Israel-PA security coordination: Protection for whom?”, The New Arab, 14 Οκτωβρίου 2021, https://www.newarab.com/analysis/israel-pa-security-coordination-protection-whom.

^[2] Antoine Garrault, « Résistance populaire, soutien international et répression coloniale en Cisjordanie », Yaani, 12 Ιουνίου 2024, https://www.yaani.fr/post/r%C3%A9sistance-populaire-soutien-international-et-r%C3%A9pression-coloniale-en-cisjordanie.

^[3] Jessica Buxbaum, “Amid Gaza’s devastation, Israel wages another war in the West Bank”, The New Arab, 2 Νοεμβρίου 2023, https://www.newarab.com/analysis/amid-gaza-devastation-israels-other-war-west-bank· Sally Ibrahim, “A new generation of Palestinians is emerging to resist Israel”, The New Arab, 6 Οκτωβρίου 2022, https://www.newarab.com/analysis/new-generation-palestinians-emerges-resist-israel· Mat Nashed How, “Israel’s raids on Jenin only fuel Palestinian resistance”, Al Jazeera, 2 Ιουνίου 2024, https://www.aljazeera.com/features/2024/6/2/israels-violent-raids-on-jenin-only-fuel-palestinian-resistance· και Mariam Barghouti, “How growing Israeli violence in the West Bank is fuelling Palestinian resistance”, The New Arab, 12 Αυγούστου 2024, https://www.newarab.com/analysis/how-israels-war-west-bank-fuels-palestinian-resistance.

^[4] Swords of Iron: IDF Casualties, https://www.gov.il/.

^[5] “Palestinian resistance movements fight back against Israeli occupation in Gaza”, Daily News Egypt, 22 Μαΐου 2024, https://www.dailynewsegypt.com/2024/05/22/palestinian-resistance-movements-fight-back-against-israeli-occupation-in-gaza/.

^[6] Dario Sabaghi, “Why dismantling Hamas won’t end Palestinian armed resistance” The New Arab, 18 Οκτωβρίου 2023, https://www.newarab.com/analysis/why-dismantling-hamas-wont-end-palestinian-armed-resistance.

^[7] Sébastian Seibt, “Israeli army in urgent need of troops amid rising casualties in Gaza”, France24, 19 Ιουνίου 2024, https://www.france24.com/en/middle-east/20240619-israeli-army-urgent-need-troops-amid-rising-casualties-in-gaza.

^[8] Όπως πρότεινε ξεκάθαρα ο Ντάνι Αγιαλόν στις 13 Οκτωβρίου σε συνέντευξή του στο Al Jazeera [“Palestinians in Gaza can go to ‘tent cities’: Former Israeli minister”, Al Jazeera, 15 Οκτωβρίου 2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/10/15/palestinians-in-gaza-can-go-to-tent-cities-former-israeli-minister].