Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε αρχικά σε ρωσικό ιστότοπο που δημοσιεύει ειδήσεις από τις επιχειρήσεις, ο Ιβάν Οβσιάκικοφ, μέλος του Ρωσικού Σοσιαλιστικού Κινήματος, περιγράφει τι κρύβεται πίσω από τις επιθέσεις της ρωσικής κυβέρνησης στην Διαπεριφερειακή Συνδικαλιστική Ένωση Εργαζομένων, την οποία το κράτος κατηγορεί ότι δρα ως «ξένος πράκτορας». Ένα σχόλιο από έναν πρώην διοργανωτή της Ένωσης επισυνάπτεται στο τέλος αυτού του άρθρου.
Ivan Ovsyannikov
Καταστροφή συνδικάτου σε ρωσικό στιλ
Ήρθαν για τα συνδικάτα1
Στις 10 Ιανουαρίου, το Δικαστήριο της πόλης της Αγίας Πετρούπολης εξέδωσε απόφαση2 για τη διάλυση της Διαπεριφερειακής Συνδικαλιστικής Ένωσης Εργαζομένων (MPRA)3, γνωστής για τις μεγάλες απεργίες της σε εργοστάσιο της Ford. Αυτή είναι η πρώτη φορά που ένας νόμος του 2012 σχετικά με μη κυβερνητικές οργανώσεις που δρουν ως «ξένοι πράκτορες»4 έχει εφαρμοστεί σε μια οργάνωση εργαζομένων. Δεν είχε αγγίξει πιο πριν τα συνδικάτα.
Μια Ανεξάρτητη Ένωση
Αν και δεν είναι το μεγαλύτερο ρωσικό συνδικαλιστικό σωματείο – επισήμως τα μέλη του είναι περίπου 4.000 - η MPRA είναι ίσως το πιο γνωστό. Εμφανίστηκε εν μέσω μιας μεγάλης σειράς απεργιών στο εργοστάσιο της Ford στο Βσεβολόζκ [έξω από την Αγία Πετρούπολη], η πιο γνωστή από τις οποίες έγινε τον χειμώνα του 2007. Με τη διακοπή της παραγωγής και το μπλοκάρισμα της εισόδου στο εργοστάσιο, οι εργαζόμενοι της Ford κέρδισαν το μεγαλύτερο μέρος των αιτημάτων τους από τη διοίκηση του εργοστασίου. Οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 11 τοις εκατό, και οι ετήσιες αυξήσεις των μισθών αναπροσαρμόστηκαν στο 1 τοις εκατό πάνω από το ποσοστό του πληθωρισμού. Για αρκετά χρόνια μετά, η συλλογική σύμβαση του εργοστασίου του Βσεβολόζκ, η οποία καθορίζει τις συνθήκες εργασίας και τις παροχές, θεωρήθηκε πρότυπο στους συνδικαλιστικούς κύκλους.
Ο ηγέτης των απεργών, ο αρχιτέκτονας Αλεξέι Ετμάνοφ, έγινε διάσημος σε μια νύχτα και, το 2011, εξελέγη στην Νομοθετική Συνέλευση της Περιφέρειας του Λένινγκραντ, όπου διακρίθηκε ως αντιπολιτευόμενος. Το 2014, η αντιπολεμική του θέση [εναντίον της προσάρτησης της Κριμαίας] του κόστισε την υποστήριξη του κεντροαριστερού κόμματος Μια Δίκαιη Ρωσία5 και της εντολής του. Το 2016, ήταν υποψήφιος του φιλελεύθερου Yabloko6 και έχασε.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2000, το παράδειγμα του εργοστασίου της Ford είχε εξαπλωθεί: Εργάτες στη Volkswagen, AvtoVAZ, Omsktransmash και σε δεκάδες λιγότερο γνωστές εταιρείες, τόσο ξένης όσο και ρώσικης ιδιωκτησίας, εντάχθηκαν στην MPRA. Τα τελευταία 10 χρόνια, η επιτυχία των εργατών της Ford έχει επαναληφθεί μόνο από λίγους, την ξεπέρασαν μόνο οι εργάτες του εργοστασίου της Volkswagen στην Καλούγκα. Εκεί, το προσωπικό του εργοστασίου ήταν σε θέση να αποφύγει τις μαζικές απολύσεις που σάρρωσαν τη βιομηχανία αυτοκινήτων το 2015. Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας που πέτυχε το συνδικάτο, οι εργάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας στην Καλούγκα δεν θα ρίχνονταν στην ανεργεία, αλλά σε πληρωμένες διακοπές και κατάρτιση στα ευρωπαϊκά παραρτήματα του ομίλου αυτοκινήτων.
