Ένας ανθρακωρύχος εργάζεται στο ορυχείο «Ήρωες του Κόσμου» στην πόλη Παβλογράντ, στην περιοχή Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία, στις 15 Αυγούστου 2022. BULENT KILIC / AFP. Η πόλη βρίσκεται τώρα υπό στενή πολιορκία από τον ρωσικό στρατό.
Η αρπαγή των φυσικών πόρων στην Ουκρανία και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις στην επίθεση.
Από τον Eric Toussaint
20 Μαΐου 2025
Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ περνάει στην επίθεση για να αυξήσει την πρόσβασή της στους στρατηγικούς φυσικούς πόρους διαφόρων χωρών. Μεταξύ των στόχων της βρίσκονται η Ουκρανία και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Όσον αφορά την Ουκρανία, στις αρχές Μαΐου 2025 υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ Κιέβου και Ουάσιγκτον. Όσον αφορά τη ΛΔΚ, οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Ο Έρικ Τουσέν εξετάζει το θέμα απαντώντας σε ερώτηση που του έθεσε ο ηγέτης μιας αφρικανικής οργάνωσης αγροτών.
Οι φυσικοί πόροι της Ουκρανίας είναι περιζήτητοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και την ΕΕ
Ο Ντέιβιντ Οτιένο, από την Ένωση Αγροτών της Κένυας, μέλος των δικτύων CADTM και Via Campesina, μου έθεσε την ακόλουθη ερώτηση σχετικά με το χρέος της Ουκρανίας.
«Σύντροφε Eric, όταν πρόσφατα άκουσα για την πρόταση του Trump να χρησιμοποιηθούν τα ορυκτά της Ουκρανίας ως εγγύηση για τη χρηματοδότηση του πολέμου, θυμήθηκα το άρθρο σου από τις αρχές του Ιανουαρίου του 2025 με τίτλο ‘Το χρέος της Ουκρανίας: ένα μέσο πίεσης και λεηλασίας στα χέρια των πιστωτών’[1], στο οποίο αναλύεις πώς το σχέδιο της ΕΕ και, σε μεγαλύτερο βαθμό, το σχέδιο των ΗΠΑ επικεντρώνονταν τότε στο να αξιοποιήσουν τα χρέη και τον πλούτο της Ουκρανίας για να ξεκλειδώσουν πόρους για τη στήριξη του πολέμου.
Το τρέχον σχέδιο του Τραμπ διαφέρει ουσιαστικά από το προηγούμενο σχέδιο της ΕΕ και της κυβέρνησης Μπάιντεν; Αν όχι, πώς;»
Η απάντησή μου είναι η εξής:
Στο άρθρο μου του Ιανουαρίου του 2025[2], εξήγησα ότι το μεγαλύτερο χρέος της Ουκρανίας είναι προς την ΕΕ, με συνολικό ποσό λίγο πάνω από 50 δισεκατομμύρια δολάρια[3]. Η ΕΕ, που θέλει να εμφανίζεται γενναιόδωρη, χορηγεί τεράστια δάνεια στην Ουκρανία αντί να κάνει δωρεές. Κάνει δωρεές με τη μορφή όπλων, αλλά κάθε άλλη οικονομική βοήθεια έχει τη μορφή δανείων που η Ουκρανία θα πρέπει να αρχίσει να αποπληρώνει κάποια μέρα, και τα ποσά είναι σημαντικά. Κατά την άποψή μου, η ΕΕ σκοπεύει να χρησιμοποιήσει το χρέος της Ουκρανίας ως μέσο για να αναγκάσει τη χώρα να της δώσει πρόσβαση στους φυσικούς της πόρους. Οι κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρώπης είναι η Γερμανία και η Γαλλία. Σε αυτές θα μπορούσαν να προστεθούν η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και άλλες χώρες. Όλες αυτές οι χώρες και οι επιχειρήσεις τους ελπίζουν προφανώς να επωφεληθούν από τη σχέση τους με την Ουκρανία, η οποία διαθέτει τεράστιες εκτάσεις καλής ποιότητας καλλιεργήσιμης γης.
Πράγματι, η Ουκρανία και η Ρωσία είναι δύο από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιταριού στον κόσμο[4]. Εξάγουν μαζικά σε Σενεγάλη, Αίγυπτο, Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο και άλλες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.
