Δευτέρα, 01 Αυγούστου 2016 14:09

ΛΟΑΤΚΙΑ+ απελευθέρωση στη Μέση Ανατολή και ιμπεριαλισμός

Εισαγωγή

Τα δύο κείμενα που αναδημοσιεύουμε αναρτήθηκαν αρχικά στο μπλογκ Lgbtq ΑΝΤΑΡΣΥΑ Ρεθύμνου το περασμένο καλοκαίρι και συνιστούν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις ενός σοβαρού ζητήματος για την αριστερά σήμερα: την εργαλειοποίηση των ατομικών δικαιωμάτων (συγκεκριμένα των λοατκια+ δικαιωμάτων) από ένα μεγάλο τμήμα του πολιτικού κετεστημένου του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού εναντίον κυρίως (αλλά όχι μόνο) μουσουλμανικών χωρών.

Η καταπίεση των λοατκια+ ατόμων σε πολλές μουσουλμανικές χώρες ή από ισλαμιστικές οργανώσεις και κινήματα, αποτελεί για τον σύγχρονο ιμπεριαλισμό ένα συχνά επαναλαμβανόμενο ιδελογικό επιχείρημα για την δικαιολόγηση των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και των πολιτικών πιέσεων εναντίον χωρών του μουσουλμανικού κόσμου και ταυτόχρονα, ένα επιχείρημα δικαιολόγησης της καταπίεσης των μουσουλμάνων στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και στις ΗΠΑ.

Πολλές φορές, αυτές οι πολιτικές μπορεί να αναπαράγονται ακόμα και από τμήματα του λοατκια+ κινήματος τα οποία βρίσκονται σε μια διαδικασία ενσωμάτωσης στο αστικοδημοκρατικό πολιτικό σύστημα ή έχουν ήδη ενσωματωθεί.

Από την άλλη πλευρά όμως υπάρχουν οι λοατκια+ οργανώσεις και οι ομάδες του “δυτικού” κόσμου και των χωρών του μουσουλμανικού κόσμου, οι οποίες προσπαθούν να συνδέσουν τον αγώνα για τα λοατκια+ δικαιώματα με τους αγώνες ενάντια στον ιμπεριαλισμό, ενάντια στην ισλαμοφοβία και συνολικά ενάντια στον καπιταλισμό.

Τα δύο άρθρα, χωρίς να είναι αντιπαραθετικά, εστιάζουν σε διαφορετικές πτυχές αυτής της διαδικασίας. Στο πρώτο άρθρο του Mehlab Jameel, “Ουράνια τόξα και γάμος: Νεοφιλελευθερισμός και Ιμπεριαλισμός στα λοατ+ δικαιώματα”, το βάρος πέφτει στην καταδίκη της εργαλειοποίησης των λοατκια+ δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των γυναικών από τον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό. Ο συγγραφέας υποστηρίζει επιπλέον, ότι η απόρριψη και η καταπίεση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας στις χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά έτσι ώστε να μην μπορεί να διαμορφωθεί αυτομάτως ένα ενιαίο και παγκόσμιο πλαίσιο αιτημάτων. Ως εκτούτου δεν μπορεί να προκύψει μια κοινή λοατκια+ ταυτότητα, “εισαγόμενη” από τη δύση. Υπενθυμίζει επίσης, ότι οι χώρες αυτού του κόσμου, διαθέτουν μια μακραίωνη ιστορία αποδοχής ή ανοχής, μορφών έστω της ομοφυλόφιλης επιθυμίας, την οποία ποινικοποίησαν κάτω από την επίδραση ή την άμεση κυριαρχία της αποικιοκρατίας.

Το δεύτερο άρθρο του Sa’ed Atshan, “Φαντασιακά για τη λοατκι απελευθέρωση στη Μέση Ανατολή”, υποστηρίζει ότι μπορεί να υπάρξει ένα πεδίο συνάντησης των εμπειριών αντίστασης ενάντια στον σεξισμό που να υπεβαίνει τα σύνορα “Ανατολής-Δύσης”, το οποίο μάλιστα να μπορεί να εγκολπώνει τις εμπειρίες και άλλων αντιστάσεων, ως αλληλένδετων: “η παλαιστινιακή ελευθερία και η σεξουαλική απελευθέρωση δεν μπορούν να αποσυνδεθούν”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας, ο οποίος είναι και ο ίδιος αγωνιστής του παλαιστινιακού κινήματος και των λοατκια+ δικαιωμάτων.

Τα δύο κείμενα λειτουργούν ως εκ τούτου συμπληρωματικά το ένα ως προς το άλλο. Η αναλύσεις τους όμως παρακάμπτουν κάποια ζητήματα, επίσης πολύ σημαντικά.

Εάν από την μια πλευρά υπάρχει ο σύγχρονος δυτικός ιμπεριαλισμός, ο οποίος χρησιμοποιεί τα λοατκια+ δικαιώματα ως ιεδολογική κάλυψη της κυριαρχίας του, από την άλλη πλευρά εξελίσσεται μια αντίστροφη διαδικασία: οι πολιτικοί και γεωστρατηγικοί αντίπαλοι του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού και των συστημικών κομμάτων μέσα από τα οποία εκφράζονται αυτές οι πολιτικές εργαλειοποίησης των λοατκια+ δικαιωμάτων, αναδεικνύουν κι αυτοί με τη σειρά τους και εργαλειοποιούν ως ισχυρά όπλα στα δικά τους ιδελογικά και πολίτικά οπλοστάσια, ένα νέο σεξισμό ο οποίος επικεντρώνει στην απόρριψη των δικαιωμάτων των λαοτκια+ ατόμων, στην καταπίεσή τους ως φερέφωνα του δυτικού ιμπεριαλισμού, ακόμα και στην φυσική τους εξόντωση, ως εσωτερικών εχθρών.

Οι βιντεοσκοπημένες εκτελέσεις των ομοφιλόφυλων στην επικράτεια που ελέγχει το Ισλαμικό Χαλιφάτο (ΙΣΙΣ), είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση ενός ανταγωνισμού μεταξύ αντιδραστικών δυνάμεων (δυτικής συμμαχίας και ΙΣΙΣ), όπου η καθεμιά χρησιμοποιεί την αναφορά στους ομοφυλόφιλους και την αντιμετώπισή τους, ως πολιτική και ιδεολογική επένδυση της προώθησης και επιβολής των δικών της αντιδραστικών συμφερόντων.

Με τις ίδιες όμως ιδελογικοπολιτικές αναφορές (ατομικά δικαιώματα γενικά και συγκεκριμένα, λοατκια+ δικαιώματα) επενδύεται και ο ανταγωνισμός μεταξύ των ιμπεριαλιστικών υπερδυνάμεων ΗΠΑ/ΕΕ και Ρωσίας, καθώς το αυταρχικό καθεστώς του Πούτιν προβάλλεται όλο και πιο εντατικά ως το μοντέλο της προστασίας της οικογένειας και της θρησκείας και ως άμυνα απέναντι στη “διαστροφή” της ομοφυλοφιλίας που υποτίθεται ότι προωθείται απο τον δυτικό ιμπεριαλισμό. Με τη σειρά τους οι κυβερνήσεις των χωρών της δυτικής Ευρώπης εκμεταλλεύονται αυτόν τον νέο σεξισμό των αντιπάλων τους για να καλύψουν την συστηματική θεσμική καταπίεση των λαοτκια+ ατόμων στο εσωτερικό των δικών τους χωρών.

Επιπλέον, η ανάπτυξη της σύγχρονης ευρωπαϊκής και αμερικάνικης ακροδεξιάς καθιστά και πάλι τα δικαιώματα των λοατκια+ ατόμων ένα από τα βασικά πεδία της αντιπαράθεσής της με τους ανταγτωνιστές της, τους παραδοσιακούς πολιτικούς διαχειριστές του αστικοδημοκρατικού κοινοβουλευτικού κράτους, δηλαδή τα φιλελεύθερα (σοσιαλφιλελεύθερα ή κεντροδεξιά) κόμματα. Και δυστυχώς, υπάρχει και ένα τμήμα της “αντιιμπεριαλιστικής” αριστεράς για το οποίο η απάντηση στην εργαλειοποίηση των λοατκια+ δικαιωμάτων από τον ιμπεριαλισμό, είναι η απόρριψή τους ή ακόμα και η καταγγελία του λοατκια+ κινήματος ως υποχείριο του δυτικού ιμπεριαλισμού.

Μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική, πρέπει υποχρεωτικά να αναμετρηθεί και με τις δύο αυτές αντιφατικές αλλά συμμετρικές αντιμετωπίσεις των λοατκια+ δικαιωμάτων. Η υπεράσπισή τους δεν μπορεί να θεωρείται ως μια παράπλευρη θετική συνέπεια της πολιτικής του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού, αλλά ως το αποτέλεσμα της διασύνδεσης του λοατκια+ κινήματος με το σύνολο των αντιστάσεων που αναπτύσσονται ενάντια στον σύγχρονο καπιταλισμό και τις διάφορες εθνικές εκδοχές του. Για τις χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου, κυρίως ίσως για τις χώρες του μουσουλμανικού κόσμου, η υπεράσπιση των λοατκια+ δικαιωμάτων συναντιέται υποχρεωτικά με τα κινήματα για εκδημοκρατισμό, με τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα, αλλά πιθανόν ακόμα και με τις παραδόσεις ανοχής που υπήρξαν σε αυτές τις κοινωνίες κατά το (όχι πολύ μακρινό) παρελθόν τους.

Από την άλλη πλευρά, η σύγκρουση με τον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό δεν μπορεί να οδηγεί την αριστερά στην άρνηση υπεράσπισης των λοατκια+ δικαιωμάτων (επειδή ο ιμπεριαλισμός μπορεί να αναφέρεται σ' αυτά) ή ακόμα χειρότερα, στην αποδοχή της καταπίεσης των λοατκια+ ατόμων από ιμπεριαλιστικά καθεστώτα αντίπαλα του ευρωατλαντιού ιμπεριαλισμού.

Μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική για να είναι αποτελεσματική, δεν μπορεί να παραβλέψει την ανάλυση του Λένιν πριν από 100 χρόνια: ένα επαναστατικό υποκείμενο συγκροτείται μόνο στη βάση της ενότητας του συνόλου των εμπειριών αντίστασης ενάντια στον καπιταλισμό και του προσανατολισμού αυτών των εμπειριών στη σοσιαλιστική χειραφέτηση: σε εθνικό και διεθνές πεδίο.

e la libertà

July 2013 cover of Mawaleh Arabic LGBTQ periodical. The protestors sign reads Were gay. What of it

Mehlab Jameel

Ουράνια τόξα και γάμος: Νεοφιλελευθερισμός και Ιμπεριαλισμός στα λοατ+ δικαιώματα

Μόλις τρεις μέρες πριν το Ανώτατο Δικαστήριο ανακοινώσει την απόφαση του να νομιμοποιήσει τον ομόφυλο γάμο στις ΗΠΑ, ο πρόεδρος Ομπάμα διέταξε να πετάξουν έξω από το Λευκό Οίκο μια τρανς γυναίκα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, επειδή διέκοψε τον πρόεδρο για να διαμαρτυρηθεί για τους βασανισμούς και τις απελάσεις που υφίστανται τα λοατ άτομα. «Είσαι στο σπίτι μου... θα ’πρεπε να ντρέπεσαι», την επέπληξε ενώ οι ομοφυλόφιλοι από το κοινό επευφημούσαν «Σ’ αγαπάμε Ομπάμα!». Αυτό το γεγονός από μόνο του αντιπροσωπεύει ό,τι πήγε λάθος με τα λοατ δικαιώματα στις ΗΠΑ. Όντας ένα έγχρωμο queer άτομο, αναρωτιέμαι σήμερα: τι συνέβη και ένα δυνητικά ριζοσπαστικό κίνημα αφομοιώθηκε από ιδέες παρελάσεων pride και ισότητας στο γάμο;

Ας ξεκινήσουμε τοποθετώντας τα πράγματα στο πλαίσιό τους. Ο ιστορικός λοατ δικαιωμάτων John D’Emilio υποστηρίζει ότι οι ομοφυλόφιλοι/ες δεν υπήρχαν πάντοτε ως αυτό: ότι μια ιδιαιτέρως «γκέι» ταυτότητα είναι προϊόν της ιστορίας όπως οτιδήποτε άλλο.1 Στο 19ο αιώνα, καθώς η μισθωτή εργασία εδραιωνόταν και η παραγωγή εξειδικευόταν έγινε δυνατό να απελευθερωθεί η σεξουαλικότητα από την επιτακτικότητα της αναπαραγωγής. Το καπιταλιστικό σύστημα επέτρεψε στους ανθρώπους να οργανώσουν τις ζωές και τις εμπειρίες τους γύρω από την ιδέα του ομόφυλου ερωτισμού κι από κει προέκυψε η «ομοφυλόφιλη ταυτότητα» και πολιτικές σχετικές με τη σεξουαλική ταυτότητα στις ΗΠΑ. Η ασυνάρτητη κατασκευή της «σεξουαλικότητας» είναι αναπόφευκτα συνδεδεμένη με το ιατρικό και ψυχιατρικό πεδίο που διέδοσαν τη χρήση όρων όπως «ετεροφυλόφιλος» και «ομοφυλόφιλος» για να εξυπηρετήσουν την ανάγκη κατηγοριοποίησης και κατανόησης της ανθρώπινης σεξουαλικής εμπειρίας. Αυτοί οι όροι και οι σχετικές (ιατρικές) πρακτικές στην πραγματικότητα εμφανίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα κι άρχισαν να σχηματίζουν την εικόνα του «ομοφυλόφιλου».

Η ιστορία μας ξεκινά όταν στις ταραχές στο Στόουνγουολ το 1969 μπήκαν στη μάχη και οι cis λευκοί γκέι άντρες, μετατρέποντας το σ’ αυτό που λέμε σήμερα κίνημα για τα δικαιώματα των γκέι. Οι ταραχές με πρωτοστάτριες τη Sylvia Rivera και τη Marsha P. Johnson, έγχρωμες τρανς γυναίκες ακτιβίστριες, ξεκίνησαν ενάντια στην αστυνομική βία -που έχει ακόμα παλιότερη ιστορία στις ΗΠΑ- και τώρα έχουν καταλήξει σε ένα κίνημα που ωφελεί ένα συγκεκριμένο κομμάτι της κοινωνίας κάνοντας το γάμο προτεραιότητά του. Η αφήγηση μας λέει πως το έθνος βυθίστηκε σε μια δημόσια αντιπαράθεση σχετικά με την ομοφυλοφιλία ενώ γκέι πολιτικοί όπως ο Harvey Milk γίνονταν δημοφιλείς και η APA2 αφαίρεσε την ομοφυλοφιλία από τις διαταραχές. Έτσι, μετά από έναν σκληρό αγώνα οι «προοδευτικοί» και «φωτισμένοι» άνθρωποι των ΗΠΑ μπορούσαν να κερδίσουν τα δικαιώματά τους. Όπως κάθε δημοφιλής αφήγηση, αυτή επίσης βολικά αγνοεί τη δουλειά μαύρων ακτιβιστών για τα δικαιώματα των γκέι όπως οι James Baldwin και Bayard Rustin και λεσβιών όπως η Audre Lorde που οραματιζόταν μια queer απελευθέρωση και δικαιοσύνη για όλους, πολύ πριν το mainstream λοατ κίνημα αποφασίσει να το καπηλευτεί. Τέσσερα χρόνια μετά την εξέγερση του Στόουνγουολ, η Σύλβια Ριβέρα προειδοποιούσε πως το κίνημα πλησιάζει προς μια «μεσοαστική λέσχη για λευκούς» και τα επόμενα χρόνια αποδείχτηκε πως είχε δίκιο.