Στα χρόνια πριν από την κρίση [πριν από την κατάρρευση του ρωσικού ρουβλιού το 2014], η MPRA καθιερώθηκε μέσα από πολλές απεργίες και διαμαρτυρίες. Σε αντίθεση με τα παλιά συνδικάτα, τα οποία χρησιμεύουν ως επί το πλείστον για τη διανομή ρουσφετιών, η MPRA βασίστηκε κυρίως στη συλλογική δράση, προκαλώντας την οργή του κράτους, για να μην μιλήσουμε για τους εργοδότες. Το 2016, ένα τηλεοπτικό κανάλι της Καλούγκα πρόβαλλε την Ανατομία ενός Συνδικάτου, μια ταινία «καταγγελίας» που κατηγόρησε την MPRA για σχέσεις με τη Δύση και για προετοιμασία ενός «Μαϊντάν»7. Ακολούθησαν περισσότερες επιθέσεις.
Πέρυσι, στις 19 Μαΐου, ο Ιλία Ρεμέσλο έκανε καταγγελία εναντίον του συνδικάτου στον εισαγγελέα της περιοχής Κρασνογκβαρντέισκι της Αγίας Πετρούπολης. Αν και ο Ρεμέσλο αποκαλείται δικηγόρος και ερευνητής, είναι περισσότερο γνωστός ως προπαγανδιστής που ειδικεύεται στην κριτική εναντίον της αντιπολίτευσης. Το γραφείο του εισαγγελέα πήρε αμέσως το μήνυμα, ξεκινώντας έναν έλεγχο που οδήγησε σε μια δίκη για τη διάλυση του συνδικάτου.
«Η πρώτη ερώτηση που έκανε ο εκπρόσωπος του εισαγγελέα όταν επισκέφθηκε το γραφείο μας ήταν: “Τι κάνουν τα συνδικάτα;” Είναι άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν απολύτως τίποτα. Αλλά σήμερα έχει γεννηθεί μια γενιά πληροφοριοδοτών, οι οποίοι χρησιμοποιούν το γραφείο του εισαγγελέα ως μέσο για τους πολιτικούς τους σκοπούς», ανέφερε ο Αλεξέι Ετμάνοφ φεύγοντας από την αίθουσα του δικαστηρίου. Ο δικαστής δεν χρειαζόταν περισσότερα από πέντε λεπτά στο γραφείο του για να διαλύσει το συνδικάτο.
«Έχετε κάποιους συγγενείς στο εξωτερικό;»8
Η MPRA κατηγορήθηκε για «κατάφωρες παραβιάσεις του νόμου και συστηματικές ενέργειες σε αντίθεση με τους κανόνες». Όλα τα στοιχεία του κατηγορητηρίου μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις ομάδες: επίσημες καταγγελίες για τα ιδρυτικά κείμενα της ένωσης (για παράδειγμα, η χρήση της φράσης «κοινωνική συμμαχία» αντί για «κοινωνική οργάνωση» στο καταστατικό), συμμετοχή σε πολιτική δραστηριότητα συγκαλυμμένη ως συνδικαλιστική δραστηριότητα και για χρηματοδότηση από το εξωτερικό.
