Η Σύλβια Πάνκχερστ μιλάει σε συγκέντρωση, περίπου το 1912.
Sylvia Pankhurst
Η Ελευθερία της Συζήτησης
Τα κινήματα, όπως και οι άνθρωποι, αναπτύσσονται και εξελίσσονται από στάδιο σε στάδιο και περνούν από πολλές τρέλες και ασθένειες. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Μεγάλης Βρετανίας περνάει αυτή τη στιγμή από ένα είδος πολιτικής ιλαράς που ονομάζεται πειθαρχία και το κάνει να φοβάται την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση της γνώμης μέσα στο κόμμα.
Από την ίδρυσή του, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Μεγάλης Βρετανίας ανησυχούσε για την ύπαρξη του Workers’ Dreadnought, μιας ανεξάρτητης κομμουνιστικής φωνής, ελεύθερης να εκφράζει τη γνώμη της χωρίς να την εμποδίζει η κομματική πειθαρχία.
Στο εναρκτήριο συνέδριο του κόμματος, όπως πληροφορήθηκα από την Εκτελεστική Επιτροπή, συζητήθηκε ακόμη και το αν θα μπορούσε να επιτραπεί στα μέλη του κόμματος να διαβάζουν το Dreadnought, δεδομένου ότι δεν ελέγχεται από την Εκτελεστική Επιτροπή του κόμματος. Συζητήθηκε επίσης η θέση του Scottish Worker, της Solidarity, της Plebs, του Socialist και του Spur. (...) Η επιστολή που εκδόθηκε από την Εκτελεστική Επιτροπή προς τα παραρτήματα του Κόμματος συνιστούσε την Plebs, το Solidarity και το Worker για κυκλοφορία από το Κόμμα, αλλά ανέφερε ότι το ζήτημα της κυκλοφορίας του Dreadnought πρέπει να μείνει σε εκκρεμότητα. Πολλά παραρτήματα το εξέλαβαν αυτό ως ένδειξη ότι το Dreadnought δεν πρέπει να κυκλοφορήσει, και ορισμένοι από τους οργανωτές του Κόμματος διεξήγαγαν εκστρατεία κατά του Dreadnought με αυτή την έννοια, καθιστώντας ζήτημα πίστης προς το Κόμμα το να μην το πάρει κανείς. (...)
Λίγο μετά την απελευθέρωσή μου από τη φυλάκιση για μισό χρόνο συναντήθηκα με μια υποεπιτροπή της Εκτελεστικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία αποτελούνταν από τους συντρόφους Γ. Πολ, Φ. Πιτ, Φ. Γουίλις και Τ. Κλαρκ. Αυτή η υποεπιτροπή μου πρότεινε ότι «ως πειθαρχημένο μέλος του Κόμματος» θα έπρεπε να παραδώσω το Workers’ Dreadnought στην Εκτελεστική Επιτροπή, για να το σταματήσει ή να το συνεχίσει, και, σε περίπτωση που συνέχιζε την εφημερίδα, να την χρησιμοποιήσει για οποιαδήποτε χρήση ή πολιτική επέλεγε, και να την θέσει υπό την εκδοτική ευθύνη οποιουδήποτε προσώπου που θα επέλεγε∙ δεν επρόκειτο να με συμβουλευτούν, ούτε καν να με ενημερώσουν, μέχρι να ληφθεί η απόφαση. Έτσι, με μια δόση ωμότητας, το πειθαρχικό έθεσε τους όρους του σε κάποιο μέλος που επί οκτώ χρόνια διατηρούσε μια πρωτοποριακή εφημερίδα με συνεχή αγώνα και απέναντι σε πολλές διώξεις.
