Διαδήλωση μπροστά στο δημαρχείο της Σεούλ, Ιούνιος 1987. (Herald DB)
Erin Russell
Ο Μεγάλος Εργατικός Αγώνας του 1987 στη Νότια Κορέα
Ο Μεγάλος Εργατικός Αγώνας της Νότιας Κορέας το 1987 ήταν μια εκρηκτική περίοδος αντίστασης της εργατικής τάξης. Εκατομμύρια εργαζόμενοι συμμετείχαν σε απεργίες βάσης, οι οποίες σάρωσαν τη χώρα σαν πυρκαγιά. Η εξέγερση πυροδοτήθηκε από μια αιφνιδιαστική ανακοίνωση στις 29 Ιουνίου από τον πρόεδρο του κυβερνώντος Κόμματος Δημοκρατικής Δικαιοσύνης της Νότιας Κορέας ότι, μετά από δεκαετίες στρατιωτικής κυριαρχίας, η χώρα θα μεταβαίνε σε ελεύθερες εκλογές.
Η ανακοίνωση δεν ήρθε από το πουθενά. Οι προηγούμενες δεκαετίες ήταν μια περίοδος όχι μόνο δικτατορίας, αλλά και θυελλώδους αντίστασης με επικεφαλής τους φοιτητές. Στις αρχές του 1987, η δυσαρέσκεια απέναντι στη δικτατορία οξύνθηκε από τον θάνατο ενός φοιτητή ακτιβιστή και τη σεξουαλική επίθεση εναντίον μιας φοιτήτριας, και οι δυο στα χέρια της αστυνομίας. Και ήταν και η απόφαση του Τσουν Ντου-Χουάν, του ηγέτη της δικτατορίας της Νότιας Κορέας, να ακυρώσει τις διαπραγματεύσεις με το κόμμα της αντιπολίτευσης για τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα των εκλογών και αντ’ αυτού να παραδώσει την εξουσία σε έναν από τους παλιούς συμφοιτητές του από τη στρατιωτική ακαδημία.
Καθώς οι διαμαρτυρίες υπό την ηγεσία των φοιτητών εξαπλώθηκαν σε όλη τη χώρα, αυτό που πραγματικά τρόμαξε το καθεστώς ήταν η συμμετοχή πολύ ευρύτερων τμημάτων της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων πολλών εργαζομένων από διάφορες βιομηχανίες. Η ανακοίνωση του Ιουνίου ήταν μια προσπάθεια των κυβερνώντων να αμβλύνουν αυτή την αντίσταση. Δεν γνώριζαν ότι την έσβηναν με βενζίνη.
Οι εργάτες είχαν πολλά δικά τους παράπονα. Στους χώρους εργασίας υπέφεραν από χαμηλούς μισθούς, πολλές ώρες εργασίας και αυταρχικές πρακτικές διαχείρισης. Για πολλούς εργάτες εργοστασίων, αυτό περιελάμβανε υποχρεωτικές πρωινές ασκήσεις και αυστηρούς κώδικες ένδυσης.
«Οι στρατιωτικού τύπου πειθαρχικές πρακτικές της Hyundai ήταν αρκετά γνωστές, αν και σίγουρα δεν ήταν μοναδικές στις μεγαλύτερες κορεατικές κατασκευαστικές εταιρείες», γράφει ο ιστορικός Hagen Koo στο βιβλίο Korean Workers. «Οι εργαζόμενοι συχνά ελέγχονταν από φρουρούς ασφαλείας στην είσοδο για να μετρήσουν το μήκος των μαλλιών τους, και αν τα μαλλιά τους ήταν μακρύτερα από ό,τι επέτρεπε ο κώδικας μαλλιών της εταιρείας, οι φρουροί χρησιμοποιούσαν μεγάλα ψαλίδια για να τους κόψουν επί τόπου τα μαλλιά».
Όταν ανακοινώθηκε η μετάβαση της χώρας στη δημοκρατία, πολλοί εργαζόμενοι το θεώρησαν ως ευκαιρία να οργανωθούν και να αγωνιστούν για αξιοπρέπεια στον εργασιακό χώρο.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες περιόδους εργατικών αναταραχών, οι οποίες ξεκίνησαν από τη Σεούλ και την Κιονγκίν, η Μεγάλη Εργατική Εξέγερση ξεκίνησε από τους εργάτες του εργοστασίου Hyundai στη νότια πόλη Ουλσάν. Η Hyundai διέθετε αρκετές εταιρείες στην περιοχή, οι οποίες περιλάμβαναν εργοστάσια κατασκευής πλοίων, αυτοκινήτων και μηχανημάτων. Εκτός από τις αυταρχικές εργασιακές πρακτικές της, η Hyundai ήταν γνωστή για τη λυσσαλέα αντίθεσή της στα συνδικάτα. Ο ιδρυτής της εταιρείας Τσουνγκ Τζου-Γιουνγκ φέρεται να είχε πει: «Δεν θα επιτρέψω ποτέ ένα συνδικάτο μέχρι το χώμα να καλύψει τα μάτια μου».