Η απόφαση του δικαστηρίου της Αγίας Πετρούπολης είναι άνευ προηγουμένου για δύο λόγους. Για πρώτη φορά, ένας οργανισμός που δεν συμπεριλήφθηκε στο κρατικό μητρώο των αλλοδαπών αντιπροσώπων διαλύθηκε από δικαστήριο για «άσκηση λειτουργιών ξένου πράκτορα» (το δικαστήριο έκρινε ότι η MPRA θα πρέπει να έχει καταχωριστεί εκουσίως ως ξένος πράκτορας). και, για πρώτη φορά, ένα συνδικάτο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανόνα σχετικά με ξένους πράκτορες.
Μέχρι τώρα, τα ρωσικά συνδικάτα είχαν αισθανθεί ότι είναι σχετικά ασφαλή. Προστατεύονταν από συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, τις οποίες επικύρωσε η Ρωσία, και από τον ομοσπονδιακό νόμο για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, ο οποίος τις διακρίνει από άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
«Όλοι καταλαβαίνουμε πολύ καλά ότι τα ρωσικά συνδικάτα αποτελούν μέρος του διεθνούς εργατικού κινήματος», λέει ο Όλεγκ Μπάμπιτς, διευθυντής της νομικής υπηρεσίας της Συνομοσπονδίας Εργασίας της Ρωσίας9 (KTR, της οποίας η MPRA είναι μέρος) που εκπροσώπησε την ένωση ενώπιον του δικαστηρίου.
Στην περίπτωση της MPRA, πρόκειται για την παγκόσμια ένωση IndustriALL, η οποία συγκεντρώνει συνδικάτα εργατών μετάλλου και εργατών βιομηχανίας χημικών σε περισσότερες από εκατό χώρες του κόσμου. Στη Ρωσία, τα μέλη της συμπεριλαμβάνουν ακόμη και αρκετά πλήρως εγκεκριμένα από το κράτος συνδικάτα, τα οποία, σύμφωνα με αυτή τη λογική, θα πρέπει τώρα να διαλυθούν.
Η κατηγορία της εξωτερικής χρηματοδοτικής στήριξης για την MPRA βασίζεται στη λήψη εφάπαξ επιχορήγησης ύψους 150.000 και 180.000 ρούβλια (2.500 δολάρια και 3.000 δολάρια) κατά τη διάρκεια δύο χρόνων για τη διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Αλεξέι Ετμάνοφ, η MPRA δίνει στην IndustriALL περισσότερα από 200.000 ρούβλια (3.300 δολάρια) κάθε χρόνο και έχει δικαίωμα σε κάποια αποζημίωση.
«Βασικά, όλα τα συνδικάτα έχουν κάποια αλληλοχρηματοδότηση», εξηγεί ο Όλεγκ Μπάμπιτς. «Αυτό δείχνει ότι, χρησιμοποιώντας τέτοιου είδους αγωγές, χωρίς προειδοποίηση ή κάποια άλλα πιο ήπια μέτρα, μπορούν τώρα να καταστρέψουν μεγάλες οργανώσεις που ενώνουν χιλιάδες ανθρώπους».
Αλληλεγγύη εκτός του νόμου, συνδικαλιστική οργάνωση εκτός πολιτικής
Οι πιο ασυνήθιστες κατηγορίες που απηύθυνε ο εισαγγελέας εναντίον της MPRA είναι ότι έδωσε ηθική υποστήριξη στη διαδήλωση των οδηγών φορτηγών μεγάλων αποστάσεων του 201510, όπως εκφράζεται σε ένα άρθρο με τίτλο «Ο PLATON δεν είναι φίλος μας»11, και ότι οι συνδικαλιστές ακτιβιστές συμμετείχαν σε μια διαμαρτυρία των εργαζομένων στα fast-food Carl’s Jr.12 και σε μια διαμαρτυρία των γιατρών13 ενάντια στις απολύσεις προσωπικού του νοσοκομείου14. Σύμφωνα με τη λογική των αρχών, η MPRA είχε το δικαίωμα να υπερασπίζεται μόνο τα συμφέροντα των δικών της μελών, αλλά όχι των μελών άλλων οργανώσεων, ακόμη και εκείνων με τις οποίες ήταν συνδεδεμένη.
