Umar A. Farooq

Καπιταλιστές-γύπες: Η κοινότητα των αυτοχθόνων του Μάουι αγωνίζεται ενάντια στις αρπαγές γης μετά τις πυρκαγιές

Οι πυρκαγιές εξακολουθούσαν να μαίνονται όταν οικογένειες στη Λαχάινα άρχισαν να λαμβάνουν μηνύματα από εργολάβους που τους ρωτούσαν αν ενδιαφέρονταν να πουλήσουν τη γη τους.

Αρκετοί κάτοικοι της πόλης δήλωσαν σε ειδησεογραφικά πρακτορεία ότι άρχισαν να λαμβάνουν μηνύματα στο Facebook και σε άλλες πλατφόρμες από ανθρώπους που ρωτούσαν αν ήταν πρόθυμοι να αποχωριστούν τη γη τους^[1].

Ενώ τα περιστατικά έγιναν πρωτοσέλιδα τις επόμενες εβδομάδες και οδήγησαν ακόμη και σε ένα προσωρινό μορατόριουμ στις πωλήσεις ακινήτων, πολλοί μέσα στην κοινότητα των ιθαγενών της Χαβάης, Κανάκα Μαόλι, φοβούνται ότι καθώς οι πυρκαγιές στο Μάουι σβήνουν και σύντομα μαζί τους και η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης, οι εργολάβοι θα ξαναβγούν στο κυνήγι, στοχεύοντας τα θύματα αυτών των πυρκαγιών για τη γη τους.

«Αυτοί οι καπιταλιστές-γύπες, οι εργολάβοι-γύπες λυμαίνονται τον λαό μας και τη σχέση μας με τη γη σε μια εποχή που σε κανέναν από εμάς δεν έχει δοθεί χρόνος να θρηνήσει όπως πρέπει», δήλωσε ο Καχάλα Τζόνσον, διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης στη Μανόα και αυτόχθων ακτιβιστής με προγονικούς δεσμούς με το Μάουι.

Παρ’ όλη την οργή γύρω από αυτές τις πρόσφατες αρπαγές γης, η απαλλοτρίωση της γης της Χαβάης αποτελεί μέρος της ιστορίας του νησιού από την άφιξη των Αμερικανών εποίκων τον 19ο αιώνα.

Και παρόλο που ο ντόπιος αυτόχθονας πληθυσμός αντιστέκεται στην απώλεια των εδαφών του, η μάχη ήταν δύσκολη και χαμένη για μεγάλο μέρος της ιστορίας των Κανάκα Μαόλι από τότε που περιήλθαν στη σφαίρα των Ηνωμένων Πολιτειών.

«Ο σημερινός αγώνας είναι αυτός όπου οι αυτόχθονες Χαβανέζοι που γνωρίζουν αυτούς τους τίτλους ιδιοκτησίας [της γης τους] –ορισμένοι έχουν πρωτότυπα έγγραφα– αγωνίζονται ενάντια στους εργολάβους γης, τους τουρίστες, το βιομηχανικό στρατιωτικό σύμπλεγμα και άλλες καταπατήσεις στα πατρογονικά τους εδάφη», δήλωσε ο Τζόνσον στο Middle East Eye.

«Πρόκειται για ένα πολύ περίπλοκο, πολυεπίπεδο ζήτημα, αλλά αυτές οι πυρκαγιές προσθέτουν ένα ακόμη στοιχείο σε αυτό. Οι καπιταλιστές, τόσο οι ντόπιοι όσο και οι διεθνείς, προσπαθούν να αμφισβητήσουν για άλλη μια φορά αυτά τα δικαιώματα στη γη».

Ο Τζόνσον και άλλοι αυτόχθονες ακτιβιστές εργάζονται βιαστικά όχι μόνο για να αντιμετωπίσουν τις κτηματομεσιτικές εταιρείες που επιδιώκουν να επωφεληθούν από την τραγωδία, αλλά και για να ενημερώσουν τους δικούς τους ανθρώπους για τα νόμιμα δικαιώματά τους στη γη.

Ενώ οι ΗΠΑ έχουν ορισμένους κανόνες και δικαιώματα σχετικά με την ιδιωτική ιδιοκτησία, η κατάσταση στη Χαβάη είναι περίπλοκη, καθώς η Ουάσινγκτον προσάρτησε το νησιωτικό έθνος το 1898. Οι ιθαγενείς αγωνίζονται εδώ και δεκαετίες για την αναγνώριση των δικών τους δικαιωμάτων γης που δημιουργήθηκαν πριν από την προσάρτηση.

