Ο Γκουστάβο Πέτρο και η Φράνσια Μάρκες το βράδυ των εκλογών. Πίσω τους η φωτογραφία του Ντίλαν Κρουζ, του νεαρού που δολοφονήθηκε από την αστυνομία στη Μπογκοτά κατά τη διάρκεια των λαϊκών κινητοποιήσεων τον Νοέμβρη του 2019.

Daniel Libreros Caicedo

Ο θρίαμβος του Πέτρο στην Κολομβία και τα όρια του «ύστερου προοδευτισμού»

Την Κυριακή 19 Ιουνίου, ο Γκουστάβο Πέτρο εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Η Κολομβία έχει πληθυσμό 50 εκατομμυρίων ανθρώπων και δικαίωμα ψήφου λίγο πάνω από 39 εκατομμύρια. Ο Πέτρο πήρε 11.281.001 ψήφους και ο υποψήφιος του δεξιού συνασπισμού Ροντόλφο Ερνάντες 10.580.412, ανεβάζοντας το ποσοστό των ψηφοφόρων στο 58%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην εκλογική ιστορία της χώρας.

Μια μεγάλη έκρηξη λαϊκής χαράς

Ο Πέτρο είχε λάβει 8.527.768 ψήφους, αυξάνοντας τις ψήφους του κατά 2,7 εκατομμύρια σε σχέση με εκείνες που είχε λάβει στον πρώτο γύρο, εκ των οποίων 1.000.000 είχαν ληφθεί στις πόλεις, οι μισές στην Μπογκοτά και οι υπόλοιπες κυρίως στις ακτές του Ειρηνικού και της Καραϊβικής. Στις πιο υποβαθμισμένες και εγκαταλελειμμένες περιοχές της χώρας κέρδισε το Pacto Histórico δηλαδή το Ιστορικό Σύμφωνο, το κίνημα του οποίου ηγείται ο Γκουστάβο Πέτρο. Οι φτωχές και μεσοαστικές συνοικίες των πόλεων ψήφισαν παρόμοια. Στο Κάλι, την πόλη στην οποία το περσινό «κοινωνικό ξέσπασμα» είχε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο, το αποτύπωμα της εξέγερσης φάνηκε στις ψήφους των κοινοτήτων που είχαν τον μεγαλύτερο βαθμό συγκρούσεων και βίωσαν την ατιμώρητη ανάπτυξη της κρατικής τρομοκρατίας που κόστισε δεκάδες νεκρούς.

Τα εκλογικά αποτελέσματα ανά τμήμα επιβεβαιώνουν έναν κοινωνικο-εδαφικό χάρτη που περιλαμβάνει εισοδηματικές ανισότητες που επαναλαμβάνονται από το δημοψήφισμα του 2016. Ουσιαστικά, στα διαμερίσματα που κέρδισε το Ιστορικό Σύμφωνο, τα οποία ανέρχονται στο 40,37% του εθνικού πληθυσμού και περιλαμβάνουν μερίδιο 29,04% του ΑΕΠ, το ποσοστό των ψήφων ήταν 66,35% προς 31,88%, ενώ στα διαμερίσματα που κέρδισε ο Ροδόλφο Ερνάντες, τα οποία ανέρχονται στο 44,27% του πληθυσμού και έχουν μερίδιο 44,91% του ΑΕΠ, το ποσοστό των ψήφων ήταν 62,19% προς 35,51%.

Μόλις έγινε γνωστό το εκλογικό αποτέλεσμα, ξέσπασαν λαϊκοί πανηγυρισμοί. Χιλιάδες άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους και τις πλατείες όλων των πόλεων για να γιορτάσουν τη νίκη, ενώ βίντεο με ανθρώπους που μοιράζονταν την ίδια χαρά για την «ιστορική αλλαγή» κυκλοφόρησαν και στα πιο απομακρυσμένα μέρη της χώρας. Ξεκινώντας από το βράδυ στην Moβίσταρ Αρένα, ένα θέατρο που βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Μπογκοτά, χιλιάδες ψηφοφόροι και μέλη του Ιστορικού Συμφώνου συγκεντρώθηκαν για να χειροκροτήσουν την παρουσία επί σκηνής του Γκουστάβο Πέτρο και της Φράνσια Μάρκες.¹

Θα πρέπει να επισημανθεί ο πρωταγωνιστικός ρόλος της Φράνσια Μάρκες. Είναι η πρώτη γυναίκα με αφρικανική καταγωγή που γίνεται αντιπρόεδρος και ήταν το εκλογικό φαινόμενο της «διακομματικής διαβούλευσης» που πραγματοποιήθηκε στις 13 Μαρτίου με σχεδόν 800.000 ψήφους, η τρίτη σε έναν μακρύ κατάλογο υποψηφίων που έθεταν υποψηφιότητα με στη συγκεκριμένη περίπτωση. Κατάγεται από τα παράκτια εδάφη του Ειρηνικού, όπου οι εξορύξεις των ορυχείων επανειλημμένα έχει εκτοπίσει τις κοινότητες. Η ψήφος αυτή εξέφρασε την απόρριψη της πατριαρχίας και του ρατσισμού από τα λαϊκά στρώματα και κατέστησε δυνατή την ανάδυση στη δημόσια ζωή των λεγόμενων «εθνικών μειονοτήτων» σε μια χώρα στην οποία η παράδοση του αποικιακού «ήθους» έχει προορίσει την «άσκηση της διακυβέρνησης» για έναν μικρό κύκλο λευκών ανδρών με υψηλό κοινωνικό κύρος που μοιράζονται ακόμη και οικογενειακούς δεσμούς («Ολιγαρχική Δημοκρατία» την χαρακτήρισε ένας γνωστός ιστορικός του 20ού αιώνα).