Εξάγουν δημητριακά επειδή οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, που κάποτε ήταν αυτάρκεις σε δημητριακά, έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις καλλιέργειες διαβίωσης υπέρ των καλλιεργειών εξαγωγής (μετρητά). Για παράδειγμα, κατά τη δεκαετία 1940-1950, η Σενεγάλη αναγκάστηκε να παράγει αραχίδες, ενώ η Γκάνα και η Ακτή του Ελεφαντοστού κακάο. Όλα αυτά σε βάρος των καλλιεργειών διαβίωσης, ιδίως των τοπικών σιτηρών. Έτσι, οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και της Βόρειας Αφρικής έχουν καταστεί όλο και πιο εξαρτημένες από τις εισαγωγές από την Ουκρανία και τη Ρωσία για να θρέψουν τους πληθυσμούς τους.
Στην ανατολική Ουκρανία υπάρχουν μεγάλες περιοχές εξόρυξης. Η Ρωσία έχει, de facto, προσαρτήσει μεγάλες εκτάσεις αυτής της περιοχής της Ουκρανίας, γνωστής ως Ντονμπάς. Όσον αφορά την ΕΕ, επιδιώκει να αποκτήσει τον έλεγχο του κεντρικού και δυτικού τμήματος της Ουκρανίας, τόσο για την καλλιεργήσιμη γη όσο και για τα σπάνια μέταλλα που βρίσκονται εκεί, τα οποία είναι απαραίτητα για τη μετατροπή της αυτοκινητοβιομηχανίας της σε ηλεκτρικά οχήματα και, γενικότερα, για τον λεγόμενο «πράσινο καπιταλισμό». Οι ιδιωτικές εταιρείες αγροτικής βιομηχανίας της ΕΕ αδημονούν να αποκτήσουν μεγάλες εκτάσεις πολύ εύφορης γης. Για να επιτύχουν τους στόχους τους, οι ηγέτες της ΕΕ αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν το χρέος της Ουκρανίας και την επιθυμία της να ενταχθεί στην ΕΕ. Αυτό που ουσιαστικά λέει η ΕΕ στον ουκρανικό λαό και στην κυβέρνηση Ζελένσκι είναι: «Αν θέλετε να ενταχθείτε στην ΕΕ, πρέπει να ανοίξετε πλήρως τις αγορές σας, να επιτρέψετε σε ευρωπαϊκές ξένες εταιρείες να αγοράσουν ουκρανική γη και ορυκτά και να λάβουν παραχωρήσεις για την εκμετάλλευση υπογείων ορυκτών αποθεμάτων». Επιπλέον, αυτός είναι ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο οι κυβερνήσεις των μεγάλων δυνάμεων και οι εταιρείες που εδρεύουν στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα αντιμετωπίζουν τις αφρικανικές κυβερνήσεις. Εκμεταλλεύονται την επίσημη βοήθεια και το χρέος.
Η επίθεση του Τραμπ για την απόκτηση μεριδίου των φυσικών πόρων της Ουκρανίας
Όταν έγραψα το άρθρο μου για την Ουκρανία τον Ιανουάριο του 2025, ο Τραμπ δεν είχε ακόμη ανακοινώσει τι ήθελε από την Ουκρανία. Αυτό που έγραψα αναφερόταν στις πολιτικές της κυβέρνησης Μπάιντεν, που ήταν στην εξουσία κατά την περίοδο που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η εισβολή αυτή ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Ο πρόεδρος Μπάιντεν παρείχε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια με τη μορφή δωρεών, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους ηγέτες.
