Κόσμος συγκεντρώνεται μπροστά από την Εθνοσυνέλευση στη Σεούλ της Νότιας Κορέας, ξημερώματα της Τετάρτης 4 Δεκεμβρίου 2024, για να σταματήσει το πραξικόπημα. [Ahn Young-joon, AP]
Jamie Doucette
Jinsoo Lee
Το τρίωρο πραξικόπημα στη Νότια Κορέα
Η ξαφνική κήρυξη στρατιωτικού νόμου από έναν αντιδημοφιλή πρόεδρο αργά το βράδυ της Τρίτης επικέντρωσε την προσοχή της εγχώριας και της παγκόσμιας κοινής γνώμης στην πολιτική της Νότιας Κορέας.
Τα τελευταία δυόμισι χρόνια, η δημοκρατική αντιπολίτευση της Κορέας κατήγγειλε την «εισαγγελική δικτατορία» του προέδρου Γιουν Σουκ Γιολ. Ο όρος περιγράφει τη χρήση της εισαγγελικής υπηρεσίας από τον ίδιο για να καταστείλει φιλελεύθερους και προοδευτικούς πολιτικούς, μέσα ενημέρωσης και εργατικά συνδικάτα[1], συνοδευόμενη από μια αναβίωση της αντικομμουνιστικής ρητορικής που συνδέεται με προηγούμενες δικτατορίες.
Για παράδειγμα, στην ομιλία του τον Αύγουστο του 2023 για την Ημέρα της Απελευθέρωσης, ο Γιουν δήλωσε ότι «οι δυνάμεις του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού μεταμφιέζονταν πάντοτε σε ακτιβιστές της δημοκρατίας, υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή προοδευτικούς ακτιβιστές, ενώ επιδίδονταν σε κατάπτυστες και ανήθικες τακτικές και ψευδή προπαγάνδα»[2]. Αυτού του είδους οι συκοφαντίες έκαναν πολλούς να ανησυχήσουν ότι το καθεστώς του Γιουν θα οδηγούσε σε οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας∙ σε άλλους, οι κορώνες του Γιουν απλώς ακούγονταν σαν το κουρασμένο σλόγκαν των συντηρητικών της παλιάς σχολής που παπαγαλίζουν συστηματικά τη γλώσσα της εποχής της δικτατορίας.
Στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο αυτού του έτους, ένα δελτίο τύπου του βουλευτή του Δημοκρατικού Κόμματος Κιμ Μιν-σεοκ προειδοποίησε το κοινό ότι ο Γιουν σχεδίαζε κάτι. Ο Κιμ επισήμανε ότι ο Γιουν είχε διορίσει πολλούς από τους συμμαθητές του από το λύκειο και στενούς του συνεργάτες σε εξέχουσες θέσεις ασφαλείας στην κρατική διοίκηση και τον στρατό. Στελέχωσε το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Ασφάλειας, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και τη Διοίκηση Αμυντικής Αντικατασκοπείας με φίλους του. Ο Κιμ προειδοποίησε ότι ο Γιουν πιθανότατα ετοιμαζόταν να δημιουργήσει μια κατάσταση στην οποία θα μπορούσε εύκολα να κηρύξει στρατιωτικό νόμο, χρησιμοποιώντας το πρόσχημα μιας κατάστασης δημόσιας ασφάλειας που προκλήθηκε από «φιλοβορειοκορεατικές» δυνάμεις.
Για πολλούς ανθρώπους, αυτού του είδους τα προμηνύματα ακούγονταν υπερβολικά. Αλλά από τις αρχές της Τετάρτης, ακόμη και η βαθιά συντηρητική κορεατική εφημερίδα Τσοσόν Ίλμπο[3] δήλωσε ότι «ο Κιμ Μιν-Σέοκ είχε δίκιο». Καθώς τα γεγονότα εκτυλίχθηκαν το βράδυ της Τρίτης, ακόμη και ο πρόεδρος του κυβερνώντος συντηρητικού Κόμματος Λαϊκής Εξουσίας Χαν Ντονγκ-Χουν δήλωσε ότι ο Γιουν είχε ενεργήσει παράνομα.
