Εισαγωγικό σημείωμα

Το άρθρο «Για την έξοδο από το ευρώ και την αντικαπιταλιστική αποδέσμευση από την ΕΕ» γράφτηκε τον Δεκέμβριο του 2011. Από τότε, μια σειρά κοσμοϊστορικών γεγονότων που συνέβησαν στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, έχουν δικαιώσει από πολλές απόψεις την βασική θέση του άρθρου, ότι η έξοδος από το ευρώ και η αντικαπιταλιστική αποδέσμευση από την ΕΕ αποτελούν κομβικά σημεία ενός σύγχρονου αντικαπιταλιστικού μεταβατικού προγράμματος. Σήμερα, πέντε χρόνια μετά, έχει γίνει πολύ πιο εμφανής ο ρόλος της ΕΕ ως συλλογικού οργανωτή των συμφερόντων των ευρωπαϊκών αρχουσών τάξεων και επιβολής των κανόνων του νεοφιλελευθερισμού. Ένας ρόλος ο οποίος προϋποθέτει την πειθάρχηση των εθνικών καπιταλισμών σε ένα ηγεμονικό οικονομικοπολιτικό σχέδιο αποκατάστασης της κερδοφορίας του ευρωπαϊκού κεφαλαίου καθώς και την συνεχώς αυξανόμενη δυνατότητα του μηχανισμού της ΕΕ να αποστασιοποιείται από τους επιμέρους ανταγωνισμούς και τα ιδιαίτερα συμφέροντα μερίδων των εθνικών κεφαλαίων, υπέρ εκείνων των κεφαλαίων τα οποία μπορούν να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό τόσο εντός της ΕΕ όσο και -διά μέσου αυτής- στη παγκόσμια αγορά.

Το άρθρο μεταφράστηκε στα αγγλικά (Europe Solidaire Sans Frontières και International Viewpoint), στα γαλλικά (Europe Solidaire Sans Frontières και Socialismo o Barbarie), στα ισπανικά (Socialismo o Barbarie) και στα κροατικά (Radnička borba).

4 Ιουλίου 2016

Ζέττα Μελαμπιανάκη

Κώστας Κούσιαντας

Παντελής Αυθίνος

Για την έξοδο από το ευρώ και την αντικαπιταλιστική αποδέσμευση από την ΕΕ

Από την στιγμή που ο ελληνικός καπιταλισμός μπήκε στην δίνη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και ιδιαίτερα από το χρονικό σημείο που ξέσπασε η κρίση χρέους στην Ελλάδα, το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρώ αναδείχτηκε σε ένα από τα πιο σημαντικά σημεία αντιπαράθεσης, ανάμεσα στις δυνάμεις της Αριστεράς και του εργατικού κινήματος που επιδιώκουν να επεξεργαστούν ριζοσπαστικές κινηματικές και πολιτικές απαντήσεις απέναντι στην κρίση του συστήματος. Ακόμα μεγαλύτερη σημασία απέκτησε αυτή η αντιπαράθεση, ανάμεσα στις δυνάμεις και τα ρεύματα που θέλουν να συγκροτήσουν μια ξεκάθαρα επαναστατική πολιτική πρόταση, η οποία θα στοχεύει στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.

Η σημασία της συζήτησης είναι μεγάλη. Η ένταξη στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη, αποτελεί μια στρατηγική επιλογή των ελλήνων καπιταλιστών. Αποτελεί τον συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο ο ελληνικός καπιταλισμός εντάσσεται στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Είναι η συγκεκριμένη διαδικασία μέσα από την οποία παίρνει μέρος στον διεθνή καπιταλιστικό ανταγωνισμό και την παγκόσμια μοιρασιά της υπεραξίας και των κερδών. Δεν είναι δυνατόν λοιπόν να υπάρξει σύγχρονο επαναστατικό πρόγραμμα, σύγχρονη επαναστατική προοπτική, που δεν θα αναλύει αυτόν τον συγκεκριμένο τρόπο ένταξης και λειτουργίας του ελληνικού καπιταλισμού στον διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό και δεν θα περιλαμβάνει μεταβατικά αιτήματα ανατροπής του. Γιατί γύρω από τέτοιες στρατηγικές επιλογές της άρχουσας τάξης συγκροτούνται κάθε φορά τα πολιτικά και κοινωνικά μπλοκ που διαχειρίζονται την κυβερνητική εξουσία και διασφαλίζουν την υποταγή και την συναίνεση της εργατικής τάξης σε αυτές τις στρατηγικές επιλογές –τους λεγόμενους εθνικούς στόχους.

Χωρίς αμφιβολία η συμμετοχή στην Ε.Ε. και την Ευρωζώνη αποτελεί την νέα «μεγάλη ιδέα» του ελληνικού καπιταλισμού, για την επίτευξη της οποίας, ιδιαίτερα τώρα μέσα στην κρίση, καλεί τις υποτελείς τάξεις της χώρας να υποστούν τις τερατώδεις θυσίες, που επιβάλλουν τα μνημόνια και τα μεσοπρόθεσμα προγράμματα.

Η συμμετοχή αυτή έδωσε μέχρι σήμερα στον ελληνικό καπιταλισμό την δυνατότητα να παίζει τον ρόλο της περιφερειακής δύναμης –του τοπικού ιμπεριαλισμού- στον χώρο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου. Η συμμετοχή στην Ε.Ε. έκανε το ελληνικό κεφάλαιο τον απαραίτητο συνεταίρο για κάθε εξόρμηση των μεγάλων ευρωπαϊκών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων αλλά και των Η.Π.Α. στην περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης την δεκαετία του 1990 (το παράδειγμα της Coca Cola που επεκτάθηκε στην Ανατολική Ευρώπη μέσω της 3Ε είναι χαρακτηριστικό). Ακόμα και σήμερα μέσα στην κρίση, η Κίνα επέλεξε τον ελληνικό καπιταλισμό σαν σημείο εισόδου της στην ευρωπαϊκή αγορά. Η υιοθέτηση του Ευρώ, όπλισε την ελληνική άρχουσα τάξη με το απαραίτητο σκληρό νόμισμα και τα φτηνά επιτόκια που χρειαζόταν, για να αποκτήσει κεφάλαια ικανά να την κάνουν συμμέτοχο στην λεηλασία των περιουσιακών στοιχείων των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ, αναδεικνύοντας την σε καθαρό εξαγωγέα κεφαλαίου σε όλη τη προηγούμενη δεκαετία.

Χωρίς την συμμετοχή στην Ε.Ε. και το Ευρώ η ελληνική άρχουσα τάξη δεν θα μπορούσε να παίζει αυτόν το ρόλο στην περιοχή. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο τούρκικος καπιταλισμός -που έχει αποκλειστεί από την συμμετοχή στην Ε.Ε.- να παίξει έναν αντίστοιχο ρόλο, κάνουν φανερό τον λόγο για τον οποίο η ελληνική άρχουσα τάξη επιμένει στην προοπτική της παραμονής στον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης με κάθε κόστος. Γιατί αν υποχρεωθεί σε αποχώρηση τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά για την ελληνική άρχουσα τάξη. Θα χάσει σε γεωπολιτική στρατηγική σημασία, θα χάσει την πρόσβαση σε σημαντικές πηγές κερδών, θα απολέσει στρατηγικές θέσεις στην αντιπαράθεση της με τον τούρκικο καπιταλισμό

Επιπλέον θα χάσει και το σημαντικότερο εργαλείο που διαθέτει στην προσπάθεια να πειθαρχήσει το προλεταριάτο. Οι θεσμοί της Ε.Ε. αποτελούν τους βασικούς διοργανωτές της νεοφιλελεύθερης επίθεσης στο επίπεδο ολόκληρης της ηπείρου και θέτουν το συνδυασμένο βάρος όλων των αρχουσών τάξεων στην υπηρεσία κάθε μίας από αυτές. Το παράδειγμα της διάλυσης της Ολυμπιακής Αεροπορίας, όπου το ελληνικό κράτος και το κεφάλαιο χρησιμοποίησαν συστηματικά το βάρος της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, περιγράφει ανάγλυφα αυτού το είδος δράσης των ευρωπαϊκών θεσμών. Αλλά και το ίδιο το Ευρώ αποτελεί ένα εργαλείο πειθάρχησης της εργατικής τάξης και διάλυσης των συνδικάτων, μέσα από την έκθεση τους στον ανταγωνισμό της αγοράς του ενιαίου νομίσματος. Οι συγκρούσεις που σημάδεψαν την ταξική πάλη στην Ελλάδα από το 2001 (ασφαλιστικό Σημίτη) μέχρι σήμερα, έχουν αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό. Την προσπάθεια της άρχουσας τάξης, να φορτώσει στην εργατική τάξη το κόστος του σκληρού νομίσματος, δηλαδή του Ευρώ. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα για αυτήν την προσπάθεια της άρχουσας τάξης, ήταν το μόνιμο αίτημα του ΣΕΒ οι αυξήσεις στις ΣΣΕ να γίνονται με βάση τον μέσο πληθωρισμό της ευρωζώνης και όχι με βάση τον πολύ μεγαλύτερο πληθωρισμό της Ελλάδας. Αίτημα που επέβαλε τελικά το 2010 με την κατάπτυστη ΕΓΣΣΕ της υποταγής στο μνημόνιο που υπόγραψε η ΓΣΕΕ.

Το χειρότερο όμως, και πιο τρομοκρατικό για την ελληνική άρχουσα τάξη, είναι ότι σήμερα, μια αποχώρηση της Ελλάδας από την Ε.Ε., θα μπορούσε να σημαίνει την αρχή της διάλυσής της. Η έξοδος από το Ευρώ μέσα σε αυτές τις συνθήκες θα πυροδοτούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις αστάθειας στην Ευρωζώνη, έξοδο από την ΕΕ και, πιθανότατα, έναρξη μιας διαδικασίας κατάρρευσης. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες το ελληνικό κεφάλαιο θα έμενε χωρίς στήριξη από τον διεθνή ιμπεριαλισμό σε όλες τις επιθετικές ενέργειες του στην περιοχή. Από τον εκβιασμό στην γειτονική Δημοκρατία της Μακεδονίας σχετικά με το συνταγματικό της όνομα, μέχρι την νέα συμμαχία με το κράτος του Ισραήλ στην ανατολική Μεσόγειο και την νέα σύγκρουση με το τούρκικο κεφάλαιο για τα πετρέλαια της περιοχής.

Αυτοί οι λόγοι εξηγούν το γιατί δεν έχει μέχρι σήμερα διαμορφωθεί στα αστικά επιτελεία μια εναλλακτική στρατηγική διαχείρισης της κρίσης, που να περιλαμβάνει την έξοδο από το Ευρώ και την επιστροφή στην δραχμή, προκειμένου να ανακτήσει ο ελληνικός καπιταλισμός εργαλεία άσκησης νομισματικής πολιτικής. Μια τέτοια στρατηγική θα στερούσε από τους έλληνες καπιταλιστές όλα τα παραπάνω πλεονεκτήματα. Μόνο μπροστά σε μια προοπτική συνολικής κατάρρευσης του Ευρώ ή μπροστά στον κίνδυνο να χάσει το ελληνικό κεφάλαιο τον έλεγχο του τραπεζικού συστήματος, τα αστικά επιτελεία θα υποχρεώνονταν, χωρίς την θέληση τους, στην αναγκαστική επιστροφή στην δραχμή.

Όμως, αν υποχρεωθεί ο ελληνικός καπιταλισμός σε έξοδο από το Ευρώ και την Ε.Ε. αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα μια τεράστια συστημική κρίση που θα συνοδευόταν οπωσδήποτε και από κρίση πολιτικής διακυβέρνησης.

Αυτή η έξοδος θα συνεπαγόταν και σημαντικά κέρδη για την εργατική τάξη, μόνο στο βαθμό που θα ήταν αποτέλεσμα της δράσης ενός εργατικού κινήματος, που παλεύει για συνολικότερες μεταβατικές ανατροπές, τέτοιες που αμφισβητούν την καπιταλιστική ιδιοκτησία και την καπιταλιστική διαχείριση της οικονομίας. Στην περίπτωσης αυτή ο συσχετισμός δυνάμεων θα μπορούσε να γείρει αποφασιστικά υπέρ της εργατικής τάξης, μέσα από την πρόκληση της πολιτικής κρίσης. Η συνείδηση των εργαζομένων θα έκανε άλματα στην κατεύθυνση της χειραφέτησης, καθώς θα έσπαγε με ένα από τα βασικά ιδεολογήματα της σύγχρονης αστικής ιδεολογικής κυριαρχίας, το ιδεολόγημα του «ευρωπαϊκού παραδείσου». Τα εργατικά κινήματα στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα απελευθερώνονταν από το βάρος του «ευρωπαϊκού μονόδρομου» καθώς θα τα ενέπνεε το παράδειγμα του κινήματος στην Ελλάδα.

Οι «ευρωπαϊστές» της ελληνικής Αριστεράς.

Συχνά διατυπώνονται από δυνάμεις της Αριστεράς μια σειρά απόλανθασμένες αντιρρήσεις στην προοπτική να περιληφθεί το αίτημα για έξοδο από το Ευρώ και την Ε.Ε. στο σύγχρονο μεταβατικό πρόγραμμα.

Α) Η πρώτη και βασικότερη αντίρρηση σχετίζεται με την (λανθασμένη) αντίληψη ότι η Ε.Ε., ως υπερεθνικός αστικός θεσμός, παίζει έναν αντικειμενικά προοδευτικό ρόλο, εφόσον αποτελεί κατά κάποιον τρόπο ξεπέρασμα του αστικού εθνικού κράτους.

Μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι η αντίληψη πως, αντίβαρο στο εθνικό κράτος αποτελούν οι υπερεθνικοί αστικοί θεσμοί, αποτελεί αστικό κοσμοπολιτισμό και όχι προλεταριακό διεθνισμό. Ο προλεταριακός διεθνισμός, έχει συμπυκνωθεί στην ιστορική του διαδρομή, σε συνθήματα όπως «προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε», «η εθνική ενότητα είναι μια παγίδα οι προλετάριοι δεν έχουνε πατρίδα», «στην ίδια μας την χώρα είναι ο εχθρός», «η ήττα της «δικής μας» κυβέρνησης σε έναν πόλεμο είναι το μικρότερο κακό», σε συνθήματα δηλαδή που σπάνε την υποταγή της εργατικής τάξης στην αστική εθνική συναίνεση και προωθούν της διεθνιστική εργατική αλληλεγγύη. Ο διεθνισμός δεν έχει να κάνει τίποτα με συνθήματα υπεράσπισης του ΟΗΕ του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και των άλλων διεθνών αστικών οργανισμών.

Την απάντηση πάντως σε αυτό το λάθος για την φύση της Ε.Ε. την δίνει ένα σημαντικό κείμενο από το 14^ο Συνέδριο της 4^ης Διεθνούς. Σύμφωνα με αυτό: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι μόνο δεν απαντάει στις κοινωνικές και διεθνείς ανάγκες των εργαζομένων, των γυναικών, της νεολαίας και των καταπιεσμένων εθνικοτήτων, αλλά αντικατοπτρίζει σε περιφερειακό επίπεδο την παγκοσμιοποίηση της καπιταλιστικής οικονομίας. Είναι ένα εργαλείο των πιο ισχυρών τομέων του μεγάλου κεφαλαίου στον διιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό και στις συνολικές επιθέσεις του ενάντια στην ευρωπαϊκή εργατική τάξη και τους λαούς του τρίτου κόσμου».