Σε αντάλλαγμα για αυτές τις δωρεές, ο Μπάιντεν ήθελε να καταστήσει την Ουκρανία δομικά εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες έναντι της Ρωσίας στο παρόν και στο μέλλον. Ελπίζοντας επίσης να αποκτήσει πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, χρησιμοποίησε ως μέσο πειθούς το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν δείξει «μεγάλη γενναιοδωρία» προς την Ουκρανία. Ωστόσο, ο Μπάιντεν δεν είχε ακόμη υιοθετήσει μια επιθετική στρατηγική για να αποκτήσει πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, ενώ ο Τραμπ, μόλις επέστρεψε στον Λευκό Οίκο στα τέλη του Ιανουαρίου του 2025, δήλωσε περίπου: «Η Ουκρανία μας χρωστάει χρήματα, η βοήθεια που παρείχαν οι ΗΠΑ ήταν δάνειο και επιμένω ότι η Ουκρανία πρέπει να αποπληρώσει το χρέος της σε είδος. Επομένως, για να αποπληρώσει το χρέος της, η Ουκρανία πρέπει να μας δώσει πρόσβαση στους φυσικούς της πόρους». Το έθεσε τόσο ωμά όσο όταν είπε ότι ήθελε να ανακτήσει τον έλεγχο της Διώρυγας του Παναμά και να προσαρτήσει τον Καναδά και τη Γροιλανδία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Τραμπ, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να ισχυριστεί ότι οι δωρεές της κυβέρνησης Μπάιντεν προς την Ουκρανία ήταν δάνεια. Δεν μπορεί κανείς να αποφασίσει εκ των υστέρων ότι μια δωρεά έχει μετατραπεί σε δάνειο. Αυτό είναι νομικά αδύνατο. Ωστόσο, όπως γνωρίζουμε, ο Τραμπ δεν δίνει δεκάρα για το διεθνές δίκαιο. Για αυτόν τον πρόεδρο, ακόμη περισσότερο από τους προκατόχους του, ισχύει το «ο ισχυρός έχει δίκιο», επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας. Δεν διστάζει να δηλώσει ένα ξεκάθαρο ψέμα, ότι οι δωρεές ήταν στην πραγματικότητα δάνεια. Έτσι, σύμφωνα με τον Τραμπ, η Ουκρανία έχει συνάψει χρέος προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Τραμπ θέλει να υπερισχύσει της Ευρώπης. Είδε ότι η ΕΕ, την οποία θεωρεί ανταγωνιστή, επρόκειτο να αποκτήσει τους φυσικούς πόρους που ο ίδιος ποθούσε, ιδίως τις «σπάνιες γαίες».
Πώς συγκρίνεται αυτό που θέλει ο Τραμπ με αυτό που θέλουν οι ηγέτες της ΕΕ;
Ο Τραμπ θέλει να κάνει το ίδιο με τους Ευρωπαίους ηγέτες, αλλά με τον δικό του τρόπο. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι σέβονται το διεθνές δίκαιο, έχοντας χορηγήσει δάνεια και επειδή η Ουκρανία θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι έχουν θέσει τους όρους τους, μεταξύ των οποίων είναι η απαίτηση να ανοίξει η Ουκρανία την αγορά της στις ευρωπαϊκές επενδύσεις. Κάθε χώρα μέλος της ΕΕ πρέπει να ανοίξει τα σύνορά της σε οποιαδήποτε εταιρεία της Ένωσης. Αυτός είναι ο βασικός κανόνας, τον οποίο απορρίπτουμε. Καταγγέλλουμε αυτή την πολιτική της ΕΕ.
Ο Τραμπ, με τον βίαιο τρόπο του, χωρίς σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, λέει: «Όχι, εγώ, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, έχω το δικαίωμα στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας. Τους στείλαμε περισσότερα όπλα από την ΕΕ, τους δώσαμε περισσότερα χρήματα από την ΕΕ και εσείς, Πρόεδρε Ζελένσκι, ως Πρόεδρος της Ουκρανίας, μας χρειάζεστε απολύτως για να σας βοηθήσουμε να αντιμετωπίσετε τον Πούτιν. Εμείς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουμε καλές σχέσεις με τον Πούτιν». Ο Τραμπ είπε στον Ζελένσκι: «Πρέπει να παραχωρήσεις το ανατολικό τμήμα της χώρας σου, να το αφήσεις στον Πούτιν. Βλέπω ότι ο Πούτιν έχει καταλάβει το Ντονμπάς (και την Κριμαία). Αυτό είναι γεγονός».