Στη μέση της ομιλίας του Πέτρο, η μητέρα του Ντίλαν Κρουζ, εμφανίστηκε στη σκηνή. Ο Ντίλαν Κρουζ, ήταν ένας 18χρονος έφηβος που δολοφονήθηκε στο κέντρο της Μπογκοτά από ένα από τα μέλη της ESMAD (κινητές διμοιρίες κατά των ταραχών) της Εθνικής Αστυνομίας, κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων του Νοέμβρη του 2019. Η δολοφονία αυτή παραμένει ακόμη ατιμώρητη. Σήκωσε το πορτραίτο του γιου της και πήρε το μικρόφωνο ζητώντας δικαιοσύνη γι’ αυτόν και για όλα τα θύματα της κρατικής τρομοκρατίας. Ήταν μια αναγνώριση του τόσου πόνου που συσσωρεύτηκε από τους συγγενείς των θυμάτων κατά τη διάρκεια δεκαετιών δολοφονιών, βασανιστηρίων και εξαφανίσεων που συνεχίζονται χωρίς, ωστόσο, να αποκαλύπτονται τα πρόσωπα των υπευθύνων. Εν ολίγοις, ήταν η επιβεβαίωση, τόσο σε αυτό το αμφιθέατρο όσο και στους δρόμους, ότι η οργή για την «τρέχουσα κατάσταση πραγμάτων» είχε πάρει τη μορφή πολιτικού θριάμβου. Η αγανάκτηση για την αύξηση της φτώχειας, για τα εκατομμύρια των νέων ανέργων και των γυναικών που περιπλανώνται χωρίς σίγουρο μέλλον και που συμμετείχαν στην πρόσφατη «κοινωνική έκρηξη» αντιμετωπίζοντας την κρατική τρομοκρατία και την ανοιχτή καταστολή, για τα εκατομμύρια των εκτοπισμένων, για τους συγγενείς των νεκρών από την πανδημία Covid-19 που επιβεβαίωσε την αμέλεια μιας κυβέρνησης που τους εγκατέλειψε στην τύχη τους, ενώ μοίραζε δωρεάν δημόσιο χρήμα στις μεγάλες επιχειρήσεις.

Εν τω μεταξύ, πολιτικοί αναλυτές και δημοσιογράφοι από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης κατήγγειλαν την άφιξη ενός «προοδευτικού» στην προεδρία μιας χώρας όπου οι ελίτ έχουν υποταχθεί άνευ όρων στις Ηνωμένες Πολιτείες, παραδίδοντας στρατιωτικές βάσεις στο έδαφός τους και αποδεχόμενες άμεσες στρατιωτικές παρεμβάσεις κατά την εκτέλεση του Σχεδίου Κολομβία για να αναφέρουμε τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις, μια άθλια διπλωματία που μπορεί να εντοπιστεί στις αρχές του 20ου αιώνα με την παράδοση του Παναμά.

Οικονομική πολιτική σχεδιασμένη για να «ηρεμήσει τις αγορές»

Στην ίδια εξέδρα, ο Πέτρο ανακοίνωσε τους κεντρικούς στόχους της κυβέρνησής του, στόχοι που απέχουν πολύ από αυτό το λαϊκό συναίσθημα. Ο πρώτος από αυτούς, διαβεβαίωσε, είναι η «ανάπτυξη του καπιταλισμού», επειδή αυτό σημαίνει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και καθιστά δυνατό το τέλος των «φεουδαρχικών υπολειμμάτων» και των τσιφλικιών που επιβιώνουν στην άνιση γεωγραφία μας. Αυτή η θέση, που προέρχεται από την εξωτερική πολιτική της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στη δεκαετία του 1930 και η οποία συνόδευσε την ανάδυση των κομμουνιστικών κομμάτων στη Λατινική Αμερική, αποτελεί μέρος της προγραμματικής κληρονομιάς της πλειοψηφίας της κολομβιανής αριστεράς. Ο Πέτρο προέρχεται από μια άλλη παράδοση, αυτή του Μ-19², μιας εθνικιστικά προσανατολισμένης αντάρτικης ομάδας πόλεων.

Η θέση αυτή αφήνει παραβλέπει την ιστορική κρίση του καπιταλισμού που συντίθεται από το σύγχρονο συνδυασμό οικονομικής, διατροφικής και περιβαλλοντικής κρίσης και τις επιφυλακτικές προβλέψεις για το μέλλον του ανθρώπινου είδους που γεννά ένας τύπος συσσώρευσης πλούτου ο οποίος εδραιώνεται ενώ καταστρέφει τη φύση.

Παραβλέπει επίσης τη σημερινή κρίση του καπιταλισμού που εκφράζεται με τη συγκέντρωση του πλούτου, τη δυστυχία εκατομμυρίων ανθρώπων που είναι καταδικασμένοι στην πείνα, την επισφάλεια της εργασίας και την ανεργία. Αντίστοιχα, αγνοεί τις δυσκολίες που θέτει στις οικονομικές ελίτ η μορφή συσσώρευσης κεφαλαίου κατά τη νεοφιλελεύθερη περίοδο, η οποία παρήγαγε μια ασυνήθιστη επέκταση του πλασματικού κεφαλαίου στην τρέχουσα κατάσταση, όπου η διεθνής οικονομία οδεύει προς μια από τις χειρότερες κρίσεις της ιστορίας.

Αγνοεί επίσης τον σημερινό διεθνή καταμερισμό εργασίας, ο οποίος, οργανωμένος από τις πολυεθνικές εταιρείες μέσω της παραγωγής αξίας και των αλυσίδων εφοδιασμού, τους επιτρέπει να ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων και της διανομής του πλούτου σε σημείο που στο σημερινό περιβάλλον του διεθνούς εμπορίου, οι περισσότερες ανταλλαγές πραγματοποιούνται μεταξύ αυτών των εταιρειών∙ επομένως, ένας τέτοιος «εθνικός καπιταλισμός» είναι αδύνατος.³

Σε μια συνέντευξη που έδωσε ο Πέτρο στο περιοδικό Cambio λίγες ημέρες μετά την εκλογική του νίκη, εξειδίκευσε περαιτέρω αυτόν τον χαρακτηρισμό με χιλιοειπωμένα επιχειρήματα, παρουσιάζοντας τον καπιταλισμό ως το «μεγάλο έναυσμα των παραγωγικών δυνάμεων μιας κοινωνίας», λες και αυτή η ανάπτυξη, δεδομένων των απαιτήσεων της καπιταλιστικής συσσώρευσης, δεν έχει προκαλέσει μια βάναυση καταστροφή της φύσης που απειλεί την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.⁴ Υποσχέθηκε επίσης την ανάπτυξη ενός «δημοκρατικού, ρυθμιζόμενου καπιταλισμού, με σεβασμό στο περιβάλλον και την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης εργασίας», λες και μια περιφερειακή χώρα θα μπορούσε να υπερβεί τη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση, τη ραχοκοκαλιά των κερδών των πολυεθνικών ομίλων από τη δεκαετία του 1980, όταν τα «κέρδη παραγωγικότητας» μειώθηκαν και λες και οι μισθοί σε μια περιφερειακή χώρα θα μπορούσαν να προγραμματιστούν έξω από τις απαιτήσεις των επενδυτών για κέρδη.