Για τον Τζόνσον, ο καλύτερος δρόμος προς τα εμπρός είναι να βοηθήσει τους κατοίκους του Μάουι να κατανοήσουν την πλήρη έκταση των δικαιωμάτων τους στη γη.

«Ελπίζω να καταστήσω αυτούς τους ανθρώπους υπόλογους, αλλά ελπίζω επίσης να δοθεί στον λαό μας η πληροφόρηση που χρειάζεται για να πολεμήσει ενάντια σε τέτοιου είδους επεμβάσεις».

Κόβοντας τους δεσμούς των αυτοχθόνων με τη γη

Η Χαβάη ήταν κυρίαρχο έθνος μέχρι τη δεκαετία του 1890, όταν μια ομάδα Αμερικανών ιεραποστόλων που διατηρούσαν φυτείες στη χώρα ανέτρεψε την κυβερνήτη του νησιού, τη βασίλισσα Λιλιουοκαλάνι.

Πριν από εκείνη τη στιγμή, οι ηγέτες της Χαβάης αναγκάστηκαν να αναμετρηθούν με το ζήτημα της προστασίας της γης τους. Πριν εισέλθουν στον καπιταλισμό μέσω των Αμερικανών εποίκων, οι κάτοικοι του νησιού δεν είχαν την έννοια της ατομικής ιδιοκτησίας.

«Δεν είχαμε δομές ιδιοκτησίας, αντιθέτως ήταν περισσότερο μια συμφωνία διαχείρισης μεταξύ αρχηγών και απλών πολιτών», δήλωσε ο Τζόνσον.

Τελικά, μέσω αυτής της αμερικανικής εισβολής, οι ηγέτες του νησιού επινόησαν το σύστημα Μαχέλε, το οποίο συνδύαζε τις παραδοσιακές έννοιες γύρω από την ιδιωτική ιδιοκτησία και τη σχέση του λαού με τη γη.

Το 1848, ο βασιλιάς Καμεχαμέχα Γ΄ εισήγαγε το Μεγάλο Μαχέλε, το οποίο χώρισε τη γη της Χαβάης και έδωσε στους αυτόχθονες Χαβανέζους το δικαίωμα να κατέχουν γη. Ο βασιλιάς διατήρησε το ένα τρίτο των εδαφών που θεωρούνταν γη του στέμματος, ενώ επέτρεψε στους Χαβανέζους να υποβάλουν αίτηση για τίτλους ιδιοκτησίας γης.

«Ορισμένοι από τους ηγέτες της Χαβάης είδαν αυτή την ιδιωτικοποίηση της γης ως μέσο για να αποκρούσουν κάποιες από τις αρπαγές γης», δήλωσε ο Ισάκι στο MEE.

Οι αυτόχθονες ηγέτες έλαβαν επίσης μια απόφαση για την εισαγωγή του συστήματος Μαχέλε, σύμφωνα με το οποίο η γη που μεταβιβάζεται σε μια οικογένεια μοιράζεται εξίσου μεταξύ όλων των παιδιών της οικογένειας, καθιστώντας δύσκολο για τους ξένους να αποκτήσουν γη στα νησιά.

«Οι ηγέτες μας στο βασίλειο της Χαβάης, δεν εισήγαγαν ένα πατρογραμμικό ή μητρογραμμικό σύστημα [κληρονομιάς]. Αντ’ αυτού, τα συμφέροντα στα εδάφη θα μοιράζονταν μεταξύ της επόμενης γενιάς – των παιδιών και των εγγονών», ανέφερε ο Τζόνσον.

Ωστόσο, μετά την ανατροπή της βασίλισσας Λιλιουοκαλάνι από τους Αμερικανούς εποίκους, ο ιθαγενής πληθυσμός της Χαβάης για πολλές γενεές υπέστη καταστροφικές απώλειες στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό και πολλοί Χαβανέζοι στις μέρες μας δεν είναι εξοικειωμένοι με τους νόμους περί κληρονομιάς. Και τα εδάφη του στέμματος της Χαβάης έγιναν μέρος της δημόσιας περιουσίας και άρχισαν να πωλούνται για να συγκεντρωθούν χρήματα^[2].

«Έχω ακούσει ότι στις αρχές του 20ού αιώνα στρατολογήθηκε κόσμος στον αμερικανικό στρατό –Χαβανέζοι αγρότες– για να τους απομακρύνουν από τη γη», είπε ο Ισάκι.