Πηδάμε στο 1990 και μετά, όταν τα λοατ δικαιώματα έγιναν μια προσοδοφόρα επιχείρηση και άτομα όπως η Ellen DeGeneres έκαναν «coming out» στα εθνικά ΜΜΕ ξεκινώντας να επηρεάζουν την συζήτηση πάνω στα ζητήματα φύλου. Μυριάδες επιχειρήσεις ένωσαν τα χέρια για να γεννηθεί η «rainbow» βιομηχανία κι άρχισαν να χρηματοδοτούν τις παρελάσεις pride και τις προσπάθειες φιλελεύθερων ακτιβιστών προς τη νομιμοποίηση της ισότητας στο γάμο. Πρόσφατα, λευκές διασημότητες όπως η Lady Gaga διέδωσαν τη «Born This Way» συζήτηση που καθόρισε την «αυθεντική queer εμπειρία» στις ΗΠΑ. Σήμερα, οι ομοφυλόφιλοι έχουν γίνει η βάση των μεγάλων επιχειρήσεων στις ΗΠΑ που μαζί με τα ΜΜΕ κάνουν τεράστια εκστρατεία για να εξυπηρετήσουν τον λοατ πληθυσμό. Είναι εξώφθαλμο πως πολιτικοί όπως ο Μπαράκ Ομπάμα χρησιμοποίησαν την ψήφο των λοατ όχι μόνο για να ανέβουν στην εξουσία αλλά και για να εξάγουν γκέι δικαιώματα στον υπόλοιπο κόσμο.

Όπως η στροφή των λοατ δικαιωμάτων προς το νεοφιλελευθερισμό, είναι συγκεκριμένο και το πώς το λοατ κίνημα παγκοσμιοποιήθηκε. Στην απεύθυνση της στον ΟΗΕ το Δεκέμβριο του 2011 στην επέτειο της Διεθνούς Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Hillary Clinton δήλωσε τη στήριξή της στην παγκόσμια λοατ κοινότητα σ’ ένα λόγο που ανακήρυττε τα λοατ δικαιώματα ως ανθρώπινα. Η τότε Γραμματέας του Κράτους δήλωσε πως είναι παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων η βία και η διάκριση ενάντια ατόμων εξαιτίας της σεξουαλικότητάς τους. Σε μια παθιασμένη υπεράσπισή τους, η Κλίντον αποκάλεσε τα δικαιώματα των λοατ «παγκόσμια» και κατέκρινε κράτη που ποινικοποιούν τους λοατ ή ανέχονται την κακοποίησή τους. Για να καταλάβουμε γιατί οι ΗΠΑ είναι στην πρώτη γραμμή του λοατ κινήματος παγκόσμια, πρέπει να το τοποθετήσουμε στην ιστορία του ιμπεριαλισμού τους. Η σχέση μεταξύ ιμπεριαλισμού και σεξουαλικότητας είναι περίπλοκη, και πριν επιχειρήσουμε να απαντήσουμε ξεδιαλύνοντας αυτό το μπέρδεμα μεταξύ δύναμης, φυλής, φύλου και σεξουαλικότητας είναι σημαντικό να κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις. Γιατί είναι αναγκαίο να παγκοσμιοποιηθούν τα λοατ δικαιώματα; Τι αξιώσεις βρίσκονται πίσω από ένα πλαίσιο παγκόσμιων λοατ δικαιωμάτων και πώς προκύπτουν; Γιατί επιχειρείται να τοποθετηθούν τα λοατ δικαιώματα ως ένας μοντέρνος θεσμός ενάντια σε μια καταπιεστική παράδοση; Γιατί υπάρχει ανάγκη μιας παγκόσμιας λοατ κοινότητας;

Ο Edward Said ορίζει τον ιμπεριαλισμό ως ένα αμφίπλευρο σύστημα. «Σε μια κοινωνία που υπόκειται σε έλεγχο, η εμπειρία εντυπώνεται από τους μύθους και τις ανοησίες των κυρίαρχων. Αλλά ισχύει και το αντίστροφο, αφού οι κυρίαρχοι καταλήγουν αβασάνιστα στην αντίληψη πως οι ντόπιοι και οι περιοχές τους έχουν ανάγκη εκπολιτισμού.» Αυτή η αντίληψη για τους «ιθαγενείς» είναι η ιδεολογική ουσία της αποικιοκρατίας. Θεωρητικοί της μετα-αποικιοκρατικής περιόδου όπως ο Gayatari Spivak επέκτειναν την ανάλυση του ιμπεριαλισμού στο φεμινισμό, επισημαίνοντας την ιδέα ότι οι αποικιοκράτες «σώζουν» τις καταπιεσμένες γυναίκες. Ο αποικιοκρατικός φεμινιστικός λόγος διακατέχεται από την ιδέα «λευκών γυναικών που σώζουν μαύρες γυναίκες από μαύρους άντρες». Το κλασικό δοκίμιο του Frantz Fanon, «Algeria Unveiled,» φωτίζει το πώς η κάλυψη των γυναικών συσχετίστηκε από τους Γάλλους αποικιοκράτες με την καταπίεση, και πώς έβγαζαν τα πέπλα από τις μουσουλμάνες ως σύμβολο που νομιμοποιούσε την αποικιακή τους αποστολή. Η Βρετανική Αυτοκρατορία επανέλαβε το ίδιο μοντέλο σε Ινδία και Αίγυπτο.

Στα πλαίσια του Πολέμου ενάντια στην Τρομοκρατία, αυτός ο αποικιοκρατικός φεμινισμός έγινε ιδιαιτέρως σχετικός και η κριτική τους από συγγραφείς όπως οι Lila Abu Lughod, Chandra Mohanty και Saba Mahmood είναι σημαντική επειδή η ιδεά των μουσουλμάνων γυναικών που χρειάζονται σωτηρία είναι από τις κυρίαρχες πίσω από αυτή την εκστρατεία. Η μπούρκα ειδώθηκε ως καταπιεστικός θεσμός επιβεβλημένος στις Αφγανές από τους Ταλιμπάν. Η κυβέρνηση Μπους νομιμοποίησε τον πόλεμο στο Αφγανιστάν μιλώντας για λογαριασμό των γυναικών, τοποθετώντας τες σε θέση θύματος και άρα σε ανάγκη να σωθούν από τους Ταλιμπάν. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως η Διεθνής Αμνηστία υποστήριξαν την επέμβαση μέσω των διαφημιστικών εκστρατειών τους όπου παρουσίαζαν γυναίκες με μπούρκα δίπλα σε φράσεις όπως «ΝΑΤΟ! Συνεχίστε την πρόοδο!» Την ίδια στιγμή τοπικές γυναικείες οργανώσεις όπως η RAWA που αντιτίθενται στην επέμβαση των ΗΠΑ φιμώθηκαν τελείως. Υπάρχουν βουνά στοιχείων που δείχνουν ότι αυτός ο «B-52 βομβιστής φεμινισμός» (όπως σωστά ορίζει η Rafia Zakaria3), αντί να κάνει το υποσχόμενο καλό, στην πραγματικότητα έβλαψε περισσότερο τους σκοπούς των Αφγανών γυναικών και τα δικαιώματά τους.

Η ίδια λογική ταιριάζει και στην κουβέντα για τα λοατ δικαιώματα. Όπως το βάζει η Deepa Kumar4 «Στην εποχή του Ομπάμα ο φιλελευθερισμός έχει σχετιστεί ακόμα περισσότερα με τον επεκτατισμό.» O Joseph Massad το προχωράει και λέει:

«οι έγχρωμες γυναίκες (λεσβίες και στρέιτ) και οι έγχρωμοι άντρες (που κατοικούν σε ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις και στι ΗΠΑ, κι αυτοί που εργάζονται σε ΜΚΟ αυτών των χωρών από τις δικές τους χώρες), με τους λευκούς συμμάχους τους όλων των φύλων και σεξουαλικοτήτων ασχολούνται με τη διάσωση των έγχρωμων γυναικών και των γκέι” έγχρωμων αντρών (στον Τρίτο κόσμο την Ευρώπη και τις ΗΠΑ) από έγχρωμους ετεροφυλόφιλους” άντρες και αυτό έχει γίνει μια τεράστια βιομηχανία».