Περαιτέρω «απόδειξη» για το πώς η συνδικαλιστική οργάνωση με επικεφαλής τον Αλεξέι Ετμάνοφ «συμμετείχε πραγματικά στην πολιτική» ήταν η συλλογή υπογραφών στο Διαδίκτυο για την υποστήριξη των αλλαγών στο άρθρο 134 του εργατικού κώδικα της Ρωσίας. Οι τροποποιήσεις αυτές αποσκοπούσαν στην εξάλειψη ενός κενού που επιτρέπει στις ιδιωτικές εταιρείες να μην αναπροσαρμόζουν την αμοιβή των εργαζομένων τους στο επίπεδο του πληθωρισμού.
«Αυτή η απόφαση του δικαστηρίου θέτει σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη συνδικαλιστικών οργανώσεων στη Ρωσία. Δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ και ειλικρινά ελπίζω ότι το Ανώτατο Δικαστήριο θα την αναθεωρήσει», σχολίασε ο Όλεγκ Μπάμπιτς. Ο Αλεξέι Ετμάνοφ δεν πρόκειται να καταθέσει τα όπλα του. Εάν το Ανώτερο Δικαστήριο επιτρέψει στην απόφαση να διαλύσει την συνδικαλιστική οργάνωση, τότε η MPRA μπορεί να εμφανιστεί με νέο όνομα.
Στα ρωσικά: Иван Овсянников, «Пришли за профсоюзами», ПроВЭД, 11 Ιανουαρίου 2018. Στα αγγλικά: Ivan Ovsyannikov, «Union busting, Russian-style», SocialistWorker.org, 15 Ιανουαρίου 2018. (Μετάφραση από την Kate S.).
Σχόλιο: Η παγκοσμιοποίηση, ο εθνικισμός και η δύναμη των εργατών
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο September15, ο Ντμίτρι Κοζνέφ, πρώην οργανωτής της συνδικαλιστικής οργάνωσης MPRA και οργανωτής στην ένωση Novoprof προσθέτει:
Αυτή η υπόθεση καταδεικνύει τον πραγματικό σκοπό του νόμου για τους «ξένους πράκτορες», εκθέτοντας τις ψευδείς διαβεβαιώσεις των βουλευτών και των γραφειοκρατών ότι «αυτό δεν έχει καμία σχέση με τα συνδικάτα».
Οι διακρατικές εταιρείες απολαμβάνουν ολοένα και περισσότερες φοροαπαλλαγές και προνόμια και η επιρροή τους στην οικονομία και επομένως στην πολιτική αυξάνεται. Έχουν ισχυρές ομάδες από λόμπι συμφερόντων και δεν χρειάζεται να αναμένουν προβλήματα από το κράτος.
Είναι πολύ αποκαλυπτικό ότι ενώ η MPRA, ένα συνδικάτο, ανακηρύσσεται ξένος πράκτορας, ο κυβερνήτης της περιοχής Καλούγκα, που φιλοξενεί αρκετά εργοστάσια αυτοκινήτων όπου δραστηριοποιείται η MPRA, ο κ. Αρταμόνοφ, προωθεί τα συμφέροντα των ξένων επιχειρήσεων στην περιοχή του (κάτι για το οποίο έχει πάρει έξι βραβεία από ξένα κράτη16, παραγγελίες από χώρες του ΝΑΤΟ ή στενούς συμμάχους των ΗΠΑ), όχι μόνο παραμένει στη θέση του, αλλά αποτελεί την πρωτοπορία του «πατριωτισμού» στις εκστρατείες του ενάντια σε ανεξάρτητα συνδικάτα17. Όλα αυτά δείχνουν έντονα την αντιλαϊκή, ολιγαρχική ουσία του σημερινού καθεστώτος, το οποίο ενεργεί προς το συμφέρον του ρωσικού και του διεθνούς κεφαλαίου.
