Hossam el-Hamalawy
Δεν ξεχνάμε την αιγυπτιακή επανάσταση
Red Flag: Ο Hossam el-Hamalawy είναι Αιγύπτιος δημοσιογράφος, μπλόγκερ και μέλος των Αιγύπτιων Επαναστατών Σοσιαλιστών, ο οποίος συμμετέχει ενεργά σε σημαντικούς αγώνες εδώ και τρεις δεκαετίες.
Ο Hossam θα είναι κεντρικός ομιλητής στο συνέδριο Marxism 2023 στη Μελβούρνη. Σε αυτή τη συνέντευξη, μιλάει στη Simone White για τα γεγονότα που οδήγησαν στην αιγυπτιακή επανάσταση του 2011, τη ριζοσπαστικοποίησή του ως φοιτητής στην Αίγυπτο και τα βασικά διδάγματα από την αιγυπτιακή επανάσταση και αντεπανάσταση.
Σιμόν Γουάιτ: Χοσάμ, γεννήθηκες στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Ανουάρ Σαντάτ, ο οποίος εγκαινίασε μια νεοφιλελεύθερη οικονομική στροφή, έκοψε τους δεσμούς με την ΕΣΣΔ –τον κύριο υποστηρικτή της Αιγύπτου επί Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ– και υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ. Μπορείς να μιλήσεις για εκείνη την περίοδο, για την αντιπολίτευση που υπήρξε απέναντι στον Σαντάτ και για το πώς η διακυβέρνησή του διαμόρφωσε το έδαφος πάνω στο οποίο ο Χόσνι Μουμπάρακ έγινε ο επί δεκαετίες δικτάτορας της Αιγύπτου;
Χοσσάμ ελ-Χαμαλάουι: Όταν ο κόσμος μιλάει για το 1968, σπεύδει να αναφερθεί στο κίνημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ στις ΗΠΑ ή στις φοιτητικές καταλήψεις στην Ευρώπη. Ξεχνά όμως ότι ο αραβικός κόσμος είχε το δικό του 1968. Στην Αίγυπτο, είχαμε τις πρώτες σοβαρές μαζικές διαμαρτυρίες κατά του Νάσερ από τότε που εδραίωσε την εξουσία του το 1954. Τα γεγονότα αυτά αναζωπύρωσαν το κομμουνιστικό κίνημα, το οποίο μπήκε σε μια τροχιά που κορυφώθηκε με την «εξέγερση του ψωμιού» το 1977.
Η Αίγυπτος ξεκίνησε τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις της το 1974. Η εξέγερση του 1977 σηματοδότησε την αρχή του τέλους του καθεστώτος του Σαντάτ∙ δολοφονήθηκε από μέλη της Ισλαμικής Τζιχάντ το 1981.
Τον Σαντάτ διαδέχθηκε ο Χόσνι Μουμπάρακ, ο οποίος εφάρμοσε τις νεοφιλελεύθερες «οικονομικές μεταρρυθμίσεις και το πρόγραμμα διαρθρωτικής προσαρμογής» υπό την αιγίδα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας τη δεκαετία του 1990.
Οι νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις συμβαδίζουν με τον πρώτο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» της Αιγύπτου – τη στρατιωτικοποίηση της κοινωνίας και την ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής σφαίρας. Ουσιαστικά, το κράτος απέσυρε τα κοινωνικά βοηθήματα, γεγονός που άφησε ένα κενό που στη συνέχεια καλύφθηκε με καταστολή, καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990. Αυτή ήταν η εποχή που μπήκα για πρώτη φορά στο πανεπιστήμιο.
Το καθεστώς στόχευε αρχικά τους ένοπλους μαχητές, αλλά σταδιακά στράφηκε στους μεταρρυθμιστές ισλαμιστές, στα επαγγελματικά συνδικάτα και στη συνέχεια στους αριστερούς αγωνιστές. Η Αίγυπτος βίωνε έναν βρώμικο πόλεμο, σχεδόν λατινοαμερικάνικου τύπου. Ως ακτιβιστές φοιτητές, δεν μπορούσαμε να οργανώσουμε κινητοποιήσεις που να βγαίνουν εκτός πανεπιστημιούπολης χωρίς να κινδυνεύουμε να μας πυροβολήσουν. Υπήρχε μια γενική κατάσταση φόβου.