Οι λεγόμενοι «ομοφυλόφιλοι» στον Τρίτο Κόσμο παρουσιάζονται ως καταπιεσμένοι και με την ανάγκη να «απελευθερωθούν». Αυτή η τοποθέτηση από μόνη της κατασκευάζει μια ασυνάρτητη παγκόσμια λοατ κοινότητα στη βάση «κοινών προβλημάτων», όταν στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία παγκόσμια κοινότητα με τις ίδιες εμπειρίες καταπίεσης. Οι μουσουλμάνοι ετεροφυλόφιλοι άντρες είναι οι ομοφοβικοί και τρανσφοβικοί «άλλοι» που χρειάζεται να τους ελέγξουμε και να τους σταματήσουμε. Τίτλοι όπως «ο ISIS σκοτώνει ομοφυλόφιλους» και «Το Ιράν κρεμάει γκέι άντρες» κυκλοφορούν στα παγκόσμια ΜΜΕ για να πιέσουν τα κράτη να δεχτούν ένα παγκόσμιο πλαίσιο λοατ δικαιωμάτων τοποθετώντας τις ΗΠΑ σε ανώτερη θέση. Αυτά όχι για να πούμε ότι πολλοί ετεροφυλόφιλοι μουσουλμάνοι δεν είναι «ομοφοβικοί» ή πως ο ISIS δεν σκοτώνει ομοφυλόφιλους, αλλά γιατί υπάρχει πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο σ’ αυτές τις κατηγορίες και πίσω από τη διαδικασία δημιουργίας ειδήσεων, το οποίο επιστρατεύεται προς υποστήριξη της ιμπεριαλιστικής αφήγησης. Οι queer άνθρωποι στις χώρες του Τρίτου κόσμου δεν μπορούν καν να μιλήσουν για το τραύμα τους χωρίς να το καπηλευτεί το νεοφιλελεύθερο κόμπλεξ του σωτήρα.

Το παγκόσμιο δίκτυο οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που ασχολούνται με το λοατ ζήτημα, αυτό που ο Joseph Massad αποκαλεί τη Gay Διεθνή, εργάζεται με την παραδοχή ότι οι μουσουλμάνοι «λοατ άνθρωποι» χρειάζονται σωτηρία από τις καταπιεστικές παραδόσεις τους. Η «Gay Διεθνής» προωθεί τις ιστορίες αυτοπροσδιοριζόμενων λοατ ανθρώπων στα διεθνή ΜΜΕ, ως εξαιρέσεις που σώθηκαν. Παράδειγμα είναι η αντίδραση οργανώσεων όπως η βρετανική Outrage! και η γαλλική IDAHO στους υποτιθέμενους δημόσιους απαγχονισμούς δυο ιρανών «ομοφυλόφιλων νέων» στην πόλη Mashad το 2005. Έγινε μια διεθνής έκκληση για διαμαρτυρίες και καταδίκη του γεγονότος, ενώ οργανώσεις λοατ δικαιωμάτων από διάφορες πόλεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ την υιοθέτησαν. Η Διεθνής Αμνηστία αργότερα ανέφερε ότι οι συγκεκριμένοι άντρες ήταν ένοχοι για το βιασμό ενός 13χρονου αγοριού και κρατούνταν για 14 μήνες.

Αυτοί δεν ήταν οι πρώτοι απαγχονισμοί, ούτε είναι το Ιράν η μόνη χώρα που κατηγορείται για εγκλήματα μίσους ενάντια σε «ομοφυλόφιλους». Κάποιος ίσως αναρωτηθεί γιατί το Ιράν; Γιατί αυτή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Δεν υπήρξε παρόμοια ανταπόκριση από τη «Gay Διεθνή» όταν δημοσιεύτηκαν οι εκθέσεις για τα βασανιστήρια στις φυλακές του Abu Ghraib, ούτε όταν έγχρωμοι έπεσαν θύματα βιασμών και βασανισμών στις φυλακές Bagram. Η λογική για τις εκκλήσεις καταδίκης των εγκλημάτων ενάντια σε queer άτομα καθοδηγείται από τα πλάνα του ιμπεριαλισμού με την έννοια ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις επιλέγουν ποια σώματα και σεξουαλικότητες χρειάζονται σώσιμο, και ποιοι ομοφοβικοί μουσουλμάνοι χρειάζεται να εκπολιτιστούν. Το Ιράν ήταν το αντικείμενο διεθνούς ελέγχου γιατί η κυβέρνηση Μπους το διακήρυξε μέλος του «άξονα του διαβόλου» και οι υποστηρικτές των λοατ δικαιωμάτων τσίμπησαν στην ισλαμοφοβική λογική που τροφοδοτεί τον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία».

Η λογική της ισλαμοφοβίας που υπαγόρευε το «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» ήταν ο ακριβής λόγος που η ομοφυλοφιλία χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο βασανισμού όταν οι αμερικανοί στρατιώτες χρησιμοποίησαν τον βιασμό για να σπάσουν τον «συνεσταλμένο, ομοφοβικό Άραβα». H οριενταλιστική εικόνα του «θηλυπρεπούς» Άραβα τον παρουσιάζει ως ομοφοβικό. Αυτή η ιμπεριαλιστική ομοφυλοφιλία επαναφέρει αποτελεσματικά την προαιώνια αποικιοκρατική ιδεολογία του αρρενωπού κυρίαρχου άποικου που αιχμαλωτίζει και βιάζει τη θηλυκή, αδύναμη, ελκυστική αποικία. Άλλο παράδειγμα είναι μερικές ευρωπαϊκές χώρες που χρησιμοποιούν το τεστ της ομοφυλοφιλίας ως προϋπόθεση πολιτογράφησης, κάτι που περιλαμβάνει την αντίδραση των αιτούντων σε μια φωτογραφία ομοφυλόφιλων αντρών που φιλιούνται.

Ο νεοφιλελεύθερος διάλογος πάνω στα λοατ δικαιώματα βρίσκεται στο κέντρο αυτής της εκπολιτιστικής αποστολής που ζητά τη σωτηρία των «καταπιεσμένων» και «διωκώμενων» λοατ νέων των μουσουλμανικών χωρών. Ο Massad καλώς επισημαίνει πως «είναι ακριβώς ο λόγος της Gay διεθνούς που δημιουργεί gay εκεί που δεν υπάρχουν, και καταπιέζει τις ομοφυλόφιλες επιθυμίες και πράξεις που αρνούνται να αφομοιωθούν στη σεξουαλική της επιστημολογία». Για παραδειγμα, κατηγορίες όπως οι Hijra στη Νότια Ασία, οι άνθρωποι με Δύο-Πνεύματα στους Ιθαγενείς Αμερικάνους, και οι Muxe στο Μεξικό προϋπήρχαν της αποικιοκρατίας και η πολύπλοκη ιστορία και οι εμπειρίες που σχετίζονται με αυτές τις ταυτότητες συνήθως διαγράφονται με την τοποθέτηση της «τρανς» ταμπέλας χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο αυτοπροσδιορισμός των ντόπιων queer ατόμων. Είναι σημαντικό ότι τα άτομα επιλέγουν ενεργά να προσδιορίζονται ως τρανς και μια παρεξήγηση σαν την παραπάνω οδηγεί στην εξάλειψη τέτοιων ταυτοτήτων.