Η γρήγορη δικαίωση της προειδοποίησης του Κιμ από την Τσοσόν και το άμεσο ψήφισμα της Εθνοσυνέλευσης για την άρση του στρατιωτικού νόμου κατέδειξαν γρήγορα ότι η κίνηση του Γιουν ήταν η απεγνωσμένη πράξη ενός αντιδημοφιλούς προέδρου που πάλευε να επιβιώσει, και μάλιστα μια πράξη που λίγοι περίμεναν.
Σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησής του ο Γιουν αντιμετώπιζε διαρκώς σκάνδαλα και ίντριγκες και κατηγορούνταν για ανικανότητα. Η κυβέρνησή του ήταν ανίκανη να χειριστεί την καταστροφή του 2022 στην Ιταεγούν, κατά την οποία 159 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 196 τραυματίστηκαν. Επίσης, παρεμπόδισε την έρευνα για τον θάνατο του πεζοναύτη Τσάε Σου-Γκουν κατά τη διάρκεια της αντιμετώπισης μιας πλημμύρας το 2023. Η αντίδραση του Γιουν και στα δύο αυτά περιστατικά απογοήτευσε πολύ το κοινό. Το ίδιο συνέβη και με τη χρήση των διώξεων για τον εκφοβισμό των μέσων μαζικής ενημέρωσης[4], το ξεκαθάρισμα λογαριασμών με το κόμμα της αντιπολίτευσης[5] και τον περιορισμό του εργατικού ακτιβισμού μέσω διεκδικήσεων αποζημίωσης και ποινικών κατηγοριών.
Πιο άμεσα, η σύζυγος του Γιουν, η Κιμ Κέον-χι, τράβηξε γρήγορα την προσοχή για δωροδοκία, παράνομη άσκηση επιρροής, ακαδημαϊκή και εργασιακή απάτη και χειραγώγηση των τιμών των μετοχών.
Ακόμη πιο σημαντικό, η αποκάλυψη της ανάμειξης της Κιμ, του Γιουν και του ιδεολογικού τους συμβούλου, του Μιουνγκ Τάε-κιουν, στις κομματικές δημοσκοπήσεις και στις διαδικασίες επιλογής υποψηφίων, προκειμένου να εδραιωθεί ο έλεγχος του κόμματος από τον Γιουν τον περασμένο Σεπτέμβριο, συνέβαλε στην αύξηση των εκκλήσεων για παραπομπή του Γιουν σε δίκη.
Οι παρατηρητές υποστήριξαν ότι ο Μιουνγκ έπαιξε τον ίδιο ρόλο Ρασπούτιν όπως ο Τσόι Σουν-σιλ, ιδεολογικός σύμβουλος της αποπεμφθείσας προέδρου Παρκ Γκουν-χιέ. Ο Μιουνγκ παραπέμφθηκε νωρίτερα την Τρίτη με την κατηγορία της παραβίασης των νόμων περί πολιτικής χρηματοδότησης[6].
Κατά ειρωνεία της τύχης, ο Γιουν ήταν ο εισαγγελέας που δίκασε την Παρκ, τον Τσόι και τους συνεργούς τους για τα εγκλήματά τους και τις απειλές κατά της δημοκρατίας. Η Παρκ είχε στελεχώσει τη διοίκησή της με προσωπικότητες από τη διοίκηση του πατέρα της, του δικτάτορα Παρκ Τσουνγκ Χι. Το παιχνίδι εξουσίας του Γιουν, με την πρώτη ματιά, μοιάζει με κάτι που θα μπορούσε να είχε κάνει η Παρκ.
