26/11, Πανεργατική απεργία. Φωτό: Στέλιος Μιχαηλίδης
Έκθεση Πισσαρίδη: Εγκλήματα σε βάρος της Δημόσιας Υγείας
Σωτήρης Κοντογιάννης
Το σύστημα Υγείας στην Ελλάδα νοσεί. Αυτό είναι το συμπέρασμα της διαβόητης “επιτροπής Πισσαρίδη”, της επιτροπής των “σοφών” στους οποίους ανέθεσε η κυβέρνηση να μελετήσει τα κακώς κείμενα της ελληνικής οικονομίας και να προτείνει λύσεις. Όχι το πρόβλημα του συστήματος Υγείας δεν είναι οι 100 και πλέον νεκροί καθημερινά από τον κορονοίό. Ούτε οι ανύπαρκτες ΜΕΘ. Ούτε οι τρομαχτικές ελλείψεις προσωπικού στα νοσοκομεία. Όχι αυτά απασχολούν τους διακεκριμένους “σοφούς” μόνο περιφερειακά – για το θεαθήναι. Το βασικό πρόβλημα του συστήματος Υγείας, σύμφωνα με το πόρισμα της επιτροπής που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα, είναι ότι δεν προσφέρει, όσα θα μπορούσε να προσφέρει, στην κερδοφορία και την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα Υγείας -της φαρμακοβιομηχανίας και των ιδιωτικών κλινικών.
Τα μνημόνια χτύπησαν άγρια όχι μόνο το δημόσιο σύστημα Υγείας αλλά και συνολικά την πρόσβαση του πληθυσμού στην ιατρική φροντίδα. “Η συνολική δαπάνη (δημόσια και ιδιωτική)”, γράφει η επιτροπή, “στο 7,7% του ΑΕΠ, έναντι 9,9% κατά μέσο όρο στην ΕΕ... Η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη Υγείας στην Ελλάδα υποχώρησε κατά 43,9% μεταξύ 2009 και 2018”. “Σύμφωνα με τα στοιχεία της αξιολόγησης συστημάτων Υγείας 35 χωρών... η Ελλάδα το 2018 κατείχε την 29η θέση”. Μόνο η Λετονία, η Βουλγαρία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Αλβανία -οι χώρες που γνώρισαν τις “θεραπείες σοκ” μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, δηλαδή- βρίσκονται κάτω από την Ελλάδα.
Φαρμακοβιομηχανία
Η επιτροπή δεν έχει καμιά δυσκολία να τα παραδεχτεί όλα αυτά. Και να τα προσπεράσει. Η αμέσως επόμενη παράγραφος στην έκθεση ασχολείται με την “καημένη” την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία -που στενάζει κάτω από το άδικο και αντιαναπτυξιακό σύστημα των “υποχρεωτικών επιστροφών” (clawback και rebate). Οι “θεραπείες” που προτείνει θα μπορούσαν να έχουν υπαγορευθεί κατευθείαν από τον Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) και τις άλλες επιχειρηματικές ενώσεις.
Rebate σημαίνει “έκπτωση” - έκπτωση στις τιμές που χρεώνουν οι φαρμακευτικές εταιρίες. Ο ΣΦΕΕ, προφανώς, τη μισεί. To clawback είναι ένας μηχανισμός που έχει σαν στόχο να προστατεύει τον ΕΟΠΥΥ από την αρπακτικότητα των φαρμακευτικών εταιριών. Ο μηχανισμός “φορολογεί” τις εταιρίες για τα κέρδη που αποκομίζουν από την υπερσυνταγογράφηση των φαρμάκων τους. Ο στόχος του είναι να “τιμωρεί” τις εταιρίες που -όπως φάνηκε από το σκάνδαλο της Novartis- προσφέρουν διαφόρων ειδών “κίνητρα” στους γιατρούς για να προωθούν τα προϊόντα τους. Ο μηχανισμός είναι φυσικά γραφειοκρατικός: η κυβέρνηση θέτει ένα ετήσιο όριο εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης (σήμερα βρίσκεται λίγο κάτω από τα 2 δις) και επιβάλλει στις εταιρίες “πρόστιμα” (επιστροφές) όταν οι ετήσιες δαπάνες του ΕΟΠΥΥ το ξεπερνάνε. Και επειδή είναι γραφειοκρατικός δεν μπορεί να προστατεύσει το δημόσιο (και τους ασθενείς) από την προώθηση, πχ νέων “μοντέρνων” και ακριβών σκευασμάτων στη θέση των γνωστών παλιών φαρμάκων που αφήνουν μεγαλύτερα κέρδη στις εταιρίες. Παρόλα αυτά ο ΣΦΕΕ και οι εταιρίες δεν έχουν σταματήσει ούτε ένα λεπτό να παλεύουν για την κατάργησή και του rebate και του clawback.