Αυτή η μεσσιανική αποστολή πολύ βολικά αγνοεί το συγκεκριμένο πλαίσιο των χωρών του Τρίτου Κόσμου και τοποθετεί τα «λοατ δικαιώματα» σε ένα κίνημα απομονωμένο από την εγχώρια πολιτική. Έχω υποστηρίξει αλλού5 ότι υπάρχει μια μεγάλη ιστορία αυτού που σήμερα ορίζεται ως «λοατ κοινότητα» στη νότια Ασία. Αυτή η πλούσια ιστορία δεν μπορεί να περιοριστεί σε ταμπέλες όπως «ομοφυλόφυλος» ή «τρανς» (γιατί υπάρχει μια πολιτική έκφραση αυτών των ταμπέλων όπως αναφέρθηκε πριν) αλλά κάποιος θα παρατηρούσε την ισορροπία στην οποία υπήρχε η κοινωνία της Νότιας Ασίας όπου αυτοί που ονομάζουμε «queer άτομα» είχαν συγκεκριμένη θέση ακόμα κι αν ήταν περιθωριοποιημένοι. Ο πολιτισμός σίγουρα ήταν ετεροσεξουαλικός-πατριαρχικός και οι άνθρωποι διώκονταν αν «παρεκτρέπονταν», αλλά η ισορροπία που υπήρχε καταστράφηκε ολοσχερώς από τους βρετανούς αποικιοκράτες που τοποθέτησαν τους Hijra στην τάξη των εγκληματιών και ποινικοποίησαν την ομοφυλοφιλία (ο νόμος που ακόμα υπάρχει στους ποινικούς κώδικες σήμερα). Κάνοντάς το δημιούργησαν την ομοφυλοφιλία στη Νότια Ασία ως συγκεκριμένη πράξη διαχωρισμένη από την νοτιοασιατική εμπειρία της σεξουαλικότητας και της οικειότητας.

Είναι τελείως ειρωνικό ότι λιγότερο από 100 χρόνια πριν η Δύση προσπάθησε να μας «εκπολιτίσει» ποινικοποιώντας την ομοφυλοφιλική επαφή και τώρα η Δύση ελπίζει να μας «εκπολιτίσει» αποποινικοποιώντας την ομοφυλοφιλική επαφή που ποινικοποίησε εξαρχής, την ίδια στιγμή που μας παρουσιάζει ως τους «βάρβαρους» που υποχρεούται να διορθώσει. Είναι ακόμα μεγαλύτερη ειρωνεία το ότι ενώ οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν την ισότητα των ομοφυλόφιλων στο γάμο για να παρουσιαστούν ως πιο «προοδευτικές» από τις τριτοκοσμικές χώρες, δεν έχουν κάνει απολύτως τίποτα για να χειριστούν ζητήματα όπως ο ρατσισμός, οι ταξικές διαφορές, οι άστεγοι, η βία, η υγεία, η παιδεία, οι απελάσεις, η παρενόχληση στις φυλακές- θέματα που αφορούν τους λοατ και χρειάζονται άμεση προσοχή, πράγμα που ακτιβιστές επισημαίνουν εδώ και καιρό. Αλλά όλα αυτά δεν είναι τόσο προσοδοφόρα ή ανέξοδα όπως η ισότητα στο γάμο.

Η συζήτηση αυτή δεν προσπαθεί να ευτελίσει το δικαίωμα των λοατ στο γάμο. Η απόφαση θα ωφελήσει οπωσδήποτε πολλούς. Παρόλα αυτά, δε θα έπρεπε να ξεχάσουμε τις σκοπιμότητες πίσω από αυτό το ζήτημα: πως ο γάμος έγινε η προτεραιότητα στις χρηματοδοτήσεις, πόσο είναι ενσωματωμένο στον καπιταλισμό και τις πολυεθνικές που κερδοφορούν καπηλευόμενες τους αγώνες των queer ατόμων, πώς αντιπροσωπεύει το ρατσισμό του κυρίαρχου κινήματος για τα λοατ δικαιώματα και πώς εξυπηρετεί τον ιμπεριαλισμό. Τέτοιοι νόμοι επιτρέπουν στο κράτος να επεκτείνει τον έλεγχό του στα queer σώματα και να καθορίσει τις σεξουαλικότητες και ταυτότητες φύλου τους. Εξαφανίζουν το θυμό που βιώνουν τα queer άτομα που στερούνται πολιτικών δικαιωμάτων επειδή πολλές οργανώσεις χρηματοδοτούν το ζήτημα της ισότητας στο γάμο τη στιγμή που queer πεθαίνουν εξαιτίας ρατσιστικής βίας και φτώχειας.

To mainstream κίνημα λοατ δικαιωμάτων επέτρεψε σε άτομα όπως ο Tim Cook να γίνουν CEO γιγαντιαίων επιχειρήσεων που εκμεταλλεύονται φτηνά εργατικά χέρια και σε πολιτικούς όπως η Χίλαρι Κλίντον να κάνει το λεγόμενο pinkwashing στον εαυτό της και να προμοτάρει την υποψηφιότητα της για πρόεδρος. Την ίδια στιγμή αυτό το κίνημα χλευάζει τις καταπιεσμένες μειοψηφίες, παρόλο που η διαμαρτυρία, απ’ την οποία γεννήθηκε το κίνημα για τα δικαιώματα των λοατ, ξεκίνησε από έγχρωμες τρανς γυναίκες της εργατικής τάξης που πάλεψαν ενάντια στην αστυνομική βία, κι ακόμα και σήμερα το 72% των θυμάτων ομοφοβικών δολοφονιών είναι τρανς γυναίκες, και το 89% έγχρωμα άτομα.6 Το ζήτημα της ισότητας στο γάμο αποσπά την προσοχή από τα προνομιούχα λοατ άτομα που ενισχύουν το ρατσισμό και το σεξισμό, που εκμεταλλεύονται τις υποβαθμισμένες περιοχές, που διοικούν επιχειρήσεις οι οποίες φυλακίζουν τους ανθρώπους και κερδοφορούν, που κατατάσσονται σε ένα στρατό ο οποίος σκοτώνει αμάχους και συλλέγει τα μέλη τους ως τρόπαια.7

Από τους ακτιβιστες που παλεύουν για την queer απελευθέρωση στη Ν. Ασία, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναγνωριστεί πως τα λοατ δικαιώματα δεν είναι απομονωμένα από τις κυρίαρχες δομές της κοινωνίας. Όπως τα λοατ δικαιώματα ενσωματώνονται στον ιμπεριαλισμό και τον καπιταλισμό, έτσι και το πλαίσιο στο οποίο τίθενται αναπαράγει άλλες καταπιεστικές δομές. Ο «παρακμιακός queer» αποτελούσε ύβρη στην «αυθεντική αμερικανική κουλτούρα» μέχρι που οι queer απο-ριζοσπαστικοποιήθηκαν μέσω ενός εκτεταμένου νεοφιλελεύθερου προγράμματος και ενσωματώθηκαν στην κυρίαρχη κουλτούρα. Τώρα το «gay» αντιπροσωπεύει την κουλτούρα των ΗΠΑ και οι queer είναι «αποδεκτοί πολίτες» επειδή δεν προκαλούν την κρατική ηγεμονία και καταπιεστικές δομές όπως το ρατσισμό, τον καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό που εγκρίνονται από την πολιτεία. Με το ζήτημα του ομόφυλου γάμου επιχειρήθηκε με επιτυχία να απομακρυνθεί από το ριζοσπαστισμό ο queer που έχει απαιτήσεις όπως η κατάργηση της βιομηχανίας των φυλακών, της κρατικής ηγεμονίας, ο καπιταλισμός, ο ρατσισμός, ο ιμπεριαλισμός. Με την προτεραιότητα που δίνεται στη νομοθεσία για το γάμο θέλουν να δείξουν στο queer άτομο πως αυτό που χρειάζεται για την ευτυχία του είναι να παντρευτεί και να κάνει παιδιά όπως οι ετεροφυλόφιλοι. Οι «ομοκανονικοί» queer-λευκοί μπαμπάδες που μένουν στα προάστια με τα ιυοθετημένα-διαφορετικών φυλών-παιδιά τους- γίνονται τα μοντέλα των εθνικών πόστερ για το ζήτημα. Ο Jasbir Puar πρώτος αποκάλεσε το φαινόμενο «ομοεθνικισμό» (homonationalism). Αυτοί οι αποδεκτοί queer περισσότερο γίνονται κομμάτι των καταπιεστικών δομών παρά αντιδρούν, ενώ στηρίζουν και χρηματοδοτούν τους πολέμους των ΗΠΑ στο εξωτερικό για να απελευθερώσουν τους «συντρόφους queer» στις χώρες του τρίτου κόσμου.