Δεν μπορούσες να ψιθυρίσεις το όνομα του Μουμπάρακ. Δεν μπορούσες να μιλήσεις για τον Μουμπάρακ σε τηλεφωνικές συνομιλίες. Αν μιλούσες γενικά για πολιτική, έπρεπε πάντα να κοιτάς πίσω από την πλάτη σου μήπως υπήρχαν χαφιέδες ή άνθρωποι που θα σε κάρφωναν. Ήταν ένα φρικτό κλίμα.
Σιμόν Γουάιτ: Θα μπορούσες να μιλήσεις λίγο περισσότερο για την Αίγυπτο τη δεκαετία του 1990 και του 2000 και τη μορφή του ακτιβισμού στον οποίο συμμετείχε η Αριστερά;
Χοσσάμ ελ-Χαμαλάουι: Ανήκω στη δεύτερη γενιά των Αιγύπτιων Επαναστατών Σοσιαλιστών, οι οποίοι εντάχθηκαν στην οργάνωση στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990. Και είναι η δική μου γενιά που άρχισε να αναζωογονεί και να ανασυγκροτεί την αριστερά στις πανεπιστημιουπόλεις. Το σημείο καμπής ήρθε το 2000 με το ξέσπασμα της δεύτερης παλαιστινιακής ιντιφάντα. Η παλαιστινιακή υπόθεση αποτελούσε εδώ και καιρό παράγοντα ριζοσπαστικοποίησης για την αιγυπτιακή νεολαία. Για παράδειγμα, το κίνημα του 1968 στην Αίγυπτο πυροδοτήθηκε από την καταστροφική ήττα από το Ισραήλ το 1967.
Τον Σεπτέμβριο του 2000, στην Αίγυπτο ξέσπασαν μαζικές διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν από τα μεγάλα πανεπιστήμια, αλλά σύντομα επεκτάθηκαν και στους μαθητές. Υπήρξε μια αναβίωση της πολιτικής του δρόμου σε όλα τα επαγγελματικά συνδικάτα. Η κυβέρνηση απάντησε με ωμή βία∙ συνέλαβε μαζικά τους οργανωτές των φοιτητών. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που κρατήθηκα και βασανίστηκα στα χέρια της αστυνομίας κρατικής ασφάλειας. Αλλά ήμουν πιο τυχερός από άλλους: Έμεινα μόνο τέσσερις ημέρες στο κέντρο ανάκρισης στο Λαζούλι του Καΐρου. Οι διαμαρτυρίες καταπνίγηκαν μέσα σε μια εβδομάδα περίπου.
Όμως αναβίωσαν το 2002 με την επιχείρηση «Αμυντική Ασπίδα», όταν ισραηλινά τανκς στάλθηκαν στη Δυτική Όχθη. Αυτό προκάλεσε τη λεγόμενη Ιντιφάντα του Πανεπιστημίου του Καΐρου, η οποία κορυφώθηκε με μάχες δύο ημερών σε όλη τη γειτονιά της Γκίζας, η οποία περιβάλλει το πανεπιστήμιο. Είδαμε σκηνές που έγιναν οικείες μια δεκαετία αργότερα, με θωρακισμένα οχήματα της αστυνομίας να προσπαθούν να πατήσουν διαδηλωτές, εκτοξεύοντας εναντίοξν μας με δακρυγόνα και σφαίρες διασποράς.
Αφού αυτές οι διαδηλώσεις υποχώρησαν, αναζωπυρώθηκαν με την εισβολή στο Ιράκ τον Μάρτιο του 2003. Το κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη μεταμορφώθηκε σε κίνημα κατά του πολέμου στο Ιράκ. Κάποια στιγμή είχαμε 40.000 διαδηλωτές σε διαδοχικές μάχες από το παλιό Ισλαμικό Κάιρο μέχρι την πλατεία Ταχρίρ. Καταλάβαμε την πλατεία Ταχρίρ για μερικές μέρες σε κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόβα τζενεράλε για την επανάσταση μια δεκαετία αργότερα.