Η ανάλυση αυτή βασίζεται στις θέσεις του Λένιν σχετικά με την σημασία και τον ρόλο μιας πιθανής (στην εποχή του) ένωσης της Ευρώπης. Έγγραφε ο Λένιν το 1915 για το «σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης»: «Από την άποψη των οικονομικών όρων του ιμπεριαλισμού, δηλαδή της εξαγωγής κεφαλαίων και του μοιράσματος του κόσμου από τις “προηγμένες” και “πολιτισμένες” αποικιακές δυνάμεις, οι Ενωμένες πολιτείες της Ευρώπης μέσα σε καπιταλιστικό καθεστώς είτε είναι απραγματοποίητες είτε είναι αντιδραστικές….. ……….Φυσικά είναι δυνατές προσωρινές συμφωνίες ανάµεσα σε καπιταλιστές και ανάµεσα σε κράτη. Μ' αυτή την έννοια μπορεί να δημιουργηθούν και οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, σαν συμφωνία των ευρωπαίων καπιταλιστών ... µε ποιό σκοπό; Μόνο µε το σκοπό να πνίξουν από κοινού το σοσιαλισμό στην Ευρώπη, να περιφρουρήσουν από κοινού τις ληστεμένες αποικίες ενάντια στην Ιαπωνία και στην Αμερική, που θεωρούν τον εαυτό τους στο έπακρο αδικημένο µε τη σημερινή μοιρασιά των αποικιών και που τον τελευταίο μισό αιώνα δυνάμωσαν ασύγκριτα πιο γρήγορα απ’ ότι η καθυστερημένη μοναρχική Ευρώπη, που άρχισε να σαπίζει από τα γεράματα…………... Πέρασαν για πάντα οι καιροί που η υπόθεση της δημοκρατίας και η υπόθεση του σοσιαλισμού συνδέονταν µόνο µε την Ευρώπη.»¹

Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην ίδια την λειτουργία της Ε.Ε. για να δούμε ότι σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί ξεπέρασμα του εθνικού κράτους. Στην πραγματικότητα παραμένει πάντα μια χαλαρή ένωση ανεξάρτητων κρατών όπου τα βασικά εργαλεία για την προώθηση των αστικών πολιτικών (δικαστήρια, στρατός, αστυνομία, κρατική γραφειοκρατία, προϋπολογισμός) παραμένουν στα χέρια του εθνικού κράτους. Δεν αποτελεί καν μια ένωση με κοινό οικονομικό κύκλο, αφού η παραγωγικότητα, η ανταγωνιστικότητα, ακόμα και τα επίπεδα κλιμάκωσης της κρίσης παραμένουν ανισόμετρα κατανεμημένα. Και φυσικά δεν υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή αστική τάξη που κινείται πέρα και πάνω από τα εθνικά της κράτη.

Αυτό που ισχύει είναι ότι η Ε.Ε. αποτελεί τον συντονιστή της δράσης των εθνικών αστικών τάξεων ενάντια στις εργατικές τους τάξεις, ενάντια στου διεθνείς ανταγωνιστές τους και ενάντια σε λαούς άλλων χωρών. Μια κοινή δράση που τροφοδοτεί και τροφοδοτείται και από μια διαδικασία υπονόμευσης ακόμα και της υποτυπώδους αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας σε επίπεδο εθνικού κράτους, αφού οι σημαντικότερες αποφάσεις για την δράση των επιμέρους αστικών τάξεων παίρνονται στα συμβούλια των υπουργών στην Ε.Ε., ενώ οι θεσμοί της χρησιμοποιούνται σαν φράγμα για τις εργατικές διεκδικήσεις. Με αυτήν την έννοια, η συμμετοχή στην Ε.Ε. και το Ευρώ αποτελεί εθνική στρατηγική για το κεφάλαιο, και όχι υπερεθνική η οποία βρίσκεται σε δήθεν αντιπαράθεση με τις στρατηγικές των εθνικών λύσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελεί μια αντικειμενικά προοδευτική εξέλιξη αλλά μια αντιδραστική εξέλιξη που πρέπει να ανατραπεί, να διαλυθεί.

Και επειδή η ταξική πάλη εξακολουθεί να διεξάγεται κατ’ αρχήν σε εθνικό επίπεδο για όλους τους λόγους που αναπτύξαμε παραπάνω, και συνεπώς ανισόμετρα ανάμεσα στα διάφορα κινήματα και τις διάφορες χώρες, η διάλυση δεν μπορεί να είναι μια ταυτόχρονη διαδικασία σε ολόκληρη την Ε.Ε. Θα περάσει από τις ανατροπές σε εθνικό επίπεδο και άρα από την αποχώρηση χωρών στις οποίες η πάλη της εργατικής τάξης θα μπορέσει να ανατρέψει τις επιλογές των αρχουσών τάξεων, να υποσκάψει τα θεμέλια της λειτουργίας του εθνικού αστικού κράτους, και να δημιουργήσει κρίση στο οικοδόμημα της Ε.Ε.

Β) Διατυπώνεται επίσης η διαφωνία ότι το αίτημα για έξοδο από την Ε.Ε. δεν έχει μεταβατικά χαρακτηριστικά αφού μπορεί να υιοθετηθεί και από αστικές πολιτικές δυνάμεις.

Θεωρητικά αυτή η άποψη εκφράζει την λανθασμένη αντίληψη ότι μεταβατικά είναι τα αιτήματα που δεν υπάρχει περίπτωση να υιοθετηθούν ποτέ από μια αστική κυβέρνηση. Η λογική αυτή δεν είναι σωστή. Ένα μεταβατικό πρόγραμμα περιλαμβάνει με ενιαίο και συνδυασμένο τρόπο διαφόρων ειδών αιτήματα. Αιτήματα που στοχεύουν στην πραγματική μεταφορά πλούτου από το κεφάλαιο προς την εργασία, αιτήματα που μπορεί να είναι με έναν γενικό τρόπο ενσωματώσιμα στον καπιταλισμό, αλλά στην δοσμένη συγκυρία στρέφονται ενάντια στις κεντρικές επιλογές της άρχουσας τάξης και προκαλούν σοβαρούς τριγμούς και αποσταθεροποίηση στο σύστημα, αιτήματα που αμφισβητούν ευθέως την καπιταλιστική ιδιοκτησία και διαχείριση της οικονομίας και αιτήματα που υποσκάπτουν τα θεμέλια του αστικού κράτους. Η συνδυασμένη προώθηση τους από το εργατικό κίνημα βάζει σε κίνηση μιαν αντικαπιταλιστική δυναμική η οποία οδηγεί σε σύγκρουση τις δύο βασικές τάξεις της κοινωνίας και ανοίγει το ζήτημα της εξουσίας.

Υπάρχουν αιτήματα που μπορεί να είναι με έναν γενικό τρόπο ενσωματώσιμα στον καπιταλισμό, αλλά στην δοσμένη συγκυρία στρέφονται ενάντια στις κεντρικές επιλογές της άρχουσας τάξης και προκαλούν σοβαρούς τριγμούς και αποσταθεροποίηση στο σύστημα. Η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το κατεξοχήν μεταβατικό αίτημα την περίοδο που διανύουμε, φυσικά ενταγμένο πάντα μέσα σε ένα συνολικό αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα – γι’ αυτό μιλάμε για αντικαπιταλιστική αποδέσμευση.

Το ότι το ίδιο αίτημα μπαίνει και από τον αριστερό πατριωτισμό με διαχειριστικό τρόπο δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να μπαίνει και από τους διεθνιστές. Με τον ίδιο τρόπο και η έξοδος από το ΝΑΤΟ για τους διεθνιστές έχει την διάσταση της διεθνιστικής – αντιιμπεριαλιστικής πάλης, ενώ από το ΚΚΕ –αλλά και από τον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ- προβάλλεται κυρίως σαν προϋπόθεση για την αποτελεσματική άμυνα της Ελλάδας απέναντι στην Τουρκία.

Και φυσικά η έξοδος από τα ΝΑΤΟ μπορεί να είναι επιλογή μιας αστικής κυβέρνησης. Ας θυμηθούμε ότι ο Καραμανλής έβγαλε τον ελληνικό καπιταλισμό από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ το 1974 και ο Ντε Γκολ είχε κάνει το ίδιο για τον γαλλικό καπιταλισμό 15 χρόνια πριν. Σήμερα η Λεπέν υποστηρίζει την έξοδο της Γαλλίας από την Ε.Ε. αλλά και το ΝΑΤΟ. Αυτό δεν εμπόδισε την επαναστατική αριστερά στην Γαλλία να υποστηρίξει το ΟΧΙ στο ευρωσύνταγμα (που όμως το προπαγάνδιζε και η άκρα δεξιά) καθώς επίσης και να υποστηρίζει την έξοδο από το ΝΑΤΟ.

Γ) Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η αντίρρηση, ότι το αίτημα για την έξοδο από το Ευρώ και την Ε.Ε., λογοδοτεί στην μεταρρυθμιστική στρατηγική των ενδιάμεσων αστικών σταδίων στην πορεία προς τον σοσιαλισμό.

Όπως έχουμε ήδη τονίσει, ένα μεταβατικό πρόγραμμα μπορεί να περιέχει και προγραμματικά στοιχεία ενσωματώσιμα στον καπιταλισμό, άρα στοιχεία που μπορεί να υπάρχουν και σε ένα αριστερό ρεφορμιστικό πρόγραμμα των σταδίων.

Η διαφορά είναι ότι το μεταβατικό πρόγραμμα προωθεί αυτά τα αιτήματα συνδυασμένα με αιτήματα που υποσκάπτουν τα θεμέλια της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και του καπιταλιστικού κράτους και πάνω από όλα συνδυασμένα με το σύνθημα του εργατικού ελέγχου.

Κανένα αίτημα –ούτε το αίτημα για μονομερή παύση πληρωμών και διαγραφή του χρέους με το οποίο φυσικά συμφωνούμε- δεν λειτουργεί από μόνο του υπέρ των συμφερόντων της εργατικής τάξης, αν δεν συνοδεύεται από τον εργατικό έλεγχο που θα διασφαλίζει το ποιός (το προλεταριάτο) έχει τον έλεγχο της επιβολής των μέτρων και το ποιός (οι καπιταλιστές) υφίσταται το κόστος τους.

Με την ίδια οπτική αντιμετωπίζουμε και την διεκδίκηση για έξοδο από την Ε.Ε. Μπορούμε να την αντιληφθούμε μόνο σαν αποτέλεσμα ενός κινήματος που διεκδικεί και επιβάλλει ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα πάλης πάνω στην αστική «του» τάξη. Αρά την αντιλαμβανόμαστε σαν «αντικαπιταλιστική αποδέσμευση» αποτέλεσμα της συνολικής αντικαπιταλιστικής πάλης, και όχι σαν «απαραίτητο στάδιο» που πρέπει να προηγηθεί προκειμένου να δημιουργηθεί ευνοϊκό έδαφος για τους εργατικούς αγώνες ή σαν μια αντικειμενικά καλύτερη προοπτική για την εργατική τάξη.

Για παράδειγμα, επειδή η έξοδος από την Ε.Ε. πρέπει να αποτελέσει συνέπεια της αντικαπιταλιστικής πάλης, δεν θα δίναμε ποτέ την υποστήριξη μας σε μια κυβέρνηση που θα έβγαζε την Ελλάδα από την Ε.Ε., αλλά θα εφάρμοζε τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές για να φορτώσει το βάρος της κρίσης πάνω στους εργάτες.

Αντίθετα η πατριωτική αριστερά, για την οποία η έξοδος από την Ε.Ε. αποτελεί απαραίτητο στρατηγικό στάδιο, θα έμπαινε στον πειρασμό να δώσει την υποστήριξη της σε μια τέτοια κυβέρνηση. Η υποστήριξη που έδωσε η πατριωτική αριστερά στην κυβέρνηση Παπαδόπουλου στην Κύπρο, μόνο και μόνο γιατί ήταν ενάντια στο σχέδιο Ανάν, είναι χαρακτηριστική αυτής της στάσης. Δέσμια της θεωρίας ότι ο ελληνικός καπιταλισμός είναι υποταγμένος στο διεθνή ιμπεριαλισμό και έχει χάσει την «εθνική του ανεξαρτησία», η πατριωτική αριστερά αντιλαμβάνεται την είσοδο στην Ε.Ε. σαν δείγμα υποτέλειας της ελληνικής αστικής τάξης και όχι σαν εργαλείο που της δίνει την δυνατότητα να ασκήσει επιθετική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Αντιμετωπίζει έτσι την έξοδο από την Ε.Ε. σαν προϋπόθεση για να υπάρξουν δυνατότητες ανάπτυξης νικηφόρων εργατικών αγώνων και όχι σαν αποτέλεσμα αυτών των αγώνων. Με αυτόν τον τρόπο δίνει στην έξοδο από την Ε.Ε. την διάσταση μιας άλλης διαχείρισης που θα δημιουργήσει τις δυνατότητες για να ασκηθεί στην συνέχεια μια πολιτική στα πλαίσια του συστήματος με ποιο «φιλεργατικό» πρόσωπο.

Όμως τα ζητήματα μπαίνουν διαφορετικά: Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε κοινωνικοποίηση των τραπεζών χωρίς αποζημίωση και εργατικό έλεγχο, και να παραμείνουμε στην Ο.Ν.Ε. Δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουμε σε εργατικό έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος και η ροή του χρήματος η συναλλαγματική πολιτική και τα επιτόκια να καθορίζονται από την Ε.Κ.Τ. Δεν μπορεί να υπάρξει εργατικός έλεγχος πάνω στο νόμισμα και παραμονή στο Ευρώ. Δεν υπάρχει περίπτωση μια κυβέρνηση εργατικών κομμάτων που εφαρμόζει ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα ή μια επαναστατική εργατική κυβέρνηση των εργατικών συμβουλίων να μην αποχωρήσει από το σύμφωνο σταθερότητας, να μην έλθει σε ρήξη με την συνθήκη του Μάαστριχ και της Λισσαβόνας. Και φυσικά η ρήξη με τις βασικές συνθήκες της Ε.Ε. ισοδυναμεί με έξοδο από αυτήν.

Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι δεν μπορεί να προωθηθεί ένα πρόγραμμα απαλλοτριώσεων σε βάρος της αστικής τάξης και ένα πρόγραμμα εργατικού ελέγχου μέσα στα πλαίσια του Ευρώ και της Ε.Ε. Η προώθηση του και μόνο θα δημιουργούσε τις συνθήκες της εξόδου. Για αυτόν τον λόγο ένα σύγχρονο αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει με επιθετικό τρόπο την έξοδο από την Ο.Ν.Ε. σαν ένα αίτημα που συνοδεύει την διεκδίκηση του εργατικού ελέγχου πάνω στην οικονομία.

Δ) Σε αυτήν την περίπτωση –επιμένουν όσοι έχουν αντιρρήσεις- δεν είναι προτιμότερο να αφήσουμε να αποβάλλει η ίδια η Ε.Ε. την χώρα αντί να προβάλλουμε το σύνθημα της εξόδου;

Για ποιο λόγο όμως θα έπρεπε μια κυβέρνηση εργατικών κομμάτων που εφαρμόζει ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα ή μια επαναστατική εργατική κυβέρνηση των εργατικών συμβουλίων να ανεχτεί την ταπείνωση της αποβολής από τους ιμπεριαλιστές;

Σε μία μόνο περίπτωση: αν η έξοδος με δική της πρωτοβουλία, θα την άφηνε έκθετη στην συνείδηση των εργατικών τάξεων της υπόλοιπης Ευρώπης.