«Υπάρχει μια αποικία ανθρώπων με τη νόσο του Χάνσεν. Και υπάρχουν επίσης άνθρωποι που λένε ότι κανένας από αυτούς δεν είχε τη νόσο του Χάνσεν ή τη λέπρα και τους επιστράτευσαν για να τους απομακρύνουν από τη γη. Υπήρχαν πολλές σκοτεινές, σκοτεινές μεταβιβάσεις γης».

Πολλοί εργολάβοι ήταν επίσης σε θέση να αγοράσουν ολόκληρες εκτάσεις γης αγοράζοντας τίτλους ιδιοκτησίας μόνο από μεμονωμένα μέλη οικογενειών, σύμφωνα με τον Τζόνσον.

«Πολλοί από τους ανθρώπους μας δεν είναι ενημερωμένοι σχετικά με αυτό. Οι εργολάβοι αποκτούσαν το μερίδιο ενός μέλους της οικογένειας και στη συνέχεια διεκδικούσαν το σύνολο της γης».

Για να καταπολεμήσουν αυτές τις αρπαγές γης, τα μέλη της Κανάκα Μαόλι έχουν ξεκινήσει αμέτρητες νομικές μάχες στα δικαστήρια της Χαβάης και των ΗΠΑ. Ο Ισάκι έχει εργαστεί σε πολλές από αυτές τις υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας που βοήθησε να κερδηθεί το 2017, βοηθώντας μια οικογένεια αυτοχθόνων Χαβανέζων να διατηρήσει τα δικαιώματα στη γη τους^[3].

Δισεκατομμύρια επενδύθηκαν στα ακίνητα του Μάουι

Η κοινότητα της Λαχάινα, μια πόλη που βρίσκεται στις ακτές του δεύτερου μεγαλύτερου νησιού της Χαβάης, του Μάουι, όπως και άλλες στο νησί, έγινε μάρτυρας μιας από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία του αρχιπελάγους τον περασμένο μήνα.

Ο επίσημος απολογισμός των νεκρών ανέρχεται σε 97, ενώ χιλιάδες άλλοι έχουν εκτοπιστεί. Περισσότερο από το 86% των 2.200 κτισμάτων που καταστράφηκαν από τις πυρκαγιές ήταν κατοικίες.

Εκτός από διδακτορικός φοιτητής, ο Τζόνσον είναι επίσης μέλος του Maui Medic Healers Hui, μιας οργάνωσης βάσης που εργάζεται επί τόπου για την υποστήριξη των συνεχιζόμενων προσπαθειών ανακούφισης των θυμάτων των πυρκαγιών.

Η ομάδα, η οποία αποτελείται από μέλη της αυτόχθονης κοινότητας του Μάουι, εργάζεται από την πρώτη ημέρα των πυρκαγιών για την παροχή προμηθειών έκτακτης ανάγκης και ό,τι άλλο χρειάζονται τα θύματα.

Μέσα σε λίγες ημέρες, είχε αρχίσει να διαδίδεται στην κοινότητα ότι κάποιοι άνθρωποι δέχονταν τηλεφωνήματα που ρωτούσαν για τη γη τους.

«Η αρχική μου αντίδραση πρέπει να ήταν το σοκ, αλλά ως φοιτητής πολιτικών επιστημών στην πολιτική των αυτοχθόνων, είχα μια ιδέα για παρόμοια περιστατικά που έχουν συμβεί στο παρελθόν σε διάφορους αυτόχθονες πληθυσμούς», ανέφερε η Τζόνσον στο MEE.

«Ήξερα ότι αυτοί οι άνθρωποι θα έρχονταν και θα τριγύριζαν και θα εκμεταλλεύονταν τους ανθρώπους μου και άλλες ντόπιες οικογένειες στην περιοχή».

Το Μάουι είναι το δεύτερο μεγαλύτερο από τα νησιά της Χαβάης και φιλοξενεί μια διάσημη και γραφική ακτογραμμή που προσελκύει τουρίστες από όλο τον κόσμο. Για τους ίδιους λόγους που οι τουρίστες συρρέουν στο νησί, το ίδιο έχουν κάνει και αρκετοί δισεκατομμυριούχοι, τουριστικά θέρετρα και γεωργικές εταιρείες, οι οποίοι κατέχουν γη στο νησί.

Ο τουρισμός φέρνει εκατομμύρια επισκέπτες στο Μάουι κάθε χρόνο και μόνο το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους απέφερε 11 δισεκατομμύρια δολάρια^[4].