Πριν την ισότητα, ήταν η πολιτική Don’t Ask, Don’t Tell που απασχολούσε το ομοεθνικιστικό πρόγραμμα. Πάρα πολύς ακτιβισμός και χρηματοδότηση από επιχειρήσεις αφιερώθηκε για να εξασφαλίσει πως οι ομοφυλόφιλοι θα μπορούσαν να συμμετέχουν εξίσου στις ιμπεριαλιστικές επιχειρήσεις του στρατού των ΗΠΑ. Το να γίνουν μέρος ενός στρατού που μιλάει για φυλετικά χρωματισμένη «τρομοκρατία» για να δικαιολογήσει βιασμούς, βασανιστήρια και δολοφονίες έγχρωμων ανθρώπων κάνει τους ομοφυλόφιλους «πατριώτες», για τους οποίους «ισότητα» έχει φτάσει να σημαίνει η ίση ευκαιρία να βομβαρδίζουν γάμους και σχολεία. Η σημαία του ουράνιου τόξου ζευγάρωσε με την αμερικανική, αυτή η πατριωτική ένωση ξεκίνησε να υπάρχει παντού: σε gay club, gay γυμναστήρια, gay ιστοσελίδες γνωριμιών. Μετά την 11/9 αντιπροσωπεύει το συστηματικό αποκλεισμό των «τρομοκρατών μουσουλμάνων» από τον εθνικό χώρο. Η ισλαμοφοβία και ο ρατσισμός της gay κοινότητας των ΗΠΑ είναι αλληλένδετη με τον «αντιτρομοκρατικό αγώνα» του κράτους που έκανε πολέμους όπου σκοτώθηκαν 4 εκατομμύρια μουσουλμάνοι σε διάστημα είκοσι χρόνων.

Ίσως το πιο κακόφημο παράδειγμα αυτού του ομοεθνικισμού είναι το Ισραήλ -του οποίου μεγαλύτερος σύμμαχος είναι οι ΗΠΑ- όπου το κίνημα για τα λοατ δικαιώματα χρησιμοποιείται για να νομιμοποιηθεί η γενοκτονία των Παλαιστινίων. Εκτεταμένες καμπάνιες και διαφημίσεις pinkwashing όπου το Ισραήλ παρουσιάζεται ως «παράδεισος των gay» ενώ οι Παλαιστίνιοι ως οι «ομοφοβικοί Άραβες» είναι συνηθισμένες, και τα ροζ λέφτα από την ανερχόμενη βιομηχανία gay τουρισμού χρηματοδοτεί απευθείας το πρόγραμμα εποικισμού.

Οι κριτικές αυτές δεν προσπαθούν να επισκιάσουν ή να διαγράψουν τις εμπειρίες διωγμού των queer στη Ν. Ασία, οι οποίοι για δεκαετίες πέφτουν θύματα εγκλημάτων μίσους και κρατικής καταδίωξης. Για τις κοινότητες των Khwaja-Sira και των Hijra και τους αυτοπροσδιοριζόμενους λοατ ανθρώπους, η παρενόχληση, η γελοιοποίηση, ο οικονομικός αποκλεισμός, το trafficking, η σεξουαλική βία και οι δολοφονίες είναι η πραγματικότητά τους. Παρόλα αυτά έχει σημασία οι ακτιβιστές στη Ν. Ασία να συνειδητοποιήσουν ότι η επιβολή εξωγενών πλαισίων και η νομιμοποίηση του gay ιμπεριαλισμού φέρνει μόνο κακό στα τοπικά κινήματα. Στην εκτεταμένη κριτική του για το σύγχρονο μοντέλο ανθρωπινων δικαιωμάτων, ο Eric Posner υποστηρίζει ότι η επιβολή από τα πάνω μοντέλων που λένε στους ανθρώπους «να είναι ελεύθεροι» εχεί προκαλέσει περισσότερο κακό σ’ αυτές τις χώρες.8 Πρέπει να τοποθετήσουμε την «ομοφοβία» της «παράδοσης» στο πλαίσιο του αποικιοκρατικού παρελθόντος - ειδικά στην περίπτωση του Πακιστάν, μια στρατιωτική δικτατορία με την υποστήριξη των ΗΠΑ ενίσχυσε το νόμο που ποινικοποιούσε την ομοφυλοφιλία. Νομοθετήματα όπως η ισότητα στο γάμο έχουν ανοίξει το δρόμο στην αμερικάνικη Βιομηχανία Ανθρωπινων Δικαικαιωμάτων να ανακατευτεί στα τοπικά κινήματα για την queer απελευθέρωση ανά τον κόσμο. Τέτοια εμπλοκή πατρονάρει τους ντόπιους ακτιβιστές και καπηλεύεται τους αγώνες τους, αποκόβοντας τους από τα υπόλοιπα τοπικά ζητήματα, καταστρέφοντας κάθε πρόοδο που έχει υπάρξει μέχρι τότε. Ακόμα προσπαθούμε να συνέλθουμε από όσα προκάλεσε ένα μόνο «Gay Pride» οργανωμένο από την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Πακιστάν.

Pakistan Jamaat e Islami protest against the U.S. Gay Pride event in Karachi 2011.3

Ακτιβιστές της Jamaat-e-Islami του Πακιστάν διαδηλώνουν εναντίον του οργανωμένου από την πρεσβεία των Η.Π.Α. Gay Pride στο Καράτσι, το 2011.9

Όσο η βιομηχανία του ουράνιου τόξου παγκοσμιοποιείται, και ο διάλογος για τα δικαιώματα απλώνεται σε χώρες του Τρίτου κόσμου, οι mainstream ακτιβιστές και οι σύμμαχοί τους στη Ν. Ασία υιοθετούν το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο λοατ δικαιωμάτων που τα παρουσιάζει ως ιδιαίτερη μάχη, με κάποιο τρόπο άσχετη από παράγοντες όπως η τάξη, οι κάστες, η εθνικότητα, η ιθαγένεια, τα δόγματα. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι μια διαφήμιση για το γάμο ομοφυλόφυλων σε ινδική εφημερίδα10 που υποδείκνυε προτίμηση ως προς την κάστα, και μια εταιρία ενδυμάτων, η Anouk Ethnic, που διάλεξε ένα ζευγάρι λεσβιών11 για να λανσάρει τα προϊόντα της. Χωρίς αμφιβολία τέτοιου είδους διαφημίσεις «αντιπροσωπεύουν» τους queer ανθρώπους που βρίσκονταν στην αφάνεια για καιρό, αλλά αυτή η προβολή γίνεται από εταιρίες που εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους. Ο μόνος λόγος που αναδεικνύουν το ζήτημα είναι για τις πιθανότητες να αυξηθούν τα κέρδη τους.

Ο νεοφιλελευθερισμός μετατρέπει τον πολιτικό σκοπό της σεξουαλικής απελευθέρωσης σε ζήτημα «δικαιωμάτων μειοψηφίας» όπου μόνο προνομιούχες ομάδες ωφελούνται. Η συζήτηση για τα λοατ δικαιώματα αποκόβεται από ζητήματα ταξικής ανισότητας, εθνοτικού διαχωρισμού, κλπ. Το λοατ κίνημα στη Ν. Ασία χρειάζεται να ριζοσπαστικοποιηθεί εκ νέου και αντί να θεωρεί βασική προτεραιότητα, για παράδειγμα το γάμο, είναι ανάγκη να γίνει κατανοητή η πολυεπίπεδη φύση της καταπίεσης. Χρειάζεται να αποδεσμευθεί το λοατ κίνημα και η διεθνής αλληλεγγύη από τους «αποικιοκράτες», κι αυτό ξεκινά όταν οι queer άνθρωποι αντιστέκονται συλλογικά απεναντι σε όλες τις μορφές συστημικής βίας στην κοινωνία. Δε θα απελευθερωθούμε εμείς μέχρι να απελευθερωθούν όλοι.

 

6 Ιουλίου 2015

 

Πηγή: Lgbtq ΑΝΤΑΡΣΥΑ Ρεθύμνου, 7 Αυγούστου 2015.

Mehlab Jameel, «Rainbows and Weddings: The Neoliberal and Imperialist Politics of LGBT Rights», Solidarity, 6 Ιουλίου 2015. 

Ο Mehlab Jameel είναι φοιτητής Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας στην πόλη Lahore. Ενδιαφέρεται για τη μετα-αποικιακή θεωρία, και τις σπουδές φύλου και σεξουαλικότητας. Επικοινωνία στο @mehlabjameel.

