Alf Gunvald Nilsen
Ινδία: Ο Ναρέντρα Μόντι έχει πρόβλημα με τους αγρότες
«Modi Sarkar Murdabad! Murdabad! Murdabad!» (Κάτω η κυβέρνηση Μόντι! Κάτω! Κάτω!)
Αυτό ήταν ένα από τα συνθήματα που αντήχησαν στους δρόμους του Νέου Δελχί, καθώς δεκάδες χιλιάδες αγρότες διαδήλωσαν στην ινδική πρωτεύουσα1 τις δύο τελευταίες ημέρες του Νοεμβρίου. Οι διαδηλωτές ζητούσαν πολιτική δράση για την αντιμετώπιση της βαθιάς κρίσης στην ύπαιθρο της Ινδίας2. «Είμαστε πολύ θυμωμένοι με την κεντρική κυβέρνηση», ανέφερε σε κάποιον δημοσιογράφο3 ένας αγρότης από τη Jhabua, μία από τις φτωχότερες περιοχές της Ινδίας. «Δεν έχουν εκπληρώσει καμία από τις υποσχέσεις που έδωσαν για τους αγρότες.»
Οργανωμένη από την Πανινδική Επιτροπή Συντονισμού Kisan Sangharsh, ένα δίκτυο περισσότερων από 200 αγροτικών οργανώσεων από ολόκληρη την Ινδία, η διήμερη Πορεία Kisan Mukti (Πορεία Απελευθέρωσης των Αγροτών) πρόβαλε διάφορες διεκδικήσεις4 για την αντιμετώπιση της κατάστασης των προβλημάτων των αγροτών: πρώτον, ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί κοινή συνεδρίαση του Κοινοβουλίου για να συζητηθεί η αγροτική κρίση· δεύτερον, ότι πρέπει να εισαχθούν ελάχιστες τιμές στήριξης για τα γεωργικά προϊόντα· και τρίτον, ότι πρέπει να επιβληθούν νόμοι για την εξασφάλιση της ελάφρυνσης του χρέους για τους αγρότες.
Οι εκπρόσωποι 21 κομμάτων της αντιπολίτευσης υποστήριξαν την μαζική διαδήλωση. «Οι αγρότες δεν επαιτούν, θέλουν αυτά που δικαιωματικά τους οφείλουν», δήλωσε ο Αρβίντ Κετζριβάλ5, ηγέτης του κόμματος Aam Admi [Κόμμα των Απλών Ανθρώπων].
Η πορεία στο Νέο Δελχί δεν ήταν η πρώτη οργανωμένη εκδήλωση της οργής και της δυσαρέσκειας των αγροτών της Ινδίας, από τότε που ο Ναρέντρα Μόντι και το ινδουιστικό εθνικιστικό κόμμα Bharatiya Janata (BJP) πήραν την εξουσία μετά από μια σαρωτική νίκη στις εκλογές του 2014. Αντιθέτως, ήταν η τρίτη φορά το 20186 που οι αγρότες κατέβηκαν στους δρόμους του Νέου Δελχί για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην πολιτική αδράνεια απέναντι στην κρίση.
Κοιτάζοντας λίγο πιο πίσω, πριν από ενάμισι έτος υπήρξαν πολλές σημαντικές αγροτικές διαδηλώσεις. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2017, ξέσπασαν διαδηλώσεις και ταραχές σε αρκετές αγροτικές περιοχές, ενώ στην πόλη Μαντασαούρ στην πολιτεία Μάντια Πραντές όπου κυβερνά BJP, έξι αγρότες πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν από την αστυνομία7 κατά τη διάρκεια βίαιων διαδηλώσεων.
Κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους, οι αγρότες από την πολιτεία Ταμίλ Ναντού στη νότια Ινδία διαδήλωναν στο Νέο Δελχί8 για περισσότερο από 100 ημέρες. Τον Μάρτιο του 2018, περίπου 25.000 αγρότες στην πολιτεία Μαχαράστρα –όπου επίσης κυβερνά το BJP– έκαναν πορεία από την πόλη Νασίκ στη Βομβάη για να απαιτήσουν ελάφρυνση του χρέους, ελάχιστες τιμές στήριξης και δικαιώματα γης. Και στα τέλη Νοεμβρίου, πραγματοποιήθηκε μια άλλη πορεία στη Μαχαράστρα. Αυτή τη φορά 20.000 αγρότες έκαναν πορεία από την πόλη Τανέ στη Μουμπάι για να απαιτήσουν αποζημίωση για την ξηρασία.
