Το άρθρο του Ra Mason παρέχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις σχέσεις της Νότιας Κορέας με την Ιαπωνία σε μια περίοδο που εντείνονται οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί στην Άπω Ανατολή. Διαβάστε επίσης το άρθρο: του Craig Mark, «Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις στην περιοχή από την πτώση της προέδρου της Νότιας Κορέας Παρκ Γκουέν Χιε».
e la libertà
Ra Mason
Η τελευταία διαμάχη μεταξύ της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας θα μπορούσε να έχει βαθύτερες συνέπειες
Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν ξαναρχίσει μια παλιά διαμάχη για τη σεξουαλική δουλεία κατά τη διάρκεια του πολέμου ή τις επονομαζόμενες Γυναίκες Ανακούφισης1. Η τελευταία αναζωπύρωση ξεκίνησε όταν στην πόλη Μπουσάν της Νότιας Κορέας τοποθετήθηκε ένα χάλκινο άγαλμα ενός κοριτσιού που εκπροσωπούσε τις πρώην γυναίκες ανακούφισης μπροστά από το ιαπωνικό προξενείο. Προκάλεσε ένα περιττό, ανεπιθύμητο φιάσκο που δεν δείχνει κανένα σημάδι υποχώρησης.
Από τότε που ένα σκάνδαλο διαφθοράς ανέτρεψε την πρόεδρο της Νότιας Κορέας, Παρκ Γκουέν Χιε2, η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολιτικής αναταραχής3 και, πρακτικά, η κυβέρνηση έχει σήμερα ελάχιστη πολιτική εξουσία. Ως εκ τούτου, δεν ήταν σε θέση να επικεντρωθεί στην αποκατάσταση των σχέσεων Ιαπωνίας-Κορέας, ιδιαίτερα λόγω των διαδεδομένων αντιπυρηνικών συναισθημάτων μεταξύ του πληθυσμού γενικότερα.
Αντίθετα, αντιμέτωπη με την απόφαση για το αν θα αφαιρέσει ή όχι το άγαλμα, η κυβέρνηση έριξε τις ευθύνες στις τοπικές αρχές του Μπουσάν. Το Τόκιο, ωστόσο, το είδε ως σιωπηρή έγκριση για το άγαλμα, το οποίο φτιάχτηκε από ακτιβιστές εχθρικούς απέναντι στην Ιαπωνία.
Κάνοντας μια «τελική και αμετάκλητη» συμφωνία για να τερματίσουν τη διαμάχη αυτή το 2015, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας έλπιζε ότι το φάντασμα της σεξουαλικής δουλείας θα εξαφανιζόταν τελικά. Ωστόσο, καμία κυβέρνηση δεν κατέβαλε συντονισμένη προσπάθεια για την πλήρη αποδοχή της συμφωνίας από τον κορεατικό λαό – μεταξύ των οποίων και τα πρώην θύματα. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μετά την κατάρρευση της Παρκ, ο δημόσιος θυμός και η δυσαρέσκεια επανεμφανίστηκαν.
Όμως οι αιτίες της διαμάχης εκτείνονται πέρα από την εσωτερική πολιτική κατάσταση της Κορέας.
Δύσκολες στιγμές
Μετά την εξομάλυνση των σχέσεων Ιαπωνίας-Κορέας το 1965 την περίοδο του πατέρα της Παρκ (του Τσουνγκ Χιε4), το θέμα των γυναικών ανακούφισης έχει στοιχειώσει όλες τις πλευρές. Ανάλογα με την ημερήσια διάταξη κάθε κυβέρνησης, οξύνεται ή υποχωρεί, αλλά έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα ως πολιτικό εργαλείο. Ο κορεάτικος λαός, εν τω μεταξύ, παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό σταθερός στη στάση του, συχνά προσπαθώντας να καταδείξει την Ιαπωνία ως παραβάτη και να αποσπάσει μια αναγνώριση ευθύνης από το Τόκιο.
Εκτός από τον γνήσιο θυμό και την οργή ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον δύο άλλοι παράγοντες που παρεμβαίνουν. Ο πρώτος είναι ένας βαθιά ριζωμένος κορεατικός εθνικισμός: η Νότια Κορέα είναι, τελικά, ένα σχετικά μικρό έθνος ανάμεσα στις δύο μεγάλες δυνάμεις της Κίνας και της Ιαπωνίας. Ως εκ τούτου, ένα εθνικό σύμπλεγμα κατωτερότητας αποκτά μεγαλύτερη ένταση από τον πόνο της σεξουαλικής σκλαβιάς, η οποία αντιπροσωπεύει τη φυσική κυριαρχία5. Ο δεύτερος παράγοντας είναι η συμπεριφορά των Κορεατών κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Στην ίδια την Κορέα, για παράδειγμα, στρατιώτες και των δύο εθνικοτήτων επισκέφτηκαν τους «σταθμούς ανακούφισης» και η σεξουαλική δουλεία ήταν ευρέως διαδεδομένη κατά τη διάρκεια του κορεατικού πολέμου. Μ’ αυτή την έννοια, μπορεί να επιχειρείται να αποτραπεί να πέσουν τα βλέμματα του κόσμου στα ενοχλητικά επεισόδια των Κορεατών ανδρών και των συμμάχων τους που συστηματικά κακοποιούσαν Κορεάτισες γυναίκες. Αυτό επιτυγχάνεται ρίχνοντας την ευθύνη εξ ολοκλήρου στους διαβόητους εν καιρώ πολέμου στρατιωτικούς της Ιαπωνίας.