Μέσα σε δύο εβδομάδες, οι εργαζόμενοι σε κάθε εταιρεία της Hyundai απεργούσαν. Συμμετείχαν σε διαδηλώσεις στο κέντρο της πόλης, οι οποίες ενθάρρυναν τους εργαζόμενους από μικρότερες επιχειρήσεις που συνδέονται με τη Hyundai να συμμετάσχουν. Η απεργία δεν άργησε να εξαπλωθεί στις άλλες νότιες βιομηχανικές περιοχές Πουσάν, Τσανγκγουόν και Μασάν. Στα τέλη Αυγούστου, ολόκληρη η χώρα είχε πάρει φωτιά.
Τρεις χιλιάδες χώροι εργασίας απεργούσαν κατά τη διάρκεια των τριών μηνών από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο, περισσότεροι από το συνολικό αριθμό των δύο προηγούμενων δεκαετιών. Ενώ οι βιομηχανικοί εργάτες είχαν ξεκινήσει το απεργιακό κύμα, τελικά συμμετείχαν και εργάτες από άλλους κλάδους, συμπεριλαμβανομένων των ορυχείων, των μεταφορών, των λιμενεργατών και των υπάλληλων γραφείων. Εκτός από καλύτερους μισθούς και συνθήκες εργασίας, βασικό αίτημα για πολλούς ήταν το δικαίωμα συνδικαλισμού για να διασφαλίσουν τα κεκτημένα τους στο μέλλον. Μέσα σε ένα χρόνο, περίπου 4.000 νέα συνδικάτα είχαν δημιουργηθεί και 700.000 εργαζόμενοι είχαν ενταχθεί σε αυτά.
Οι απεργίες καθοδηγήθηκαν κυρίως από τη βάση και είχαν εκρηκτικό χαρακτήρα και αντανακλούσαν το βαθύ επίπεδο δυσαρέσκειας, χαν στην κορεατική γλώσσα, όχι μόνο προς τα αφεντικά αλλά και προς τα ελεγχόμενα από την εταιρεία ψευτοσυνδικάτα που υπήρχαν σε ορισμένους χώρους εργασίας. Ορισμένοι κατέλαβαν ακόμη και τα εργοστάσιά τους, απήγαγαν τους μισητούς διευθυντές και κατέστρεψαν τα γραφεία ασφαλείας της εταιρείας.
Μερικοί από τους πιο σημαντικούς αγώνες πραγματοποιήθηκαν στα εργοστάσια της Hyundai. Στις 8 Αυγούστου, εκπρόσωποι νεοσύστατων συνδικάτων σε διάφορες επιχειρήσεις της Hyundai σχημάτισαν ένα ενιαίο όργανο, το Συμβούλιο Συνδικάτων του Ομίλου Hyundai, για να αντιμετωπίσουν την κεντρική διοίκηση της Hyundai. Όταν τα αιτήματά τους για μισθολογικές διαπραγματεύσεις σε επίπεδο ομίλου και αναγνώριση του συνδικάτου στη Hyundai Heavy Industries απορρίφθηκαν, αποφάσισαν να ορθώσουν το ανάστημά τους και να αγωνιστούν.
Στις 17 Αυγούστου, χιλιάδες εργαζόμενοι της Hyundai πραγματοποίησαν πορεία από το εργοστάσιο της Hyundai Heavy Industries προς την πόλη.
«Στην πρώτη γραμμή της πορείας βρίσκονταν φορτηγά, ανυψωτικά μηχανήματα, πυροσβεστικά οχήματα και μηχανήματα αμμοβολής», αφηγείται ο Hagen Koo. «Με τη συνοδεία τυμπάνων και γκονγκ, το πλήθος τραγουδούσε καινούργια τραγούδια που είχε μάθει και φώναζε “Κάτω ο Τσανγκ Τζου-Γιουνγκ!”. Στους δρόμους τους συνάντησαν τα ΜΑΤ. Η αστυνομία έριξε δακρυγόνα στους διαδηλωτές, αλλά σύντομα κατέληξαν να φεύγουν πανικόβλητοι από το εξαγριωμένο πλήθος».