Παρεμπιπτόντως, αυτό είναι ένα καλό κίνητρο για να απαλλαγούμε από τις αυταπάτες μας και να οικοδομήσουμε ένα νέο εργατικό κίνημα. Μακροπρόθεσμα, κανείς δεν μπορεί να παρεμποδίσει την επιθυμία των ανθρώπων να δράσουν μαζί, να αγωνιστούν και να υπερασπιστούν τα συμφέροντα και τα δικαιώματά τους. Όλη η παγκόσμια ιστορία το αποδεικνύει.
Μετάφραση: e la libertà
Σημειώσεις και παραπομπές του SocialistWorker.org
1 Στη ρωσική γλώσσα, ο τίτλος αυτός είναι μια μετάφραση του «Ήρθαν πρώτα για τους κομμουνιστές» – του στίχου από το διάσημο ποίημα του Martin Niemöller για το Ολοκαύτωμα.
2 «Major Russian Labor Union Disbanded by Court For Foreign Ties», The Moscow Times, 11 Ιανουαρίου 2018.
4 Miriam Elder, «Russia plans to register “foreign agent” NGOs», The Guardian, 2 Ιουλίου 2012.
5 «A Fair and Just Russia», The School of Russian and Asian Studies, 3 Ιουλίου 2009.
7 Με την αναφορά στο «Μαϊντάν» εννοούνται οι μαζικές αντι-κυβερνητικές διαμαρτυρίες, όπως στο Maidan Nezalezhnosti στην Ουκρανία το 2014, η επιρροή των οποίων θα αποσταθεροποιούσαν τη χώρα και θα έφερναν στην εξουσία πολιτικούς υπέρ της Δύσης. Αυτός ο όρος και ο όρος «έγχρωμη επανάσταση» – που αναφέρεται στις εξεγέρσεις στα μέσα της δεκαετίας του 2000 στη Γεωργία, την Ουκρανία και την Κιργιζία - συχνά χρησιμοποιούνται από τη ρωσική κυβέρνηση για να χαρακτηρίσουν οποιαδήποτε μαζική πολιτική κινητοποίηση ως συνομωσία που ενορχηστρώνεται από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών. (Αυτό δεν σημαίνει ότι οι έγρωμες επαναστάσεις ήταν επιτυχείς από σοσιαλιστική προοπτική - οι αριστεροί σε αυτές τις χώρες συνεχίζουν να αγωνίζονται εναντίον των νεοφιλελεύθερων πολιτικών των νέων ηγετών, της διαφθοράς και ενάντια στο φλερτάρισμα με τον εθνοτικό εθνικισμό).
8 Αυτή είναι μια ερώτηση που απευθύνονταν κάποτε σε επίσημες σοβιετικές φόρμες, αφού οι συγγενείς στο εξωτερικό, όταν υπήρχε ακόμα το σιδερούν παραπέτασμα, ήταν ύποπτοι. Έχει επίσης αντισημιτική χρειά, καθώς οι σοβιετικοί Εβραίοι, μερικοί από τους οποίους είχαν τη δυνατότητα να μεταναστεύσουν στη δεκαετία του 1970, είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν συγγενείς που ζούσαν σε άλλη χώρα.
9 «The Statement of the Executive Committee of the KTR on liquidation of the MPRA», Confederation of Labor of Russia, 12 Ιανουαρίου 2018.
10 «In A Rare Protest, Russian Truckers Rally Against Putin’s Highway Tax», npr [National Public Radio], 23 Δεκεμβρίου 2015.
11 «Платон нам не друг», МПРА [Межрегиональный Профсоюз Рабочая Ассоциация], 23 Νοεμβρίου 2015.
12 «Carl’s Jr. Causes Controversy as It Pulls Out of Russia», The Moscow Times, 15 Ιανουαρίου 2015.
13 Alexander Grigoriev, «Open Left: Moscow Doctors Talk about Their Work-to-Rule Strike», The Russian Reader, 22 Απριλίου 2015.
14 Alexander Nurik, «Doctors and patients battle to resuscitate Russia’s dying healthcare system», Equal Times, 5 Οκτωβρίου 2015.
17 «Dmitry Kozhnev: Anyone Defending Their Rights Is Branded a Fifth Columnist and Agent of the State Department», The Russian Reader, 29 Μαρτίου 2015.