Απάντησα ότι δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω σε μια τέτοια πρόταση, αλλά θα εξέταζα προσεκτικά και με συντροφικό πνεύμα οποιαδήποτε πρόταση θα μου έκανε το Κόμμα σχετικά με την εφημερίδα. Είπα ότι πίστευα στη χρησιμότητα μιας ανεξάρτητης κομμουνιστικής εφημερίδας που θα ενθάρρυνε τη συζήτηση στο κίνημα σχετικά με τη θεωρία και την πρακτική∙ αλλά μόλις απελευθερώθηκα από τη φυλακή, καθώς το ενοποιημένο κόμμα είχε σχηματιστεί όσο ήμουν μέσα, αγωνιούσα να κοιτάξω γύρω μου και να ακούσω όλες τις απόψεις. Κάλεσα την υποεπιτροπή να μου υποβάλει οποιεσδήποτε προτάσεις είχε να κάνει. Τα μέλη της υποεπιτροπής, ωστόσο, δεν ανταποκρίθηκαν με το ίδιο πνεύμα∙ απλώς επανέλαβαν την προηγούμενη απαίτησή τους για απόλυτη και τυφλή παραίτηση από την εφημερίδα. (…)
Οι σύντροφοι σκόπευαν να επιβάλουν την πειθαρχία στην πιο αποχαυνωτική της πτυχή. Ο σύντροφος ΜακΜάνους, ως πρόεδρος, με ενημέρωσε ότι δεν θα επέτρεπαν σε κανένα μέλος του κόμματος να γράψει ή να εκδώσει βιβλίο ή φυλλάδιο χωρίς την έγκριση της Εκτελεστικής Επιτροπής. Όσοι μπορεί να διαφωνούν με την Εκτελεστική Επιτροπή σε οποιοδήποτε ζήτημα αρχής, πολιτικής ή τακτικής, ή ακόμη και εκείνοι των οποίων η μέθοδος αντιμετώπισης της συμφωνημένης θεωρίας δεν εγκρίνεται ή δεν επικροτείται από την Εκτελεστική Επιτροπή, θα φιμώνονται επομένως.
Είπα στους συντρόφους ότι αν βρισκόμασταν μπροστά στα οδοφράγματα, αν ήμασταν στη δίνη της επανάστασης, ή ακόμα και κάπου κοντά σε αυτήν, θα μπορούσα να εγκρίνω μια αυστηρότητα της πειθαρχίας που είναι εντελώς εκτός τόπου και χρόνου εδώ και τώρα.
Τους είπα ότι ενώ βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα οπορτουνιστικό και ρεφορμιστικό Εργατικό Κόμμα, και δεδομένου ότι μέσα στον καπιταλισμό, υπάρχει πάντα η τάση και ο πειρασμός για συμβιβασμό με την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, είναι απαραίτητο για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα να είναι αποφασιστικό στον αποκλεισμό των δεξιών τάσεων. Ένα Κομμουνιστικό Κόμμα μπορεί να διατηρήσει τον κομμουνιστικό του χαρακτήρα μόνο χρησιμοποιώντας την πειθαρχία του για να αποτρέψει τον δεξιό οπορτουνισμό και τη χαλαρότητα από το να εισχωρήσει στο Κόμμα∙ πρέπει να επιμείνει ότι η αποδοχή των κομμουνιστικών αρχών και η αποφυγή του ρεφορμισμού πρέπει να γίνει προϋπόθεση για την ένταξη στο Κόμμα∙ αυτό είναι προφανές. Από την άλλη πλευρά, το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν έχει την πολυτέλεια να καταπνίξει τη συζήτηση στο Κόμμα∙ πάνω απ’ όλα, δεν πρέπει να καταπνίξει τη συζήτηση των ιδεών της Αριστεράς∙ διαφορετικά θα περιοριστεί και θα αποβλακωθεί και θα καταστρέψει τη δική του δυνατότητα εξέλιξης.
Δήλωσα ότι κατά τη γνώμη μου κάθε μέλος του Κόμματος θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να γράφει και να δημοσιεύει τις απόψεις του και ότι μόνο σε περιπτώσεις όπου οι απόψεις αυτές αποδεικνύονται ότι δεν είναι κομμουνιστικές θα πρέπει να τίθεται υπό αμφισβήτηση το ζήτημα της καταλληλότητας ενός μέλους να ανήκει στο Κόμμα.