Αυτές οι μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της εκτεταμένης και αυξανόμενης αναταραχής9 στην απέραντη ύπαιθρο της Ινδίας – που συχνά έχουν τις ρίζες τους στη δυσαρέσκεια που προκαλείται από την αγροτική στασιμότητα, την ανεργία και τις κρατικά επιχορηγούμενες αρπαγές γης.
Αυτή η κατάσταση προκαλεί δύο σημαντικά ερωτήματα: Γιατί συμβαίνει αυτό; Και γιατί οι αγροτικές διαδηλώσεις είναι σημαντικές σε σχέση με το ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο όσον αφορά τις επερχόμενες γενικές εκλογές τον Απρίλιο του επόμενου έτους;
Οι σημερινές αγροτικές αναταραχές στην Ινδία είναι, πάνω απ’ όλα, σύμπτωμα της κρίσης του αγροτικού τομέα της χώρας – και ειδικότερα του κόστους10 με το οποίο έπληξε αυτή η κρίση τους μικρούς και περιθωριακούς αγρότες της χώρας. Στο επίκεντρο αυτής της κρίσης11 είναι ένας κύκλος, όπου το κόστος καλλιέργειας έχει κλιμακωθεί, ενώ ταυτόχρονα τα γεωργικά εισοδήματα έχουν μειωθεί ή έχουν παγώσει.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων χρέους, καθώς οι αγρότες δανείζονται χρήματα12 με ληστρικά επιτόκια –συχνά άνω του 60%– τα οποία, πιο συχνά, είναι αδύνατο να αποπληρωθούν. Το πιο αποκρουστικό αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η επιδημία των αυτοκτονιών13 μεταξύ των αγροτών και των γεωργικών εργατών που σαρώνει την Ινδία τα τελευταία χρόνια. Το 2016, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, αυτοκτόνησαν περισσότεροι από 11.300 αγρότες και γεωργικοί εργάτες14.
Σε αντίθεση με το μήνυμα του πρωθυπουργού Μόντι ότι θα φέρει «indie» (καλές μέρες) στον λαό της Ινδίας, η κατάσταση των Ινδών αγροτών έχει επιδεινωθεί από το 201415, καθώς το κόστος των εισαγωγών συνέχισε να αυξάνεται16 και οι τιμές για τα γεωργικά προϊόντα μειώνονται17.
Η σημερινή κυβέρνηση δεν ανταποκρίθηκε επαρκώς στο πρόβλημα του χρέους των αγροτών και επιπλέον ο γεωργικός τομέας επηρεάστηκε εξαιρετικά αρνητικά από τη απονομισματοποίηση18 - η κυβέρνηση του BJP αποφάσισε του 2016 να αποσύρει από την κυκλοφορία τα χαρτονομίσματα των 500 και 1000 ρουπιών, κατά πάσα πιθανότητα για να περιορίσει τη ροή του μαύρου χρημάτος και να καταπολεμήσει τη διαφθορά. Υπό το πρίσμα αυτών των γεγονότων, η υπόσχεση του Μόντι ότι η κυβέρνησή του σκοπεύει να διπλασιάσει19 τα εισοδήματα των αγροτών μέχρι το 2020 φυσικά ακούγεται κούφια στα αυτιά όσων διαδήλωσαν στο Νέο Δελχί λίγες εβδομάδες πριν.
Σε μια χώρα όπου οι περισσότεροι ψηφοφόροι εξακολουθούν να ζουν σε αγροτικές περιοχές20 και οι φτωχοί άνθρωποι συμμετέχουν πιο ενεργά στις εκλογές από τους πλούσιους, αυτά τα υψηλά επίπεδα αγροτικής δυσφορίας και αναταραχής έχουν φυσικά μεγάλες συνέπειες.