Όμως τέτοια περίπτωση δεν υπάρχει. Η Ε.Ε. βρίσκεται σε φάση ραγδαίας απονομιμοποίησης στην συνείδηση των ευρωπαϊκών εργατικών τάξεων. Η υποστήριξη προς την Ε.Ε. και το Ευρώ μειώνεται συστηματικά και οι αγώνες ενάντια στα μέτρα που επιβάλλουν οι προτεραιότητες των ευρωπαϊκών συνθηκών κλιμακώνονται σταθερά.

Μέσα σε αυτές της συνθήκες, το να αναγνωρίσει μια εργατική κυβέρνηση το δικαίωμα στους Ευρωπαίους καπιταλιστές να την αποβάλλουν, το να μην αποχωρεί με δική της πρωτοβουλία, το να νομιμοποιήσει έτσι την Ε.Ε. σαν θεσμό –διεκδικώντας μάλιστα να παραμείνει ακόμα και όταν την διώχνουν- θα ήταν πλήγμα ανεπανόρθωτο στο ηθικό του ευρωπαϊκού εργατικού κινήματος.

Στόχος: η διάλυση της Ε.Ε.

Φυσικά στόχος και του ευρωπαϊκού και του ελληνικού εργατικού κινήματος πρέπει να είναι η διάλυση της Ε.Ε. Ιδιαίτερα η σημερινή βαθιά δομική κρίση του καπιταλισμού φέρνει στην επιφάνεια και πάλι την ανικανότητα του κεφαλαίου να ενοποιήσει τους λαούς της Ευρώπης και καταλύει την ρεφορμιστική αυταπάτη ότι οι ευρωπαϊκοί καπιταλισμοί μπορούν να ξεπεράσουν τους ανταγωνισμούς τους και να ενοποιήσουν ειρηνικά την ευρωπαϊκή ήπειρο. Επιβεβαιώνει την θέση του επαναστατικού μαρξισμού ότι η ενοποίηση της Ευρώπης μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνο μέσα από την σοσιαλιστική επανάσταση που θα διαλύσει την Ε.Ε. όπως θα διαλύσει και το αστικό κράτος.

Γι’ αυτό το στρατηγικό σύνθημα για την Ευρώπη είναι το «Όχι στην Ευρώπη του κεφαλαίου, του πολέμου, του ρατσισμού και της καταστολής, ναι στην Ευρώπη της εργατικής τάξης και των κοινωνικών κινημάτων», είναι το σύνθημα για τις «Ενωμένες Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης».

Η υλοποίηση αυτού του συνθήματος δεν μπορεί να περάσει μέσα από την μεταρρύθμιση της Ε.Ε., αλλά μέσα από την διάλυση της και την οικοδόμηση μιας νέας ένωσης, βασισμένης σε αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς που θα προκύψουν μέσα από την πάλη ενάντια στα νεοφιλελεύθερα προγράμματα που προωθεί η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη.

Προβάλουμε αποφασιστικά την στρατηγική ανάγκη της ανάπτυξης στενών οργανικών δεσμών ανάμεσα στα εργατικά και κοινωνικά κινήματα της Ευρώπης, αφού καμία ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού δεν μπορεί να επιβιώσει ακόμα και σε χώρες έξω από την Ε.Ε. χωρίς να επεκταθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ξέρουμε ότι καμία επαναστατική διαδικασία δεν θα μπορέσει να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να επεκταθεί και στην υπόλοιπη ήπειρο.

Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να εξειδικεύσουμε τα πρακτικά βήματα που οδηγούν στην διάλυση της Ε.Ε.

Επειδή το βασικό εργαλείο των καπιταλιστών για την προώθηση των επιθέσεων σε βάρος της εργατικής τάξης είναι το εθνικό κράτος και η ταξική πάλη εξελίσσεται ανισόμετρα και κυρίως σε εθνικό επίπεδο, ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα θα πρέπει να συγκεκριμενοποιεί σε εθνικό επίπεδο ποια είναι τα αιτήματα που προωθούν την διάλυση της Ε.Ε.

Και επειδή η Ε.Ε. δεν είναι ενιαίο κράτος αλλά ένωση κρατών, ο τρόπος που διαλύεται μια ένωση είναι με την αποχώρηση των μελών της.

Το αίτημα της απειθαρχίας και της ρήξης με την Ε.Ε. και της αντικαπιταλιστικής αποδέσμευσης από αυτήν, με ταυτόχρονη απεύθυνση στα ευρωπαϊκά κινήματα για κοινή δράση με στόχο τη διάλυση της Ε.Ε. είναι η εξειδίκευση στην σημερινή συγκυρία, στην Ελλάδα.

Είναι όμως καιρός για την Αριστερά στην Ελλάδα να το τοποθετήσει το αίτημα αυτό στην σωστή του βάση. Όχι σαν ένα απαραίτητο στάδιο για να απαλλαγεί ο ελληνικός καπιταλισμός από την δήθεν «εξάρτηση του», να προωθηθεί η καπιταλιστική ανάπτυξη και να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για εργατικές διεκδικήσεις, αλλά σαν το λογικό αποτέλεσμα της πάλης για την αντικαπιταλιστική ανατροπή και τον εργατικό έλεγχο πάνω στην οικονομία και την κοινωνία.

Πρώτη δημοσίευση: Αφορμή, 12 Δεκεμβρίου 2011.

Kostas Kousiantas

Pantelis Afthinos

Zeta Melampianaki

The Greek left and the question of the European Union. On the exit from the Euro and anticapitalist disengagement from the EU

Since Greek capitalism has entered the whirlwind of the global financial crisis and particularly from the point that the debt crisis in Greece broke out, the questions of the European Union (EU) and the Euro have emerged as some of the most important debates among the forces of the Left and the working class movement who attempt to shape radical political and movement responses to the crisis of the system. This debate has gained an even bigger importance among those political currents and forces that want to forge a clear revolutionary political proposal targeting the socialist transformation of the society.

This is a very important discussion. Membership of the EU and the Eurozone constitutes a strategic choice of the Greek capitalists. It is the concrete way that Greek capitalism is integrated in the global imperialist chain. It is the concrete process through which the Greek capitalism is taking part in the international capitalist competition and the global sharing of the surplus values and the profits. Therefore, it cannot exist a contemporary revolutionary program and an actual revolutionary perspective without analyzing this particular way of participation and function of the Greek capitalism in the international capitalist division of labour and without including the demand of overthrowing this participation. Because it is exactly on these strategic choices of the ruling class that the political and social blocks of power who take over the governmental offices are forged and it is exactly on these choices –the so-called “national objectives”– that they try to gain the allegiance and the consensus of the working class.

Without any doubt, participation in the EU and the Eurozone is the new “Great Idea” of the Greek capitalism; in the name of which they call –especially now, during the crisis– the subordinate classes to suffer terrible sacrifices, which are imposed through the Memorandums and the Programs of Stability.

This involvement with the EU empowered Greek capitalism to play the role of a peripheral force –a local imperialism– in the Balkan and Eastern Mediterranean region. Participation in the EU made Greek capital the necessary partner of the big European imperialist forces alongside with the US to their interventions in the Balkans and in Eastern Europe (an example is the fact that the expansion of Coca-Cola in the above regions through the Greek company 3E). Even today, in the period of the crisis, China has selected Greece to be its entrance in the European markets. The introduction of the Euro enriched the Greek ruling class with the necessary hard currency and the needed low interests rates in order for them to obtain the appropriate capital funds and be able to take part in the theft of public property of the countries of Eastern Europe, thus making Greece an exporter of capital all the last decade.

Without its participation in the EU and in the Eurozone, Greece could not play this role in the region. The difficulties that Turkish capitalism is facing in playing such a role –because of its exclusion from the EU– make very clear the reasons why the Greek ruling class insists on maintaining their status as a hard-core country of the Eurozone at any price. If Greece is forced to leave euro, the results will be destructive for the Greek ruling class. They will lose their strategic geopolitical role, they will lose their access to important funds, and they will lose some important advantages in their conflict with Turkish capitalism.

Furthermore, they will lose their most important available weapon in their endeavour to subordinate the proletariat. The institutions of the EU are the main organizers of the neoliberal attack all over the European continent and put the combined weight of all the European ruling classes in the service of each one. The example of the privatization of Olympic Airways –where the Greek state and the Greek capitalism systematically used the pressure from the Commission and of the European Court in order for them to implement their policy– illustrates the role of these institutions. The very same Euro is an instrument for the subordination of the working class and the dissolution of the trade unions through their exposure in the competition of the “free market” of the unified currency. The fights which have marked the class struggle in Greece from 2001 (the fight against the neoliberal reform of the pension system) up to now have the same feature: the attempt of the ruling class to transfer the cost of the hard currency – that is the Euro – to the backs of the working class. Probably, the best example of this is the permanent demand of SEV (the association of the Greek industrialists) that the increase of the wages in the SSE (the annual contract between the trade unions and the capitalists that defines the wages) be ruled by the average inflation rate of the Eurozone and not by the much bigger inflation rate of Greece. This demand was finally fulfilled with the shameful reconciliation of GSEE (the Greek Confederation of the Trade Unions in the private sector) in 2010.

However, the worst and most terrifying thing for the Greek ruling class is that a possible exit of Greece from the EU could mean also the beginning of the dissolution of the very same Union. Under these circumstances an exit of Greece from EU could provoke a series of instability events, tendencies for the exit from Euro and, very possibly, the kickoff of a collapse. The result would be that Greek capital would be without the support of the international imperialism in all of their offensive endeavours in the region; starting from their intimidation of the neighbouring Republic of Macedonia on the question of the name and going to the new alliance with the Israeli state in Eastern Mediterranean region and the new conflict with the Turkish capitalism over the control of the oil resources in the same region.

This is why for the time being the bourgeois think tanks have not produced an alternative strategy on how to control the crisis; a strategy that could include the exit from the Euro and the return to the national currency of the drachmas, in order for the Greek capitalism to obtain some instruments for implementing a currency policy. Such a strategy would deprive from the Greek capitalists all the above advantages. The bourgeois think tanks would be forced –although reluctantly– to think about a mandatory return to drachmas only in the case of a possible total collapse of the Euro or of the possibility that Greek capitalism would lose control over the banking system.

However, if Greek capitalism is forced leave the Euro and the EU, this will have as a result an enormous systematic crisis and an inevitable crisis of governance.

This exit from EU would mean gains for the working class only under the condition that it was the result of the actions of a working class movement fighting for a total transitional overturn; for demands that challenge the capitalist property and the capitalist management of the economy. On this basis the balance of the forces would change decisively in favour of the working class through the making of a political crisis. The workers’ consciousness would make some steps forward towards the case of emancipation, since it would break with one of the most fundamental arguments of the bourgeois ideological domination; that is the argument of the “European paradise”. The European working class movements would get rid of the burden of the “European one way”, since the Greek case would have been an inspiring example.

The “Europeanists” of the Greek Left

Very often various currents of the Left make a series of false objections on the need that a demand for the exit from Euro and EU should be incorporated in a contemporary transitional program.

A) The first and main objection is related to the concept that the EU, as a supranational institution, plays objectively a progressive role, since it is somehow an overcoming of the bourgeois national state.

A preliminary remark is that the concept that the supranational bourgeois institutions could be the counterweight to the national state is bourgeois cosmopolitanism and not proletarian internationalism. Proletarian internationalism has been condensed in slogans like “Proletarian of all countries, unite!”, “National unity is a trap, the proletarians do not have a country”, “The enemy is at home”, “The defeat of “our” government in a war is the lesser evil”; these are slogans that break with the bourgeois national consensus and promote the internationalist workers’ solidarity. Internationalism has nothing to do with the defence of the UN, the Hague International Court and other European bourgeois institutions.

The response to this false approach on the nature of the EU is given by an important document from the 14th Congress of the Fourth International. According to this statement:

“Far from responding to the social and international aspirations of workers, women, youth and oppressed nationalities, the EU reflects on a regional level the globalization of the world economy. It is an instrument of the strongest sectors of big capital for inter-imperialist competition and for an all-out struggle against the European working class and the Third World.²

This analysis is based on Lenin’s theses on the significance and the role of a possible union of Europe (at his time). Lenin wrote in 1915 about the slogan of the “United European States”:

“From the standpoint of the economic conditions of imperialism—i.e., the export of capital arid the division of the world by the “advanced” and “civilized” colonial powers—a United States of Europe, under capitalism, is either impossible or reactionary.

(…)

“Of course, temporary agreements are possible between capitalists and between states. In this sense a United States of Europe is possible as an agreement between the European capitalists... but to what end? Only for the purpose of jointly suppressing socialism in Europe, of jointly protecting colonial booty against Japan and America, who have been badly done out of their share by the present partition of colonies, and the increase of whose might during the last fifty years has been immeasurably more rapid than that of backward and monarchist Europe, now turning senile. Compared with the United States of America, Europe as a whole denotes economic stagnation. On the present economic basis, i.e., under capitalism, a United States of Europe would signify an organization of reaction to retard America’s more rapid development. The times when the cause of democracy and socialism was associated only with Europe alone have gone forever.”³

Just to cast a glance at the function of the very same EU in order to confirm that EU is not by any means an overcoming of the national state. In fact it remains a loose union of independent states, where the basic tools for the implementation of bourgeois policies (courts, army, police, state bureaucracy, and budget) are still in the hands of the national state. It is not even a union with a common economic cycle, since the productivity, the competition and the various levels of escalation of the crisis are still uneven. And of course there is still not a European capitalist class that is above the national states.

What is true is the fact that EU constitutes the coordinator of the national capitalist classes’ actions against their working classes, against their international competitors and against the people of other countries. Common actions which feed and are fed by a parallel process of subversion even of elementary bourgeois parliamentary democracy at the level of the national states, since the important decisions for the actions of each of the bourgeois state separately are taken in the EU Council meetings, while at the same time the EU institutions are used as an obstacle to workers’ claims. In that sense participation in the EU and in the Euro is a national strategy for the capitalists, and not a supranational one, that is supposed to be in conflict with the national-level solutions.

EU is not an objectively progressive development, but a reactionary development that needs to be overthrown; that is to be dissolved.

And because of the fact that the class struggle is carried out mainly at the national level –for the reason that we have already described– and therefore in an uneven way among the various movements and various countries, the dissolution of EU cannot be a simultaneous process in the entire Union. It will pass through overturns at national level and through the exit from EU of those countries where the struggle of the working class could overturn the policies of the ruling classes, undermine the foundations of the function of the national bourgeois state and cause a crisis in the apparatus of the EU.

B) There is another objection; that the demand for exit from the EU is not a transitional one, since it can be adopted by bourgeois political forces as well.

In theory this position expresses the wrong concept that transitional demands are those that can never be adopted by a bourgeois government. This is not true. A transitional program includes in a unified and combined way several types of demands. Demands that aim at the real transfer of the wealth from the capitalist class to the labour; demands that could be integrated into capitalism in a general view, but in the actual context are in conflict with the strategic choices of the bourgeois class and provoke some important cracks and destabilization in the system; demands that challenge directly capitalist property and the entire management of the economy; demands that undermine the fundamentals of the bourgeois state. The combined promotion of these demands from the working class movement creates an anticapitalist dynamics that leads the two main classes of the society in conflict and open the debate of power.

There are demands that in a general overview can be integrated in capitalism, but in the actual context they are against the main choices of the bourgeois class and provoke important cracks and destabilization of the system. The demand to leave from the EU is the crucial transitional demand for the period we speak about; of course only under the condition that it is incorporated in a greater anticapitalist program –this is why we speak about an anticapitalist disengagement from the EU.