Τι έχει να πει η επιτροπή των “σοφών” για όλα αυτά; Μα ότι λένε και οι εταιρίες: “Με το ισχύον σύστημα υπάρχουν μεγάλες στρεβλώσεις στα κίνητρα... δεν υπάρχει πίεση για εξορθολογισμό... ενώ αποθαρρύνονται οι νέες θεραπείες που τείνουν να είναι ακριβότερες αλλά περισσότερο αποτελεσματικές...”. Χωρίς κανένα ίχνος ντροπής η παράγραφος παραπέμπει κατευθείαν σε μια κοινή μελέτη του ΙΟΒΕ και (ποιου άλλου) του ίδιου του ΣΦΕΕ. Στο κομμάτι των προτάσεων η επιτροπή προωθεί μια μεταρρύθμιση που στην ουσία θα ξεδοντιάσει ολοκληρωτικά τους μηχανισμούς και θα επιτρέψει στις εταιρίες να επιστρέψουν στις αγαπημένες τους πρακτικές αλά Novartis.
Οι προτάσεις της επιτροπής για τα δημόσια νοσοκομεία κινούνται στον ίδιο άξονα: αντηχούν τις προτάσεις των ιδιωτών κλινικαρχών. Η φρασεολογία εδώ είναι πολύ πιο καλυμμένη -η κρίση του Covid 19 έχει κάνει τις ανοιχτές επιθέσεις στα δημόσια νοσοκομεία δύσκολες. Αλλά οι “σοφοί” έχουν βάλει τα δυνατά τους.
Τι χρειάζονται τα δημόσια νοσοκομεία; Γιατρούς; Νοσηλευτές, ΜΕΘ; Λάθος. Τίποτα απ' όλα αυτά. Χρειάζονται αξιολόγηση, “ενίσχυση του συστήματος παρακολούθησης”. Χρειάζονται εξορθολογισμό των δαπανών -να μην πετάνε τα λεφτά σε μάσκες και όλα τα άλλα άχρηστα αντικείμενα που ζητάει το ιατρικό προσωπικό, αλλά στους “σημαντικούς” τομείς που θα επιλέγουν οι μάνατζερ. Που φυσικά θα πρέπει να έχουν πολύ μεγαλύτερη αυτονομία από ότι έχουν σήμερα: “Αύξηση της διοικητικής και οικονομικής αυτονομίας των δημοσίων νοσοκομείων”. Όσο για τη σχέση τους με τον ΕΟΠΥΥ, θα πρέπει να είναι η ίδια που έχουν και οι ιδιωτικές κλινικές: “Διασύνδεση με τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας μέσω προγραμματικών συμβάσεων”. Προσφορά, επιλογή μειοδότη, υπογραφή σύμβασης, όπως γίνεται σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο.
Και φυσικά “ανάπτυξη της συνεργασίας δημοσίου και ιδιωτικού τομέα Υγείας όπως με συμβάσεις με ιδιωτικές κλινικές, συμβάσεις διαχείρισης ή μίσθωσης εξοπλισμού ή συμβάσεις εκχώρησης”. Το τι σημαίνουν όλα αυτά το βλέπουμε σήμερα ζωντανά με την “επίταξη” των ιδιωτικών κλινικών. Την προκλητική και σκανδαλώδη επιδότηση, δηλαδή, χρεοκοπημένων ημετέρων, στο όνομα της προστασίας της δημόσιας Υγείας.