Είτε έτσι είτε αλλιώς, αυτή η τρομακτική υπόθεση θα μπορούσε να έχει οποιεσδήποτε συνέπειες. Για μια ιαπωνική κυβέρνηση που επιδιώκει να επεκτείνει τον ρόλο της στη διεθνή ασφάλεια κάτω απ’ τη σημαία της «προληπτικής ειρήνης», η χρονική στιγμή της νέας διένεξης είναι ιδιαίτερα κακή - κυρίως για τον πρωθυπουργό Σίνζο Άμπε, ο οποίος θέλει οπωσδήποτε να αποστρέψει την προσοχή από τις προηγούμενες καταχρήσεις των ιαπωνικών δυνάμεων, καθώς διαρκώς προσπαθεί να εκσυγχρονίσει τον στρατό του.
Ωστόσο, αν η Ιαπωνία δεν είχε αντιδράσει σε ένα ζήτημα που θεωρεί επισήμως ότι έχει επιλυθεί, αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα να επανεμφανιστούν άλλες ιστορικές διαμάχες. Υπό το πρίσμα αυτό, το Τόκυο ανέλαβε αποφασιστική δράση ανακαλώντας προσωρινά τον πρέσβη και τον γενικό πρόξενο από την Κορέα.
Μια αναταραχή εξισορρόπησης
Ανεξάρτητα από τη νομιμότητα του χάλκινου αγάλματος, η Ιαπωνία αντιμετωπίζει μια δυνητικά σοβαρή πολιτική αντίδραση. Η οικονομία της Νότιας Κορέας ενσωματώνεται όλο και περισσότερο στην κινέζικη. Αν αυτή η τελευταία διαμάχη επενεργήσει ως ένας επιπλέον καταλύτης για τη Σεούλ για να απομακρυνθεί από το Τόκιο προς το Πεκίνο, η Ιαπωνία θα μπορούσε να βρεθεί πιο απομονωμένη από ποτέ στην Ανατολική Ασία.
Αυτό θα σήμαινε ότι η Σεούλ και το Τόκιο είναι στενοί συνεργάτες μόνο στο πεδίο της ασφάλειας. Οι στρατιωτικοί τους συνεργάζονται σε μεγάλο βαθμό χάρη στην επιρροή και τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ - και αν η δυσάρεστη υπόθεση των γυναικών ανακούφισης φουσκώσει, για παράδειγμα στα ξεχωριστά σχέδια της Κορέας και της Ιαπωνίας για την ανάπτυξη του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ αντιπυραυλικού συστήματος THAAD (Terminal High Altitude Area Defense), θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο ορισμένα τμήματα του πλαισίου ασφαλείας που περιβάλουν την περιοχή.
Αυτό είναι κακό και για τις δύο πλευρές. Η διεθνής κάλυψη της διαμάχης θα εκθέσει τη επιθετική στρατηγική της διοίκησης του Άμπε προς τους γείτονές της και τη σαφή έλλειψη γνήσιας συμπόνιας για τις πρώην γυναίκες ανακούφισης. Μπορεί επίσης να επιβεβαιώσει τις ανησυχίες των άλλων χωρών για έναν αναζωπυρωμένο ιαπωνικό μιλιταρισμό6. Από την άλλη πλευρά, μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της Κορέας έχουν πράγματι εθνικιστικά συναισθήματα τα οποία τροφοδοτούν την αντι-ιαπωνική ρητορική σχετικά με τη σεξουαλική σκλαβιά. Αλλά η άποψη ότι αν αυτή η προκατάληψη μπορούσε να ξεπεραστεί το ζήτημα θα έπρεπε να εξαφανιστεί είναι εσφαλμένη.
Είτε διαπράττεται από την Ιαπωνία είτε από οποιοδήποτε άλλο κράτος, η συστηματική σεξουαλική κακοποίηση κατά τη διάρκεια του πολέμου πρέπει να αντιμετωπιστεί διεξοδικότερα. Η τωρινή εμφάνιση του χάλκινου αγάλματος στο Μπουσάν είναι μια ευκαιρία για την ιαπωνική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει εκ νέου ανοιχτά και ειλικρινά την ιστορία τής πολεμικής της περιόδου, ξεκινώντας από τα χειρότερα σημεία του πρόσφατου παρελθόντος της. Ο Άμπε θα μπορούσε τότε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση ενός περιφερειακά διαχαστικού ζητήματος. Αντίθετα όμως, η ατελείωτη διαμάχη συνεχίζεται.
Μετάφραση: e la libertà
Ra Mason, «Japan and South Korea’s latest row could have deeper consequences», The Conversation, 18 Ιανουαρίου 2017 και International Viewpoint, 18 Απριλίου 2017.
Σημειώσεις
2 Eunjung Lim, «South Korean protests the first to bring down a president in a long history of civic activism», The Conversation, 30 Νοεμβρίου 2016.
3 Nicola Smith, Vin Shahrestani, «South Korea votes to impeach President Park Geun-hye», The Telegraph, 9 Δεκεμβρίου 2016.
4 «Economic Development Fund : Korea-Japan diplomatic Normalization», Modernization of Korea under Park Jung-Hee.
5 Elaine H. Kim, Chungmoo Choi (επιμέλεια), Dangerous Women: Gender and Korean Nationalism, Routledge, Νέα Υόρκη και Λονδίνο 1998.
6 Ra Mason, «Japan’s change in military outlook marks the end of a ‘‘Peace State’’», The Conversation, 22 Δεκεμβρίου 2016.