The fact that the same demand is presented also by left patriotic forces in a reformist way does not mean that it should not be raised by the internationalists as well. In the very same way the exit from NATO for the internationalists has an internationalist-anti-imperialist dimension –while for the Communist Party of Greece and for Synaspismos/SYRIZA it is mainly a demand for a more effective defence of Greece against Turkey.

And of course the exit from NATO could be also an option for the Greek ruling class as well. Let’s remember that K. Karamanlis pulled Greek capitalism out of the military wing of NATO in 1974, eight years before De Gaulle did the same with the French capitalism. Today Le Pen supports the exit of France from EU and NATO as well. But this fact did not prevent the revolutionary left in France supporting the ”No” to the European Constitution (which was the position of the far right as well) or leaving NATO.

C) In the same logic it is also the objection that the demand for the exit from the EU and Euro is a kind of subordination of the revolutionary strategy to the reformist theory of interim bourgeois stages in the discourse for socialism.

As we have highlighted above, a transitional program can include and elements that could be integrated into capitalism; that is to include elements that could be present in a left reformist programme of stages.

The difference is that the transitional programme struggles for these demands in a combined way with the demands that undermine the fundamentals of the capitalist property and the capitalist state and, above all, together with the slogan for the workers’ control.

No demand –even the demand for unilaterally stopping payment and cancellation of the debt; with which of course OKDE is in accordance– is alone in favour of the interests of the working class people, if it is not accompanied by the workers’ control and if it is not clear who will have the control of the imposed measures (the proletariat) and who will suffer the prices of such an option (the capitalists).

With exactly the same logic we are dealing with the exit from the EU. We can conceive it only as the result of a movement that is fighting for and is imposing an anticapitalist programme of action on “their” capitalist class. Thus, we conceive it as an “anticapitalist break”, which is the result of a more general anticapitalist struggle, and not as a “necessary stage” that it should be implemented in order for the working class movement to struggle under better conditions or an “objectively better” situation for working class people.

For example, because exactly the exit from the EU must be the consequence of an anticapitalist struggle, we would never give our support to a government because they would lead Greece out of the EU but at the same time they would carry out neoliberal policies and transfer the cost of this choice to the backs of the working class.

On the contrary, the patriotic left –for whom the exit from the EU is a necessary strategic stage– would really be in a dilemma in supporting such a government. A good example is the support that the patriotic left gave to the government of Tassos Papadopoulos in Southern Cyprus only because he opposed the Anan Draft in the Referendum that was organized in 2004. Bound to the theory that Greek capitalism is subordinated to the imperialist countries and has lost national sovereignty, the patriotic left see Greece’s membership of the EU as a kind of dependency of the Greek capitalist class, and not as a tool for the Greek capitalists in order for them to carry out an offensive policy in the region. The patriotic left consider the exit from the EU as a precondition for a successful outcome of the working class struggles and not as the result of these struggles. So, from this standpoint the exit from the EU means actually a reformist proposal which aims at creating some better conditions for policies with a more pro-working class profile.

However, things are different. We cannot advance in our struggle for the socialization of the banks without compensation and under workers’ control and at the same time stay within the EU. It is not possible to advance in the workers’ control over the monetary-credit system and at the same time the flow of the currency, the exchange rate policy and the interest rates are defined by the European Central Bank. There cannot be workers’ control over the currency and at the same time staying in the Eurozone. There is no chance for a government of workers’ parties that implements an anticapitalist programme or for a revolutionary government of the workers’ councils to stay in the Stability Programme, in the Maastricht and Lisbon frameworks. And of course this rupture with the basic Treaties of the EU means also an exit from this Union.

From all the above it is clear that a programme of expropriations against the capitalist class and a programme of workers’ control are not possible in the frame of the EU and the Eurozone. Any advance of such a programme will create the conditions for the exit from these institutions. For this reason a contemporary anticapitalist programme should include in a clear way the exit from the Eurozone as a demand that will be linked with the workers’ control over the economy.

D) Those who still keep their objections say that in that case it would be better for the very same EU to expel the country instead of us promoting the slogan for the exit.

But why should a government of the workers’ parties who implement an anticapitalist programme or a revolutionary government of the workers’ councils tolerate the humiliation of elimination by the imperialists?

Only on one occasion: if the exit from the EU on its own initiative would expose this government before the working classes of the rest of the Europe.

But this is not the case. The EU is in a process of a rapid delegitimization in the eyes of European workers. Support for the Euro and EU is steadily declining and the struggles against the measures that are commanded by the European Treatments are steadily increased.

Under these circumstances, if a workers’ government concedes the right of expulsion to the capitalists by not asking for exit on its own initiative means that it legitimates the EU as an institution (in fact asking the EU keep it in the Union, even when the capitalists want to drive this government out) and this would be an irreparable blow against the European workers’ movement.

Our aim: Dissolution of the EU

The aim of the European and Greek workers’ movement should be the dissolution of the EU. The deep structural crisis of capitalism brings at the surface the incompetence of capitalism to unify the people of Europe and smash the reformist illusions that the European capitalisms could overcome their competition and unify peacefully the European continent. It confirms the positions of revolutionary Marxism that the unification of Europe can be occurred only through the socialist revolution that could smash the EU and dismantle the bourgeois state.

The strategic slogan for Europe should be “NO to Europe of capital, war, racism and repression – YES to Europe of working class and the social movements”; it is the slogan of the “United Socialist States of Europe”.

The materialization of this slogan could not go through the reform of the EU, but only through its dissolution and the building of a new union, based on the institutions of direct democracy which could emerge in the struggle against the neoliberal programs that EU and Eurozone promote.

We state decisively the strategic need for developing close and organic links between the workers and social movements in Europe, since no overturn of neoliberalism can survive –even in countries outside the EU– without the expansion of this overturn in the rest of Europe. We are aware of the fact that no revolution could last for long without the expansion in the rest of the continent.

But in any case we need to specify the steps that lead to the dissolution of the EU.

Since the main weapon of the capitalists for the implementation of the attacks against the working class is the national state and the class struggle is being developed unevenly and mainly in a national level, an anticapitalist program should specify the demands that trigger this dissolution in a national level.

And since the EU is not a single state but a union of states, the way that the EU can be dissolved is through the exit of its members.

The demands for disobedience and rupture with the EU, the anticapitalist disengagement and the simultaneous call to the European movements for a common action aiming at the dissolution of the EU are the specification in the current political context of Greece.

Nevertheless, it’s time for the Greek left to locate this political question in the right place. Not as a necessary stage for the Greek people to get rid of their “dependence”, not as a vehicle for the development of a new capitalist production that will lead to better conditions for the working class movement, but as the logical sequence of the struggle for the anticapitalist overthrow and the workers’ control over economy and society.

Europe Solidaire Sans Frontières, 5 Ιανουαρίου 2012 και International Viewpoint, 9 Ιανουαρίου 2012. 

Kostas Kousiantas

Pantelis Afthinos

Zeta Melampianaki

La gauche grecque et la question de l’Union européenne. Sur la sortie de l’euro et le désengagement anticapitaliste de l’UE

Depuis que le capitalisme grec est entré dans le tourbillon de la crise financière mondiale, et en particulier à partir de l’éclatement de la crise de la dette, les questions de l’Union européenne (UE) et de l’euro sont apparues parmi les plus importantes dans les débats au sein des forces de gauche et du mouvement ouvrier qui tentent d’élaborer des réponses politiques et sociales radicales face aux crises du système. Ces débats ont acquis une plus grande importance encore parmi les courants politiques et les forces qui veulent forger un projet politique révolutionnaire dans l’objectif d’une transformation socialiste de la société.

C’est un débat essentiel. L’adhésion à l’UE et à la zone euro constitue un choix stratégique des capitalistes grecs. C’est la voie concrète par laquelle le capitalisme grec s’est intégré dans la chaîne impérialiste globale. C’est le processus concret par lequel le capitalisme grec participe à la concurrence internationale et au partage de la plus-value et du profit. En conséquence, il ne peut y avoir aujourd’hui un programme et une réelle perspective révolutionnaire sans faire l’analyse des formes particulières que prennent la participation et le rôle du capitalisme grec dans la division capitaliste internationale du travail, et sans tenir compte de la nécessité de rompre avec cette participation.

C’est précisément sur ces choix stratégiques de la classe capitaliste que les blocs politiques et sociaux qui s’alternent au pouvoir gouvernemental se sont forgés et c’est à partir d’eux – désignés comme des soi-disant «objectifs nationaux» - qu’ils tentent de gagner l’allégeance et le consensus de la classe ouvrière. Il ne fait aucun doute que la participation à l’UE et à la zone euro est la nouvelle «Grande Idée» du capitalisme grec, au nom de laquelle ils appellent - surtout maintenant, en période de crise - les classes subalternes à subir les sacrifices terribles qui sont imposés au travers des Mémorandums et des Programmes de stabilité.

Cette insertion dans l’UE habilite le capitalisme grec à jouer un rôle de force périphérique - un sous-impérialisme local - dans les Balkans et dans la Méditerranée orientale. La participation à l’UE a fait du capital grec le supplétif des grandes puissances impérialistes européennes et des Etats-Unis dans leurs interventions dans les Balkans et en Europe orientale (un exemple de cela est le fait que l’expansion de Coca-Cola dans ces régions se fait par le biais de la société grecque «3E»). Même aujourd’hui, en période de crise, c’est la Grèce qui a été choisie par la Chine comme base d’opération pour pénétrer les marchés européens. L’introduction de l’euro a enrichi la classe dirigeante grecque. Elle a obtenu, avec une telle monnaie forte et des taux d’intérêts bas, les capitaux nécessaires pour prendre part aux juteuses privatisations des secteurs publics dans les pays de l’Europe orientale. Cela a fait de la Grèce, au cours de la dernière décennie, un pays exportateur de capitaux.

Sans sa participation à l’UE et à la zone euro, la Grèce ne pourrait pas jouer un tel rôle dans la région. Les difficultés que rencontre le capitalisme turc pour jouer rôle similaire – puisqu’il est toujours exclu de l’UE – montre très clairement les raisons pour lesquelles la classe dirigeante grecque veut maintenir coûte que coûte son statut en tant que pays du noyau dur de la zone euro. Si la Grèce se retrouve forcée de quitter l’euro, les résultats seront destructeurs pour la classe dominante grecque. Elle perdra à la fois son rôle géopolitique stratégique, l’accès à des fonds importants et ses avantages importants dans son conflit avec le capitalisme turc.

En outre, elle perdra son arme la plus efficace dans sa volonté de dominer le prolétariat. Les institutions de l’UE sont les principaux organisateurs des attaques néolibérales sur tout le continent européen car elles permettent de mettre le poids combiné de toutes les classes dirigeantes européennes au service de chacune d’elle. L’exemple de la privatisation d’Olympic Airways, où l’Etat et le capitalisme grec ont systématiquement utilisés la pression de la Commission et de la Cour européenne dans le but de mettre en œuvre leur politique, illustre le rôle de ces institutions. L’euro lui-même est un instrument de subordination de la classe ouvrière et de dissolution des syndicats en les exposant à la concurrence du «libre marché» de la monnaie unique. Les combats qui ont marqué la lutte des classes en Grèce à partir de 2001 (la lutte contre la réforme néolibérale des retraites) jusqu’à aujourd’hui ont la même caractéristique: la volonté de la classe dominante de transférer le coût d’une monnaie forte - telle qu’est l’euro – sur le dos de la classe ouvrière. Le meilleur exemple en est probablement la demande permanente de la SEV (l’association des industriels grecs) que l’augmentation des salaires inscrits dans l’ESS (les accords salariaux annuels entre les syndicats et les capitalistes) soit déterminé par le taux d’inflation moyen de la zone euro et non par le taux d’inflation - beaucoup plus important - de la Grèce. Ce souhait a finalement été satisfait avec la capitulation honteuse de la GSEE (Confédération grecque des syndicats du secteur privé) en 2010.

La pire et la plus terrifiante des perspectives pour la classe dominante grecque est qu’une éventuelle sortie de l’UE de la Grèce pourrait également signifier le commencement de la fin pour cette Union elle-même. Dans les conditions actuelles, une sortie de la Grèce de l’UE pourrait provoquer une série d’événements déstabilisateurs, une tendance à d’autres sorties de l’euro qui seraient, très probablement, le signal d’un effondrement général. Le capitalisme grec se retrouverait sans le soutien de l’impérialisme international dans son offensive d’ensemble qu’il s’efforce de mener dans la région; des intimidations contre la République de Macédoine voisine sur la question de son nom à la poursuite de sa nouvelle alliance avec l’État d’Israël dans la Méditerranée orientale ou encore dans son nouveau conflit avec le capitalisme turc autour du contrôle des ressources pétrolières de cette région.

Cela explique pourquoi, jusqu’à présent, les think tanks bourgeois n’ont pas produit de stratégie alternative sur la manière de maîtriser la crise en incluant le scénario d’une sortie de l’euro et d’un retour à la monnaie nationale, le drachme, afin de doter le capitalisme grec des instruments de mise en œuvre d’une politique de rechange. Une telle issue ne pourrait que priver les capitalistes grecs de tous les avantages décrits ci-dessus. Les seuls cas où les think tanks bourgeois seraient inévitablement forcés – même à contre-cœur – à penser à un retour au drachme seraient un effondrement complet de l’euro où le risque pour le capitalisme grec de perdre le contrôle du système bancaire.

Si le capitalisme grec se retrouve forcé de quitter l’euro et l’UE, cela provoquera une énorme crise systémique et une inévitable crise de gouvernance. Mais une sortie de l’UE ne peut représenter une avancée pour la classe ouvrière qu’à la seule condition qu’elle soit le résultat des actions d’un mouvement ouvrier luttant dans une perspective transitoire, pour des revendications qui remettent en question la propriété et la gestion capitalistes de l’économie. Sur cette base, le rapport de forces pourrait changer de façon décisive en faveur de la classe ouvrière au travers de la crise politique majeure qu’une telle issue produirait. La conscience des travailleurs un grand pas en avant vers son émancipation en brisant l’un des arguments les plus importants de la domination idéologique bourgeoise: celui du «paradis européen». Le mouvement ouvrier européen doit se débarrasser du fardeau de la «voie unique européenne», surtout au regard de l’exemple grec.

Les «européistes» de la gauche grecque

Plusieurs courants de la gauche avancent une série de fausses objections contre la nécessité d’inclure la revendication de la sortie de l’euro et de l’UE dans un programme de transition actualisé.

A) La première et principale objection est liée à l’idée que l’Union européenne, en tant qu’institution supranationale, joue objectivement un rôle «progressiste» car elle serait en quelque sorte un dépassement de l’Etat bourgeois national.

Une première remarque préliminaire à ce sujet: le concept d’institutions supranationales bourgeoises qui pourraient faire contrepoids aux États nations est un reflet du cosmopolitisme bourgeois et non de l’internationalisme prolétarien. L’internationalisme prolétarien a été condensé dans des mots d’ordre tels que «Prolétaires de tous les pays, unissez-vous!»; «L’unité nationale est un piège, les prolétaires n’ont pas de patrie», «L’ennemi est dans notre propre pays»; «La défaite de «notre» gouvernement dans une guerre est le moindre mal». Ce sont des mots d’ordre internationalistes qui rompent avec le consensus national bourgeois pour promouvoir la solidarité des travailleurs. L’internationalisme n’a rien à voir avec la défense de l’ONU, de la Cour internationale de La Haye et d’autres institutions européennes bourgeoises.