Ο Μουμπάρακ ήταν ένα τεράστιο ταμπού εκείνη την εποχή - δεν μπορούσες να ψιθυρίσεις το όνομά του. Θυμάμαι ότι κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων υπέρ της Παλαιστίνης στην πανεπιστημιούπολη τη δεκαετία του 1990, φοιτητές-οργανωτές που προέρχονταν από αραβικό εθνικιστικό ή ισλαμιστικό υπόβαθρο μου έλεγαν: «Εσείς οι μαρξιστές, μην ανοίγετε το στόμα σας για τον Μουμπάρακ. Δεν θέλουμε φασαρίες. Είμαστε εδώ μόνο για να μιλήσουμε για την Παλαιστίνη».
Αλλά αυτό άρχισε να σπάει με τις διαδηλώσεις της Ιντιφάντα. Το 2002, κατά τη διάρκεια της ιντιφάντα στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου, άκουσα για πρώτη φορά ξεκάθαρα συνθήματα κατά του Μουμπάρακ. Το 2003, οι αφίσες του Μουμπάρακ κάηκαν στην πλατεία Ταχρίρ.
Το κίνημα «Κεφάγια», που σημαίνει «Αρκετά», δημιουργήθηκε το 2004. Ήταν ανοιχτά κατά του Μουμπάρακ και κατά του σχεδίου διαδοχής του γιου του Γκαμάλ. Το Κεφάγια οργάνωσε μια σειρά διαδηλώσεων κατά του Μουμπάρακ το 2004, το 2005 και το 2006, αλλά παρά τον ηρωισμό των ακτιβιστών, πρέπει να διευκρινίσουμε ποια ήταν η βάση υποστήριξης που προσέλκυσε το Κεφάγια. Ήταν κυρίως ακτιβιστές της μεσαίας τάξης, γιατροί, μηχανικοί, φοιτητές, πτυχιούχοι, δημοσιογράφοι όπως εγώ, φαρμακοποιοί, ακόμη και επιχειρηματίες.
Υπήρξε μόνο μια εξαιρετική διαδήλωση όπου καταφέραμε να συγκεντρώσουμε περισσότερους από 5.000 ανθρώπους. Αλλά τις περισσότερες φορές οι κινητοποιήσεις μας ήταν μόνο περίπου δύο δεκάδες, 100 σε μια καλή μέρα. Αλλά το Κεφάγια κατάφερε να καταστρέψει το ταμπού του Χόσνι Μουμπάρακ μέσω μιας στρατηγικής στα μέσα ενημέρωσης. Ήρθαμε σε επαφή με μια μεγάλη ποικιλία ντόπιων και ξένων δημοσιογράφων για να εμφανιστούν στις κινητοποιήσεις. Μέσω των καμερών τους, κατάφεραν να διαδώσουν αυτό το οπτικό υλικό σε ένα ευρύτερο κοινό.
Σιμόν Γουάιτ: Θα μπορούσες να μας μιλήσεις για τον αναπτυσσόμενο αγώνα από το 2006 και μετά;
Χοσσάμ ελ-Χαμαλάουι: Οι απεργίες του Δεκεμβρίου του 2006, που ονομάστηκαν «χειμώνας της εργατικής δυσαρέσκειας», ξεκίνησαν από 3.000 γυναίκες εργαζόμενες στο δημόσιο κλωστοϋφαντουργείο της Γαζέλ ελ-Μαχάλα, που βρίσκεται στην καρδιά του δέλτα του Νείλου. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κλωστοϋφαντουργείο στη Μέση Ανατολή. Κατέβηκαν σε απεργία και άρχισαν να διαδηλώνουν στο εργοστάσιο, διεκδικώντας τα δίμηνα επιδόματα που είχε υποσχεθεί νωρίτερα ο πρωθυπουργός Άχμεντ Νχαζίφ. Οι εργάτριες χρησιμοποιούσαν ένα ποδοσφαιρικό τραγούδι που είχαν τροποποιήσει. «Πού είναι οι άνδρες; Εδώ είμαστε οι γυναίκες», ντροπιάζοντας ουσιαστικά τους άνδρες συναδέλφους τους για να αναλάβουν δράση. «Αποκαλείτε τους εαυτούς σας άνδρες; Εδώ είμαστε οι γυναίκες που απεργούμε. Πού είστε εσείς;»
Οι άνδρες συνάδελφοί τους ενώθηκαν μαζί τους, ολόκληρο το εργοστάσιο απεργούσε για τρεις ή τέσσερις ημέρες, κερδίζοντας μια νίκη. Μόλις κέρδισαν, υπήρξε ντόμινο: η απεργία εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, ιδίως στον βορρά. Και η αγωνιστικότητα της βιομηχανικής εργατικής τάξης άρχισε να επεκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως οι σιδηρόδρομοι, οι εργάτες τσιμέντου∙ όλοι απεργούσαν.