Την επόμενη ημέρα, η διαδήλωση ήταν μεγαλύτερη. Περίπου 40.000 εργαζόμενοι της Hyundai είχαν ταξιδέψει από όλο το Ουλσάν, ενώ τους συνόδευαν 30.000 γυναίκες και τα παιδιά τους. Η αστυνομία αναγκάστηκε να επιτρέψει την πραγματοποίηση της πορείας, η οποία ξεπέρασε τα 3 χιλιόμετρα. Η ανακοίνωση ότι η διοίκηση της Hyundai θα αποδεχόταν όλα τα αιτήματα των εργαζομένων έγινε δεκτή με ξέσπασμα ζητωκραυγών. Ένας από τους επικεφαλής ακτιβιστές των εργατών έγραψε αργότερα: «Η 18η Αυγούστου ήταν η μέρα που οι εργάτες της Hyundai, ή όλοι οι εργάτες του έθνους, αναγεννήθηκαν, υπερνικώντας το χαν τους, σε κύριους του έθνους, και μια μεγάλη πανηγυρική πορεία προς το μέλλον μιας πραγματικά ανθρώπινης ζωής».
Ο αγώνας απέκτησε νέο χαρακτήρα από τον Δεκέμβριο του 1988, όταν ο πρόεδρος Ροχ Τάε-Γου έκανε μια «Ειδική ανακοίνωση για τη διατήρηση της ασφάλειας των πολιτών, του νόμου και της τάξης». Ενώ η καπιταλιστική τάξη της Νότιας Κορέας ήταν πρόθυμη να δεχτεί τη μετάβαση σε δημοκρατικές εκλογές, η πραγματική δημοκρατία με τη μορφή της αυτοοργάνωσης των εργαζομένων ήταν ένα βήμα παραπάνω. Για τον καπιταλισμό παντού, τα κέρδη είναι η προτεραιότητα είτε οι υποψήφιοι της αντιπολίτευσης έχουν το δικαίωμα να κατέβουν στις βουλευτικές εκλογές είτε όχι.
Έτσι, επρόκειτο να εισαχθούν νέοι νόμοι που θα επέτρεπαν σκληρότερη καταστολή των απεργιών. Αλλά το νέο κύμα καταστολής από την αστυνομία απλώς ενέτεινε την οργή των εργαζομένων. Τον Ιανουάριο του 1989, η επίθεση της αστυνομίας στα γραφεία ορισμένων ηγετών του συνδικάτου Hyundai αντιμετωπίστηκε με οργή από τους εργαζόμενους σε όλο το Ουλσάν, οι οποίοι συμμετείχαν σε διαδήλωση αλληλεγγύης 30.000 ατόμων.
Μια άλλη επίθεση της αστυνομίας έγινε αργότερα εκείνο το έτος, αυτή τη φορά σε μια κατάληψη εργοστασίου από απεργούς εργάτες της Hyundai Heavy Industries, οι οποίοι απεργούσαν για περισσότερες από 100 ημέρες. Περίπου 15.000 αστυνομικοί των ΜΑΤ κινητοποιήθηκαν για να εισβάλουν στο συγκρότημα από όλες τις πλευρές. Αλλά όταν μπήκαν, το εργοστάσιο ήταν άδειο. Οι εργάτες είχαν βγει κρυφά, με αυτοσχέδια όπλα στα χέρια, στο κτίριο του κοιτώνα της Hyundai. Όταν η αστυνομία επιτέθηκε, οι εργάτες αντεπιτέθηκαν με μεγάλη γενναιότητα. Περισσότεροι από 1.000 εργάτες από τα κοντινά εργοστάσια της Hyundai ξεκίνησαν απεργίες αλληλεγγύης και εκατοντάδες ενώθηκαν καθώς ξέσπασαν οδομαχίες με την αστυνομία.
Την επόμενη μέρα, οι εργάτες ενώθηκαν με φοιτητές και κατοίκους της περιοχής. Εξοργισμένοι από τη βία της αστυνομίας, πολλές από τις συζύγους και τα παιδιά τους συμμετείχαν επίσης στον αγώνα.