La réponse à cette fausse approche de la nature de l’UE est résumée par un document important adopté par le 14e Congrès mondial de la Quatrième Internationale. Selon cette déclaration:

«Loin de répondre aux aspirations sociales et internationales des travailleurs, des femmes, des jeunes et des nationalités opprimées, l’Union européenne est l’expression régionale de la globalisation de l’économie mondiale. C’est un instrument des secteurs les plus puissants du grand capital pour la concurrence inter-impérialiste et pour une lutte tous azimuts contre la classe ouvrière européenne et le Tiers Monde.»⁴

Cette analyse repose sur les thèses de Lénine sur l’importance et le rôle d’une possible unification de l’Europe (à son époque). Lénine écrivait en 1915 à propos du mot d’ordre sur les «États-Unis européens»: «Du point de vue des conditions économiques de l’impérialisme, c’est-à-dire des exportations de capitaux et du partage du monde par les puissances coloniales «avancées» et «civilisées», les États-Unis d’Europe sont, en régime capitaliste, ou bien impossibles, ou bien réactionnaires. (...) Certes, des ententes provisoires sont possibles entre capitalistes et entre puissances. En ce sens, les États-Unis d’Europe sont également possibles, comme une entente de capitalistes européens ... dans quel but? Dans le seul but d’étouffer en commun le socialisme en Europe, de protéger en commun les colonies accaparées contre le Japon et l’Amérique, extrêmement lésés dans l’actuel partage des colonies, et qui se sont renforcés au cours de ces cinquante dernières années infiniment plus vite que l’Europe monarchique et arriérée, laquelle déjà pourrit de vieillesse. Comparée aux États-Unis d’Amérique, l’Europe dans son ensemble signifie stagnation économique. Sur la base économique d’aujourd’hui, c’est-à-dire en régime capitaliste, les États-Unis d’Europe signifieraient l’organisation de la réaction en vue de contenir le développement plus rapide de l’Amérique. Les temps sont révolus où l’œuvre de la démocratie et celle du socialisme étaient liés uniquement à l’Europe.»⁵

Il suffit de jeter un regard superficiel sur l’UE pour comprendre qu’elle n’est en aucun cas un dépassement de l’Etat nation. En effet, elle reste au stade d’une union lâche d’Etats indépendants, au sein de laquelle les principaux outils des politiques bourgeoises (justice, armée, police, bureaucratie d’Etat et budget) sont toujours dans les mains des Etats nationaux. Il ne s’agit même pas d’une union ayant une économie cohérente puisque les niveaux de productivité, de concurrence et d’impact de la crise restent inégaux. Et, bien entendu, il n’existe toujours pas de classe capitaliste européenne au-dessus des Etats-nations.

En réalité, l’UE est une instance de coordination des classes capitalistes nationales dans leurs actions contre la classe ouvrière, contre leurs concurrents internationaux et contre les peuples d’autres pays. Des actions communes qui alimentent et sont alimentées par un processus parallèle de subversion de la démocratie parlementaire bourgeoise la plus élémentaire au niveau des Etats nationaux, étant donné que les décisions importantes concernant chaque Etat bourgeois sont prises dans les réunions du Conseil de l’UE, tandis que dans le même temps les institutions de l’UE sont utilisées comme un obstacle aux revendications des travailleurs. Dans ce sens, la construction de l’UE et de la zone euro est une stratégie nationale pour les capitalistes, et non pas une stratégie supranationale qui entre en conflit avec leurs solutions au niveau national.

L’UE n’est donc pas une construction «objectivement progressiste», elle est réactionnaire et doit être renversée, c’est à dire dissoute. En raison du fait que la lutte des classes s’effectue principalement au niveau national - pour les raisons que nous avons déjà décrites - et d’une manière inégale entre les différents mouvements des différents pays, la dissolution de l’Union européenne ne peut pas être un processus se déroulant de manière simultané dans toute l’Europe. Il passera d’abord au niveau national par la sortie de l’UE des pays où la lutte de la classe ouvrière mettra en déroute les politiques de la classe dominante, sapant ainsi les fondements de la fonction de l’État national bourgeois et provoquant une crise dans les institutions de l’UE.

B) Il existe une autre objection selon laquelle la revendication d’une sortie de l’UE n’est pas une revendication transitoire car elle peut être également adoptée par des forces politiques bourgeoises.

Théoriquement, cette position exprime la conception erronée selon laquelle les revendications transitoires ne peuvent jamais, par définition, être adoptées par un gouvernement bourgeois. Ce n’est pas exact. Un programme de transition inclus d’une manière unifiée et combinée plusieurs types de revendications. Il s’agit de revendications qui visent à un transfert effectif des richesses de la classe capitaliste aux travailleurs, des exigences qui pourraient être intégrées dans le système capitaliste «en général», mais qui dans le contexte actuel entrent directement en conflit avec les choix stratégiques de la classe dominante et provoquent un affaiblissement et une déstabilisation importante du système. Il s’agit de revendications qui contestent directement la propriété et la gestion capitalistes de l’économie dans son ensemble et qui sapent les fondements de l’Etat bourgeois. La mise en avant de ces exigences par le mouvement ouvrier implique le développement d’une dynamique anticapitaliste qui conduit les deux principales classes de la société à entrer dans un conflit qui pose la question du pouvoir.

Il existe donc des revendications qui, d’une manière générale, peuvent être intégrées dans le capitalisme, mais qui dans le contexte actuel vont à l’encontre des choix essentiels de la classe bourgeoise. La sortie de l’UE est une revendication transitoire cruciale dans la période actuelle, mais bien entendu sous la seule condition qu’elle soit intégrée dans un programme anticapitaliste plus large - c’est pourquoi nous parlons d’un «désengagement anticapitaliste de l’UE».

Le fait que cette revendication est également avancée par des forces nationalistes ou d’une manière réformiste n’implique pas automatiquement qu’elle ne devrait pas être avancée par les internationalistes. Dans le même sens, l’exigence d’une sortie de l’OTAN a, pour les internationalistes, une dimension profondément anti-impérialiste et internationaliste, tandis que pour le Parti communiste grec et pour Synaspismos/SYRIZA, il s’agit principalement d’une demande en faveur d’une défense nationale plus efficace de la Grèce contre la Turquie. En outre, la sortie de l’OTAN pourrait également être une option pour la classe dirigeante grecque. Rappelons que K. Karamanlis voulait que le capitalisme grec sorte de l’aile militaire de l’OTAN en 1974, huit ans après que de Gaulle l’ait décidé pour la France. Aujourd’hui, dans ce dernier pays, Le Pen soutient également la sortie de l’UE et de l’OTAN. Ce genre de positionnement n’a pourtant pas empêché la gauche radicale et révolutionnaire française de mener campagne pour le «Non» à la Constitution européenne - alors que l’extrême droite se prononçait également en ce sens - ou d’exiger de quitter l’OTAN.

C) Dans la même logique, il y a également objection selon laquelle exiger la sortie de l’UE et de l’euro est une sorte de subordination de la stratégie révolutionnaire à la théorie réformiste «d’étapes» intermédiaires bourgeoises sur la voie au socialisme.

Comme nous l’avons déjà souligné ci-dessus, un programme de transition peut inclure des revendications qui peuvent être intégrées dans le capitalisme, c’est à dire qu’il peut inclure des éléments qui pourraient être présentes dans un programme réformiste de gauche «étapise».

La différence est que le programme de transition lutte pour ces demandes en les articulant avec d’autres qui portent directement atteinte aux principes fondamentaux de la propriété et de l’Etat capitalistes et qui s’accompagnent – surtout - du mot d’ordre de contrôle des travailleurs.

Aucune revendication - même l’arrêt unilatéral du remboursement de la dette et l’annulation de cette dernière, avec laquelle l’OKDE est bien entendu d’accord – n’est pas, en soi et à elle seule en faveur des intérêts du peuple et de la classe ouvrière si elle n’est pas accompagnée par l’exigence du contrôle des travailleurs, si on ne sait pas qui va contrôler (pour nous: le prolétariat) ces mesures et qui va en subir les conséquences (les capitalistes).

C’est exactement avec cette même logique nous abordons la sortie de l’UE. Nous ne pouvons la concevoir que comme le résultat d’un mouvement qui lutte et qui impose un programme anticapitaliste contre «sa» classe dominante. En conséquence, nous le concevons comme une «rupture anticapitaliste», comme le résultat d’une lutte anticapitaliste plus générale et non comme une «étape nécessaire» qui devrait être atteinte avant que le mouvement ouvrier puisse lutter dans de meilleures conditions ou dans le cadre d’une situation «objectivement meilleure» pour la classe ouvrière.

C’est précisément parce que la sortie de l’UE doit être la conséquence d’une lutte anticapitaliste que nous ne saurions, par exemple, jamais apporter notre soutien à un gouvernement simplement parce qu’il conduirait la Grèce à sortir de l’UE tout en appliquant des politiques néolibérales afin de faire payer le coût d’un tel choix à la classe ouvrière.

Par contre, pour la gauche patriotique, pour qui la sortie de l’UE est conçue comme une étape stratégique, son soutient à un tel gouvernement constituerait un fâcheux dilemme. Un bon exemple de cela est le soutien que cette gauche patriotique apporte au gouvernement du Sud de la Chypre de Tassos Papadopoulos parce qu’il s’est opposé au Plan Anan dans le référendum qui a été organisé en 2004. Entraînée par la théorie selon laquelle le capitalisme grec serait entièrement subordonné aux pays impérialistes et aurait perdu sa souveraineté nationale, la gauche patriotique voit l’adhésion de la Grèce à l’UE comme une sorte de mise sous tutelle de la classe capitaliste grecque et non comme un outil décisif au mains de ces capitalistes grecs pour renforcer leur politique offensive dans la région. La gauche patriotique considère la sortie de l’UE comme une condition préalable pour un développement des luttes du mouvement ouvrier et non comme le résultat de ces luttes. Ainsi, à partir de ce point de vue, la sortie de l’UE représente une solution réformiste qui doit créer de meilleures conditions pour mener des politiques plus favorables à la classe ouvrière.

En réalité, les choses sont différentes. Nous ne pouvons pas avancer dans notre lutte pour la socialisation des banques, sans compensation et sous contrôle des travailleurs, tout en restant dans l’Union européenne. Il n’est pas possible d’avancer dans le contrôle des travailleurs sur le système monétaire et de crédit si au même moment la politique de taux de change et des taux d’intérêts sont définis par la Banque centrale européenne. Il ne peut pas y avoir de contrôle des travailleurs sur la monnaie en restant dans la zone euro. Il n’y a aucune chance de voir un gouvernement de partis ouvriers qui applique un programme anticapitaliste, ni un gouvernement révolutionnaire des comités des travailleurs, tout en restant dans les carcans des programmes de stabilité, des traités de Maastricht et de Lisbonne. Il est évident qu’une rupture avec ces traités fondamentaux de l’UE signifie nécessairement une sortie de cette Union.

De tout ce qui précède, il est clair qu’un programme d’expropriations contre la classe capitaliste et un programme de contrôle des travailleurs ne sont pas possibles dans le cadre de l’UE et de la zone euro. Toute avancée en direction d’un tel programme permettra de créer les conditions pour la sortie de ces institutions. C’est pour cette raison qu’un programme anticapitaliste contemporain doit inclure d’une manière claire la sortie de la zone euro en tant que revendication étroitement liée à celle du contrôle des travailleurs sur l’économie.

D) Certains secteurs argumentent qu’il serait préférable que ce soit l’UE elle-même qui fasse le choix d’expulser un pays plutôt que de mettre en avant un tel mot d’ordre.

Mais pourquoi un gouvernement de partis ouvriers qui met en œuvre un programme anticapitaliste ou un gouvernement révolutionnaire des comités de travailleurs tolérerait l’humiliation d’être exclu par des impérialistes?

On ne peut le concevoir que dans le seul cas où ce choix d’une sortie de l’UE de sa propre initiative impliquerait que ce gouvernement se place en confrontation avec le mouvement ouvrier du reste de l’Europe. Mais ce ne sera sans doute jamais le cas car l’UE est dans un processus de délégitimation rapide aux yeux des travailleurs européens. Le soutient envers l’euro et l’UE est en baisse constante tandis que les luttes contre les mesures dictées par les traités européens augmentent sans cesse.

Dans ces conditions, si un gouvernement ouvrier ne prend pas l’initiative de sortir de l’UE et se laisse expulser par les capitalistes, cela revient à légitimer l’UE en tant qu’institution (et dans les fait, c’est comme si ce gouvernent demandait à l’UE de le maintenir dans l’Union alors que les capitalistes veulent l’expulser), ce qui constituerait un coup irréparable contre le mouvement ouvrier européen.

Notre objectif: La dissolution de l’Union européenne

L’objectif du mouvement ouvrier européen et grec devrait être la dissolution de l’Union européenne. Les crises structurelles profondes que traverse le capitalisme illustrent l’incapacité de ce dernier à unifier harmonieusement les peuples d’Europe et brisent les illusions réformistes selon lesquelles les capitalismes européens pourraient sereinement surmonter leur concurrence et unifier le continent européen. Tout cela confirme les thèses marxistes révolutionnaires selon lesquelles l’unification de l’Europe ne peut être obtenue qu’au travers d’une révolution socialiste qui brise l’UE et démantèle les Etats bourgeois.

Le mot d’ordre stratégique pour l’Europe doit être «NON à l’Europe du capital, de la guerre, du racisme et de la répression - OUI à l’Europe des travailleurs et des mouvements sociaux»; c’est le mot d’ordre des «États-Unis socialistes d’Europe».

La concrétisation de ces mots d’ordre ne peut pas passer par la réforme de l’UE, mais seulement par sa dissolution et par la construction d’une nouvelle union, basée sur des institutions de démocratie directe qui pourraient surgir dans la lutte contre les programmes néo-libéraux promus par l’UE et la zone euro.

Nous affirmons résolument la nécessité stratégique de développer des liens étroits et organiques entre les travailleurs et les mouvements sociaux en Europe, car aucune victoire contre le néolibéralisme ne peut être durable - même dans les pays en dehors de l’UE - sans l’extension de cette victoire dans le reste de l’Europe. Nous savons qu’une telle extension victorieuse ne peut être viable sans l’extension d’une révolution dans tout le continent.

Mais, en tous les cas, nous devons préciser les mesures qui conduiraient à une telle dissolution de l’Union européenne. Puisque l’arme principale des capitalistes pour la mise en œuvre de leurs attaques contre la classe ouvrière demeure l’Etat national et que la lutte des classes se développe principalement au niveau national, un programme anticapitaliste doit préciser à ce niveau là la revendication qui mènera à cette dissolution de l’UE. Et, puisque l’UE n’est pas un Etat unique supranational, mais une union d’États, la manière dont elle pourra être dissoute ne peut être que par le biais de la sortie de ses membres.

Les revendications en faveur de la désobéissance et de la rupture avec l’UE, du désengagement anticapitaliste et l’appel simultané aux mouvements sociaux européens pour une action commune visant à la dissolution de l’Union européenne sont autant d’applications concrètes au contexte politique actuel de la Grèce.

Il est temps que la gauche grecque évalue à sa justesse la place de cette question politique. Non comme une «étape» afin que le peuple grec se débarrasse de sa «dépendance», ni comme une voie garantissant le développement de la production capitaliste et offrant ainsi de meilleures conditions aux mouvement ouvrier, mais comme la conséquence logique de la lutte anticapitaliste pour la transformation et pour le contrôle des travailleurs sur l’économie et la société.

Europe Solidaire Sans Frontières και Socialismo o Barbarie, 5 Ιανουαρίου 2012. 