Οι κινητοποιήσεις αυτές ήταν σε μεγάλο βαθμό αυθόρμητες. Η Ομοσπονδία Συνδικάτων δεν ήταν ένα κανονικό συνδικάτο, αλλά έμοιαζε με εκείνα που υπήρχαν στη Σοβιετική Ένωση, από φιλικούς προς το κράτος γραφειοκράτες που θα λειτουργούσαν ως βραχίονας του καθεστώτος όταν επρόκειτο να ελέγξουν τους εργαζόμενους και να διασφαλίσουν την πειθαρχία στους χώρους εργασίας. Τα στελέχη της ομοσπονδίας προσπαθούσαν να σαμποτάρουν τις απεργίες και οι εργάτες απάντησαν σε ορισμένα μέρη με το να κλειδώσουν τα στελέχη της στο εργοστάσιο για να τους αναγκάσουν να συμμετάσχουν στην κατάληψη.
Τον Απρίλιο του 2008, όταν οι εργάτες/εργάτριες της Μαχάλα ανακοίνωσαν ότι ξεκινούσαν απεργία για να απαιτήσουν την αύξηση του εθνικού κατώτατου μισθού, η ηγεσία της απεργίας συνελήφθη και το εργοστάσιο καταλήφθηκε, ματαιώνοντας την απεργία. Ωστόσο, στην πόλη Μαχάλα ξέσπασε σε διήμερη εξέγερση που καταπνίγηκε άγρια από τις κεντρικές δυνάμεις ασφαλείας. Σκότωσαν τρία άτομα, συνέλαβαν εκατοντάδες και βασάνισαν πολλούς από αυτούς, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. Όμως η εξέγερση της Μαχάλα σηματοδότησε την αρχή του τέλους της δικτατορίας του Μουμπάρακ.
Σιμόν Γουάιτ: Πώς ανατράπηκε ο Μουμπάρακ;
Χοσσάμ ελ-Χαμαλάουι: Ο Μουμπάρακ αποκαλύφθηκε ότι ήταν αδύναμος, με σχεδόν μηδενική νομιμοποίηση. Κάθε τομέας στην Αίγυπτο, εκτός από το στρατό και την αστυνομία, απεργούσε. Αυτό αντικατοπτρίστηκε ακόμη και στην ποπ κουλτούρα. Αυτή η αιγυπτιακή παροιμία «Αν χρειάζεσαι κάτι από τον σκύλο, πες του ότι είσαι το αφεντικό μου» άλλαξε σε «Αν χρειάζεσαι κάτι από τον σκύλο, πες του ότι κάνω καθιστική διαμαρτυρία».
Εκείνη την εποχή, υπήρχε ένα αυξανόμενο κίνημα κατά της αστυνομικής βίας. Η αιγυπτιακή αστυνομία είναι διαβόητη για τους φρικτούς βασανιστές της. Τα βασανιστήρια είναι συστηματικά∙ δεν χρησιμοποιούνται μόνο εναντίον πολιτικών αντιφρονούντων, αλλά ακόμη και από την ποινική αστυνομία για την εξιχνίαση εγκλημάτων.