Είπα στην Εκτελεστική Επιτροπή, και είναι η έντονα διατυπωμένη άποψή μου, ότι στο αδύναμο, νεαρό, ελάχιστα ανεπτυγμένο κομμουνιστικό κίνημα αυτής της χώρας η συζήτηση είναι ύψιστη ανάγκη και η καταστολή της είναι καταστροφική. Επομένως, όταν με ρώτησαν αν θα υπακούσω στην πειθαρχία της Εκτελεστικής Επιτροπής, αναγκάστηκα να πω ότι ήταν αδύνατο για μένα να δώσω μια γενική απάντηση σε μια τέτοια ερώτηση, αν η πειθαρχία μπορούσε να τεντωθεί για να εμποδίσει την έκφραση γνώμης, και ότι θα μπορούσα να αποφασίσω αν θα υπακούσω μόνο όταν θα προέκυπτε μια συγκεκριμένη περίπτωση.
Όπως και προηγουμένως, η απάντησή μου στην απαίτηση να παραδώσω το Workers’ Dreadnought ήταν ότι ήμουν διατεθειμένη να συζητήσω οποιαδήποτε πρόταση της Εκτελεστικής Επιτροπής, αλλά εξακολουθούσα να είμαι της γνώμης ότι το Dreadnought θα μπορούσε να υπηρετήσει καλύτερα τον κομμουνισμό ως ανεξάρτητο όργανο, που θα εξέφραζε τις ιδέες της Αριστερής Πτέρυγας, οι οποίες περιλαμβάνουν την αντίθεση στον κοινοβουλευτισμό και την ένταξη στο Εργατικό Κόμμα, αλλά έχουν και πολλές άλλες πτυχές, οι οποίες τώρα δείχνουν ξεκάθαρα ότι αποτελούν τη μειοψηφική άποψη στην Τρίτη Διεθνή και οι οποίες αντιπροσωπεύουν τον πιο προχωρημένο και ολοκληρωμένο κομμουνισμό. Είπα ότι πίστευα ότι ένα από τις πιο χρήσιμες αρμοδιότητες που θα μπορούσα να αναλάβω για το κίνημα ήταν να επιμεληθώ το Dreadnought. Επιβεβαιώθηκα σε αυτή την άποψη από τα πρόσφατα γεγονότα στη Διεθνή. Η απόφαση να αποκλειστεί από την Τρίτη Διεθνή το βιομηχανικό, αντισυνδικαλιστικό, αντι-κοινοβουλευτικό και άκρως επαναστατικό Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα της Γερμανίας, το οποίο έπαιξε τόσο σημαντικό ρόλο στην εξέγερση της κοιλάδας του Ρουρ, οδηγεί σε μια διάσπαση στην Τρίτη Διεθνή και στην έκδοση ενός νέου διεθνούς οργάνου το οποίο είναι σημαντικό να μελετήσουμε. Η ανάπτυξη της Εργατικής Αντιπολίτευσης στη Σοβιετική Ρωσία, με την οποία ασχολήθηκε ένα άρθρο της Αλεξάντρα Κολλόνταϊ, που δημοσιεύτηκε στο Dreadnought της περασμένης εβδομάδας, η αυξανόμενη διάσπαση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς στο Ρωσικό Κομμουνιστικό Κόμμα, η τάση διολίσθησης προς τα Δεξιά, που δυστυχώς εκδηλώνεται στη Σοβιετική Ρωσία, (...) όλα δείχνουν τη σημασία της ανεξάρτητης συζήτησης. Η διολίσθηση προς τα Δεξιά στη Σοβιετική Ρωσία, η οποία επέτρεψε την επαναφορά πολλών χαρακτηριστικών του καπιταλισμού, όπως τα δίδακτρα στα σχολεία, τα ενοίκια, οι χρεώσεις για το φως, τα καύσιμα, τα τρένα, τα τραμ κ.ο.κ., οφείλεται, αναμφίβολα, στην πίεση του εγκλωβισμού του καπιταλισμού και στην καθυστέρηση των δυτικών δημοκρατιών. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν έντονες διαφωνίες μεταξύ των Ρώσων κομμουνιστών και σε ολόκληρη την Κομμουνιστική Διεθνή ως προς το πόσο μπορεί να γίνει ανεκτή μια τέτοια οπισθοδρόμηση. Τέτοια ζητήματα δεν συζητούνται στο Communist· είναι ένα κομματικό όργανο υπό τον έλεγχο της Δεξιάς Πτέρυγας του Βρετανικού Κομμουνιστικού Κόμματος και της Εκτελεστικής Επιτροπής στη Μόσχα, η οποία κυριαρχείται σήμερα από την πολιτική της Δεξιάς Πτέρυγας. Παρουσιάζει απλώς την επίσημη άποψη.