Μετά τις εθνικές εκλογές του 2014, το BJP του Μόντι φαίνεται να είναι μια σχεδόν ασυγκράτητη δύναμη. Η τεράστια νίκη του 2016 στην πολιτεία του Ουτάρ Πραντές ήταν μια περαιτέρω μαρτυρία για την κατάσταση του κόμματος ως εκλογικής χιονοστιβάδας και μέχρι πρόσφατα το κόμμα έχει πάρει την εξουσία σε 20 από τις 29 πολιτείες της Ινδίας. Ωστόσο, από τότε που σημειώθηκε η πιο αδύναμη επίδοση21 στις εκλογές για τη νομοθετική συνέλευση στην έδρα του Μόντι στο Γκουτζαράτ στα τέλη του 2017, οι εκλογικές επιτυχίες του BJP φαίνεται να μειώνονται.
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2018, το κόμμα έχασε στις ενδιάμεσες κοινοβουλευτικές εκλογές22 τόσο στο Ουτάρ Πραντές όσο και στο Μπιχάρ και στις αρχές Δεκεμβρίου –όχι πολύ καιρό ύστερα από τις αγροτικές διαδηλώσεις που πλημμύρισαν τους δρόμους του Νέου Δελχί– το BJP έχασε την εξουσία23 στις πολιτείες Ροτζαστάν, Μάντια Πραντές και Τσατισγκάρ. Όπως έχουν σημειώσει πολλοί σχολιαστές, οι δυσαρεστημένοι αγρότες ψηφοφόροι διαδραμάτισαν βασικό ρόλο σε όλες αυτές τις αποτυχίες του καθεστώτος του Μόντι.
Αυτό, με τη σειρά του, δείχνει ότι οι παράμετροι που επέτρεψαν τη σαφή νίκη του Μόντι στις γενικές εκλογές του 2014 εξασθενούν. Βασικά, όπως υποστήριξα αλλού24, η ικανότητα του BJP να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο πριν από τεσσερισήμισι χρόνια βασίστηκε σημαντικά σε μια σχετικά επιτυχημένη προσπάθεια επέκτασης της εκλογικής βάσης του κόμματος πέρα από την μεσαία τάξη των πόλεων και τις ανώτερες ομάδες καστών που αποτελούν τους παραδοσιακούς πυλώνες υποστήριξής του.
Συγκεκριμένα, το κόμμα κατάφερε να αυξήσει τα ποσοστά του25 στις κατώτερες ομάδες των καστών και τους φτωχούς της υπαίθρου που τείνουν να ψηφίζουν είτε υπέρ του κόμματος του Κογκρέσου είτε για περιφερειακά κόμματα με βάση την κάστα. Το γεγονός ότι αυτή η στρατηγική φαίνεται τώρα να αποδιοργανώνεται –ενώ ταυτόχρονα τα κόμματα της αντιπολίτευσης της χώρας έχουν βρει ένα κοινό σημείο συσπείρωσης ακριβώς στην αγροτική κρίση της Ινδίας– δεν αποτελεί έναν καλό οιωνό για τον Μόντι και την κυρίαρχη διανομή της εξουσίας.
Εντούτοις, ενώ το 2019, η αγροτική Ινδία μπορεί να αποδειχθεί πολύ καλά ως ο βράχος πάνω στον οποίο τελικά συντρίβεται το κύμα Μόντι, η επίλυση της αγροτικής κρίσης στην Ινδία απαιτεί κάτι περισσότερο από την απάλειψη του σημερινού καθεστώτος στο Νέο Δελχί. Οι ρίζες της κρίσης είναι βαθύτερες από το καθεστώς Μόντι – πράγματι, αναπτύσσεται για δύο δεκαετίες26 ως αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ακολουθήθηκαν τόσο από το κόμμα του Κογκρέσου όσο και από τις κυβερνήσεις του BJP.