Η κυβέρνηση της Παρκ έπεσε από την Επανάσταση των Κεριών του 2016-17. Ίσως επειδή ο Γιουν είχε γίνει μάρτυρας της δυναμικής εκείνου του γεγονότος, αποφάσισε να προσπαθήσει να προλάβει την αντίσταση πηγαίνοντας κατευθείαν σε μέτρα έκτακτης ανάγκης.
Υπήρχαν όμως και άλλοι επιπρόσθετοι παράγοντες που μπορεί να οδήγησαν στην αιφνίδια απόφαση του Γιουν.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι διαδηλώσεις κατά του Γιουν αυξήθηκαν, με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να συμμετέχουν σε μια διαδήλωση υπό το φως των κεριών το Σάββατο, ζητώντας την παραπομπή του Γιουν σε δίκη.
Της συγκεκριμένης διαδήλωσης είχε προηγηθεί μια σειρά ανακοινώσεων από φοιτητές και καθηγητές πανεπιστημίων από όλη τη χώρα τις τελευταίες εβδομάδες, μεταξύ των οποίων και από το πανεπιστήμιο που είχε φοιτήσει ο Γιουν, το κορυφαίο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σεούλ[7], καθώς και μια παρόμοια ανακοίνωση από βορειοαμερικανούς ακαδημαϊκούς[8]. Και άλλες εξέχουσες ομάδες πολιτών, συνδικάτα και ενώσεις συγγραφέων εξέδωσαν ανακοινώσεις.
Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, μπορούμε μόνο να εικάσουμε τι ήταν αυτό που ώθησε τον Γιουν να πάρει αυτή την παράξενη απόφαση να κηρύξει στρατιωτικό νόμο για πρώτη φορά μετά από σαράντα πέντε και πλέον χρόνια και να στείλει ειδικές δυνάμεις στην Εθνοσυνέλευση.
Όπως φαίνεται, οι βουλευτές κατάφεραν να επιστρέψουν στη συνέλευση, να οχυρωθούν από τα στρατεύματα και να ανατρέψουν την απόφαση του Γιουν μόλις τρεις ώρες μετά την έναρξη της εθνικής κρίσης. Στις 5:00 π.μ., ο Γιουν ανακοίνωσε ζωντανά στην τηλεόραση ότι θα διατάξει τον στρατό να αποσυρθεί και θα πραγματοποιήσει συνάντηση με το υπουργικό του συμβούλιο για να άρει την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου.
Καθώς πλησιάζει το ξημέρωμα της Τετάρτης το πρωί, είναι λογικό να περιμένουμε ότι στην Κορέα πιθανότατα θα δούμε μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις μετά την Επανάσταση των Κεριών. Η Κορεατική Συνομοσπονδία Συνδικάτων έχει καλέσει σε γενική απεργία και τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ανακοινώσει ότι ετοιμάζουν πρόταση μομφής.
Ό,τι κι αν συμβεί τις επόμενες ημέρες, είναι βέβαιο ότι το τρίωρο πραξικόπημα του Γιουν εισήγαγε μια νέα, ταραγμένη φάση που είναι πιθανό να μεταμορφώσει την κορεατική πολιτική στο μέλλον. Το ποια μορφή θα πάρει αυτό είναι ένα θέμα που χρήζει επείγουσας προσοχής.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Jamie Doucette, Jinsoo Lee, “South Korea’s Three-Hour Coup”, Jacobin, 3 Δεκεμβρίου 2024, https://jacobin.com/2024/12/yoon-suk-yeol-korea-coup.
Παράρτημα: Ανακοίνωση της Κορεατικής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (민주노총 / KCTU)
Κορεατική Συνομοσπονδία Συνδικάτων
Η έκτακτη συνεδρίαση της κεντρικής εκτελεστικής επιτροπής μόλις ολοκληρώθηκε.