Θα πρέπει να προστεθεί ότι οι οικονομικές επιλογές του εκλεγμένου προέδρου περιλαμβάνουν την αποδοχή της νεοφιλελεύθερης θεσμικότητας. Το πρώτο στοιχείο που επιβεβαιώνει αυτόν τον χαρακτηρισμό είναι η αναγνώριση του Συντάγματος του 1991, στο οποίο το Μ-19 είχε ήδη πρωταγωνιστικό ρόλο στη σύνταξη, ως «οδικού χάρτη» του πολιτικού του σχεδίου μαζί με την επιμονή ότι το Σύνταγμα επισημοποιεί τις νεοφιλελεύθερες ρυθμίσεις στη χώρα σε καίρια ζητήματα όπως η διεθνοποίηση της «οικονομίας της αγοράς», η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών, η ένταξη της υγείας και της παιδείας στον κατάλογο των «υπερεθνικών υπηρεσιών», η εδραίωση μιας τεχνοκρατίας που συνδέεται με τη διεθνή τεχνοκρατία και καθορίζει τα αναπτυξιακά σχέδια και τη δημοσιονομική πολιτική καθώς και τις εγγυήσεις πληρωμών προς τους επενδυτές χαρτοφυλακίου.

Επιπλέον, αυτό το σύνταγμα δεν είναι απλώς νεοφιλελεύθερο: είναι μονεταριστικό. Καθιέρωσε επίσημα έναν τύπο Κεντρικής Τράπεζας που συμβαδίζει με τη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση, η κύρια λειτουργία της οποίας είναι να εγγυάται χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού, τα οποία σήμερα έχουν σοβαρές συνέπειες. Πράγματι, ο γενικευμένος πληθωρισμός που βιώνει αυτή τη στιγμή η παγκόσμια οικονομία ανάγκασε τις κεντρικές τράπεζες, που συντονίζονται από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS / Bank for International Settlements), να στραφούν προς μια υφεσιακή πολιτική που εκφράζεται με την αύξηση των επιτοκίων σε αντίθεση με ό,τι έκαναν τα τελευταία χρόνια. Στην Κολομβία, η Banco de la República μόλις αύξησε το επιτόκιο αναφοράς στο 7,5%, το υψηλότερο σε όλη την ιστορία του οργανισμού αυτού.⁵

Σε μια χώρα με υψηλά ποσοστά ανεργίας, άτυπης εργασίας και φτώχειας και πληθωρισμό των τιμών των τροφίμων που υπερβαίνει το 20%, αυτή η πολιτική συρρίκνωσης της ζήτησης θα επιδεινώσει την υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού. Επιπλέον, το πρόβλημα δεν περιορίζεται στο εσωτερικό επίπεδο, καθώς η αύξηση των επιτοκίων από την FED στις Ηνωμένες Πολιτείες προκάλεσε φυγή κεφαλαίων, συμπαρασύροντας το δολάριο προς τα πάνω μαζί με μεγαλύτερες δυσκολίες στο εξωτερικό χρέος που έφτασε τα 101.557 εκατομμύρια δολάρια τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους με ετήσια αύξηση 14% και μεγαλύτερες δυσκολίες στο διεθνές εμπόριο.

Επιπλέον, ο Πέτρο αποδέχθηκε τις απαιτήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την περίοδο αυτή. Σε συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα El Tiempo στις 14 Μαΐου, αναγνώρισε ότι είχε δεσμευτεί έναντι του εν λόγω πιστωτικού ιδρύματος «για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος».⁶ Η δήλωση αυτή έχει προηγούμενα και παραπέμπει σε απαιτήσεις που δεν περιορίζονται μόνο στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, το οποίο σήμερα ανέρχεται στο 6,8% του ΑΕΠ (σχετική είναι η αύξηση του δημόσιου χρέους, το οποίο αυξήθηκε από 36% σε 57% του ΑΕΠ μεταξύ του Ιανουαρίου 2019 και του ίδιου μήνα του 2022), αλλά και στη διατήρηση των οικονομικών πολιτικών του ΔΝΤ.

Πράγματι, λίγες ημέρες πριν από την ανακήρυξη του τότε υποψηφίου, ο επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ για την Κολομβία, Χαμίντ Φαρούκι, αναγνώρισε ότι είχαν εγκρίνει «μια νέα διετή συμφωνία με την Κολομβία στο πλαίσιο του προγράμματος της Ευέλικτης Πιστωτικής Γραμμής (FCL / Flexible Credit Line) για 9.800 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ», καθώς όλοι οι υποψήφιοι που παρουσιάστηκαν στον πρώτο γύρο συμφώνησαν σε «πολιτικές δεσμεύσεις με την έννοια ότι θα υπάρξει μια πολιτική συνέχειας, διατήρησης σταθερών πολιτικών πλαισίων».⁷

Το FCL αποτελεί ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης του ΔΝΤ που δημιουργήθηκε μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Σκοπός του είναι να διευκολύνει την πρόσβαση σε πόρους από τον εν λόγω οργανισμό για τις χώρες που θεωρεί ότι διαθέτουν σταθερή ρυθμιστική στήριξη και μακροοικονομικές κατευθυντήριες γραμμές. Κατ’ αρχήν, οι πιστώσεις του προγράμματος αυτού δεν συνοδεύονται από απαιτήσεις για την πραγματοποίηση «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων», αν και περιλαμβάνουν την εποπτεία οικονομικών πολιτικών που δεν θέτουν σε κίνδυνο τους πόρους του Ταμείου:

Τον Σεπτέμβριο του 2020, η τότε κυβέρνηση ζήτησε ποσό 17,2 δισ. δολαρίων ΗΠΑ στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών του FCL, ζητώντας προκαταβολή 5,3 δισ. δολαρίων ΗΠΑ. «Στο πλαίσιο του προγράμματος του ΔΝΤ, η Κολομβία έχει δεσμευτεί για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής τα επόμενα χρόνια. Μεταξύ 2021 και 2023 η χώρα πρέπει να επιτύχει ένα συνδυασμό αυξήσεων των εσόδων και περικοπών των δαπανών ύψους 7,4% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Εάν υπήρχε ένα «Παγκόσμιο Κύπελλο Λιτότητας μετά τον Covid-19», η χώρα θα καταλάμβανε μια τιμητική θέση παγκοσμίως. Σύμφωνα με τους δημοσιονομικούς στόχους, η Κολομβία θα έχει το πέμπτο μεγαλύτερο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής μεταξύ των 81 χωρών που έχουν λάβει πιστώσεις από το ΔΝΤ το 2020...».⁸

Με βάση αυτή τη δέσμευση, τον Απρίλιο του 2021 ο τότε υπουργός Οικονομικών, Αλμπέρτο Καρρασίγια, παρουσίασε στο Κογκρέσο μια πρόταση φορολογικής μεταρρύθμισης που αποσκοπούσε στην είσπραξη 26 δισεκατομμυρίων δολαρίων (2,5% του ΑΕΠ), διατηρώντας παράλληλα την «υπέρ των πλουσίων» προκατάληψη των προηγούμενων πολιτικών. Τιμωρώντας κυρίως τη μεσαία τάξη και τους φτωχούς, προκάλεσε την κοινωνική έκρηξη που κατέληξε να αποτρέψει την ψήφιση της νομοθεσίας αυτής και να επισπεύσει την αποχώρηση του υπουργού Καρρασίγια. Ταυτόχρονα, δύο από τους οίκους αξιολόγησης κινδύνου που δραστηριοποιούνται στη χώρα, οι Fitch Ratings και Standard & Poor’s Global Ratings, αφαίρεσαν την επενδυτική βαθμίδα της Κολομβίας.

Εκείνη την περίοδο η κυβέρνηση Ντούκε επέβαλε μια λιγότερο φιλόδοξη φορολογική μεταρρύθμιση ύψους 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων (1,5% του ΑΕΠ) και δεσμεύτηκε να μεταθέσει το ποσό του μη εξυπηρετούμενου χρέους για το 2022-2025, το οποίο καθιερώθηκε ως (υποχρεωτικός) δημοσιονομικός κανόνας σε έναν νέο δημοσιονομικό νόμο. Ο Μαουρίσιο Κάρντενας, ο οποίος ήταν υπουργός Οικονομικών κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Σάντος, σχολίασε τον κανόνα αυτό:

«Σε μια σύντομη παράγραφο, ορίζεται το ανώτατο όριο του δημοσιονομικού ελλείμματος, το οποίο θα επιβληθεί στην κυβέρνηση που θα αναλάβει καθήκοντα στις 7 Αυγούστου 2022. Ο νόμος ορίζει ότι από το 2026 θα λειτουργεί ένας μηχανισμός με βάση το ύψος του χρέους. Αλλά, μεταξύ 2022 και 2025, θα κυριαρχούν οι επιτακτικοί αριθμοί που αναφέρονται σε αυτή τη μεταβατική παράγραφο. Η επόμενη κυβέρνηση -ανεξάρτητα από τις προεκλογικές υποσχέσεις και τα αποτελέσματα στις κάλπες- θα πρέπει να περιορίσει το έλλειμμα σε αυτό που ορίζεται εκεί (...) Σύμφωνα με την παράγραφο, το έλλειμμα θα πρέπει να μειωθεί στο 3% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο το 2024 και το 2025. Αυτό σημαίνει μια προσαρμογή 7 μονάδων του ΑΕΠ, σχεδόν 80 δισεκατομμύρια πέσος σήμερα στα επόμενα τρία χρόνια. Από πού θα προέλθουν τα χρήματα; Ποιος θα έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτή την προσαρμογή; ...».⁹

Λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις για τα φορολογικά έσοδα λόγω της προσωρινής αύξησης των τιμών του πετρελαίου και εκείνες της συμπληρωματικής φορολογικής μεταρρύθμισης, ο νέος δημοσιονομικός κανόνας απαιτεί μέχρι το τέλος του 2023 τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 2 μονάδες του ΑΕΠ (από -5,6 σε -3,6 μονάδες), γεγονός που θα επηρεάσει τη διακυβέρνηση, την κοινωνική πολιτική και τις μακροοικονομικές αποφάσεις. Όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, οι επίσημες δηλώσεις του ΔΝΤ που εξαγγέλλουν αυτού του είδους τη συμφωνία περιλαμβάνουν τις μακροοικονομικές προοπτικές:

«Η Κολομβία διαθέτει πολύ στέρεα οικονομικά θεμελιώδη μεγέθη και πλαίσια πολιτικής που εδράζονται σε ένα αξιόπιστο καθεστώς στόχευσης του πληθωρισμού, έναν ισχυρό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό κανόνα, μια ευέλικτη συναλλαγματική ισοτιμία και μια αποτελεσματική εποπτεία και ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Οι αρχές είναι σταθερά προσηλωμένες στη διατήρηση πολύ υγιών μακροοικονομικών πολιτικών. Υπάρχει επίσης ευρεία συναίνεση ως προς την ανάγκη διατήρησης της μεγάλης ισχύος των πλαισίων οικονομικής πολιτικής...».¹⁰

Οι οίκοι αξιολόγησης κινδύνου (Fitch και Standard & Poor’s) έχουν επίσης δηλώσει ότι αναμένουν το επίσημο αποτέλεσμα, με μείωση του δημόσιου ελλείμματος και με εγκεκριμένη κοινοβουλευτική διαδικασία, προκειμένου να τροποποιήσουν την αρνητική αξιολόγηση της επενδυτικής βαθμίδας στο τέλος του τρέχοντος έτους.