Pakistan Azra Ahmed and Lubna Jamal

Sa’ed Atshan

Φαντασιακά για τη λοατκι απελευθέρωση στη Μέση Ανατολή

Στμ: Πάνω σε μια κουβέντα που έχει ανοίξει σε προηγούμενο άρθρο [Mehlab Jameel, «Ουράνια τόξα και γάμος: Νεοφιλελευθερισμός και Ιμπεριαλισμός στα λοατ+ δικαιώματα»], δεν υποστηρίζουμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν προσπαθεί και δεν έχει εμπλακεί στον καθορισμό των προτεραιοτήτων και του προσανατολισμού προς την ενσωμάτωση και απο-ριζοσπαστικοποίηση του λοατκι κινήματος σε Μέση Ανατολή, Αφρική και Ασία (φυσικά και στο δυτικό κόσμο). Παρόλα αυτά το συγκεκριμένο άρθρο δίνει την οπτική του διεθνιστικού δεσμού που ενώνει τους λοατκι αγώνες και συχνά δίνει δύναμη και υποστήριξη στα κινήματα, χωρίς να ξεχνιέται βέβαια το ιδιαίτερο πολιτισμικό πλαίσιο κάθε τόπου, πόσο μάλλον οι ιδιαίτερες κοινωνικές, ταξικές, κλπ διαφορές που υπάρχουν. Πιο πολύ μια οπτική που χτυπάει απόψεις περί «εισαγόμενων» ομοφυλόφιλων, που εξαφανίζονται μαγικά μαζί με τον καπιταλισμό.

Sa’ed Atshan

Είναι δυνατόν να υπάρξει μια Μέση Ανατολή και μια Βόρεια Αφρική όπου τα δικαιώματα λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς και queer ατόμων και κοινοτήτων είναι προστατευμένα;

Η απάντησή μου είναι ένα ηχηρό ναι. Όποιος ενδιαφέρεται για την περιοχή και τη θεμελιώδη αξιοπρέπεια των κατοίκων της έχει την ευθύνη να τα διασφαλίσει.

Σε αντίθεση με την κοινή γνώμη, τα λοατκι κινήματα είναι υπαρκτά στη Μέση Ανατολή, παρόλο που αντιμετωπίζουν έναν αριθμό φοβερών προκλήσεων. Έχοντας υπάρξει ακτιβιστής του queer κινήματος στην Παλαιστίνη, και έχοντας βασίσει τη δουλειά μου στην προώθηση του ενδιαφέροντος, στις ΗΠΑ, για τους αγώνες των queer ατόμων στην Παλαιστίνη, κατανοώ τις άπειρες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ακτιβιστές.

Για παράδειγμα, πρέπει να ξεφύγουμε από τις δαγκάνες των κατηγοριών πως τέτοια κινήματα είναι προϊόν του δυτικού πολιτισμικού ιμπεριαλισμού. Πως η κατηγορία «ομοφυλόφιλος» και η κοινωνικο-πολιτικοποίηση της λοατ ταυτότητας είναι ένα ιδιαίτερα δυτικό φαινόμενο επιβεβλημένο στην περιοχή. Είναι αποκαρδιωτικό να ακούγονται τόσο απλουστευτικές κατηγορίες. Τέτοια κινήματα είναι αναπόσπαστα από την περιοχή.

Γιατί δεν προσπαθούμε να σπάσουμε αυτά τα σύνορα Ανατολή-Δύση; Ζούμε σε παγκοσμιοποίηση, έναν πανεθνικό κόσμο με εικονικούς (διαδικτυακούς) χώρους συνάντησης. Οι άνθρωποι ανταλλάσσουν ιδέες σε όλο τον κόσμο. Δεν νιώθω άνετα με αυτές τις ιδέες που επανεισάγονται, περί Δύσης και Ανατολής. Δεν είναι απαραίτητα καταναγκαστικά όλα όσα προέρχονται από τη Δύση.

Να υποστηρίζεται πως επειδή προσδιορίζομαι ως ομοφυλόφιλος είμαι ξεπουλημένος σε κάποιου είδους δυτικό σεξουαλικό ιμπεριαλιστικό σχέδιο είναι προβληματικό. Το λοατ κίνημα στη Μέση Ανατολή πρέπει να ασχοληθεί με το ζήτημα, και να επιμείνει πως το να έχεις συνομιλητές στο δυτικό κόσμο δε σημαίνει πως «μολυνόμαστε» από αυτούς.

Σημαντικό να θυμόμαστε ότι τέτοια κινήματα είναι αναπόσπαστα από τις χώρες και τα τοπικά πλαίσια. Δεν είναι η ομοφυλοφιλία εισαγόμενη από τη Δύση στη Μ. Ανατολή αλλά η ομοφοβία.

Όταν οι δυτικές δυνάμεις αποίκισαν τη Μ. Ανατολή, κι επίσης την Αφρική και Ν. Ασιά, μας βρήκαν υπερβολικά ανοιχτούς σεξουαλικά, πολύ δεκτικούς στην ομοφυλοφιλία και απαραίτητο να μας εκπολιτίσουν. Πολύ ομοφοβικοί νόμοι στην περιοχή επιβλήθηκαν από τους Βρετανούς.

Τα κινήματα μας αντιμετωπίζουν επίσης τοπικές προκλήσεις όπως: υψηλή ανεργία, φτώχεια, διαφθορά, αυταρχικά και απολυταρχικά καθεστώτα, εξτρεμιστικά κινήματα, συγκρούσεις και βίαιες δυτικές επεμβάσεις.

Μερικές φορές το να μιλάς για λοατ δικαιώματα σε τέτοια πλαίσια μοιάζει πολυτέλεια. Κάποιοι λένε πως δεν είναι προτεραιότητα. Είμαι Παλαιστίνιος κι είμαι επίσης λοατκι ακτιβιστής. Η απάντηση πρέπει να είναι πως όλες οι μορφές καταπίεσης διαπλέκονται.

Ας πάρουμε το παλαιστινιακό γυναικείο κίνημα ως έμπνευση. Δεν μπορεί να διαχωριστεί η μάχη για εθνική ανεξαρτησία από τους αγώνες των γυναικών για απελευθέρωση. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.

Παρομοίως, η παλαιστινιακή ελευθερία και η σεξουαλική απελευθέρωση δεν μπορούν να αποσυνδεθούν. Τα λοατ δικαιώματα είναι προτεραιότητα, όχι πολυτέλεια. Δεν είναι πολυτέλεια όταν μια λεσβία εξαναγκάζεται από την οικογένειά της να παντρευτεί. Αυτό σημαίνει πως για το υπόλοιπο της ζωής της πρόκειται να υφίσταται συζυγικό βιασμό. Για μια γυναίκα που πρόκειται να υποστεί εξαναγκασμό είναι ένα επείγον ζήτημα.

Η ομοφοβία είναι αληθινή. Σκοτώνει σώματα, σκοτώνει πνεύματα. Δεν μπορούμε να χτίσουμε δημοκρατικές, πλουραλιστικές, υγιείς, ανοιχτές κοινωνίες όταν οι ευάλωτοι πληθυσμοί περιθωριοποιούνται με τέτοιο τρόπο. Αρνούμαι την ιδέα περί πολυτέλειας.

Λέγοντας αυτά, είμαι θετικός ότι θα υπάρξει αληθινή πρόοδος όσο ακόμα ζω. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να απελπιστούμε. Η ελπίδα είναι αυτό που διατηρεί τη ζωή. Πάντα είμαι αισιόδοξος.

Παρά τα απαιτητικά πλαίσια, τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει μια αύξηση σε όλη την περιοχή από λοατκι που δημιουργούν συλλογικότητες. Έχουν υπάρξει νίκες. Μια από αυτές είναι η Helem – που σημαίνει όνειρο στα αραβικά- η παλιότερη λοατκι οργάνωση στον αραβικό κόσμο, βασισμένη στη Βυρητό.