Πολλοί επιφανείς ιδιώτες κατέχουν γη στο Μάουι, όπως η Όπρα Γουίνφρεϊ, ο πρόεδρος της Amazon Τζεφ Μπέζος και το στέλεχος της Oracle Λάρι Έλισον. Αυτό έχει επίσης οδηγήσει σε σημαντικές αντιδράσεις από μόνο του, ειδικά μετά την αποδοκιμασία της Όπρα και του Ντουέιν Τζόνσον –δύο Αμερικανών δισεκατομμυριούχων– που ζήτησαν από τον κόσμο να δωρίσει χρήματα σε ένα ταμείο αρωγής που δημιούργησαν.

Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους αγοραστές γης, ωστόσο, είναι εταιρείες επενδύσεων και ανάπτυξης. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση στον ιστότοπο της κυβέρνησης της Χαβάης, ένας από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες γης στο Μάουι είναι μια εταιρεία εμπορικών ακινήτων – η Alexander and Baldwin. Η εταιρεία κατέχει περίπου το ένα έβδομο της συνολικής γης του νησιού, σύμφωνα με την έκθεση του 2017.^[5]

«Υπάρχουν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια που διοχετεύονται στα ακίνητα μέσω hedge funds, συνταξιοδοτικών ταμείων, μεγάλων διεθνών επενδύσεων, οργανισμών, χρηματοδοτικών αναπτύξεων», είπε στο MEE η Μπιάνκα Ισάκι, δικηγόρος και ακτιβίστρια της κοινότητας στο Μάουι.

«Με όλα αυτά τα χρήματα, που έρχονται, όλα γίνονται πολύ ακριβά. Και αυτό οδηγεί επίσης στην κρίση της κατοικίας. Έτσι, αυτός είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι μπορεί να θέλουν να αρπάξουν τη γη».

Χαβάη και Παλαιστίνη

Στις 9 Σεπτεμβρίου, το Maui Medic Healers Hui φιλοξένησε μια διαδικτυακή συζήτηση μέσω Zoom με Παλαιστίνιους ακτιβιστές και ακαδημαϊκούς. Η συνάντηση ήταν εν μέρει ακαδημαϊκή και εκπαιδευτική, και εν μέρει ήταν κύκλος θεραπείας με σκοπό να ενωθούν πάνω σε ένα κοινό αίσθημα θλίψης.

Η Χαβάη δεν αντιμετωπίζεται από το ευρύ αμερικανικό κοινό ως θέμα εποίκων-αποικιοκρατίας, αλλά ο ακαδημαϊκός χώρος για να συζητηθεί η ιστορία της αποικιοκρατίας της διευρύνεται τόσο στην πολιτεία όσο και διεθνώς.

Οι ακαδημαϊκοί της Χαβάης έχουν επίσης επιδιώξει να συνδεθούν περισσότερο με τα μέλη της παλαιστινιακής κοινότητας ως μέσο αλληλεγγύης και σύνδεσης πάνω σε μια κοινή εμπειρία.

«Ο χρόνος που πέρασα με τους Κανάκα Μαόλι στη Χαβάη είναι η πρώτη φορά που νομίζω ότι αισθάνθηκα πραγματικά, εκτός του αραβικού κόσμου, την αλληλεγγύη των άλλων για την Παλαιστίνη», δήλωσε ο Νουρ Τζούντα, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, κατά τη διάρκεια του διαδικτυακού σεμιναρίου.

Εκτός από τη χρήση του χώρου ως θεραπευτικού κύκλου, το διαδικτυακό σεμινάριο χρησίμευσε επίσης ως μέσο για τα μέλη των δύο ομάδων ανθρώπων να μοιραστούν γνώσεις και συμβουλές για τους σκοπούς του άλλου.

«Οι Παλαιστίνιοι και οι αυτόχθονες της Χαβάης έχουν αρκετά διαφορετική ιστορία. Αλλά μοιραζόμαστε πολλά, καθώς και τη βία της αποικιοκρατίας των εποίκων», δήλωσε η Ράνα Μπάρακατ, επίκουρη καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Μπιρζέιτ στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

«Μπορούμε να αμφισβητήσουμε τον ίδιο αποικιοκρατικό μηχανισμό, αυτός ο τεράστιος ιστορικός μηχανισμός λειτουργεί διαφορετικά σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, αλλά είναι ένα πραγματικό και υλικό τέρας που κινείται από το καύσιμο της εξάλειψής μας».

Οι πυρκαγιές του περασμένου μήνα [τον Αύγουστο] προκλήθηκαν εν μέρει από τις εγκαταλελειμμένες φυτείες ζάχαρης και την επέκταση των βοσκοτόπων στο Μάουι^[6]. Και ήταν μια φυτεία ζάχαρης, η Pioneer Mill, που είχε κεντρικό ρόλο σε πολλές υποθέσεις γης για τις οποίες οι Κανάκα Μαόλι έδωσαν μάχη.