Προκειμένου να υπογραφούν αυτές οι δεσμεύσεις, ήταν απαραίτητη η επιλογή μιας προσωπικότητας από τον κόσμο της οικονομικής τεχνοκρατίας για τη θέση του Υπουργού Οικονομικών. Ένα πρόσωπο που μπορεί να φέρει εις πέρας την υιοθέτηση μιας μεγάλης κλίμακας φορολογικής μεταρρύθμισης, ένα πρόσωπο που διαθέτει επίσης τους πόρους για να μπορέσει να υλοποιήσει τις κοινωνικές δαπάνες. Το πρόσωπο που επιλέχθηκε για να εκπληρώσει αυτόν τον στόχο ήταν ο Χοσέ Αντόνιο Οκάμπο, ένας εξαιρετικός οικονομολόγος και ιστορικός, αναγνωρισμένος στη χώρα και στην περιοχή, ο οποίος διετέλεσε εκτελεστικός διευθυντής της ECLAC την περίοδο 1998-2003 και βοηθός γενικός γραμματέας του Τμήματος Οικονομικών Υποθέσεων και των Ηνωμένων Εθνών (2003-2007) και προτάθηκε από τον Τζόζεφ Στίγκλιτς ως υποψήφιος για την ηγεσία της Παγκόσμιας Τράπεζας το 2013.¹¹ Διετέλεσε υπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση του Σέζαρ Γκαβίρια και υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Ερνέστο Σάμπερ κατά τη δεκαετία του 1990 και συνδιευθυντής της Banco de la República κατά την περίοδο 2017-2019. Μόλις επισημοποιήθηκε ο διορισμός του και ερωτηθείς σχετικά με την επικείμενη φορολογική μεταρρύθμιση, ο Οκάμπο δήλωσε: «Οι κοινωνικές δαπάνες πρέπει να αυξηθούν, αλλά τηρώντας τον δημοσιονομικό κανόνα».¹² Στη συνέχεια ήρθε η «ηρεμία στις αγορές», ο διορισμός επικροτήθηκε από όλες τις οικονομικές ομάδες και άνοιξαν οι πόρτες των κλαδικών διαπραγματεύσεων.

Επίσης, ο Οκάμπο διευκρίνισε ότι το προβλεπόμενο ποσό που θα προκύψει από τη νέα αυτή φορολογική μεταρρύθμιση είναι 50 δισεκατομμύρια δολάρια (5% του ΑΕΠ), τα οποία θα εισπραχθούν κυρίως με την αύξηση του φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων με υψηλότερο δείκτη πλούτου, συμπεριλαμβανομένης της «ανώτερης μεσαίας τάξης», του τμήματος εκείνου του πληθυσμού που αποκτά εισόδημα 2.500 δολαρίων ΗΠΑ μηνιαίως και το οποίο, σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, αντιπροσωπεύει το 10% του πληθυσμού. Αυτός ο φορολογικός προσανατολισμός υποστηρίζεται από πρόσφατες εκθέσεις του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τις οποίες, η Κολομβία είναι η χώρα του ΟΟΣΑ που έχει τη χαμηλότερη φορολόγηση των ατομικών εισοδημάτων παρά την υψηλή συγκέντρωση πλούτου.¹³

Η μεταρρύθμιση θα περιλαμβάνει την αναθεώρηση των απαλλαγών για τις εταιρείες και «όλα αυτά θα συμπληρωθούν από έναν φόρο πλούτου που θα επιδιώκει επίσης την επίτευξη μεγαλύτερης ισότητας». Στην περίπτωση της αγροτικής ιδιοκτησίας γης, θα μπορούσαμε να δούμε την εφαρμογή του «κτηματολογίου πολλαπλών χρήσεων» αυξάνοντας τα έσοδα από τη γη, η είσπραξη των οποίων έχει εμποδιστεί από το πολιτικό βάρος των γαιοκτημόνων και των κτηνοτρόφων.

Περιβαλλοντικό μήνυμα προς τις κυρίαρχες χώρες: «Εσείς ρυπαίνετε και εμείς πρέπει να διαχειριστούμε τον Αμαζόνιο»

Στην ίδια ομιλία νίκης και στο ίδιο στάδιο της Moβίσταρ Αρένα στις 19 Ιουνίου, ο Πέτρο επικύρωσε μια άλλη από τις «στρατηγικές γραμμές» της κυβέρνησής του, στην οποία είχε επιμείνει κατά την προεκλογική εκστρατεία, η οποία είναι να ενταχθεί στις διεθνείς εκστρατείες υπέρ της απορρύπανσης του πλανήτη συνδέοντας αυτές με την ανισότητα στην ευθύνη, πολύ μεγαλύτερη στην περίπτωση των κυρίαρχων χωρών, για την περιβαλλοντική ζημία. «Εσείς ρυπαίνετε και εμείς πρέπει να διαχειριστούμε τον Αμαζόνιο» διαβεβαίωσε και κάλεσε τις «προοδευτικές κυβερνήσεις» της περιοχής να συντονίσουν τις δραστηριότητές τους από αυτή την άποψη.

Η COP 21, η «Διάσκεψη των Μερών της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή», που πραγματοποιήθηκε το 2015 στο Παρίσι, στην οποία 195 χώρες και «μη κρατικοί φορείς» δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG), κυρίως αυτές που σχετίζονται με το διοξείδιο του άνθρακα, έχει επικυρωθεί και σε άλλες συνόδους κορυφής, η τελευταία στη Γλασκώβη τον περασμένο Νοέμβριο. Πέρα από τη συζήτηση σχετικά με τη μη συμμόρφωση με αυτές τις συμφωνίες, η οποία ήταν επαναλαμβανόμενη, είναι σημαντικό να τονιστεί το γεγονός ότι άνοιξαν ένα τμήμα στην αγορά κεφαλαίου, αυτό των «πράσινων αγορών», έναν σημαντικό τομέα της «χρηματιστικοποίησης της φύσης».

Τα χρηματοπιστωτικά επενδυτικά ιδρύματα που είναι επιφορτισμένα με την τροφοδοσία αυτού του τμήματος της αγοράς είναι τα πράσινα ή βιώσιμα αμοιβαία κεφάλαια «που ολοκληρώνουν το χαρτοφυλάκιό τους με βάση περιβαλλοντικά, κοινωνικά κριτήρια και κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης (ESG)».

Ο ορισμός των περιβαλλοντικών υπηρεσιών, στο βαθμό που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δράσεων προς το «περιβάλλον», είναι κωδικοποιημένος σε διεθνή πρότυπα και η πληρωμή τους στηρίζει αυτά τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.¹⁴ Ένα από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι οι «μονάδες άνθρακα». «Ένα ομόλογο άνθρακα μετατρέπεται σε Πιστοποιητικό Μειωμένων Εκπομπών (CRE) και, ως εκ τούτου, ένα CRE ισοδυναμεί με έναν τόνο CO2 που δεν εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα. Τα πιστοποιητικά άνθρακα μπορούν να πωληθούν σε χώρες του παραρτήματος Ι του πρωτοκόλλου του Κιότο, δηλαδή σε όλες τις βιομηχανικές χώρες».