Το Workers’ Dreadnought είναι η μόνη εφημερίδα σε αυτή τη χώρα που παρακολουθεί ζωηρά τις διαμάχες που διεξάγονται στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα∙ είναι η μόνη εφημερίδα μέσω της οποίας η βάση του κινήματος μπορεί να μαντέψει ότι υπάρχουν τέτοιες διαμάχες. Τέτοιες αντιπαραθέσεις είναι ένα σημάδι υγιούς ανάπτυξης, μέσω αυτών το κίνημα αναπτύσσεται προς υψηλότερους στόχους και ευρύτερους ορίζοντες∙ μελετώντας τις, συμμετέχοντας σε αυτές, τα μέλη θα εξελιχθούν σε γνώσεις και πολιτικές ικανότητες.
Ανέφερα την άποψή μου. Η Εκτελεστική Επιτροπή απάντησε ότι δεν θα ανεχόταν την ύπαρξη οποιουδήποτε κομμουνιστικού οργάνου ανεξάρτητου από την ίδια. Ενημέρωσα την Εκτελεστική Επιτροπή, όπως συμβαίνει συνήθως, ότι οι μεγάλες οικονομικές δυσκολίες κάτω από τις οποίες λειτουργεί το Dreadnought μας έκαναν να αποφασίσουμε απρόθυμα και με μεγάλη λύπη ότι αυτό το τεύχος πρέπει να είναι το τελευταίο. (…)
Ο σύντροφος ΜακΜάνους έκλεισε τη συζήτηση∙ το Κόμμα δεν είχε άλλη επιλογή από το να με διαγράψει, υποστήριξε.
Αλλά αυτή η φαρσοκωμωδία της πειθαρχίας είναι ένα παροδικό σφάλμα∙ θα εξαφανιστεί καθώς το Κόμμα θα βρίσκεται αντιμέτωπο με πιο σοβαρά ζητήματα και καθώς θα αναπτύσσεται η δύναμή του να αναλαμβάνει αποτελεσματική δράση για πράγματα που έχουν σημασία. Αν η αποπομπή μου βοηθήσει το Κόμμα να περάσει πιο γρήγορα από αυτή τη φάση της παιδικότητας, θα έχει εξυπηρετήσει έναν χρήσιμο σκοπό. (…)
Ας μην γίνει κανένα λάθος∙ δεν διαγράφομαι για οποιαδήποτε τάση συμβιβασμού με τον καπιταλισμό∙ διαγράφομαι επειδή επιθυμώ την ελευθερία της προπαγάνδας για τους κομμουνιστές της Αριστερής Πτέρυγας, οι οποίοι αντιτίθενται σε κάθε συμβιβασμό και επιδιώκουν να προχωρήσουν γρηγορότερα και πιο άμεσα προς τον κομμουνισμό.