Pantelis Afthinos

Kostas Kousiantas

Zeta Melampianaki

La izquierda griega y la cuestión de la Unión Europea. Por la salida del euro y una retirada anticapitalista de la UE

Desde que el capitalismo griego entró en el torbellino de la crisis financiera mundial, y especialmente desde el estallido de la crisis de la deuda, las cuestiones de la Unión Europea (UE) y el euro aparecen entre los debates más importantes en las fuerzas de la izquierda y del el movimiento obrero, que están tratando de elaborar respuestas políticas y sociales radicales ante la crisis del sistema. Estos debates han adquirido una importancia aun mayor entre las corrientes políticas y las fuerzas que quieren forjar un proyecto político revolucionario, con el objetivo de una transformación socialista de la sociedad.

Este es un debate esencial. La adhesión a la UE y la eurozona es una elección estratégica de los capitalistas griegos. Es la vía concreta por el cual el capitalismo griego se integró en la cadena imperialista global. Es el proceso por el cual el capitalismo griego participa en la competencia internacional y en el reparto de la plusvalía y la ganancia. En consecuencia, hoy no puede haber un programa y una perspectiva revolucionaria real sin hacer el análisis de las formas particulares que asumen la participación y el rol del capitalismo griego en la división capitalista internacional del trabajo, y que no tenga en cuenta la necesidad de romper con esta participación.

Es precisamente sobre estas decisiones estratégicas de la clase capitalista que se han forjado los bloques políticos y sociales que se han alternado en el gobierno; y es a partir de ellas –designadas como “objetivos nacionales”– que tratan de ganar el apoyo y el consenso de la clase obrera. No hay duda de que la participación en la UE y la eurozona es la nueva “Gran Idea” del capitalismo griego. En su nombre, se llama a las clases sulbalternas –sobre todo ahora, en tiempos de crisis– a los terribles sacrificios que se imponen a través de los Memorandums y los Programas de Estabilidad.

La inserción en la Unión Europea habilita al capitalismo griego para jugar un rol de fuerza periférica –un sub-imperialismo local– en los Balcanes y el Mediterráneo Oriental. La participación en la UE ha hecho del capital griego un suplemento complementario de las grandes potencias imperialistas europeas y de los EEEUU, en sus intervenciones en los Balcanes y Europa del Este. (Un ejemplo, es la expansión de Coca-Cola en esas regiones, que se realiza a través de la sociedad griega “3E”.) Incluso hoy en día, en tiempos de crisis, es Grecia el país elegido por China como una base de operaciones para penetrar en los mercados europeos.

La introducción del euro ha enriquecido a la clase dominante griega. Con una moneda fuerte y bajas tasas de interés, obtuvo los capitales necesarios para participar en las lucrativas privatizaciones del sector público en los países de Europa del Este. Esto hizo que Grecia, en la última década, fueses un país exportador de capitales.

Sin su participación en la UE y la zona del euro, Grecia no podría desempeñar un papel así en la región. Las dificultades que enfrenta el capitalismo turco para jugar un rol similar –por estar aún excluido de la UE–, muestran muy claramente por qué la clase dominante griega quiere mantener a toda costa su status como país de la zona euro. Si Grecia termina obligada a abandonar el euro, los resultados serían devastadores para la clase dominante griega. Perdería simultáneamente su papel geopolítico estratégico, el acceso a fondos considerables y sus ventajas significativas en su conflicto con el capitalismo turco.

Además, perdería su arma más eficaz en su voluntad de dominar al proletariado. Las instituciones de la UE son las principales organizadoras de los ataques neoliberales en el continente europeo, ya que puede poner el peso combinado de todas las clases dominantes europeas en el servicio de cada una de ellas. Un ejemplo, que ilustra el papel de estas instituciones, ha sido la privatización de Olympic Airways, donde el Estado y el capitalismo griegos utilizaron sistemáticamente las presiones de la Comisión Europea y la Corte Europea con el fin de aplicar su política.

El propio euro es un instrumento de subordinación de la disolución de la clase obrera y sindical al exponerlos a la competencia del “libre mercado” de la moneda única. Los combates que marcaron la lucha de clases en Grecia desde 2001 (por ejemplo, contra la reforma neoliberal de las pensiones), han tenido hasta hoy la misma característica: el deseo de la clase dominante de transferir el costo de una moneda fuerte –como es el euro– sobre las espaldas de la clase obrera. El mejor ejemplo es, probablemente, la exigencia permanente de la SEV (Asociación de Industriales Griegos) de que los aumentos de salario incluidos en los ESS (acuerdos anuales entre los sindicatos y los patrones) se determinen por la tasa de media de inflación en la zona del euro, y no por la tasa de inflación –mucho mayor– de Grecia. Este deseo fue satisfecho, finalmente, por la vergonzosa capitulación en 2010 de la GSEE (Confederación General de Trabajadores Griegos, del sector privado).

La peor y más terrible perspectiva para la clase dominante griega es que una eventual salida de Grecia de la UE, también podría significar el principio del fin de la propia Unión. En las condiciones actuales, una salida de Grecia en la Unión Europea podría provocar una serie de eventos desestabilizadores, una tendencia a otras salidas del euro, que muy probablemente serían la señal de un colapso general. El capitalismo griego se quedaría sin el apoyo del imperialismo internacional en la ofensiva que intenta llevar adelante en la región: la intimidaciones a la vecina República de Macedonia por la cuestión de su nombre, la continuidad de su nueva alianza con el Estado de Israel en el Mediterráneo oriental o incluso su nuevo conflicto con capitalismo turco por el control de los recursos petroleros en la región.

Esto explica por qué, hasta ahora, los think tanks de la burguesía no han elaborado una estrategia alternativa sobre cómo manejar la crisis, incluyendo el escenario de una salida del euro y la vuelta a la moneda nacional, el dracma, a fin de dotar al capitalismo griego de instrumentos para poner en marcha una política de recambio. Es que esta salida privaría a los capitalistas griegos de las ventajas descriptas anteriormente. El único caso en que los think tanks burgueses –contra sus sentimientos– estarían inevitablemente obligados a pensar el retorno al dracma, sería el de un completo colapso del euro, con el riesgo para el capitalismo griego de perder el control del sistema bancario.

Si el capitalismo griego se viese obligado a abandonar el euro y la UE, esto provocaría una gran crisis sistémica y una inevitable crisis de gobernabilidad. Sin embargo, una salida de la UE no puede representar un paso adelante para la clase obrera sino con la condición de que sea el resultado de acciones de un movimiento obrero que luche con una perspectiva transitoria, por reivindicaciones que cuestionen la propiedad y la gestión capitalista de la economía.

Sobre esta base, las relaciones fuerza podrían cambiar de manera decisiva a favor de la clase obrera, a través de la gran crisis política que eso produciría. La conciencia de los trabajadores daría un gran paso adelante hacia su emancipación, rompiendo uno de los argumentos más importantes de la dominación ideológica burguesa: el del “paraíso europeo”. El movimiento obrero europeo tiene que deshacerse del fardo de “vía única europea”, sobre todo teniendo en cuenta el ejemplo griego.

Los “europeístas” de la izquierda griega

Varias corrientes de izquierda hacen una serie de falsas objeciones contra la necesidad de incluir la reivindicación de la salida del euro y la UE en un programa de transición actualizado.

A) La primera y principal objeción está ligada a la idea de que la Unión Europea, como una institución supranacional, juega un papel objetivamente “progresista”, porque de alguna manera sería una superación del Estado burgués nacional.

Una observación preliminar sobre esto: el concepto de instituciones supranacionales burguesas que podrían hacer contrapeso a los Estados-naciones, es un reflejo de cosmopolitismo burgués y no de internacionalismo proletario. El internacionalismo proletario se condensa en lemas como “¡Proletarios de todos los países, uníos!”, ”La unidad nacional es una trampa, los obreros no tienen patria”, “El enemigo está en nuestro propio país”, “La derrota de ‘nuestro’ gobierno en una guerra es el mal menor”. Estas son las consignas internacionalistas que rompen con el consenso nacional burgués para promover la solidaridad de los trabajadores. El internacionalismo no tiene nada que ver con la defensa de la ONU, la Corte Internacional de La Haya y otras instituciones burguesas europeas.

La respuesta a este falso enfoque de la naturaleza de la UE se resume en un importante documento aprobado por el 14 º Congreso Mundial de la Cuarta Internacional (1995). Según esta declaración:

“Lejos de satisfacer las aspiraciones sociales e internacionales de los trabajadores, las mujeres, los jóvenes y las nacionalidades oprimidas, la Unión Europea es la expresión regional de la globalización de la economía mundial. Se trata de un instrumento de los sectores más poderosos del gran capital para la competencia inter-imperialista y para librar lucha en todos los sentidos contra la clase obrera europea y el Tercer Mundo.”⁶

Este análisis se basa en las tesis de Lenin sobre la importancia y el papel de una posible unificación de Europa (en su época). Lenin escribió así en 1915 sobre el lema de los “Estados Unidos de Europa”:

“Desde el punto de vista de las condiciones económicas del imperialismo –es decir, de las las exportaciones de capital y el reparto del mundo entre las potencias coloniales “avanzadas” y “civilizadas”– los Estados Unidos de Europa, en el capitalismo, o son imposibles o son reaccionarios. (...) Desde luego, son posibles acuerdos provisorios e temporales entre los capitalistas y entre las potencias. En este sentido, son también posibles los Estados Unidos de Europa, como un acuerdo de los capitalistas europeos... ¿sobre qué? Sólo el modo de aplastar junto el socialismo en Europa, de defender juntos las colonia robadas contra Japón y Estados Unidos de América, cuyos intereses están muy lesionados por el actual reparto de las colonias, y que en los últimos 50 años se han fortalecido de un modo inconmensurablemente más rápido que la Europa atrasada, monárquica, que ha empezado a pudrirse de vieja. En comparación con los Estados Unidos de América, Europa representa en conjunto el estancamiento económico. Con la actual base económica, con el capitalismo, los Estados Unidos de Europa significaría la organización de la reacción para detener el desarrollo más rápido de Norteamérica. Los tiempos en que la causa de la democracia y el socialismo estaba ligada sólo a Europa, han pasado para no volver.”⁷

Basta con echar un rápido vistazo a la UE para comprender que no se trata, de ninguna manera, de una superación del Estado-nación. En efecto, sigue en la etapa de una unión laxa de Estados independientes, en el que las principales instrumentos de política burguesa (justicia, ejército, policía, burocracia estatal y el presupuesto) aún están en manos de los Estados nacionales. Ni siquiera es una unión con una economía coherente: los niveles de productividad, la competitividad y el impacto de la crisis siguen siendo desiguales. Y, por supuesto, aún no existe una clase capitalista europea por encima de los Estados-naciones.

En realidad, la Unión Europea es una instancia de coordinación de las clases capitalistas nacionales en sus acciones contra la clase obrera, contra sus competidores internacionales y contra los pueblos de otros países.

Las acciones conjuntas alimentan y son alimentadas por un proceso paralelo de subversión de la democracia burguesa parlamentaria más elemental a nivel de los Estados nacionales, ya que las decisiones importantes concernientes a cada Estado burgués se toman en las reuniones del Consejo de la UE; mientras que al mismo tiempo las instituciones de la UE se utilizan como un obstáculo a las demandas de los trabajadores. En este sentido, la construcción de la Unión Europea y la zona del euro es una estrategia nacional para los capitalistas, y no una estrategia supranacional que entre en conflicto con sus soluciones a nivel nacional.

La UE no es un edificio “objetivamente progresista”, es reaccionaria y se debe ser derribada; es decir, disuelta. Debido al hecho de que la lucha de clases se desarrolla fundamentalmente a nivel nacional –por las razones que ya hemos descrito– y de manera desigual entre los distintos movimientos de los diferentes países, la disolución de la Unión Europea no puede ser un proceso que se desarrolle de manera simultánea en toda Europa. Se desarrollará primero a nivel nacional, por la salida de la UE de los países donde la lucha de la clase obrera derrote las políticas de la clase dominante, socavando así los cimientos de la función del Estado nacional burgués y provocando una crisis en las instituciones de la UE.

B) Hay otra objeción de que la reivindicación de salir de la UE no es una demanda transitoria, ya que también puede ser adoptada igualmente por otras fuerzas políticas burguesas.

Teóricamente, esta posición expresa la concepción errónea de que las reivindicaciones transitorias no pueden –por definición– ser adoptadas por un gobierno burgués. Esto no es cierto. Un programa de transición incluye de un modo unificado y combinado varios tipos de demandas. Hay reivindicaciones dirigidas a una efectiva transferencia de riqueza de la clase capitalista los trabajadores, exigencias que podrían ser integradas en el sistema capitalista “en general”, pero que en la actualidad están en conflicto directo con las opciones estratégicas de la clase dominante y que provocan un debilitamiento y una desestabilización importante del sistema. Se trata de reivindicaciones que contradicen directamente la propiedad y gestión capitalistas de la economía capitalista en su conjunto y socavan las bases del Estado burgués. El planteamiento de estas exigencias por el movimiento obrero implica el desarrollo de una dinámica anticapitalista, que lleva a las dos clases principales de la sociedad a entrar en un conflicto que pone de presente la cuestión del poder.

Existen, entonces, reivindicaciones que, en general, pueden ser integrados en el capitalismo, pero que el contexto actual van contra las opciones fundamentales de la clase burguesía. La salida de la UE es una demanda transitoria crucial en el período actual; pero, por supuesto, bajo la sola condición de que sea integrada en un programa anticapitalista más amplio. Es por eso que hablamos de una “retirada anti-capitalista de la Unión Europea”.

El hecho de que esta reivindicación –la retirada de la UE– también es levantada por fuerzas nacionalistas o de una manera reformista, no implica automáticamente que no debe ser sostenida por los internacionalistas.

En el mismo sentido, la exigencia de salir de la OTAN tiene, para los internacionalistas, una dimensión profundamente antiimperialista e internacionalista. En cambio, para el Partido Comunista griego y Synaspismos/Syriza, se trata principalmente de una demanda a favor de una defensa nacional más eficaz de Grecia contra Turquía.

Por otra parte, la salida de la OTAN también podría ser una opción para la clase dirigente griega. Recordemos que K. Karamanlis quería en 1974 que el capitalismo griego salga del sector militar de la OTAN, ocho años después de que de Gaulle decidió lo mismo para Francia. Hoy en día, en este último país, Le Pen sostiene igualmente la salida de Francia de la UE y de la OTAN. Sin embargo, este posicionamiento, no impidió que la izquierda radical y revolucionaria francesa hiciese campaña por el “No” a la Constitución Europea , mientras que la extrema derecha también se pronunciaba en ese sentido. O que la izquierda radical y revolucionaria francesa deje de exigir la ruptura con la OTAN.

C) Dentro de la misma lógica, hay una objeción según la cual exigir la salida de la UE y el euro es una especie de subordinación de la estrategia revolucionaria a la teoría reformista de “etapas” burguesas intermedias en el camino al socialismo .

Como ya hemos señalado, un programa de transición puede incluir reivindicaciones que podrían ser integradas en el capitalismo; es decir, que pueden incluir elementos que podrían estar presentes en un programa reformista de izquierda “etapista”.

La diferencia es que el programa de transición lucha por esas demandas articulándolas con otras que directamente atentan contra los principios fundamentales de la propiedad y el Estado capitalistas y se que acompaña –sobre todo– con la consigna del control de los trabajadores.