Δεδομένου ότι υπάρχουν μεγάλες φυσικές δεξαμενές άνθρακα στον Αμαζόνιο και ότι μέρος της κολομβιανής επικράτειας περιλαμβάνει αυτή την περιοχή της ζούγκλας, η χώρα έχει υπογράψει πρωτόκολλα για την απορρύπανση του 51% του άνθρακα για το έτος 2030, στα οποία η πρόληψη της αποψίλωσης των δασών της ζούγκλας και η ανάκτηση του τμήματος που έχει μετατραπεί σε βοσκότοπο αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία για την εκπλήρωση των πρωτοκόλλων.¹⁵ Η κυβέρνηση Ντούκε προχώρησε σε θεσμικές προσαρμογές σε αυτή την προοπτική και σύμφωνα με την παράδοση Ουρίμπε, σχεδίασε ζώνες συντονισμένης στρατιωτικής δράσης στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Αρτεμίσα» με την αιτιολόγηση «να σταματήσει η αποψίλωση των δασών της χώρας, να ανακτηθεί το υγρό τροπικό δάσος και να διωχθούν όσοι βρίσκονται πίσω από την υλοτομία και την καύση των δασών».

Έχει επίσης προωθήσει την προσφορά πράσινων επιχειρήσεων στον Αμαζόνιο σε μεγάλους διεθνείς επενδυτές. Τον Μάρτιο αυτού του έτους, ο ίδιος ο πρόεδρος πραγματοποίησε πτήση πάνω από το πάρκο Chiribiquete με τον Jeff Bezos, τον ιδιοκτήτη της Amazon, για να του δείξει τα περιβαλλοντικά προγράμματα που προωθεί η εθνική κυβέρνηση και την πρόοδο στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Το πάρκο Τσιριμπικέτε είναι η μεγαλύτερη προστατευόμενη περιοχή της χώρας και ανακηρύχθηκε από την UNESCO ως φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας. (...) Επιπλέον, διαθέτει 62 τύπους οικοσυστημάτων που παρέχουν οφέλη που σχετίζονται με τη ρύθμιση του κλίματος, την παροχή νερού, τον καθαρισμό του αέρα και την αποθήκευση άνθρακα...».¹⁶

Θα πρέπει να επισημανθεί η μορφή ένταξης των εθνοτικών και αγροτικών κοινοτήτων που επιλέγονται για την υλοποίηση έργων προσανατολισμένων προς την «πράσινη οικονομία» στις περιοχές. Ένα παράδειγμα αποτελεί η REDD+ («Μείωση των εκπομπών από την αποφυγή της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών«), ένα πρόγραμμα που ορίζεται στο πλαίσιο των συμφωνιών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που

«χορηγεί αποζημίωση από τις χώρες του Βορρά που έχουν αναλάβει δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών στο Πρωτόκολλο του Κιότο, στις χώρες του Νότου για να διατηρήσουν τα δάση τους ζωντανά. Το REDD έγινε REDD+ προσθέτοντας τη διατήρηση, τη βιώσιμη διαχείριση των δασών και την αύξηση των αποθεμάτων άνθρακα ως λειτουργίες για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Προβλέπεται ότι τα πιστοποιητικά αυτά μπορούν να εισαχθούν στις δευτερογενείς αγορές και μπορούν να πωλούνται και να αγοράζονται όσες φορές χρειάζεται, ακόμη και σε κερδοσκοπικές αγορές. (...)

Το REDD+ είναι ένα μέσο για την τόνωση και την ανάπτυξη των αγορών άνθρακα. Αυτές οι αγορές υπάρχουν ακόμη και χωρίς το REDD+ και έχουν ως υπόβαθρο την ιδιωτικοποίηση ενός κοινού αγαθού - του αέρα. Μοιάζοντας με την επιστημονική φαντασία, οι βιομηχανικές χώρες αγοράζουν την ικανότητα αυτών των δασών να δεσμεύουν άνθρακα από τις χώρες του Νότου μέσω συμβάσεων αγοράς-πώλησης. Δηλαδή, αγοράζουν και πωλούν αέρα. (...) Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που ενέχει το REDD+ είναι η κατάρρευση της κυβερνησιμότητας των εδαφών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, καθώς συνεπάγεται την είσοδο φορέων ξένων προς τη ζωή των δασικών κοινοτήτων, όπως αξιωματούχοι πολυμερών οργανισμών, διεθνών οργανισμών προστασίας, επενδυτές και εταιρείες, διαχειριστές ή σύμβουλοι περιβάλλοντος. Επιπλέον, προκειμένου να τηρηθούν οι υποχρεώσεις δέσμευσης άνθρακα και να γνωρίζουν και να μετρούν τα αποθέματά τους, το REDD+ συνεπάγεται μεγαλύτερη παρουσία των διαφόρων βαθμίδων της κυβέρνησης...».¹⁷

Η αντίσταση σε αυτές τις πολιτικές σε διεθνή κλίμακα από οργανωμένα αγροτικά και ιθαγενικά κινήματα και περιβαλλοντικές ενώσεις είναι συνεχής και εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Πριν από τη σύνοδο κορυφής και στους δρόμους της ίδιας της Γλασκώβης, ακτιβιστές μίλησαν ενάντια σε μέσα όπως οι μονάδες άνθρακα και η «χρηματιστικοποίηση της φύσης». Παραθέτουμε τα σχετικά τμήματα ενός από αυτούς:

«Αυτές οι σκόπιμες επιχειρηματικές στρατηγικές αποσπούν την προσοχή από την επείγουσα και αναμφισβήτητη ανάγκη εξάλειψης των εκπομπών από τα ορυκτά καυσιμα,

Συγκαλύπτουν την ευθύνη των μεγάλων εταιρειών και των ελίτ για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και την ευθύνη των κυβερνήσεων για τη ρύθμισή τους· και

Εμβαθύνουν τη χρηματιστικοποίηση της φύσης, υποβιβάζοντας την απίστευτη ποικιλομορφία των δασών, των λιβαδιών και των υγροτόπων του πλανήτη μας σε εμπορεύσιμο άνθρακα και προκαλώντας μια νέα και μαζική υφαρπαγή πόρων από τους αυτόχθονες πληθυσμούς, τους αγρότες και τις τοπικές κοινότητες, κυρίως στον παγκόσμιο Νότο.