Ο Τραμπ εκτιμά ότι αν ο Πούτιν συμφωνήσει να αφήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποκτήσουν τους υπόλοιπους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας, η Ουάσιγκτον θα μπορεί να ασκήσει πίεση στο Κίεβο για να κάνει την Ουκρανία να αποδεχτεί την απώλεια μέρους του εδάφους της. Για να επιτύχει αυτόν τον στόχο, ήθελε ο Ζελένσκι να συμφωνήσει και να υπογράψει μια διμερή συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, παραχωρώντας τους πρόσβαση και ιδιοκτησία των φυσικών πόρων της Ουκρανίας. Σύμφωνα με το σχέδιο του Τραμπ, ο Ζελένσκι θα αναγνώριζε την προσάρτηση της Κριμαίας, που έλαβε χώρα το 2014, και την de facto προσάρτηση του Ντονμπάς, και ο Πούτιν θα συμφωνούσε να αναλάβουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τον έλεγχο των φυσικών πόρων στην κεντρική και δυτική Ουκρανία. Αυτές ήταν οι προϋποθέσεις για κατάπαυση του πυρός ή, στην καλύτερη περίπτωση, για ειρηνευτική συμφωνία. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Τραμπ είπε: «Θα εγγυηθώ την κατάπαυση του πυρός και θα εμποδίσω τον Πούτιν να σας επιτεθεί. Θα διασφαλίσω ότι η συμφωνία θα τηρηθεί».
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν ότι ήταν εξοργισμένοι με τη στάση των Ηνωμένων Πολιτειών οι οποίες δεν προστατεύουν πλέον άμεσα την Ουκρανία. Είπαν ότι θα οργανωθούν από κοινού και θα «εξοπλίσουν εκ νέου» την ΕΕ, η οποία ήδη δαπανά μεγάλα ποσά για όπλα. Οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης ήταν ήδη σε μεγάλο βαθμό στρατιωτικοποιημένες, αλλά οι στρατιωτικές δαπάνες είχαν μειωθεί ελαφρώς από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 έως το 2014. Σε αντίθεση με την κυρίαρχη αφήγηση, η αύξηση προηγήθηκε της εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022[5]. Από το 2022, έχει σημειωθεί μια εξαιρετικά μεγάλη αύξηση, και αυτό είναι μόνο η αρχή[6]. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επικρίνουν μόνο το γεγονός ότι ο Τραμπ εγκαταλείπει την Ουκρανία και διαμαρτύρονται για τους δασμούς που ο Τραμπ θέλει να επιβάλει σε ένα ευρύ φάσμα ευρωπαϊκών προϊόντων. Αυτό που οι Ευρωπαίοι δεν λένε, επειδή είναι πολύ ντροπιαστικό για αυτούς να το παραδεχτούν, είναι ότι τους ενοχλεί το γεγονός ότι ο Τραμπ θέλει να αποκτήσει τους πόρους της Ουκρανίας, καθώς νόμιζαν ότι θα μπορούσαν να το κάνουν οι ίδιοι. Μεγάλες γερμανικές, γαλλικές, ιταλικές, βελγικές και ολλανδικές εταιρείες πίστευαν ότι θα αποκτούσαν πρόσβαση στους φυσικούς πόρους του τμήματος της Ουκρανίας που παραμένει υπό τον έλεγχο της συνταγματικά εκλεγμένης κυβέρνησης Ζελένσκι. Έτσι, οι Ευρωπαίοι είναι ενοχλημένοι, αλλά δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν, καθώς επίσημα δεν μπορούν να πουν ότι ήθελαν τους φυσικούς πόρους. Η ιδέα ήταν να τους αποκτήσουν σταδιακά και χωρίς να τραβήξουν την προσοχή. Καθώς δεν μπορούν να παραδεχτούν έναν τόσο ανήθικο στόχο, από την άποψη της επίσημης πολιτικής της ΕΕ, είναι υποχρεωμένοι να μην πουν τίποτα.
Τελικά, στις αρχές Μαΐου υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ της ουκρανικής κυβέρνησης και της κυβέρνησης Τραμπ[7] [8]. Όπως αναφέρθηκε στην εφημερίδα The Guardian, «Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι [η συμφωνία] εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής της τη χρηματοδοτική, στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια που είχε σταλεί προηγουμένως στην Ουκρανία, την οποία ο Τραμπ είχε επανειλημμένα δηλώσει ότι ήλπιζε να ανακτήσει. Επίσης, ορίζει ρητά ότι πρέπει να εφαρμοστεί με τρόπο που να μην εμποδίζει την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και ότι οι αμερικανικές εταιρείες δεν θα έχουν το μονοπώλιο των συμφωνιών στην Ουκρανία, αλλά απλώς θα αποκτήσουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε ανταγωνιστικές προσφορές με δίκαιους όρους»[9].