«Εμπόδισαν την αστυνομία να μπει στα σοκάκια των δρόμων τους για να καταδιώξει τους εργάτες που διέφευγαν, συγκέντρωσαν χρήματα και έκρυψαν στα σπίτια τους φοιτητές που είχαν έρθει να βοηθήσουν τους εργάτες, και συγκέντρωσαν άδεια μπουκάλια για να κατασκευάσουν βόμβες μολότοφ», γράφει ο Hagen Koo.
Μετά από δέκα ημέρες, η μάχη των δρόμων έφτασε στο τέλος της με τη σύλληψη 52 συνδικαλιστικών ηγετών και την απόλυση 49 εργαζομένων. Ωστόσο, το υψηλό επίπεδο μαχητικότητας και οργάνωσης που πέτυχαν οι εργάτες ήταν ένα διαρκές κέρδος.
Μια τρίτη σημαντική μάχη έλαβε χώρα το 1990, γνωστή ως αγώνας του Γκολιάθ[1]. Οι εντάσεις με τη διοίκηση ήταν ήδη υψηλές μετά την απαγόρευση στους εργαζόμενους να πραγματοποιήσουν συνδικαλιστική συνάντηση κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας και να φύγουν νωρίτερα από την εργασία τους για να παραστούν στη δίκη πέντε συνδικαλιστικών ηγετών που είχαν συλληφθεί κατά τη διάρκεια της 128ήμερης απεργίας. Εξοργίστηκαν ακόμη περισσότερο από τις βαριές ποινές που επιβλήθηκαν στους συλληφθέντες ηγέτες, οι οποίες θεωρήθηκαν ως επίθεση σε ολόκληρο το εργατικό κίνημα.
Όπως διευκρινιζόταν σε ένα απεργιακό φυλλάδιο, δεν επρόκειτο «απλώς για έναν αγώνα του συνδικάτου της Hyundai Heavy Industries, αλλά για μια μεγάλη μάχη με το δικτατορικό καθεστώς, με διακύβευμα την εμπιστοσύνη και την υπερηφάνεια των είκοσι πέντε εκατομμυρίων εργαζομένων».
Έτσι, ο αγώνας του Γκολιάθ ξεκίνησε με μια απεργία στη Hyundai Heavy Industries, που οργανώθηκε από τους απλούς εργαζόμενους, αλλά αυτή τη φορά πήρε έναν πιο πολιτικό χαρακτήρα από τις προηγούμενες απεργίες, στοχεύοντας στην κρατική καταστολή κατά των εργαζομένων. Πραγματοποιήθηκε μια σειρά από απεργίες αλληλεγγύης, καθώς οι εργάτες σε διάφορες βιομηχανίες αναγνώρισαν ότι αυτός ήταν και δικός τους αγώνας. Το νεοσύστατο Εθνικό Συνέδριο Συνδικάτων κάλεσε γενική απεργία για τις 4 Μαΐου, στην οποία συμμετείχαν 120.000 εργαζόμενοι από 146 χώρους εργασίας. Ωστόσο, οι απεργίες συμπαράστασης διήρκεσαν μόνο λίγες ημέρες. Μόλις απομονώθηκαν, οι εργάτες της Hyundai αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν.
Παρά τα απίστευτα κατορθώματα των εργατών της Νότιας Κορέας κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Εργατικού Αγώνα, η δυναμική δεν διατηρήθηκε. Το σημείο καμπής ήρθε στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Σε πολλούς χώρους εργασίας εφαρμόστηκαν σαρωτικές αλλαγές, όπως η εισαγωγή νέων τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού, η αύξηση της αυτοματοποίησης και η πρόσληψη περισσότερων περιστασιακών εργαζομένων και εργαζομένων μερικής απασχόλησης με υπεργολαβία.
Ενώ τα συνδικάτα διατήρησαν το δικαίωμά τους να υπάρχουν, οι νέοι νόμοι περιόρισαν τη μαχητικότητά τους και τα αφεντικά άρχισαν να συνδιαλέγονται με τους ηγέτες τους. Τα μέλη των συνδικάτων μειώθηκαν, ιδίως στους μικρούς χώρους εργασίας, και τα ποσοστά των απεργιών μειώθηκαν.
Ο Μεγάλος Εργατικός Αγώνας αναδεικνύει την ανάγκη για επαναστατική οργάνωση. Για να προχωρήσουν οι εργατικές εξεγέρσεις, για να ανατρέψουν την κυριαρχία των πλουσίων και του κρατικού μηχανισμού που τους στηρίζει, για να αντικαταστήσουν αυτή την κυριαρχία με εργατική δημοκρατία, οι πιο μαχητικοί και ριζοσπαστικοί εργάτες πρέπει να κερδίσουν την υπόλοιπη τάξη στην ανάγκη να συμμετάσχουν στο κίνημα και, τελικά, να αναλάβουν τη διακυβέρνηση της κοινωνίας.