Τα δάση, η γη, τα οικοσυστήματα είναι πολύ περισσότερα από τον άνθρακα που είναι αποθηκευμένος σε αυτά. Είναι ζωντανά, αναπνέοντα οικοσυστήματα, πολιτιστικοί και πνευματικοί χώροι, πηγές ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. (...)

Όμως, ο συμψηφισμός των εκπομπών δεν μειώνει πραγματικά τις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Στην καλύτερη περίπτωση δεν οδηγεί σε καθαρή αύξηση των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων.

Παρ’ όλ’ αυτά, οι παγκόσμιες εκπομπές, και συνεπώς οι συγκεντρώσεις CO2, συνεχίζουν να αυξάνονται με θανατηφόρο ρυθμό...».¹⁸

Σε αντίθεση με αυτή την αντισυστημική επιχειρηματολογία, σε μία από τις ενότητες για τον Αμαζόνιο του προγράμματος της προεδρικής εκστρατείας «Ο Γκουστάβο Πέτρο για πρόεδρος», μπορεί κανείς να διαβάσει:

«Θα κάνουμε τη μέγιστη δυνατή χρήση των μονάδων άνθρακα με την εγγύηση της αποκατάστασης του τροπικού δάσους του Αμαζονίου στα φυσικά του σύνορα. Θα δημιουργηθούν παραχωρητήρια εκμετάλλευσης γης για αγροτικές οικογένειες που κατοικούν σήμερα στον Αμαζόνιο, οι οποίες θα μπορούν να παράγουν βιώσιμα με τον όρο της ανάκτησης του δάσους στα λιβάδια. Οι αγροτικές κοινότητες θα συνδεθούν με την αποκατάσταση, τη διατήρηση και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών μέσω της πληρωμής περιβαλλοντικών υπηρεσιών...».¹⁹

Μετάφραση: elaliberta.gr

Daniel Libreros Caicedo, «Colombia – El triunfo de Petro y las limitaciones del “progresismo tardío”», Punto de Vista Internacional, 17 Ιουλίου 2022, https://puntodevistainternacional.org/colombia-el-triunfo-de-petro-y-las-limitaciones-del-progresismo-tardio-parte-i/.

Daniel Libreros C., “Petro’s Triumph and the limitations of ‘late progressivism’”, International Viewpoint, 5 Αυγούστου 2022, https://internationalviewpoint.org/spip.php?article7764.

Σημειώσεις

1 Η εκλεγμένη αντιπρόεδρος Φράνσια Έλενα Μάρκες Μίνα (γεννηθείσα την 1η Δεκεμβρίου 1981) είναι Κολομβιανή ακτιβίστρια και δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον.

2 [Σ.τ.Μ.:] To M-19 (Movimiento 19 de Abril / Κίνημα της 19ης Απριλίου) ήταν μια αντάρτικη οργάνωση της Κολομβίας, η οποία ιδρύθηκε μετά τις εκλογές της 19ης Απριλίου 1970, κατά τις οποίες ηττήθηκε (λόγω νοθείας) η Εθνική Λαϊκή Συμμαχία (ANAPO) του πρώην στρατιωτικού δικτάτορα Γκουστάβο Ρόχας Πινίγια. Τις εκλογές κέρδισε το Εθνικό Μέτωπο (Frente Nacional), το οποίο ήταν επί της ουσίας μια συμφωνία που έγινε το 1958 μεταξύ των Συντηρητικών (Partido Conservador Colombiano) και των Φιλελεύθερων (Partido Liberal Colombiano) για διαμοιρασμό της εξουσίας και εναλλαγή ανά προεδρική θητεία. Τα αυτά δύο κόμματα μέχρι τότε βρισκόταν σε κατάσταση σχεδόν ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ τους. Ο στρατηγός Γκουστάβο Ρόχας Πινίγια ήταν μέλος του υπουργικού συμβουλίου του συντηρητικού Μαριάνο Οσπίνα Πέρες, όταν το 1953 πραγματοποίησε πραξικόπημα. Ο Ρόχας Πινίγια κατάφερε να πείσει τους Φιλελεύθερους αντάρτες να καταθέσουν τα όπλα και να τερματιστούν οι εμφύλιες συγκρούσεις, αλλά έθεσε εκτός νόμου το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ταυτόχρονα εξόργισε τους τραπεζίτες της Κολομβίας ιδρύοντας δύο εθνικές τράπεζες και καθιέρωσε φόρο εισοδήματος και πλούτου. Επίσης το 1954 έδωσε δικαίωμα ψήφου και στις γυναίκες. Έμεινε στην εξουσία μέχρι το 1957, όταν αναγκάστηκε να παραιτηθεί κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης (“το πραξικόπημα της κοινής γνώμης” - golpe de opinión). Ο Γκουστάβο Ρόχας Πινίγια το 1964 πρωτοστάτησε στην ίδρυση του κόμματος Εθνική Λαϊκή Συμμαχία (ANAPO / Alianza Nacional Popular) που στηρίχτηκε από προσωπικότητες που προέρχονταν από όλο το πολιτικό φάσμα (συντηρητικοί, φιλελεύθεροι, σοσιαλιστές, στρατιωτικοί). Θεωρήθηκε αριστερό κόμμα, παρ’ όλο που οι εκπρόσωποι του δεν αποδέχονταν αυτόν τον χαρακτηρισμό. Τα βασικά του ιδεολογικοπολιτικά του χαρακτηριστικά ήταν μάλλον ένας αριστερίζων εθνικισμός, ένας ασαφής προοδευτισμός και ο λαϊκισμός, με αρκετές ομοιότητες μάλλον με τον περονισμό της Αργεντινής. Το ANAPO συμμετείχε στις εκλογές της 19ης Απριλίου 1970 στις οποίες και έχασε, εξαιτίας της νοθείας που έγινε εναντίον του. Ύστερα από αυτό το γεγονός ιδρύθηκε το Μ-19 (υπήρξε η δεύτερης σε μέγεθος οργάνωση ανταρτών στην Κολομβία μετά το FARC), το οποίο ανέπτυξε ένοπλη δράση μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘90. Η ιδεολογία του Μ-19 ήταν ο αριστερός εθνικισμός και μια, μάλλον αστικοδημοκρατική εκδοχή του σοσιαλισμού και κυρίως η προοπτική της ανεξάρτητης εθνικής οικονομικής ανάπτυξης. Διατηρούσε σχέσεις και με άλλα αντάρτικα κινήματα της Λατινικής Αμερικής, με τα οποία είχαν κάποια κοινά βασικά χαρακτηριστικά: με τους Tupamaros στην Ουρουγουάη, τους Montoneros στην Αργεντινή, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο των Σαντινίστας στη Νικαράγουα, το Επαναστατικό Κίνημα Tupac Amaru στο Περού κτλ. στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 συμμετείχε σε ειρηνευτικές συζητήσεις, οι οποίες κατέληξαν να αποδεχτεί να καταθέσει τα όπλα και να μετατραπεί σε νόμιμο κοινοβουλευτικό κόμμα-κίνημα της δημοκρατικής αριστεράς με το όνομα Δημοκρατική Συμμαχία Μ19 (Alianza Democrática M-19 / AD-M-19). Στις εκλογές για την Εθνική Συντακτική Συνέλευση του 1991 ήταν μια από τις βασικότερες δυνάμεις. Όμως μέχρι τα μέσα τις δεκαετίας του 2000 το AD-M-19 είχε διαλυθεί και διάφορα στελέχη του ακολούθησαν διαφορετικές πολιτικές διαδρομές. Ένα από αυτά τα στελέχη, ο Γκουστάβο Πέτρο ίδρυσε το 2011 το κόμμα Ανθρώπινη Κολομβία (Colombia Humana).