Σύμφωνα με το The Conversation, που προπαγανδίζει τη συμφωνία: «Η Ουκρανία θα αποκτήσει πρόσβαση σε αμερικανικές επενδύσεις και τεχνολογία, και οι ΗΠΑ θα λάβουν τελικά ένα μερίδιο από τα κέρδη. Το υπόλοιπο θα χρηματοδοτήσει την ανάκαμψη της χώρας που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο, εάν και όταν υπογραφεί ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία. (...) Σε αντίθεση με τα προηγούμενα σχέδια[10], η χώρα διατηρεί την κυριότητα των φυσικών πόρων της. Όλα τα κέρδη θα επενδυθούν στην Ουκρανία για δέκα χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας»[11].
Στα χαρτιά, η συμφωνία φαίνεται λιγότερο δυσμενής για την Ουκρανία από ό,τι αρχικά σκόπευε ο Τραμπ. Όπως αναφέρει η εφημερίδα The Guardian, στη συμφωνία δεν γίνεται καμία αναφορά στο χρέος της Ουκρανίας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, είναι σαφές ότι ο Τραμπ και οι μεγάλες αμερικανικές ιδιωτικές εταιρείες θα θέλουν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο την εξάρτηση της Ουκρανίας από την αμερικανική «βοήθεια». Αν και αυτό δεν αποτελεί μέρος της συμφωνίας για τους φυσικούς πόρους, φαίνεται επίσης ότι η Ουκρανία θα πρέπει πλέον να πληρώνει για τα όπλα που της παρέχει η Ουάσιγκτον, ενώ στην εποχή του Μπάιντεν τα όπλα αυτά της δίνονταν δωρεάν. Η εφαρμογή αυτής της διάταξης θα προκαλέσει σίγουρα την αντίδραση της ΕΕ και της Μεγάλης Βρετανίας, οι οποίες θα αναρωτηθούν γιατί δίνουν όπλα στην Ουκρανία δωρεάν, ενώ η Ουάσιγκτον πληρώνεται. Η επιθυμία του Μακρόν και άλλων ηγετών να έχουν στρατεύματα στο ουκρανικό έδαφος οφείλεται στην επιθυμία τους να υπερασπιστούν τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα των ευρωπαϊκών εταιρειών και των κυβερνήσεων που τις εξυπηρετούν, απέναντι στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα. Τα πραγματικά συμφέροντα του ουκρανικού λαού δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη.
Η θέση που υιοθέτησε ο Vitaliy Dudin[12], μέλος του Sotsialnyi Rukh (Κοινωνικό Κίνημα) στην Ουκρανία, είναι ιδιαίτερα επικριτική απέναντι στη συμφωνία Κίεβο-Ουάσιγκτον, η οποία τελικά επικυρώθηκε από το ουκρανικό κοινοβούλιο στις 8 Μαΐου 2025 χωρίς καμία ουσιαστική διαβούλευση με τον πληθυσμό. Ο Vitaly Dudin γράφει: «Η συμφωνία για τα ορυκτά που υπογράφηκε μεταξύ της Ουκρανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών αντικατοπτρίζει την επιθυμία του αμερικανικού κεφαλαίου να αποκτήσει ανεμπόδιστη πρόσβαση στους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας. (...) Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός εκμεταλλεύτηκε την ευάλωτη θέση της Ουκρανίας για να επιβάλει μια σειρά από δυσμενείς όρους. (...) Οι δικαιούχοι της συμφωνίας είναι το αμερικανικό κεφάλαιο και, ίσως, ένα τμήμα της ουκρανικής ολιγαρχίας, αλλά όχι οι ουκρανοί εργαζόμενοι». Προσθέτει: « Οι τελικοί όροι της συμφωνίας κρατήθηκαν μυστικοί μέχρι την τελευταία στιγμή, γεγονός που κατέστησε αδύνατη τη δημόσια συζήτηση για το θέμα αυτό. Οι διαπραγματεύσεις και οι προετοιμασίες έγιναν κρυφά και η θέση της ουκρανικής κυβέρνησης παρέμεινε άγνωστη. Η διαδικασία ψηφοφορίας για την επικύρωση της συμφωνίας πραγματοποιήθηκε επίσης σε κλίμα αδιαφάνειας και στο συντομότερο δυνατό χρόνο. Το ουκρανικό κοινό εξακολουθεί να μην έχει πλήρη ενημέρωση σχετικά με τα παραρτήματα της συμφωνίας (τη λεγόμενη συμφωνία περιορισμένης εταιρικής σχέσης)».
