Nino Ugrekhelidze

Salome Chagelishvili

Ο νέος νόμος της Γεωργίας για τους ξένους πράκτορες οδηγεί τη χώρα στα πρόθυρα μιας κρίσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Δύο εβδομάδες έχουν περάσει από τότε που η κοινωνία των πολιτών και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης της Γεωργίας άρχισαν να αγωνιούν και να οργανώνονται ενάντια σε έναν προτεινόμενο νόμο για τους «πράκτορες ξένης επιρροής».

Στις 7 Μαρτίου, παρά τις συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες και τις εκκλήσεις των δυτικών εταίρων, το γεωργιανό κοινοβούλιο ψήφισε το νόμο σε πρώτη ανάγνωση με 76 ψήφους υπέρ και 13 κατά^[1]. Πρόκειται να διεξαχθούν η δεύτερη και η τρίτη συνεδρίαση. Αλλά δεδομένης της σημαντικής διαφοράς υποστήριξης εντός του κοινοβουλίου, το νομοσχέδιο πιθανότατα θα περάσει – εκτός αν η αντίσταση του λαού στη Γεωργία αλλάξει την κατάσταση.

Πρέπει να σταματήσει.

Αν περάσει, ο νόμος θα επιτείνει καταλυτικά την κρίση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γεωργία, εμποδίζοντας την κινητοποίηση του κοινού, την αλληλεγγύη και την πρόοδο στην κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο νόμος θα υποχρεώνει τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τα μέσα ενημέρωσης να καταχωρούνται ως «πράκτορες ξένης επιρροής» εάν λαμβάνουν χρηματοδότηση από πηγές στο εξωτερικό ή από αυτό που το νομοσχέδιο χαρακτηρίζει ως «ξένη δύναμη». Οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να καταχωρούνται ως «ξένοι πράκτορες», να δηλώνουν το εισόδημά τους ή να αντιμετωπίζουν πρόστιμα ύψους 25.000 γεωργιανών λαρί (7.800 λίρες).

Η Λαϊκή Δύναμη^[2], μια μικρή αντιδυτική φράξια του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανό Όνειρο του γεωργιανού κοινοβουλίου, έχει την πρωτοβουλία για το νομοσχέδιο. Στις 2 Μαρτίου, το σχέδιο νόμου πέρασε την πρώτη ακρόαση στην επιτροπή^[3] εν μέσω δημόσιων διαμαρτυριών και με 36 συλλήψεις^[4]. Οι βουλευτές έδωσαν περαιτέρω πράσινο φως στο νομοσχέδιο στις 6 Μαρτίου^[5].

Στη συνέχεια, το Κοινοβούλιο παραπλάνησε το γεωργιανό κοινό σχετικά με την ημερομηνία της πρώτης ανάγνωσης – προκειμένου, όπως φαίνεται, να αποφύγει τις μαζικές διαδηλώσεις – και στις 7 Μαρτίου προχώρησε γρήγορα στην ψήφιση του νόμου. Για ολόκληρη τη μέρα και τη νύχτα, χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας Τιφλίδας για να διαμαρτυρηθούν ειρηνικά για τον νόμο^[6]. Η διαδήλωση κλιμακώθηκε γρήγορα με επίθεση των ΜΑΤ. Ο αριθμός των ατόμων που τραυματίστηκαν και συνελήφθησαν είναι προς το παρόν άγνωστος.

Η νομοθεσία για τους «ξένους πράκτορες» έρχεται μετά την αντιδυτική στροφή του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανό Όνειρο, το οποίο έχει καταφύγει σε ανοιχτή στοχοποίηση και χλευασμό των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και των ακτιβιστών κοινωνικής δικαιοσύνης στη χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η γεωργιανή κυβέρνηση έχει διαμορφώσει τον αντιδυτικό της λόγο^[7] ως στρατηγική για την αποφυγή πολέμου και στη Γεωργία – η οποία μοιράζεται τα βόρεια σύνορά της με τη Ρωσία. Ενώ η γεωργιανή κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι έχει τις καλύτερες προθέσεις για τη δημοκρατία, την κυριαρχία και το κράτος δικαίου, ο νόμος για τους «ξένους πράκτορες» φέρνει τη Γεωργία πιο κοντά στα ρωσικά συμφέροντα και την πολιτική ατζέντα από ποτέ άλλοτε.

Ο νόμος και η υποκείμενη ατζέντα του κατά των δικαιωμάτων είναι εμφανώς παρόμοια με το νόμο περί «ξένων πρακτόρων» στη Ρωσία και αλλού^[8]. Ο νόμος περί ξένων πρακτόρων έχει χρησιμεύσει ως εργαλείο για τις κυβερνήσεις προκειμένου να δημιουργήσουν ένα εχθρικό περιβάλλον για τα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών, να αυξήσουν τη μαζική επιτήρηση και να παρενοχλήσουν τους φορείς κοινωνικής δικαιοσύνης.