Ninguna reivindicación –incluso el cese unilateral del pago de la deuda y su anulación, con lo que la OKDE está, por supuesto, de acuerdo- no es en sí y por sí misma favorable a los intereses del pueblo y la clase obrera, si no va acompañada de la exigencia de control de los trabajadores; si no está claro quién va a controlar esas medidas (para nosotros, el proletariado) y quiénes van a sufrir las consecuencias (los capitalistas).

Es exactamente con la misma lógica que abordamos la salida de la UE. No podemos concebirla más que como resultado de un movimiento que lucha y que impone un programa anticapitalista contra de “su” clase dominante. Por lo tanto, lo concebimos como una “ruptura anticapitalista”, como el resultado de una lucha anticapitalista más general y no como una “etapa necesaria” que debe ser alcanzada antes de que el movimiento obrero puede luchar en mejores condiciones o en el marco de una situación “objetivamente mejor” para la clase obrera.

Es precisamente porque la salida de la UE debe ser la consecuencia de una lucha anticapitalista, que nunca podríamos, por ejemplo, dar nuestro apoyo a un gobierno simplemente porque llevaría a Grecia a salir de la UE, mientras que seguiría aplicando políticas neoliberales para hacerle pagar el costo de esa opción a la clase obrera.

Por el contrario, para la izquierda patriótica que ve la salida de la UE como un paso estratégico, su apoyo a un gobierno así sería un dilema desafortunado. Un buen ejemplo de esto, es el apoyo que da esa izquierda patriótica al gobierno de Tassos Papadopoulos del sur de Chipre, porque se opuso al Plan Annan en el referéndum que se celebró en 2004.

Impulsada por la teoría de que el capitalismo riego estaría enteramente subordinado a los países imperialistas y habría perdido su soberanía nacional, la izquierda patriótica griega ve la adhesión de Grecia a la UE como una especie de tutela sobre la clase capitalista griega y como una herramienta decisiva en las manos de los capitalistas griegos para reforzar su ofensiva política en la región. La izquierda patriótica considera a la salida de la UE como una condición previa para el desarrollo de las luchas del movimiento obrero y no como el resultado de esas luchas. Por lo tanto, desde esta perspectiva, la salida de la UE representa una solución reformista, que debe crear mejores condiciones para llevar adelante políticas más favorables a la clase obrera.

En realidad, las cosas son diferentes. No podemos avanzar en nuestra lucha por la socialización de los bancos sin indemnización y bajo control obrero, permaneciendo dentro de la Unión Europea. No es posible avanzar en el control de los trabajadores sobre el sistema monetario y de crédito, si al mismo tiempo la política de tipos de cambio y tasas de interés es fijada por el Banco Central Europeo. No puede haber ningún control obrero sobre la moneda, si Grecia queda en la zona del euro. No hay ninguna chance de ver un gobierno de partidos obreros que aplique un programa anticapitalista, ni un gobierno revolucionario de comités de trabajadores, mientras permanezcan las camisas de fuerza de los programas de estabilidad, de los Tratados de Maastricht y Lisboa. Obviamente, una ruptura con los tratados básicos de la UE significa necesariamente la salida de esa Unión.

De todo lo anterior, queda claro que un programa de expropiaciones contra la clase capitalista y de control de los trabajadores no son posibles en el marco de la UE y la zona del euro. Todo paso en dirección a tal programa, creará las condiciones para la salida de esas instituciones. Es por esta razón que un programa anticapitalista actual debe incluir de manera clara la salida de la zona euro, como reivindicación estrechamente relacionada con el reclamo del control obrero sobre la economía.

D) Algunos sectores sostienen que, en lugar de proponer una consigna de ruptura, sería preferible que fuese la propia UE quien tome la decisión de expulsar a un país.

¿Pero por qué un gobierno de partidos obreros que implemente un programa anticapitalista o un gobierno revolucionario de comités de trabajadores, toleraría la humillación de ser excluidos de los imperialistas?

Es inconcebible que sólo en el caso de que la salida de la UE sea por su propia iniciativa, este gobierno se colocaría en confrontación con el movimiento obrero del resto de Europa. Pero ese sin duda no será jamás el caso, porque la UE se encuentra en un acelerado proceso de deslegitimación a los ojos de los trabajadores europeos. El apoyo al euro y la UE está disminuyendo constantemente, mientras que las batallas contra las medidas dictadas por los tratados europeos son cada vez mayores.

En estas condiciones, si un gobierno obrero no toma la iniciativa de salir de la UE y se deja expulsar por los capitalistas, esto equivale a legitimar la UE como institución (y de hecho, es como si este gobierno obrero exigiese a la UE mantenerse en la Unión, mientras que los capitalistas quieren expulsarlo). Esto sería un golpe irreparable contra el movimiento obrero europeo.

Nuestro objetivo: La disolución de la Unión Europea

El objetivo del movimiento obrero europeo y griego debe ser la disolución de la Unión Europea. La profunda crisis estructural que atraviesa el capitalismo ilustra la incapacidad de éste para unir en armonía a los pueblos de Europa y rompen las ilusiones reformistas en las que el capitalismo europeo podría superar pacíficamente la competencia y unificar el continente. Todo esto confirma las tesis marxistas revolucionarias según las cuales la unificación de Europa obtenidos sólo puede lograrse a través de una revolución socialista que rompa la UE y desmantele los Estados burgueses.

La consigna estratégica para Europa debe ser “NO a la Europa del capital, de la guerra, del racismo y la represión - SÍ a la Europa de los trabajadores y los movimientos sociales”. Es la consigna de los “Estados Unidos Socialistas de Europa”.

La realización de estas consignas no puede pasar a través de la reforma de la UE, sino sólo por su disolución y la construcción de una nueva unión, sobre la base de las instituciones de democracia directa que pudieran surgir en la lucha contra los programas neoliberales promovidas por la UE y la eurozona.

Afirmamos categóricamente la necesidad estratégica de desarrollar vínculos estrechos y orgánicos entre los trabajadores y los movimientos sociales en Europa, porque ninguna victoria contra el neoliberalismo puede ser sostenible –incluso en los países fuera de la UE– sin la extensión de esa victoria al resto de Europa. Sabemos que esta extensión victoriosa no puede ser viable sin la extensión viable de una revolución en todo el continente

Pero en cualquier caso, debemos especificar los pasos que conducen a una disolución de la Unión Europea. Dado que la principal arma de los capitalistas para la ejecución de sus ataques contra la clase obrera sigue siendo el Estado nacional y que la lucha de clases se desarrolla principalmente a nivel nacional, un programa anticapitalista debe especificar a ese nivel la reivindicación que llevará a esa disolución de la Unión Europea. Y, dado que la UE no es un Estado único supranacional sino una unión de Estados, ¿cómo puede ser disuelta, sino por la salida de sus miembros?

Las reivindicaciones a favor de la desobediencia y la ruptura con la UE, la separación anticapitalista y el llamado simultáneo a los movimientos sociales europeos por una acción común para la disolución de la Unión Europea, son otras tantas aplicaciones concretas al contexto político actual de Grecia.

Es hora de que la izquierda griega evalúe correctamente el lugar de esta cuestión política. No como una “etapa” para que el pueblo griego de deshaga de su “dependencia”, ni como una vía que garantice el desarrollo de la producción capitalista y ofrezca así mejores condiciones al movimiento obrero, sino como la consecuencia lógica de la lucha anticapitalista por la transformación y el control de los trabajadores sobre la economía y la sociedad.

Socialismo o Barbarie, 5 Ιανουαρίου 2012. 

Kostas Kousiantas

Pantelis Afthinos

Zeta Melampianaki

Grčka ljevica i pitanje Europske unije

Od kada je grčki kapitalizam ušao vrtlog globalne financijske krize, te posebno od trenutka izbijanja dužničke krize u Grčkoj, pitanja Europske unije i Eura pojavila su se kao predmeti najvažnijih diskusija među onim snagama ljevice i radničkog pokreta koje pokušavaju oblikovati radikalni politički i aktivistički odgovor na krizu sustava. Ova diskusija je dobila još veću važnost među političkim strujama i snagama koje žele oblikovati jasne revolucionarne prijedloge usmjerene prema socijalističkoj transformaciji društva.

Radi se o veoma važnoj diskusiji. Članstvo u EU i Eurozoni sačinjava strateški izbor grčkih kapitalista. To je konkretan način na koji je grčki kapitalizam integriran u globalni lanac imperijalizma. To je konkretan proces kroz koji grčki kapitalizam sudjeluje u međunarodnom kapitalističkom natjecanju i globalnoj raspodjeli viška vrijednosti i profita. U skladu s time, ne može postojati aktualni revolucionarni program i stvarna revolucionarna perspektiva bez analize ovog posebnog načina sudjelovanja i funkcioniranja grčkog kapitalizma u međunarodnoj kapitalističkoj podjeli rada, kao i bez uključivanja zahtjeva za ukidanjem ovog sudjelovanja.
Jer upravo su na ovim strateškim izborima vladajućih klasa oblikovani blokovi socijalne i političke moći koji preuzimaju vladine urede, te upravo po tim pitanjima – «takozvanim nacionalnim interesima» – pokušavaju osigurati lojalnost i konsenzus radničke klase.

Bez ikakve sumnje sudjelovanje u EU i Eurozoni predstavlja novu «veliku ideju» grčkog kapitalizma; u čije ime, posebno sada u trenucima krize, pozivaju podčinjene klase na podnošenje strašnih žrtava koje su nametnute kroz Memorandume i Programe stabilnosti.

Ova uključenost u EU omogućila je grčkom kapitalizmu da igra ulogu periferne sile – lokalnog imperijalizma u regiji istočnog Mediterana i Balkana. Sudjelovanje u EU učinilo je grčki kapital neophodnim partnerom velikih europskih imperijalističkih snaga i SAD-a u njihovim intervencijama na Balkanu i Istočnoj Europi ( primjer navedenoga je ekspanzija Coca – Cole u navedenim regijama putem grčke kompanije 3E). Čak i danas za vrijeme krize Kina je odabrala Grčku za svoj ulazak na europska tržišta. Uvođenje eura obogatilo je grčku vladajuću klasu s neophodnom jakom valutom i potrebnim niskim kamatnim stopama kako bi mogli dosegnuti odgovarajuće fondove kapitala, te kako bi bilo moguće sudjelovati u krađi javnog vlasništva zemalja Istočne Europe, na taj način čineći Grčku izvoznikom kapitala tokom cijelog prošlog desetljeća.

Bez sudjelovanja u EU i Eurozoni Grčka ne bi mogla igrati ovakvu ulogu u regiji. Teškoće s kojima se suočava turski kapitalizam u igranju takve uloge – zbog njegovog nepripadanja EU – čine veoma jasnim razloge zbog kojih grčka vladajuća klasa inzistira da Grčka pod svaku cijenu ostane «hard-core» zemlja Eurozone. Ako Grčka bude prisiljena napustiti euro posljedice će biti destruktivne po grčku vladajuću klasu. Izgubit će svoju stratešku geopolitičku ulogu, izgubit će pristup važnim fondovima, kao i neke bitne prednosti u sukobu s turskim kapitalizmom.

Nadalje, izgubit će svoje najvažnije raspoloživo oružje u svojim nastojanjima da podčine proletarijat. Institucije EU su glavni organizator neoliberalnog napada širom Europe, te stvaraju kombinirani pritisak svih europskih vladajućih klasa u službi svake od njih. Primjer privatizacije Olympic Airwaysa – gdje su grčka država i grčki kapitalizam sistematski koristili pritisak Komisije i Europskog suda kako bi proveli svoju politiku – ilustrira ulogu ovih institucija. Euro je instrument podčinjavanja radničke klase i raspadanja sindikata na temelju njihove izloženosti konkurencije slobodnog tržišta ujedinjene valute. Borbe koje su obilježile klasne sukobe u Grčkoj od 2001. (borba protiv neoliberalne reforme mirovinskog sustava) do danas imaju isto obilježje : pokušaj vladajućih klasa da prebace troškove jake valute – eura – na leđa radničke klase. Vjerojatno najbolji primjer je trajni zahtjev SEV-a ( udruženje grčkih industrijalaca) da povećanje plaća u SSE (godišnji ugovor između sindikata i kapitalista kojim se definiraju plaće) bude vođeno prosječnom stopom inflacije Eurozone, a ne na temelju mnogo veće stope inflacije u Grčkoj. Ovaj zahtjev je konačno ispunjen sramotnim pristajanjem GSEE-a (grčke konfederacije sindikata u privatnom sektoru) 2010.

Međutim, najgora i najužasnija stvar za grčku vladajuću klasu predstavlja to što bi potencijalni izlazak Grčke iz EU mogao također značiti i početak raspadanja same unije. Unutar ovih okolnosti izlazak Grčke iz EU mogao bi izazvati niz nestabilnosti, tendencija prema izlasku iz Eurozone, te veoma vjerojatno, početka kolapsa. Rezultat bi bio da bi grčki kapital ostao bez potpore međunarodnog imperijalizma u svim svojim ekspanzivnim stremljenjima u regiji, počinjući od zastrašivanja susjedne republike Makedonije po pitanju imena, ulaženja u nove saveze s državom Izrael u regiji istočnog Sredozemlja, te novog sukoba s grčkim kapitalizmom po pitanju kontrole nad naftom u istoj regiji.

Iz tog razloga buržoaski timovi stručnjaka do sada nisu napravili alternativnu strategiju kontrole nad krizom, strategiju koja bi uključivala napuštanje eura i povratak nacionalnoj valuti drahmi, kako bi grčki kapitalizam stekao neke instrumente za provođenje vlastite politike nad valutom. Takva bi strategija lišila grčke kapitaliste svih navedenih prednosti. Buržoaski bi timovi stručnjaka bili prisiljeni, iako nevoljko, razmišljati o prinudnom povratku na darhmu samo u slučaju mogućeg potpunog kolapsa eura ili mogućnosti da grčki kapitalizam izgubi kontrolu nad bankarskim sustavom. Međutim, ako grčki kapitalizam bude prisiljen napustiti euro i Eurozonu to će se odraziti kao ogromna sistemska kriza, te neizbježna kriza vladanja.

Izlazak iz EU bi značio velike dobitke za radničku klasu samo pod uvjetom da je to rezultat aktivnosti radničkog pokreta koji se bori za potpuni prijelazni preokret; za zahtjeve koji dovode u pitanje kapitalističko vlasništvo i kapitalističko upravljanje nad ekonomijom. Na ovoj osnovi odnos snaga bi se značajno promijenio u korist radničke klase kroz stvaranje političke krize. Radnička svijest bi time učinila korak prema naprijed prema cilju emancipacije budući da bi raskinula s jednim od najtemeljnijih argumenata buržoaske ideološke dominacije – argumentom «europskog raja». Europski radnički pokret riješio bi se tereta «europskog puta» budući da bi grčki slučaj predstavljao inspirirajući slučaj.

«Europejci» grčke ljevice

Veoma često različite struje ljevice iznose nizove pogrešnih prigovora na potrebu da izlazak iz Eurozone i EU bude uključen u suvremeni tranzicijski program.

A) Prvi i glavni prigovor je povezan s konceptom da EU kao nadnacionalna institucija objektivno igra progresivnu ulogu, budući da na neki način predstavlja nadilaženje buržoaske nacionalne države.