Οδηγίες δράσης έκτακτης ανάγκης KCTU
1. Το KCTU θα παραχωρήσει συνέντευξη Τύπου της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής στις 08:00 της 4ης Δεκεμβρίου και, από αυτή τη στιγμή, θα ξεκινήσει γενική απεργία επ' αόριστον μέχρι να παραιτηθεί το καθεστώς του Γιουν Σουκ Γιολ.
2. Τα μέλη του KCTU θα σταματήσουν την εργασία τους σύμφωνα με την οδηγία για γενική απεργία και θα πραγματοποιήσουν πανεθνική δράση έκτακτης ανάγκης με στόχο την κατάργηση του στρατιωτικού νόμου, την παραίτηση του Γιουν Σουκ Γιολ για το έγκλημα της εξέγερσης, την κοινωνική μεταρρύθμιση και την υλοποίηση της λαϊκής κυριαρχίας.
3. Τα μέλη στην περιοχή της πρωτεύουσας θα συγκεντρωθούν στην πλατεία Γκουανγουαμούν της Σεούλ στις 09:00 της 4ης Δεκεμβρίου. Τα μέλη των περιφερειών θα συγκεντρωθούν σε τοποθεσίες που θα ορίσουν τα περιφερειακά τους κεντρικά γραφεία.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Korean Confederation of Trade Unions, “The emergency central executive committee meeting has just ended”, Facebook, 3 Δεκεμβρίου 2024, https://www.facebook.com/kctueng/posts/pfbid05EkrpqVZ8wGqnUmu7J9RU8bskwMrnADEGozJVRoze3FooU7A8WoifYPW8xsbgcezl.
Σημειώσεις
[1] Kap Seol, “South Korea’s Conservative Government Is Cracking Down on the Country’s Militant Labor Unions”, Jacobin, 26 Ιανουαρίου 2023, https://jacobin.com/2023/01/south-korea-conservative-government-labor-unions-cracking-down-national-security.
[2] “Address by President Yoon Suk Yeol on Korea’s 78th Liberation Day”, Office of the President of the Republic of Korea, 15 Αυγούστου 2023, https://eng.president.go.kr/speeches/ChFr4MEm.
[3]김태준 , “‘계엄 준비설’ 제기… 김민석이 맞았다”, 조선일보, 4 Δεκεμβρίου 2024, https://www.chosun.com/politics/politics_general/2024/12/04/UNTRELH325CN7BMSZAROWOXRII/.
[4] Scilla Alecci, “In ‘unprecedented’ move, South Korean prosecutors raid home of Newstapa CEO and ICIJ member Yongjin Kim”, ICIJ, 7 Δεκεμβρίου 2023, https://www.icij.org/inside-icij/2023/12/in-unprecedented-move-south-korean-prosecutors-raid-home-of-newstapa-editor-in-chief-and-icij-member-yongjin-kim/.
[5] Jamie Doucette, “South Korea’s Repressive Laws Deny Workers Their Rights”, Jacobin, 2 Οκτωβρίου 2024, https://jacobin.com/2024/10/south-korea-workers-rights-law.
[6] Choi Jung-woo, “Self-proclaimed political broker Myung Tae-kyun indicted”, Korea JoongAng Daily, 3 Δεκεμβρίου 2024, https://koreajoongangdaily.joins.com/news/2024-12-03/national/politics/Selfproclaimed-political-broker-Myung-Taekyun-indicted/2191781.
[7]임재희, “‘윤 대통령 모교’ 서울대 교수들 ‘사죄의 심정’…525명 시국선언”, 한겨레, 29 Νοεμβρίου 2024, https://www.hani.co.kr/arti/society/society_general/1169700.html.
[8] “미주 교수-연구자 시국선언 자유발언대 연다”, 오마이뉴스, 1 Δεκεμβρίου 2024, https://www.ohmynews.com/NWS_Web/View/at_pg.aspx?CNTN_CD=A0003084122.