Υπήρχαν διαμαρτυρίες κατά των βασανιστηρίων τη δεκαετία πριν από την επανάσταση, αλλά το κίνημα ενισχύθηκε όταν η αστυνομία στην Αλεξάνδρεια δολοφόνησε τον Χάλεντ Σαΐντ, έναν νεαρό άνδρα της μεσαίας τάξης, και οι φωτογραφίες του σώματός του παραμορφωμένου από τα βασανιστήρια έγιναν viral στο διαδίκτυο, προκαλώντας τότε αναστάτωση και ένα αυξανόμενο κίνημα που τελικά κατέληξε στην επανάσταση λίγους μήνες αργότερα. Αυτό ήταν το καλοκαίρι του 2010.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ονόμασαν τότε την επανάσταση επανάσταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά δεν φέραμε τους ανθρώπους κοντά μόνο λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Υπήρξε μια ολόκληρη δεκαετία αγώνων, μικρών μαχών που συσσωρεύονταν και διαφωνιών, πριν από την 25η Ιανουαρίου 2011.
Το τελευταίο σημείο που πρέπει να αναφέρουμε είναι το πώς έπεσε ο Μουμπάρακ, επειδή αυτό έχει δημιουργήσει τόση σύγχυση.
Η δεκαοκταήμερη κατάληψη της πλατείας Ταχρίρ ήταν γενναία και ηρωική. Ήμουν μέρος της, και αγαπώ κάθε στιγμή που έζησα στην πλατεία κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου. Η πλατεία έπαιξε κεντρικό ρόλο στο να φέρει κοντά τους επαναστάτες με τη μάζα του αιγυπτιακού λαού. Πολεμήσαμε το καθεστώς, πολεμήσαμε τους τραμπούκους που μας έστειλε το καθεστώς, πολεμήσαμε την αστυνομία. Αλλά αν ήταν μόνο η κατάληψη στην πλατεία, ο Μουμπάρακ θα είχε επιβιώσει.
Οι μαζικές απεργίες ξεκίνησαν την τελευταία εβδομάδα των δεκαοκτώ ημερών. Τότε ήταν που το καθεστώς ήταν έτοιμο να καταρρεύσει. Ο στρατός αναγκάστηκε να επέμβει για να αναγκάσει τον Μουμπάρακ να εγκαταλείψει το αξίωμά του και να προσπαθήσει να υποτάξει αυτή την εκρηκτική μάζα κοινωνικών διαμαρτυριών και απεργιών. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι ο πρώτος νόμος που θεσπίστηκε μετά την πτώση του Μουμπάρακ ήταν ένας νόμος κατά των απεργιών από το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων, το οποίο ανέλαβε την εξουσία μετά την καθαίρεση του Μουμπάρακ. Πρέπει να τονίσουμε το ρόλο της εργατικής τάξης στην πτώση του Μουμπάρακ, γιατί αυτό έχει επιπτώσεις για το πότε θα γίνει η επόμενη επανάσταση. Πρέπει να πάμε την Ταχρίρ στα εργοστάσια.
Σιμόν Γουάιτ: Χοσσάμ, τι σε ριζοσπαστικοποίησε; Υποθέτω ότι ήταν η ζωή υπό την εξουσία του Μουμπάρακ;
Χοσσάμ ελ-Χαμαλάουι: Στην πραγματικότητα, όχι. Μεγάλωσα σε μια μεσοαστική οικογένεια, οπότε ήμουν προστατευμένος από τη φτώχεια που ζει η πλειονότητα των Αιγυπτίων. Μόνο όταν δραστηριοποιήθηκα πολιτικά βίωσα τη βαρβαρότητα του κράτους. Αυτό που με ριζοσπαστικοποίησε, και μάλιστα από πολύ νεαρή ηλικία, ήταν ο παλαιστινιακός αγώνας.