Πρόσφατα, η Helem πίεσε με επιτυχία την Ψυχιατρική Ένωση του Λιβάνου να αντιταχθεί στην ιδέα ότι η ομοφυλοφιλία είναι ψυχική ασθένεια.12 Αυτό έχει σημασία για την περιοχή αφού το λιβανέζικο ιατρικό κατεστημένο χαίρει εκτίμησης. Ο τυνήσιος ισλαμιστής ηγέτης Rached Ghannouchi, είπε επίσης ότι η ομοφυλοφιλία θα πρέπει να αποποινικοποιηθεί.13 Πρέπει να αναγνωρίσουμε αυτές τις θετικές εξελίξεις.

Έπειτα υπάρχουν άνθρωποι όπως η θεία μου, Laila Atshan, ψυχολόγος στην Παλαιστίνη. Είναι ετεροφυλόφιλη αλλά τεράστια υποστηρίκτρια των λοατκι δικαιωμάτων. Μερικά χρόνια πριν βρισκόταν σε ένα συνέδριο, στο Σουδάν, για θεραπευτές ψυχικής υγείας από όλο τον αραβικό κόσμο.

Ένας από τους ομιλητές, ένας ψυχίατρος, αναφέρθηκε στο πώς μετατρέπεις ασθενείς από ομοφυλόφιλους σε ετεροφυλόφιλους- πώς να τους «επισκευάσεις». Η θεία μου σηκώθηκε κι είπε μπροστά σε εκατοντάδες κόσμου: «Έχω μια ερώτηση. Είμαι τυφλή. Είμαι εντελώς τυφλή από τη γέννησή μου. Ποιος από εσάς θα με κάνει να δω;» Έκανε παύση και επανέλαβε την ερώτηση.

«Όποιος μπορεί να με κάνει να βλέπω μπορεί να κάνει έναν ομοφυλόφιλο ετεροφυλόφιλο. Ως θεραπευτές ψυχικής υγείας πρέπει να υποστηρίξουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα. Είναι ευθύνη μας να βοηθήσουμε τους ασθενείς να απολαύσουν και να αποδεχτούν αυτό που είναι» είπε και δέχτηκε επευφημίες.

Ο κόσμος την ευχαρίστησε αργότερα. Μου είπε πως αυτό έδωσε ελπίδα σε πολλούς που βρήκαν προβληματική τη συγκεκριμένη συζήτηση. Η νεότερη γενιά της περιοχής θα είναι πολύ πιο ανοιχτή σε ήρεμες συζητήσεις για τη σεξουαλικότητα, χάρη στο διαδίκτυο και φιλο-queer εικόνες που κάνουν το γύρο του κόσμου.

Σε αυτό το πνεύμα διοργάνωσα μια συνδιάσκεψη τον Απρίλιο στο Πανεπιστήμιο Brown των ΗΠΑ όπου διδάσκω, με τίτλο Σεξουαλικότητες και Queer φαντασιακά στη Μέση Ανατολή.14

Ήταν μια συνδιάσκεψη για ανθρώπους παθιασμένους με την υποστήριξη των λοατκι κινημάτων σε Μ. Ανατολή και Β. Αφρική.

Καλέσαμε μια ποικιλία ατόμων για να γίνει δυνατός ο πολύπλευρος διάλογος μεταξύ ακαδημαϊκών και μη. Συμπεριλήφθηκαν καλλιτέχνες, συγγραφείς, ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δημοσιογράφοι, κινηματογραφιστές και θρησκευτικοί ηγέτες.

Η συνδιάσκεψη στόχευε να ενθαρρύνει τους ακαδημαϊκούς να παρέχουν γνώση που ενημερώνει τους επαγγελματίες, και η δουλειά των ατόμων να τροφοδοτήσει τους ακαδημαϊκούς.

Η ποικιλία περιοχών σίγουρα δημιουργεί διαφορές ανάμεσα στα κινήματα. Επηρεάζει πώς τα άτομα αυτοπροσδιορίζονται ως queer, και πως αυτή η ταυτότητα περιπλέκεται με άλλες. Γι' αυτό και οι λέξεις σεξουαλικότητες και φαντασιακά μπήκαν σε πληθυντικό αριθμό στον τίτλο.

Κατά τη διάρκειά της συνδιάσκεψης έγιναν πλούσιες συζητήσεις για τον τρόπο με τον οποίο οι τοπικές κοινωνίες θα ασχοληθούν με την λοατκι απελευθέρωση. Διαδικτυακά υπάρχει βιντεοσκοπημένη ολόκληρη.15

Ελπίζουμε να μας συντροφεύσετε στον οραματισμό για την λοατκι απελευθέρωση στη Μ. Ανατολή.

28/5/2015

Πηγή: Lgbtq ΑΝΤΑΡΣΥΑ Ρεθύμνου, 25 Αυγούστου 2015

Sa’ed Atshan, «Imagining gay liberation in the Middle East», The New Arab, 28 Μαΐου 2015

Φωτογραφίες:

Από το Gay Pride στην Ισταμπούλ το 2015 (το οποίο διαλύθηκε βίαια από την αστυνομία)

Εξώφυλλο του αραβικού LGBTQ περιοδικού «Mawaleh» (موالح), Ιούλιος 2013. Οι διαδηλωτές με τις σημαίες της συριακής αντιπολίτευσης κρατάνε πλακάτ που γράφει: «Είμαστε γκέι. Και τι μ' αυτό».

Ακτιβιστές της Jamaat-e-Islami του Πακιστάν διαδηλώνουν εναντίον του οργανωμένου από την πρεσβεία των Η.Π.Α. Gay Pride στο Καράτσι, το 2011.

Ζευγάρι λεσβιών στο Πακιστάν (έγινε γνωστό με τα ψευδώνυμα Azra Ahmed και Lubna Jamal).

Σημειώσεις

1 E.N. Ο D’Emilio δεν υποστηρίζει ότι οι queer πρακτικές και ταυτότητες εμφανίστης στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά ότι η ταυτότητα του «gay» όπως κατασκευάστηκε στη σύγχρονη δυτική κοινωνία είναι πρόσφατη εξέλιξη. Πολλες άλλες μορφές σεξουαλικών και έμφυλων ταυτοτήτων έχουν υπάρξει σε διάφορες εποχές και τόπους.

2 American Psychological Association.

3 Rafia Zakaria, «B-52 bomber feminism», Al Jazeera, 3 Ιανουαρίου 2015. 

4 Deepa Kumar, «Imperialist feminism and liberalism», Open Democracy, 6 Νοεμβρίου 2014. 

5 Mehlab Jameel, «Being queer was not always a crime in Pakistan», DAWN, 29 Σεπτεμβρίου 2014. 

7 Chris McGreal, «US soldiers killed Afghan civilians for sport and collected fingers as trophies», The Guardian, 9 Σεπτεμβρίου 2010. 

8 Eric Posner, «The case against human rights», The Guardian, 4 Δεκεμβρίου 2014. 

9 Αυτή η αντιδιαδήλωση ήταν κομμάτι των επικίνδυνων αντιδράσεων που ξέσπασαν ενάντια στους λοατ εξαιτίας του gay pride που οργάνωσε η αμερικανική πρεσβεία. Ένας από τους τρόπους που το γεγονός γύρισε μπούμερανγκ στα τοπικά κινήματα.

10 «India’s first’gay groom’ wanted ad has a caste preference», Al Jazeera, 20 Μαΐου 2015. 

11 Lydia O’Connor, «Emotional Ad Starring Lesbian Couple Challenges India’s Anti-Gay Laws», The Huffington Post, 6 Νοεμβρίου 2015. 

12 «Homosexuality not a mental disorder: Psychiatric Society», The Daily Star, 12 Ιουλίου 2013,

13 Emna Guizani, «Rached Ghannouchi: Homosexuality Should Not Be Criminalized», Tunisia live, 20 Απριλίοπυ 2015. 

Τελευταία τροποποίηση στις Παρασκευή, 22 Νοεμβρίου 2019 18:08

Προσθήκη σχολίου

Το e la libertà.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά σχόλια με υβριστικό, ρατσιστικό, σεξιστικό φασιστικό περιεχόμενο ή σχόλια μη σχετικά με το κείμενο.