Το μεγάλο πρόβλημα της Κομμουνιστικής Επανάστασης είναι η εξασφάλιση της οικονομικής ισότητας, η κατάργηση του μισθολογικού συστήματος και ο τερματισμός των ταξικών διακρίσεων. Η Ρωσία πέτυχε την Επανάσταση, αλλά όχι την κομμουνιστική ζωή που θα έπρεπε να είναι η συνέχειά της. Ο αχθοφόρος, σιωπηλός και κακοντυμένος, εξακολουθεί να περιμένει το φιλοδώρημα∙ εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιοι που περπατούν ρακένδυτοι με σχισμένες μπότες, ενώ άλλοι, κομψά ντυμένοι, περνάνε τρέχοντας με αυτοκίνητα. Ακόμα υπάρχουν μισθοί πολλών βαθμίδων, ακόμα υπάρχουν διαβαθμισμένες μερίδες φαγητού. Ο «υπεύθυνος εργάτης πρέπει να έχει επαρκή προμήθεια τροφίμων, αλλιώς η εργασία του θα υποφέρει», επομένως, αν υπάρχει έλλειψη τροφίμων, οι «υπεύθυνοι εργάτες» πρέπει να έχουν υψηλότερη μερίδα από τους υπόλοιπους ανθρώπους∙ αυτό είναι το επιχείρημα. Αλλά πόσο πρέπει να τεντωθεί το επιχείρημα για να εξηγήσει γιατί η σύζυγος και η οικογένεια του «υπεύθυνου εργάτη» πρέπει να έχουν υψηλότερες μερίδες τροφίμων από τους άλλους ανθρώπους, πρέπει να έχουν υψηλότερες μερίδες από τους γείτονές τους, ακόμη και στις περιπτώσεις που ο «υπεύθυνος εργάτης» δεν ζει μαζί τους στο σπίτι; Αυτές είναι οι παλιές αδικίες, τα παλιά εγκληματικά λάθη του καπιταλισμού που συνεχίζουν να υφίστανται υπό τη βασιλεία των Σοβιέτ.
Πόσο θλιβερή (αν είναι αλήθεια, όπως ελπίζουμε πολύ να μην είναι) είναι η είδηση ότι τα δίδακτρα έχουν εισαχθεί στη Σοβιετική Ρωσία! Ποιος θα μπορούσε να είναι ο λόγος ενός τέτοιου οπισθοδρομικού βήματος; Μήπως επειδή δεν υπάρχουν ακόμη αρκετές σχολικές αίθουσες για όλα τα παιδιά, και τα δίδακτρα είναι ένα μέσο για να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά των υψηλότερα αμειβόμενων ανθρώπων θα έχουν προτεραιότητα; Είναι το παλιό φαύλο σύστημα τιμωρίας του παιδιού του οποίου οι γονείς είναι φτωχοί;
Προσβλέπουμε στον κομμουνισμό ως την κατάσταση της κοινωνίας στην οποία, ενώ η εργασία θα είναι καθήκον όλων, τα μέσα της ζωής, της μελέτης και της ευχαρίστησης θα είναι ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, σε όλους, για να τα χρησιμοποιούν κατά βούληση. Αν μια έλλειψη επιβάλλει τη διανομή προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, αυτή θα πρέπει να είναι ίση. Η αρχή της αμοιβής ανάλογα με την ικανότητα, την ταχύτητα ή τη διάρκεια της εκπαίδευσης που απαιτείται για την εργασία, είναι απολύτως κακή. Αν αληθεύει ότι η ανάγκη επιβάλλει τη διαφοροποίηση, τότε είναι η πιο λυπηρή από τις ανάγκες.
Η δικτατορία του προλεταριάτου, με την οποία κάποιοι ανόητοι επιθυμούν να παίξουν (μέσα στα κόμματά τους πριν από την Επανάσταση), είναι μια αυστηρή αναγκαιότητα της μεταβατικής περιόδου, όταν ο καπιταλισμός ανατρέπεται και πασχίζει να αποκατασταθεί ξανά. Μια τέτοια δικτατορία είναι ανταγωνιστική προς την κομμουνιστική ιδέα: θα ξεπεραστεί όταν επιτευχθεί ο γνήσιος κομμουνισμός.