Ωστόσο, το Sotsialny Rukh δεν έχει ολοκληρωτικά λυγίσει και υποστηρίζει ότι χρειάζεται μια εναλλακτική λύση: «Ωστόσο, θα ήταν λάθος να περιγράψουμε αυτή τη συμφωνία ως μια μη αναστρέψιμη εθνική καταστροφή. Η Ουκρανία μπορεί ακόμη να απελευθερωθεί από τον αποικιακό ζυγό και να αποκηρύξει τη Συμφωνία στο μέλλον, αν απαλλαγεί από τον ολιγαρχικό καπιταλισμό και επαναβεβαιώσει την κυριαρχία της». Είναι πολύ χρήσιμο να διαβάσετε ολόκληρη την ανάλυση του Vitaly Dudin που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του CADTM και σε άλλους ιστότοπους[13].
Πρέπει να αντιταχθούμε σε όλους τους διαφορετικούς ιμπεριαλισμούς που δρουν στην Ουκρανία
Είμαστε κατά του πολέμου του Πούτιν στην Ουκρανία και της κατάληψης μέρους του εδάφους της, είμαστε κατά της πολιτικής του Τραμπ απέναντι στην Ουκρανία και είμαστε κατά της πολιτικής της ΕΕ απέναντι στην Ουκρανία. Αυτές οι τρεις μεγάλες δυνάμεις θέλουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να λεηλατήσουν τους φυσικούς πόρους της χώρας και να εκμεταλλευτούν τον ουκρανικό λαό. Καταγγέλλουμε αυτή την πολιτική, καταγγέλλουμε τον πόλεμο και την εισβολή. Ασκούμε επίσης κριτική στον Ζελένσκι, διότι πρόκειται για μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση που είναι έτοιμη να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις και να εφαρμόσει νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Όπως κάνουμε για τον παλαιστινιακό λαό απέναντι στην ισραηλινή κατοχή και τη γενοκτονία που διαπράττει η κυβέρνηση Νετανιάχου με την ενεργή υποστήριξη της Ουάσιγκτον (και την ενεργή συνενοχή των ευρωπαίων ηγετών), πρέπει να υποστηρίξουμε το δικαίωμα του ουκρανικού λαού να αντισταθεί στη ρωσική εισβολή: πρόκειται για μια ιμπεριαλιστική εισβολή που προκαλεί τεράστιες απώλειες ζωών και καταστροφές. Υποστηρίζουμε το δικαίωμα του ουκρανικού λαού να αντισταθεί με τα όπλα στη ρωσική εισβολή. Ο ουκρανικός λαός πρέπει επίσης να έχει το δικαίωμα να επικρίνει τον Ζελένσκι και να αντιταχθεί στον Τραμπ και την ΕΕ, κάτι που είναι προφανώς πολύ περίπλοκο.
Είμαστε υπέρ της ακύρωσης των χρεών που απαιτούνται από την Ουκρανία. Είμαστε υπέρ της δημιουργίας ενός ταμείου ανασυγκρότησης που θα διαχειρίζεται ο λαός της Ουκρανίας και θα χρηματοδοτείται από την απαλλοτρίωση των ολιγαρχών και από φόρους επί των πλεονασματικών κερδών των εταιρειών όπλων.
Οι μεγάλες δυνάμεις και η ανατολική περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (ΛΔΚ)
Χάρτης των περιοχών που ελέγχονται από την οργάνωση M23 και τους συμμάχους της στο Κίβου.
Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ προσπαθεί επίσης να αποκτήσει μεγαλύτερη πρόσβαση στους φυσικούς πόρους του ανατολικού Κονγκό. Ο Τραμπ δηλώνει ότι είναι έτοιμος να ασκήσει πίεση στη Ρουάντα και τον πρόεδρό της Πολ Καγκάμε, προκειμένου να βρεθεί λύση στο ζήτημα της κατοχής εδαφών της ΛΔΚ από τη Ρουάντα και τον σύμμαχό της, την οργάνωση M23. Η κυβέρνηση της Ρουάντα εμπλέκεται άμεσα στη λεηλασία των φυσικών πόρων της ΛΔΚ, παρεμβαίνοντας στην ανατολική περιοχή της χώρας, η οποία συνορεύει με τη Ρουάντα. Τα πρώτα θύματα είναι οι άμαχοι, ιδίως οι γυναίκες. Τα τελευταία 30 χρόνια, ο αριθμός των θυμάτων έχει αυξηθεί σε αρκετά εκατομμύρια, και ο βιασμός των γυναικών χρησιμοποιείται συστηματικά ως όπλο πολέμου, ταπείνωσης και τρόμου. Οι μεγάλες δυνάμεις επιτρέπουν να συμβαίνει αυτό και οι εταιρείες τους συμμετέχουν ενεργά στη λεηλασία και την απόγνωση του λαού.
Οι αμερικανικές εταιρείες δεν έχουν την παρουσία που θα ήθελαν στην περιοχή. Οι κινεζικές, ευρωπαϊκές και καναδικές εταιρείες έχουν μεγαλύτερη παρουσία. Ο Τραμπ θέλει να ασκήσει πίεση στον Καγκάμε, υπό την προϋπόθεση ότι ο Τσισεκέντι [ΣτΜ: Πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό] θα συμφωνήσει να δώσει στις αμερικανικές ιδιωτικές εταιρείες πολύ μεγαλύτερη πρόσβαση στους πόρους στο ανατολικό Κονγκό. Σύμφωνα με το Reuters, το οποίο αναμεταδίδεται από άλλα μέσα ενημέρωσης, ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Τραμπ για αυτό το θέμα είναι ο Έρικ Πρινς[14]. Αυτός που ίδρυσε τη διαβόητη ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Blackwater[15], που αργότερα μετονομάστηκε σε Academi, η οποία πωλήθηκε το 2010 μετά από μια σειρά σκανδάλων (στη Βοσνία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Λιβύη κ.λπ.) και την καταδίκη αρκετών μισθοφόρων που απασχολούσε η Blackwater, οι οποίοι κατηγορήθηκαν για παράνομη εκτέλεση Ιρακινών αμάχων. Αν και καταδικάστηκαν, αμνηστεύτηκαν από τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του[16]. Ο Έρικ Πρινς έχει ενεργήσει τακτικά για λογαριασμό της CIA, ενώ η Blackwater και οι εταιρείες που την διαδέχθηκαν έχουν επωφεληθεί από πολυάριθμες συμβάσεις για την υποστήριξη των ένοπλων επιχειρήσεων των ΗΠΑ. Ο Έρικ Πρινς είναι ακροδεξιός φιλελεύθερος, με ιδεολογία παρόμοια με αυτή του Χαβιέρ Μίλεϊ και του Ντόναλντ Τραμπ.
Έτσι, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ο ανταγωνισμός για την πρόσβαση στους φυσικούς πόρους πλήττει μια περιοχή όπως το ανατολικό Κονγκό, όπως πλήττει την Ουκρανία και πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Όπου υπάρχουν φυσικοί πόροι που θεωρούνται ζωτικής σημασίας από τις μεγάλες δυνάμεις, οι εν λόγω χώρες γίνονται αντικείμενο εξωτερικής παρέμβασης, χειραγώγησης, αποσταθεροποίησης και, τελικά, πολέμου, αν χρειαστεί.