Τέτοιες μορφές ηγεσίας σε μικρή κλίμακα θα μπορούσαν να παρατηρηθούν σε μερικούς από τους χώρους εργασίας της Hyundai. Στην Hyundai Engines, όπου σχηματίστηκε το πρώτο συνδικάτο το 1987, μικρές ομάδες εργαζομένων καλλιεργούσαν το αίσθημα αλληλεγγύης και υποστήριζαν την ανάγκη συνδικαλισμού για πολλά χρόνια πριν ξεσπάσει ο αγώνας.
Μια από αυτές τις ομάδες ήταν ένας κύκλος μελέτης που οργανώθηκε από τον Κουόν Γιονγκ Μοκ, ο οποίος είχε μελετήσει τον μαρξισμό μέσω των επαφών του με αντιφρονούντες διανοούμενους. Ο Hagen Koo γράφει:
«Σταδιακά, η προσοχή της ομάδας στράφηκε στη συζήτηση των προβλημάτων στο χώρο εργασίας τους και στη μελέτη της εργατικής νομοθεσίας και της μαρξιστικής βιβλιογραφίας. Το 1986, ο Κουόν και οι συνάδελφοί του κατάφεραν να πάρουν τον έλεγχο του συμβουλίου διαχείρισης της εργασίας και να το μετατρέψουν από έναν οργανισμό υπέρ της διοίκησης σε έναν οργανισμό με μεγαλύτερη εκπροσώπηση των εργατών ... Παρόμοιες δραστηριότητες μικρών ομάδων είχαν πραγματοποιηθεί και σε άλλες επιχειρήσεις της Hyundai στο Ουλσάν, συμπεριλαμβανομένων των Hyundai Motors, Hyundai Heavy Electrics και Hyundai Heavy Industries».
Αν οι ριζοσπαστικοί εργάτες και φοιτητές είχαν οργανωθεί σε όλη τη χώρα πριν από την εξέγερση, ίσως τα απίστευτα επίπεδα μαχητικότητας, αλληλεγγύης και αυτοπεποίθησης που παρατηρήθηκαν στα εργοστάσια της Hyundai να είχαν μεταφερθεί σε περισσότερες βιομηχανίες και σε όλους τους άλλους τομείς της κοινωνίας. Για να κατακτήσει το κίνημα τη διαρκή ισότητα και τη δημοκρατία, έπρεπε περισσότεροι εργαζόμενοι να μπουν στον αγώνα και στις δικές τους οργανώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν τελικά να ανατρέψουν το καταπιεστικό κράτος.
Παρά το γεγονός ότι το κίνημα κατέρρευσε, ο Μεγάλος Εργατικός Αγώνας ήταν μια απίστευτη επίδειξη της ικανότητας των εργαζομένων να οργανώνονται και να αγωνίζονται. Σύμφωνα με τα λόγια του Lee Soo-won, ιστορικού των εργατικών αγώνων της Hyundai:
«Τα είκοσι χρόνια στη Hyundai Motors! Στη θάλασσα των εργατών που ήταν πάντα τόσο ήρεμη, ξέσπασε ξαφνικά ένα τεράστιο κύμα που έμοιαζε με βουνό. Στήθηκε μια πανηγυρική σκηνή στην οποία οι εργάτες, οι οποίοι δεν ήταν παρά απλά εξαρτήματα στον συνεχώς κινούμενο ιμάντα μεταφοράς, αρνήθηκαν να είναι μηχανές και διακήρυξαν ότι είναι άνθρωποι».
Μετάφραση: elaliberta.gr
Erin Russell, “The 1987 Great Workers Struggle in South Korea”, Red Flag, 15 Μαρτίου 2024, https://redflag.org.au/article/1987-great-workers-struggle-south-korea.
Διαβάστε σχετικά:
Kap Seol, «Η εξέγερση της Γουανγκτζού της Νότιας Κορέας το 1980»
Σημειώσεις
[1] [Σ.τ.Μ.:] Ή και απεργία του Γκολιάθ, από το όνομα του τεράστιου γερανού ύψους 82 μέτρων στον οποίο ανέβηκαν 78 εργάτες για να ξεκινήσουν απεργία πείνας, ενώ γύρω από τον γερανό είχαν ξεσπάσει συγκρούσεις των εργατών με την αστυνομία.