Αυτοί οι νόμοι καθιστούν αδύνατο για την κοινωνία των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης να προειδοποιούν, να αντιτίθενται και να επικρίνουν ανοιχτά παράνομες διώξεις, τη διαφθορά ή τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με άλλα λόγια, ο νόμος θα διασφαλίσει την αυτοσυντήρηση της κυβέρνησης του Γεωργιανού Ονείρου, διατηρώντας την εξουσία της μέσω της φίμωσης των επικριτικών φωνών. Δυστυχώς, ο προτεινόμενος νόμος αποτελεί μέρος μιας πολυετούς αφήγησης που η γεωργιανή κυβέρνηση έχει οικοδομήσει εναντίον της κοινωνίας των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης^[9].

Τι προβλέπει ο προτεινόμενος νόμος περί ξένων πρακτόρων της Γεωργίας;

Οι ξένοι πράκτορες θα πρέπει να εγγράφονται σε δημόσιο μητρώο και οι εξουσιοδοτημένοι κυβερνητικοί φορείς θα έχουν το δικαίωμα να συλλέγουν και να έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε πληροφορία όχι μόνο για τους ίδιους τους πράκτορες, αλλά και για τα άτομα που έχουν στενές σχέσεις με αυτούς.

Το γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη^[10] δήλωσε ότι ο προτεινόμενος νόμος δεν συμμορφώνεται με τα διεθνή ή εγχώρια πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και είναι ασύμβατος με τις βασικές αρχές ενός σύγχρονου δημοκρατικού κράτους.

Το Γεωργιανό Όνειρο έχει ολοένα και περισσότερο ενοχοποιήσει τις ΜΚΟ και τα μέσα ενημέρωσης ως αναξιόπιστες και αφερέγγυες, υπονομεύοντας το ρόλο τους στην οικοδόμηση της Γεωργίας ως δημοκρατικού κράτους. Η προέκταση αυτού του λόγου είναι το επιχείρημα του κόμματος Λαϊκή Εξουσία, το οποίο δρομολόγησε το σχέδιο νόμου. Το κόμμα ισχυρίζεται ότι ο νόμος είναι απαραίτητος για την περαιτέρω παρακολούθηση και ρύθμιση της κοινωνίας των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης, αμφισβητώντας τη διαφάνεια και τις καλές προθέσεις τους.

Τέτοιες επιζήμιες ρητορικές που καθοδηγούνται από την κυβέρνηση έχουν συμβάλει στην πόλωση της κοινής γνώμης^[11]. Ο νέος νόμος τροφοδοτεί περαιτέρω τη δυσπιστία και τα αρνητικά συναισθήματα προς τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις^[12]. Λαμβάνοντας υπόψη τη μειωτική σημασία του όρου «πράκτορες» και την καλά ενορχηστρωμένη επίθεση στη δημόσια εικόνα της κοινωνίας των πολιτών, αυτές οι αφηγήσεις ραγίζουν περαιτέρω την εύθραυστη γέφυρα εμπιστοσύνης που η κοινωνία των πολιτών της Γεωργίας έχει οικοδομήσει εδώ και δεκαετίες.

Καθώς τα μέτρα στοχεύουν στις πηγές ξένης χρηματοδότησης της κοινωνίας των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης, θα διασφαλίσουν περαιτέρω σοβαρή υποχρηματοδότηση της οργάνωσης της κοινωνικής δικαιοσύνης, της πολιτικής συνηγορίας, της λογοδοσίας της κυβέρνησης και της παροχής υπηρεσιών στις αποκλεισμένες κοινότητες. Η κρατική χρηματοδότηση της κοινωνίας των πολιτών στη Γεωργία είναι περιορισμένη και απρόσιτη και ο νόμος αποσκοπεί στην αποσταθεροποίηση και την αποδυνάμωση της οικονομικής της ανθεκτικότητας.

Αντίθετα, οι διοργανωτές κατά των δικαιωμάτων, οι φιλορωσικές πολιτικές δυνάμεις και τα μέσα ενημέρωσης διαθέτουν άφθονο υλικό. Υπό την επίδραση του νόμου, αυτή η ανισότητα χρηματοδότησης θα ενισχύσει μια κρίσιμη και βαθιά ανησυχητική ασυμμετρία ισχύος μεταξύ εκείνων που επιτίθενται στη δημοκρατία και εκείνων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της υπεράσπισής της.

Ο αντίκτυπος του νόμου θα φτάσει πολύ πιο μακριά από την κοινωνία των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης, θα αγγίξει κάθε άτομο που ζει στη Γεωργία. Πρώτα και κύρια, θα γίνει αισθητή από τις κοινότητες που έχουν υποστηριχθεί και βοηθηθεί από μη κυβερνητικές οργανώσεις. Για παράδειγμα, οι βίαια εκτοπισμένοι, τα άτομα με αναπηρίες και χρόνιες ασθένειες, οι επιζώντες της ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης και οι οροθετικοί, για να αναφέρουμε μόνο μερικές περιπτώσεις.