Καταδικάζουμε την παρέμβαση της Ρουάντα και της οργάνωσης M23 στο Κονγκό, την παρέμβαση μεγάλων ξένων ιδιωτικών εταιρειών που αποσταθεροποιούν την περιοχή και λεηλατούν τους φυσικούς πόρους της, οι οποίοι θα μπορούσαν να ωφελήσουν τον πληθυσμό. Καταγγέλλουμε τις μεθοδεύσεις του Τραμπ για να επιτύχει από τον Τσισεκέντι μια συμφωνία που θα του εξασφαλίσει μεγαλύτερη πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της ανατολικής ΛΔΚ. Υποστηρίζουμε επίσης όλες τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στον έλεγχο και την εποπτεία των κινεζικών, ευρωπαϊκών, καναδικών και άλλων δανείων και επενδύσεων στην περιοχή. Το γεγονός είναι ότι ξένες εταιρείες συμμετέχουν στη λεηλασία των πόρων, τροφοδοτώντας την ανασφάλεια και οπλίζοντας ανεξάρτητες και ελάχιστα ελεγχόμενες ιδιωτικές πολιτοφυλακές.
Ο συγγραφέας ευχαριστεί τους Jawad Moustakbal, Maxime Perriot, Claude Quemar και Christian Varin για τα σχόλιά τους.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] https://www.cadtm.org/Ukraine-s-Debt-an-instrument-of-pressure-and-spoliation-in-the-hands-of
[2] https://www.cadtm.org/Ukraine-s-Debt-an-instrument-of-pressure-and-spoliation-in-the-hands-of
[3] See the website of the Ukrainian Ministry of Finance: https://mof.gov.ua/en/derzhavnij-borg-ta-garantovanij-derzhavju-borg
[4] Δες: Agreste – République française, «CÉRÉALES En 2023-2024, net reflux des cours mondiaux des céréales», (net reflux of global prices for cereals), December 2024, n492, https://agreste.agriculture.gouv.fr/agreste-web/download/publication/publie/SynGcu24432/consyn432202412-COP.pdf (Μόνο στα Γαλλικά). Στα Αγγλικά δες: https://oec.world/en/profile/hs/cereals
[5] https://www.touteleurope.eu/l-ue-dans-le-monde/les-depenses-militaires-dans-l-union-europeenne/
[6] Δες: https://www.touteleurope.eu/l-ue-dans-le-monde/les-depenses-militaires-dans-l-union-europeenne/ (Μόνο στα Γαλλικά). Δες στα Αγγλικά: https://www.consilium.europa.eu/en/policies/defence-numbers/
[7] https://kyivindependent.com/the-full-text-of-the-us-ukraine-minerals-agreement/
[8] Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας στα αγγλικά, με ημερομηνία 1 Μαΐου 2025, είναι διαθέσιμο εδώ: https://kyivindependent.com/the-full-text-of-the-us-ukraine-minerals-agreement/
[9] https://www.theguardian.com/world/2025/may/01/trump-administration-readies-first-sale-of-military-equipment-to-ukraine
[10] https://euromaidanpress.com/2025/03/28/the-telegraph-new-us-mineral-deal-threatens-ukraines-eu-membership-prospects/?swcfpc=1
[11] Πηγή: https://theconversation.com/us-ukraine-minerals-deal-looks-better-for-kyiv-than-expected-but-trump-is-an-unpredictable-partner-255723
[12] https://www.cadtm.org/The-mining-agreement-signed-between-Ukraine-and-the-United-States-illustrates
[13] https://www.cadtm.org/The-mining-agreement-signed-between-Ukraine-and-the-United-States-illustrates
[14] https://en.wikipedia.org/wiki/Erik_Prince
[15] https://en.wikipedia.org/wiki/Blackwater_(company)
[16] Mining.com, «Ο ιδρυτής της Blackwater και σύμμαχος του Τραμπ συνάπτει συμφωνία για την ασφάλεια των ορυκτών πόρων με το Κονγκό», 17 Απριλίου 2025, https://www.mining.com/trump-ally-prince-strikes-mineral-security-deal-with-congo/ βλ. έκθεση Reuters 17 Απριλίου 2025: https://www.reuters.com/world/trump-supporter-prince-reaches-deal-with-congo-help-secure-mineral-wealth-2025-04-17/ Διαβάστε περισσότερα για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Τραμπ και των ηγετών της ΛΔΚ: «Η άποψη του Guardian για τη συμφωνία του Ντόναλντ Τραμπ με το Κονγκό: ορυκτά πλούτη σε αντάλλαγμα για προστασία», The Guardian, 13 Απριλίου 2025, https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/apr/13/the-guardian-view-on-donald-trumps-congo-deal-mineral-riches-for-protection