Για όσους δεν γνωρίζουν τις λεπτομέρειες της υπόθεσης, είναι απαραίτητο, εν κατακλείδι, να ξεκαθαρίσουμε ότι το Workers’ Dreadnought ιδρύθηκε από εμένα και από τις πρώτες ημέρες της ύπαρξής του παρέμεινε υπό τον προσωπικό μου έλεγχο, σε πρώτη φάση για να αντιμετωπίσω μόνο εγώ τους όποιους κινδύνους δίωξης του.
Όταν η WSF[1], όργανο του οποίου ήταν ο Workers’ Dreadnought, συγχωνεύτηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα, έγινε σαφές ότι θα έπρεπε να παραμείνω υπεύθυνη για το Dreadnought, και το Κόμμα στη Συνδιάσκεψη του Κάρντιφ εξέδωσε ψήφισμα που επιβεβαίωνε ότι αυτό ίσχυε. Όταν σχηματίστηκε το σημερινό ενοποιημένο Κομμουνιστικό Κόμμα της Μεγάλης Βρετανίας, δήλωσα σαφώς ότι το Workers’ Dreadnought θα παρέμενε εκτός και θα παρείχε ανεξάρτητη υποστήριξη στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Δεν τίθεται κανένα ζήτημα ούτε ότι έχω υπονομεύσει ένα κομματικό όργανο, ούτε ότι επιθυμώ να διατηρήσω ένα κομματικό όργανο ανεξέλεγκτο από το κόμμα.
Η κατάσταση είναι ότι το Dreadnought είναι ένα ανεξάρτητο όργανο και ότι η Εκτελεστική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Μεγάλης Βρετανίας έχει αποφασίσει ότι δεν θα μου επιτρέψει, ως ένα από τα μέλη του, να εκδώσω μια ανεξάρτητη εφημερίδα.
Δεν λυπάμαι για την αποπομπή μου∙ το γεγονός ότι συνέβη αυτό δείχνει την αδύναμη και μη ικανοποιητική κατάσταση του Κόμματος: την προτεραιότητα των μικρών πραγμάτων έναντι των μεγάλων: τη συγκεχυμένη σκέψη του.
Επιθυμώ την ελευθερία να εργαστώ για τον κομμουνισμό με ό,τι καλύτερο έχω μέσα μου. Το Κόμμα δεν μπορεί να με αλυσοδέσει: Εγώ, που ήμουν από τους πρώτους, όπως θα αποδείξουν τα αρχεία των εφημερίδων που δημοσιεύτηκαν, τόσο σε αυτή τη χώρα όσο και στο εξωτερικό, που υποστήριξαν την παρούσα Κομμουνιστική Επανάσταση και εργάστηκαν για την Τρίτη Διεθνή, θα συνεχίσω τις προσπάθειές μου όπως και πριν.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Sylvia Pankhurst, “Freedom of discussion”, Workers’ Dreadnaught, 17 Σεπτεμβρίου 1921.
Ηλεκτρονική αναδημοσίευση: libcom.org, 25 Ιουνίου 2009, https://libcom.org/library/freedom-discussion-sylvia-pankhurst· από το Antagonism website (ανενεργό).
Σημειώσεις
[1] [Σ.τ.Μ.] WSF: Women’s Suffrage Federation / Ομοσπονδία για το Δικαίωμα Ψήφου των Γυναικών. Βλ.π. Tony Collins, «Σύλβια Πάνκχερστ: μια μεγάλη επαναστάτρια της Βρετανίας», e la libertà, 7 Φεβρουαρίου 2025, https://www.elaliberta.gr/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%B1/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/9971-%CF%83%CF%8D%CE%BB%CE%B2%CE%B9%CE%B1-%CF%80%CE%AC%CE%BD%CE%BA%CF%87%CE%B5%CF%81%CF%83%CF%84-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B7-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B2%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82.