Για τα επόμενα χρόνια, η Γεωργία θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του προτεινόμενου νόμου, όχι μόνο από την άποψη της οικονομικής ή κοινωνικοπολιτικής κρίσης, αλλά και ως ένα αποτυχημένο κράτος με καταρρέουσα δημοκρατία. Ο νόμος θα εμποδίσει κάθε μελλοντική προσπάθεια για την οικοδόμηση κινητοποιήσεων και αλληλεγγύης από τη βάση.

Σήμερα, καθώς ο λαός της Γεωργίας διαδηλώνει κατά του νόμου και στέκεται με γυμνά χέρια απέναντι στην αστυνομική βία, τα δακρυγόνα και τους ρόμποκοπ, το ερώτημα ποιος μπορεί να σταματήσει το γεωργιανό κοινοβούλιο και αυτόν τον επικίνδυνο νόμο απαντάται από μόνο του. Δεν είναι η αντιπολίτευση, ο πρόεδρος, ο νεοδιορισμένος Συνήγορος του Πολίτη ή το Συνταγματικό Δικαστήριο. Η απάντηση είναι σαφής: είναι ο λαός της Γεωργίας που αντιστέκεται στο νόμο που έθεσε σε κίνδυνο το μέλλον μας.

Ο λαός στη Γεωργία κινητοποιείται ενάντια στην επερχόμενη κρίση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατέχει την πραγματική δύναμη να εκφράσει τη δίκαιη οργή του και να αντισταθεί στον ανερχόμενο αυταρχισμό με όλη του τη δύναμη. Τώρα είναι η ώρα για διεθνή αλληλεγγύη που θα μπορούσε να αποτρέψει την καταστολή της δημοκρατίας στη χώρα.

Μετάφραση: elaliberta.gr

Nino Ugrekhelidze, Salome Chagelishvili, “Georgia’s new foreign agent law puts the country on the verge of a human rights crisis”, openDemocracy, 8 Μαρτίου 2023, https://www.opendemocracy.net/en/odr/georgia-foreign-agent-law-protest-crisis/.

Σημειώσεις

 ^[1] Robin Fabbro and Shota Kincha, “Georgian foreign agent bill passes first reading as police use tear gas on protests”, OC Media, 7 Μαρτίου 2023, https://oc-media.org/georgian-foreign-agent-bills-begin-first-reading-as-thousands-gather-to-protest-russian-law/.

^[2] «ხალხის ძალა / People’s Power», Facebook, https://www.facebook.com/Khalkhisdzala/?ref=page_internal.

^[3] Tata Shoshiashvili, “Georgian foreign agent law passes first committee hearing”, OC Media, 2 Μαρτίου 2023, https://oc-media.org/georgian-foreign-agent-law-begins-committee-hearings/.

^[4] “36 Arrests Confirmed at the Rally Against the Foreign Agents’ Bill”, Civil Georgia, 2 Μαρτίου 2023, https://civil.ge/archives/528563.

^[5] “UPDATED: Legal Committee Endorses ‘Foreign Agent’ Laws”, Civil Georgia, 6 Μαρτίου 2023, https://civil.ge/archives/528812.

^[6] Robin Fabbro and Shota Kincha, “Georgian foreign agent bill passes first reading as police use tear gas on protests”, OC Media, 7 Μαρτίου 2023, https://oc-media.org/georgian-foreign-agent-bills-begin-first-reading-as-thousands-gather-to-protest-russian-law/.

^[7] “U.S. not Dragging Georgia into War, Says Ambassador”, Civil Georgia, 13 Μαρτίου 2023, https://civil.ge/archives/495944.

^[8] Ivan Davydov, “Why does Russia need a new ‘foreign agent’ law?”, openDemocracy, 4 Δεκεμβρίου 2019, https://www.opendemocracy.net/en/odr/why-does-russia-need-a-new-foreign-agent-law/.

^[9] “Quick Take / Sovereignist Revival”, Civil Georgia, 6 Μαρτίου 2023, https://civil.ge/archives/528919.

^[10] Public Defender (Ombudsman) of Georgia, “Statement of Public Defender’s Office on Draft Law of Georgia on Transparency of Foreign Influence”, Public Defender (Ombudsman) of Georgia, 17 Φεβρουαρίου 2023, https://ombudsman.ge/eng/akhali-ambebi/sakartvelos-sakhalkho-damtsvelis-aparatis-gantskhadeba-utskhouri-gavlenis-gamchvirvalobis-shesakheb-sakartvelos-kanonproekts-taobaze.

^[11] “Opinion / Polarization is a Symptom, Not Disease”, Civil Georgia, 6 Μαρτίου 2023, https://civil.ge/archives/528914.

^[12] Shota Kincha, “Georgian Dream attacks critics of foreign agent law as enemies of the Church”, OC Media, 3 Μαρτίου 2023, https://oc-media.org/georgian-dream-attacks-critics-of-foreign-agent-law-as-enemies-of-the-church/.