Ως εκ τούτου, μια πραγματική εναλλακτική λύση για όσους υποφέρουν κάτω από το βάρος της οικονομικής ανάπτυξης της Ινδίας, θα απαιτήσει μια ρήξη όχι μόνο με τον Μόντι, αλλά και με τα πολιτικά καθεστώτα που προσανατολίζονται προς την αγορά και ενισχύουν τις στερήσεις και την εμβάθυνση της ανισότητας στην Ινδία σήμερα.
Μετάφραση: e la libertà
Alf Gunvald Nilsen, «India: Narendra Modi’s got a farmers problem», Al Jazeera, 26 Δεκεμβρίου 2018· Europe Solidaire Sans Frontières, 26 Δεκεμβρίου 2018
Σημειώσεις
1 «Angry India farmers march to parliament to highlight farm crisis», Al Jazeera, 30 Νοεμβρίου 2018
3 Vijayta Lalwani, «‘If they lose polls in all five states, they’ll fulfil our demands’: Farmers march in hope in Delhi», Scroll.in, 30 Νοεμβρίου 2018
4 Mridula Chari, «Scroll Explainer: Why farmers are marching to Delhi», Scroll.in, 29 Νοεμβρίου 2018
5 «Farmers’ march: BJP government didn’t keep its promises, say Opposition leaders at Parliament Street», Scroll.in, 30 Νοεμβρίου 2018
6 Kabir Agarwal, «For the Third Time in Three Months, Farmers to Protest in Delhi», The Wire, 30 Νοεμβρίου 2018
7 «One year since farmers killed by police in India's Mandsaur», Al Jazeera, 7 Ιουνίου 2018
8 M. Mahalingam, «The Forgotten Farmers Of Tamil Nadu: 107 Days of Protest in Delhi and Still Counting», The Citizen, 18 Σεπτεμβρίου 2017
9 Abeer Kapoor, «Agrarian Riots And Rural Distress: Is India’s Countryside Burning?», The Wire, 19 Οκτωβρίου 2016
10 Richard Mahapatra, «Only 15% landholders earn 91% of total national income», DownToEarth, 17 Ιανουαρίου 2018
11 P. Sainath, «In India, Farmers Face a Terrifying Crisis», The New York Times, 13 Απριλίου 2018
12 Devanik Saha, «70% of India’s Farm Families Spend More Than They Earn», the quint, 27 Ιουνίου 2017
13 Baba Umar, «India’s shocking farmer suicide epidemic», Al Jazeera, 18 Μαΐου 2015
14 Deeptiman Tiwary, «2016 vs 2015: 20% drop in farmer suicides but 10% spike in suicides of farm labour», The Indian Express, 25 Ιουλίου 2018
15 Gargi Parsai, «2017 Was Turbulent for Farmers. Will 2018 Be Better?», The Wire, 1 Ιανουαρίου 2018
16 Rajendra Jadhav, Mayank Bhardwaj, «Deepening farm crisis in India could hurt Modi’s re-election bid», Reuters, 3 Οκτωβρίου 2018
17 «As Modi plans doubling farmers’ income, here’s reality check; farming not profitable for nearly 20 years», The Financial Express, 10 Ιουλίου 2018
18 «Agriculture ministry says farmers were unable to buy seeds after demonetisation: Report», Scroll.in, 21 Νοεμβρίου 2018
19 «Government working to double farmers’ income by 2022, Prime Minister Narendra Modi says in interaction via NaMo App», The Financial Express, 20 Ιουνίου 2018
20 «How Does India Vote? A Short Reading List», Economic and Political Weekly (EPW)
21 Apoorvanand, «What India’s BJP lost in the Gujarat elections», Al Jazeera, 20 Δεκεμβρίου 2017
22 Gilles Verniers, «Gorakhpur in perspective», The Indian Express, 15 Μαρτίου 2018
23 «India’s ruling Hindu nationalists suffer blow in state elections», Al Jazeera, 11 Δεκεμβρίου 2018
24 Alf Gunvald Nilsen, «Trajectories of Change in the World’s Largest Democracy: India, 2004-2019», Mainstream Weekly, 15 Οκτωβρίου 2018
25 Ketan Alder, «How the BJP has come to dominate lower-caste politics», Al Jazeera, 13 Απριλίου 2017