Αρχίζεις να παρακολουθείς, να διαβάζεις και να ακούς για το τι συμβαίνει στην Παλαιστίνη. Αρχίζεις να θέτεις ερωτήματα όπως: Γιατί η κυβέρνησή μας δεν κάνει αρκετά για να βοηθήσει τους Παλαιστίνιους; Γιατί η κυβέρνησή μας εξάγει τσιμέντο στους Ισραηλινούς, το οποίο χρησιμοποιείται στην κατασκευή οικισμών; Γιατί η κυβέρνησή μας επιτρέπει στους Ισραηλινούς να έχουν πρεσβεία στην καρδιά του Καΐρου; Γιατί η κυβέρνησή μας είναι τόσο υποταγμένη στις ΗΠΑ και το Ισραήλ;
Η άλλη πηγή ριζοσπαστικοποίησης για μένα προήλθε από τον πατέρα μου, ο οποίος ανατράφηκε ως ένθερμος υποστηρικτής του Νάσερ μέχρι την ήττα του 1967. Μετά από αυτό, ριζοσπαστικοποιήθηκε περισσότερο προς τα αριστερά και ήρθε πολύ κοντά στους κομμουνιστές. Συνήθιζα να έχω μακρές συζητήσεις με τον πατέρα μου, οι οποίες μου άνοιξαν τον πολιτικό μου ορίζοντα.
Σιμόν Γουάιτ: Αν γυρίσουμε πίσω στην εποχή που ήσουν πολιτικά ενεργός στο πανεπιστήμιο, μπορείς να μας μιλήσεις λίγο περισσότερο για το πώς ήταν η ανοικοδόμηση της αριστεράς στα πανεπιστήμια στα νιάτα σου; Και ποια ήταν η κυρίαρχη πολιτική στα πανεπιστήμια τη δεκαετία του 1990;
Χοσσάμ ελ-Χαμαλάουι: Όταν ξεκίνησα το πανεπιστήμιο, η αριστερά είχε καταρρεύσει σε όλες τις πανεπιστημιουπόλεις. Υπήρχαν τα απομεινάρια κάποιων από τις παλιές σταλινικές οργανώσεις, αλλά είχαν εξαφανιστεί εκείνη την εποχή, και εξαφανίζονταν για τους ίδιους λόγους που δυσκόλευαν κι εμάς, τους τροτσκιστές, να προσπαθήσουμε να αναζωογονήσουμε την αριστερά. Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης εξαπέλυσε έναν ανεμοστρόβιλο δεξιών ιδεών και λόγων. Ήταν η ακμή του τέλους της ιστορίας, της σύγκρουσης των πολιτισμών και όλων αυτών των πνευματικών προϊόντων του Φράνσις Φουκουγιάμα, του Χάντινγκτον και άλλων, όπου ο σοσιαλισμός και η ταξική πάλη αποτελούσαν παρελθόν.
Οι θεωρίες αυτοί είχαν αντίκτυπο στην Αίγυπτο. Αν μιλούσες για σοσιαλισμό, οι άνθρωποι έσπευδαν πολύ γρήγορα να πουν κάτι σαν «Α, όπως αυτό που συνέβη επί Νάσερ; Βλέπετε τον δημόσιο τομέα και πώς αποδίδει; Ξέρετε, η οικονομία έχει διαλυθεί».
Στη Δύση, ο κόσμος φαντασιώνεται τον Παγκόσμιο Νότο, ότι εκεί είναι πιο εύκολο να γίνει επανάσταση. Αλλά έχουμε τα δικά μας προβλήματα, και όχι μόνο την κρατική καταστολή. Έχασα το μέτρημα πόσες φορές όταν στήναμε ένα τραπεζάκι στην πανεπιστημιούπολη και προσπαθούσαμε να επιχειρηματολογήσουμε με φοιτητές, αυτοί ρωτούσαν: «Πότε ήταν η τελευταία φορά που σ’ αυτή τη χώρα έγινε επανάσταση; Ξέρετε, ο αιγυπτιακός λαός δεν θα επαναστατήσει ποτέ. Του αρέσει να κυβερνιέται με το μαστίγιο. Κοιτάξτε τις πυραμίδες. Πάντα δοξάζαμε τους φαραώ και τους ηγέτες μας. Σ’ αυτή τη χώρα δεν έγιναν ποτέ εξεγέρσεις».