«Η αποικιοκρατία των εποίκων δεν κατέστρεψε απλώς τα νησιά, αλλά μεταμόρφωσε την οικολογία, τον ίδιο τον ιστό της ζωής, που έγινε τόσο ευάλωτος, στην καταστροφή», δήλωσε ο Άλι Μουσλέχ, υπότροφος στο Κέντρο Παλαιστινιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κολούμπια και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης στη Μανόα.

Ένα από τα κεντρικά έργα στα οποία είχαν επικεντρωθεί οι ακτιβιστές και οι ακαδημαϊκοί στο Μάουι ήταν το Μουσείο Κληρονομιάς της Λαχάινα, το οποίο φιλοξενούσε πολλά από τα ιστορικά αντικείμενα και έγγραφα του νησιού, συμπεριλαμβανομένων των μητρώων τίτλων ιδιοκτησίας.

Ωστόσο, όπως πολλά από τα χιλιάδες κτίρια στο Μάουι, έτσι και το μουσείο παραδόθηκε στις φλόγες. Ήταν ένα καταστροφικό χτύπημα για την κοινότητα των αυτοχθόνων, οι οποίοι είχαν εργαστεί τόσο καιρό ενάντια στη διαγραφή της ιστορίας και του πολιτισμού τους.

«Ένα από τα πράγματα που δουλεύουμε τώρα είναι να προσπαθήσουμε να ανακτήσουμε τα αρχεία όσο το δυνατόν περισσότερο και να αντικαταστήσουμε τα πράγματα που χάθηκαν με πράγματα που μπορούν να κατασκευαστούν ή να αναπαραχθούν σήμερα», δήλωσε ο Τζόνσον.

«Όσο κι αν πρόκειται για μια τεράστια απώλεια, είναι επίσης μια ευκαιρία για εμάς να επανασυνδεθούμε με το ποιοι είμαστε ως κοινότητα, ως έθνος, ως χώρα και ως λαός».

Μετάφραση: elaliberta.gr

Umar A. Farooq, “‘Vulture capitalists’: Maui’s indigenous community fights land grabs after wildfires”, Middle East Eye, 27 Σεπτεμβρίου 2023, https://www.middleeasteye.net/news/vulture-capitalists-maui-indigenous-community-fights-land-grabs-wildifres.

Σημειώσεις

^[1] N’dea Yancey-Bragg, “Maui ‘is not for sale’: Survivors say developers want to buy land where their homes once stood”, USA Today, 15 Αυγούστου 2023, https://eu.usatoday.com/story/news/nation/2023/08/15/maui-land-for-sale-locals-fear-they-will-be-bought-out-after-fires/70593050007/.

^[2] “Land in Hawaii”, 2004, https://files.hawaii.gov/dcca/reb/real_ed/re_ed/ce_prelic/land_in_hawaii.pdf.

^[3] Kuʻuwehi Hiraishi, “Reclaiming Ancestral Lands in Post-Plantation Hawaiʻi”, Hawaii Public Radio, 6 Ιουλίου 2017, https://www.hawaiipublicradio.org/local-news/2017-07-06/reclaiming-ancestral-lands-in-post-plantation-hawai%CA%Bbi.

^[4] Melissa Tanji, “2.9M visitors to Maui spent $5.69B in 2022”, The Maui News, 3 Φεβρουαρίου 2023, https://www.mauinews.com/news/local-news/2023/02/2-9m-visitors-to-maui-spent-5-69b-in-2022/. Zusha Elinson and Jacob Passy, “Maui Residents Reckon With How Much Tourism They Want—and How Quickly”, The Wall Street Journal, 18 Αυγούστου 2023, https://www.wsj.com/lifestyle/travel/maui-residents-reckon-with-how-much-tourism-they-wantand-how-quickly-cc576735.

^[5] “Table 6.07 - MAJOR LANDOWNERS, BY TYPE AND BY ISLAND: 2017” του 6ου κεφαλαίου στο 2021 State of Hawaii Data Book, https://dbedt.hawaii.gov/economic/databook/db2021/.

^[6] Gloria Dickie, Clare Trainor, Daisy Chung and Travis Hartman, “Earth, wind and fire”, Reuters, 21 Αυγούστου 2023, https://www.reuters.com/graphics/HAWAII-WILDFIRES/DRIVERS/gdvzwwgwrpw/.