Preliminarna napomena je da koncept kako nadnacionalne buržoaske institucije mogu predstavljati protutežu buržoaskoj državi predstavlja buržoaski kozmopolitizam, a ne proleterski internacionalizam. Proleterski internacionalizam je sažet u sloganima kao što su «proleteri svih zemalja, ujedinite se!» «Ideja nacionalnog jedinstva je zamka, proleteri nemaju domovine», «Neprijatelj je kod kuće», «Poraz «naše» vlade u ratu je manje zlo»; to su slogani koji raskidaju s buržoaskim nacionalnim konsenzusom i promoviraju internacionalističku radničku solidarnost. Internacionalizam nema ništa zajedničko s obranom UN-a, Međunarodnog suda u Haagu, te ostalih europskih buržoaskih institucija. Odgovor na ovaj promašeni pristup o karakteru EU dan je važnim dokumentom s XIV. Kongresa Četvrte internacionale. U skladu s tom izjavom : «Daleko od toga da bi odgovarala socijalnim i internacionalnim težnjama radnika, žena, omladine i potlačenih naroda, EU na regionalnoj razini izražava globalizaciju svjetske ekonomije.To je instrument najsnažnijih sektora krupnog kapitala za među-imperijalističko natjecanje, te ukupnu borbu protiv europske radniče klase i Trećeg svijeta.»

Ova analiza je utemeljena na Lenjinovim tezama o značenju uloge mogućeg europskog saveza (u njegovo vrijeme). Lenjin je 1915. pisao o sloganu «Ujedinjenih država Europe» : «S gledišta ekonomskih uvjeta imperijalizma tj. izvoza kapitala i podjele svijeta od strane «naprednih» i «civiliziranih» kolonijalnih sila, Sjedinjene Države Evrope su, u kapitalizmu, ili nemoguće ili reakcionarne… Dakako, mogući su privremeni sporazumi među kapitalistima i među državama. U tom smislu moguće su i Sjedinjene Države Evrope kao sporazum evropskih kapitalista… o čemu? Samo o tome kako bi zajednički gušili socijalizam u Evropi, kako bi zajednički čuvali napljačkane kolonije od Japana i Amerike, koji su pri sadašnjoj raspodijeljenosti kolonija grdno oštećeni, a koji su tijekom posljednjih pedeset godina jačali neusporedivo brže nego zaostala, monarhistička Evropa, koja je počela trunuti od starosti. U usporedbi sa Sjedinjenim Državama, Evropa kao cjelina predstavlja ekonomski zastoj. Na sadašnjoj ekonomskoj bazi, tj. u kapitalizmu, Sjedinjene Države Evrope značile bi organizaciju reakcije radi usporavanja bržeg razvijanja Amerike. Ona vremena – kada je stvar demokracije i stvar socijalizma bila vezana samo uz Evropu – otišla su u nepovrat.» (Vladimir Lenjin, O paroli Sjedinjenih Država Evrope, Dela, tom 20, Beograd, 1974).Dovoljno je samo baciti pogled na funkciju EU kako bi se potvrdilo da EU ne znači u bilo kojem pogledu nadilaženje nacionalne države. U stvari, ona ostaje slabim savezom nezavisnih država, gdje su osnovni alati za provedbu buržoaskih mjera (sudstvo, vojska, policija, državna birokracija, te proračun) još uvijek u rukama nacionalnih država. To čak nije niti savez sa zajedničkim ekonomskim ciklusom, budući da su produktivnost, konkurentnost, te različiti stupnjevi eskalacije krize još uvijek neravnomjerni. Naravno, ne postoji niti europska kapitalistička klasa koja bi bila iznad nacionalnih država.Ono što je točno jest činjenica da EU predstavlja koordinatora akcija nacionalnih kapitalističkih klasa protiv radničke klase, protiv međunarodne konkurencije, te protiv stanovništva drugih zemalja. Zajedničke akcije koje potiču i koje su potaknute paralelnim procesom podrivaju čak i elementarnu buržoasku parlamentarnu demokraciju na razini nacionalnih država, budući da se bitne odluke za aktivnosti svake buržoaske države posebno donose na sastancima Vijeća EU, dok se u isto vrijeme institucije EU rabe kao zapreke radničkim zahtjevima. U tom pogledu sudjelovanje u EU i Eurozoni predstavlja nacionalnu strategiju kapitalista, a ne nadnacionalnu koja bi trebala biti u suprotnosti s rješenjima na nacionalnom nivou.EU nije objektivno progresivan razvoj stvari, nego reakcionarni razvoj koji mora biti srušen; odnosno EU mora biti raspuštena.

Budući da se klasna borba vodi prvenstveno na nacionalnom terenu – zbog razloga o kojima smo govorili ranije – i zbog toga na nejednak način u odnosu na razne pokrete i različite zemlje, raspuštanje EU ne može biti simultan proces u čitavoj uniji. Ona će prolaziti kroz preokrete na nacionalnoj razini i kroz izlazak iz EU onih zemalja gdje će borba radničke klase moći preokrenuti politiku vladajućih klasa, narušiti temelje funkcioniranja nacionalne buržoaske države i uzrokovati krizu u mehanizmima EU.

B) Postoji i drugi prigovor: da zahtjev za izlaskom iz EU nije prijelazni zahtjev, budući da može biti primijenjen također i od buržoaskih političkih snaga.

Na razini teorije ovaj prigovor izražava pogrešan koncept da su prijelazni zahtjevi oni koji nikada ne mogu biti provedeni od strane buržoaske vlade. To nije točno. Tranzicijski program na jedinstven i kombinirani način uključuje nekoliko tipova zahtjeva. Tu su zahtjevi koji teže pravom prijenosu bogatstva od kapitalističke klase radnicima; zahtjevi koji generalno mogu biti uklopljeni u kapitalizam, no koji su u aktualnom kontekstu u sukobu sa strateškim izborima buržoazije, te izazivaju neke bitne pukotine i destabilizaciju sistema; zahtjevi koji direktno dovode u pitanje kapitalističko vlasništvo i cjelokupno upravljanje ekonomijom; zahtjevi koji podrivaju temelje buržoaske države. Kombinirano zastupanje ovih zahtjeva od strane radničkog pokreta stvara antikapitalističku dinamiku koja dovodi dvije glavne društvene klase u sukob, te otvoreni prijepor oko preuzimanja moći.

Postoje zahtjevi koji općenito govoreći mogu biti uklopljeni u kapitalizam, no u sadašnjem kontekstu nalaze se usmjereni protiv glavnih ciljeva buržoazije, te izazivaju znatne pukotine u sistemu i njegovu destabilizaciju. Zahtjev za izlaskom iz EU predstavlja suštinski prijelazni zahtjev za period o kojemu govorimo; naravno samo pod uvjetom da je uklopljen u šiti antikapitalistički program – zbog toga govorimo o antikapitalističkom dezintegriranju EU.

Činjenica da je isti zahtjev predstavljen od strane lijevih patriotskih snaga na reformistički način ne znači da također ne može biti postavljen i od strane internacionlista. Na jednak način izlazak iz NATO pakta za internacionaliste ima internacionalističku anti-imperijalističku dimenziju, dok za Komunističku partiju Grčke i za Synaspismos/SYRIZA predstavlja prvenstveno zahtjev za efektivnijom obranom Grčke od strane Turske.

Također bi i izlazak Grčke iz NATO pakta mogao biti opcija za grčku vladajuću klasu. Prisjetimo se da je K. Karamanlis izvukao grčki kapitalizam iz vojnog krila NATO-a 1974, osam godina prije nego što je De Gaulle učinio isto s francuskim kapitalizmom. Danas Le Pen također podupire izlazak Francuske iz EU i NATO-a. No to nije spriječilo revolucionarnu ljevicu u Francuskoj da se opredijeli za «Ne» pri glasanju za Ustav EU (što je također bio stav i krajnje desnice) i za izlazak iz NATO pakta.

C) Slijedeći istu logiku također se podiže prigovor da je zahtjev za napuštanjem EU i eura vid podčinjavanja revolucionarne strategije reformističkoj teoriji o razdvojenim buržoaskim periodima u borbi za socijalizam.

Kao što smo istaknuli ranije, tranzicijski program može uključivati i one elemente koji mogu biti integrirani u kapitalizam, odnosno koji mogu biti predstavljeni u lijevo – reformističkom programu razdvojenih faza.

Razlika je u tome što tranzicijski program teži ostvarenju ovih zahtjeva na kombiniran način sa zahtjevima koji narušavaju temelje kapitalističkog vlasništva i kapitalističke države, te – prije svega – sa zahtjevom radničke kontrole.

Niti jedan zahtjev – čak niti zahtjev za potpunim prestankom plaćanja i ukidanja duga – kojega OKDE naravno prihvaća – nije sam po sebi u interesu radničke klase ako nije popraćen radničkom kontrolom i ako nije jasno tko će imati kontrolu nad provedenim mjerama (proletarijat), te tko će plaćati cijenu takvog izbora (kapitalisti).

Polazeći od iste logike bavimo se pitanjem izlaska iz EU. Možemo ga predstaviti samo kao rezultat pokreta koji se bori za antikapitalistički program akcije i postavlja ga pred «svoju» kapitalističku klasu. Dakle, mi ga poimamo kao «antikapitalistički raskid» koji je rezultat općenitije antikapitalističke borbe, nasuprot shvaćanju o «nužnoj» fazi koju se treba prihvatiti kako bi se radnički pokret borio u boljim uvjetima ili u «objektivno boljoj» situaciji za radnike.

Na primjer, budući da izlazak iz EU mora biti upravo posljedica antikapitalističke borbe nikada ne bismo dali potporu vladi na temelju toga što bi Grčku izveli iz EU, no u isto vrijeme bi i provodili neoliberalnu politiku i prenijeli svu težinu ovog izbora na leđa radnika.Nasuprot tome, patriotska ljevica – za koju je izlazak iz EU nužan strateški korak – bi zaista došla u dilemu da li poduprijeti takvu vladu. Dobar je primjer podrška koju je patriotska ljevica dala vladi Tassosa Papadopoulosa na Južnom Cipru samo zato što se usprotivio Ananovom prijedlogu na referendumu održanom 2004. Vezana teorijom da je grči kapitalizam podčinjen imperijalističkim zemljama, te da je izgubio nacionalni suverenitet, patriotska ljevica vidi Grčko sudjelovanje u EU kao vid ovisnosti grčke kapitalističke klase, a ne kao alat koji koristi grčka kapitalistička klasa kako bi provodila ofenzivnu politiku u regiji. Patriotska ljevica smatra izlazak iz EU preduvjetom za uspješan ishod radničkih borbi, a ne rezultatom tih borbi. Stoga, gledano iz ove perspektive izlazak iz EU zapravo znači reformistički prijedlog koji teži stvaranju boljih uvjeta za politiku čiji je profil usmjeren više u korist radnika.Međutim, stvari su drugačije. Ne možemo napredovati u našoj borbi za socijalizacijom banaka bez kompenzacije i pod radničkom kontrolom, te u isto vrijeme ostati u EU. Nije moguće napredovati u radničkoj kontroli nad monetarnim i kreditnim sistemom dok je u isto vrijeme kretanje valute, tečaj, te kamatna stopa definirana od strane Europske centralne banke. Ne može postojati radnička kontrola nad valutom ako se u isto vrijeme ostaje u EU. Ne postoji mogućnost da vlada radničkih partija koja provodi antikapitalistički program ili revolucionarna vlada radničkih vijeća ostane u okviru Programa stabilnosti, Maastrichta i Lisabona. Naravno, ovaj raskid s temeljnim sporazumima EU također znači i izlazak iz ove unije.Iz svega što je rečeno jasno je kako programi eksproprijacije kapitalističke klase i radničke kontrole nisu mogući okviru EU i Eurozone. Svaki napredak prema ostvarivanju takvog programa će stvoriti uvjete za izlazak iz ovih institucija. Iz ovog razloga aktualni antikapitalistički program morao bi na jasan način uključivati izlazak iz Eurozone kao zahtjev koji će biti povezan s radničkom kontrolom nad ekonomijom.

D) Oni koji još uvijek ostaju pri prigovorima kažu da bi pod tim istim uvjetima bilo bolje da sama EU izbaci tu zemlju, umjesto da se promovira slogan izlaska.

No zbog čega bi vlada radničkih partija koja provodi antikapitalistički program ili revolucionarna vlada radničkih vijeća podnosila poniženje izbacivanja od strane imperijalista?

Samo pod jednim uvjetom : ako bi izlazak iz EU na njezinu vlastitu inicijativu razotkrio tu vladu pred radničkom klasom ostatka Europe.

No, to nije slučaj. EU se nalazi u procesu ubrzanog gubitka legitimiteta u očima europskih radnika. Potpora EU i euru konstantno opada i borbe protiv mjera koje nalažu europski sporazumi konstantno rastu.

Pod tim uvjetima, ako radnička vlada priznaje pravo na izbacivanje od strane kapitalista ne tražeći izlazak na svoju vlastitu inicijativu to znači da legitimizira EU kao instituciju (ustvari tražeći da ostane u EU čak i onda kada tu vladu kapitalisti žele izbaciti) i to bi značilo nepopravljivi udarac protiv europskog radničkog pokreta.

Naš cilj: raspuštanje EU

Cilj europskih i grčkih radnika bi trebao biti raspuštanje EU. Duboka strukturna kriza kapitalizma na površinu iznosi nesposobnost kapitalizma da ujedini narode Europe, te razbija reformističke iluzije da bi europski kapitalizam mogao nadići njihovu konkurenciju, te mirno ujediniti europski kontinent. Ona potvrđuje stav revolucionarnog marksizma da se ujedinjenje Europe može nastupiti samo kroz socijalističku revoluciju koja bi bila u stanju razbiti EU i razoriti buržoasku državu.

Strateški slogan u vezi Europe bi trebao biti : «NE Europi kapitala, rata, rasizma i represije – DA Europi radničke klase i socijalnih pokreta»; to je slogan «Ujedinjenih socijalističkih zemalja Europe».

Materijalizacija ovoga slogana se ne može razviti putem reforme EU, već samo kroz njezino raspuštanje i izgradnju nove unije, utemeljene na institucijama direktne demokracije koje bi mogle nastati u borbi protiv neoliberalnih programa koje promoviraju EU i Eurozona.

Odlučno konstatiramo stratešku potrebu za razvojem bliskih i organskih veza među radničkim i socijalnim pokretima Europe, budući da niti jedna pobjeda nad neoliberalizmom ne može preživjeti, čak i u zemljama izvan EU, bez širenja preokreta na ostatak Europe. Svjesni smo činjenice da niti jedna revolucija može preživjeti dugo bez širenja na ostatak kontinenata.

No, u svakom slučaju moramo specificirati korake koji vode prema raspuštanju EU.

Budući da je glavno oružje kapitalista za provedbu napada protiv radničke klase nacionalna država i da se klasna borba razvija neravnomjerno i uglavnom na nacionalnom nivou, antikapitalistički program bi trebao navesti zahtjeve koji na nacionalnom nivou potiču ovaj raspad.

Također, budući da EU nije jedna država nego savez država način na koji EU može biti raspuštena je izlazak njezinih članica.

Zahtjevi za neposluhom i raskidom s EU, njezinim antikapitalističkim raspuštanjem, te simultani pozivi europskim pokretima za zajedničkom akcijom usmjerenom prema raspuštanju EU predstavljaju specificiranje tih koraka u kontekstu Grčke.

Međutim, vrijeme je da grčka ljevica locira ovo političko pitanje na pravi način. Ne kao nužni korak za grčki narod kako bi se riješili svoje «zavisnosti», ne kao sredstvo za razvoj nove kapitalističke produkcije koja bi vodila boljim uvjetima za radnički pokret, već kao logični moment borbe za antikapitalističkim prevratom i radničkom kontrolom nad ekonomijom i društvom.

Radnička borba, 31 Μαρτίου 2012.

Σημειώσεις