Οι κυρίαρχες δυνάμεις στις πανεπιστημιουπόλεις εκείνη την εποχή ήταν οι ισλαμιστές. Σε αυτούς περιλαμβάνεται και η μεταρρυθμιστική πτέρυγα των ισλαμιστών, η Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία ήταν πολύ εχθρική προς την Αριστερά. Η πρώτη φορά που δέχτηκα σωματική επίθεση στην πανεπιστημιούπολη για πολιτικούς λόγους δεν ήταν από την ασφάλεια της πανεπιστημιούπολης- ήταν από ακτιβιστές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Το είδος της αριστεράς για το οποίο επιχειρηματολογούσαμε ήταν η απομάκρυνση από την παράδοση του σταλινισμού, πράγμα που σήμαινε ότι δεν είχαμε πραγματικά μια παράδοση για να στηριχτούμε, επειδή στο παρελθόν οι τροτσκιστικές οργανώσεις στην Αίγυπτο ήταν μικρές, όχι πολύ αποτελεσματικές και είχαν εκλείψει εδώ και πολύ καιρό. Έπρεπε να κάνουμε πολλές δοκιμές και λάθη. Κάναμε πολλά ανόητα πράγματα, κάναμε ανώριμα πράγματα, αλλά μαθαίναμε εκείνη την εποχή.
Σιμόν Γουάιτ: Η πραγματικότητα της αντεπανάστασης στην Αίγυπτο είναι προφανώς τρομερή. Όπως γνωρίζουμε, τα πράγματα είναι χειρότερα τώρα από ό,τι ήταν επί δικτατορίας Μουμπάρακ. Μπορείς να μας μιλήσεις για τα πιο σημαντικά διδάγματα από το επαναστατικό ξέσπασμα και την αντεπανάσταση;
Χοσσάμ ελ-Χαμαλάουι: Το πρώτο δίδαγμα θα ήταν να μην εμπιστευόμαστε ποτέ τον στρατό. Αυτό μπορεί να ακούγεται προφανές, αλλά χρειάστηκε να επιχειρηματολογήσουμε έντονα με άλλους ότι ο στρατός δεν είναι με το μέρος μας. Ακόμα κι αν εξαρτάται από την επιστράτευση, και μπορεί να έχει τον αδελφό μου και τον ξάδελφό σας, εξακολουθεί να μην είναι με το μέρος μας.
Το δεύτερο δίδαγμα είναι ότι πρέπει να οργανωνόμαστε εκ των προτέρων. Δεν υπάρχει σύντομη διαδρομή. Ο αυθορμητισμός δεν αρκεί. Στην αρχή της επανάστασης, ο καθένας μπορεί να καλέσει σε μαζικές κινητοποιήσεις. Ο καθένας θα μπορούσε να μπει στο Facebook και να γράψει «Ας κάνουμε μια διαδήλωση τώρα», και να βρει κόσμο. Αλλά αυτό δεν μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η επανάσταση με δίδαξε ότι ακόμη και μια μικρή οργάνωση όπως η δική μας (όταν ξεκινήσαμε την εξέγερση, ήμασταν δεκάδες στελέχη που περιτριγυρίζονταν από εκατοντάδες μέλη) μπορεί να υπερβεί το επίπεδό της αν οργανωθεί σωστά.
Ανεξάρτητα από το πόσο μικρός είσαι, μπορείς πάντα να υπερβείς το επίπεδό σου σε μια εξέγερση. Φανταστείτε να μπαίνατε σε αυτή την εξέγερση ήδη ως μια μεγάλη οργάνωση. Έχω μάθει εκατοντάδες πράγματα κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, αλλά θα έλεγα ότι αυτό είναι που θα την έφτιαχνε ή θα την κατέστρεφε: αν είσαι αρκετά οργανωμένος ή όχι.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Hossam el-Hamalawy, “Remembering the Egyptian revolution”, Red Flag, 15 Φεβρουαρίου 2023, https://redflag.org.au/article/remembering-egyptian-revolution-hossam-el-hamalawy.