3 Τα στοιχεία αυτά έχουν γίνει αποδεκτά από την UNCTAD από το 2013: «El 80% del comercio tiene lugar en las “cadenas de valor” vinculadas a las empresas transnacionales.  https://unctad.org/es/press-material/el-80-del-comercio-tiene-lugar-en-las-cadenas-de-valor-vinculadas-las-empresas.

4 Revista Cambio, 25 Ιουνίου 2022 «Petro, si nos aislamos nos tumban».  https://cambiocolombia.com/articulo/poder/petro-si-nos-aislamos-nos-tumban.

5 Η Banco de la República αύξησε τα επιτόκια κατά 150 μονάδες βάσης, φθάνοντας το 7,5%. Πρόκειται για την υψηλότερη αύξηση στην ιστορία του ιδρύματος. Για την απόφασή της αυτή, η Τράπεζα έλαβε υπόψη της τον υψηλό ετήσιο πληθωρισμό που έφτασε στα επίπεδα του 9,23% τον Απρίλιο και του 9,07% τον Μάιο» (υπογράμμιση δική μας) «Banco de la República incrementa tasa de interés a 7,5 %».  https://www.portafolio.co/economia/finanzas/tasas-de-interes-decision-banco-de-la-republica-junio-2022-en-vivo-567654.

6 El Tiempo, 14 Μαΐου 2022 «Gustavo Petro: Yo me comprometí ante el FMI a reducir el déficit fiscal».  https://www.eltiempo.com/elecciones-2022/presidencia/elecciones-2022-gustavo-petro-habla-n%20de-su-plan-si-gana-la-presidencia-672404.

7 El Espectador, 4 Μαΐου 2022 «Garantías políticas en elecciones permiten renovación de crédito del FMI a Colombia».  https://www.elespectador.com/economia/garantias-politicas-en-elecciones-permiten-renovacion-de-credito-del-fmi-a-colombia/.

8 Daniel Munévar, 20 Δεκεμβρίου 2020, «Colombia : El FMI ha llegado para quedarse en Colombia: austeridad post-Covid 19».  https://elcomejen.com/2020/10/21/el-fmi-ha-llegado-para-quedarse-en-colombia-austeridad-post-covid-19/.

9 Mauricio Cárdenas, El Tiempo, 6 Αυγούστου 2021, «La Cuadratura del círculo».  https://www.eltiempo.com/opinion/columnistas/mauricio-cardenas-santamaria/la-cuadratura-del-circulo-columna-de-mauricio-cardenas-608932.

10 Δελτίο Τύπου 22/135, «Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ εγκρίνει νέα διετή συμφωνία υπέρ της Κολομβίας για 9,8 δισ. δολάρια ΗΠΑ στο πλαίσιο της ευέλικτης πιστωτικής γραμμής».  https://www.imf.org/es/News/Articles/2022/04/29/pr22135-imf-executive-board-approves-two-year-us-billion-flexible-credit-arrangement-for-colombia#:~:text=Washington%2C%20DC%3A%20El%20Directorio%20Ejecutivo,que%2.

11 Δήλωση του ανώτερου διευθυντή της Fitch Ratings, Richard Francis και του Manuel Orozco Escudero, κύριου υπεύθυνου αναλυτή της Standard & Poor's Global Ratings, στο La W-Radio, 21 Ιουνίου,  https://www.wradio.com.co/2022/06/21/calificadoras-de-riesgo-analizan-el-panorama-economico-del-gobierno-de-gustavo-petro/.

12 Revista Cambio, «El Gasto social tiene que aumentar pero cumpliendo con la regla fiscal».  https://cambiocolombia.com/articulo/economia/jose-ocampo-el-gasto-social-tiene-que-aumentar-pero-cumpliendo-la-regla-fiscal.

13 «Τα αρχεία της Dian δείχνουν ότι το 51% του ακαθάριστου εισοδήματος που δηλώνουν τα άτομα συγκεντρώνεται στο υψηλότερο εισοδηματικό δεκατημόριο, το δεκατημόριο 10, και όχι μόνο αυτό, το εισόδημα του πλουσιότερου 1% είναι 294 φορές μεγαλύτερο από το εισόδημα των ατόμων με το χαμηλότερο εισόδημα, εκείνων που ανήκουν στο δεκατημόριο 1, και το εισόδημα του πλουσιότερου ενός χιλιοστού είναι χίλιες τριακόσιες (1300) φορές μεγαλύτερο από εκείνο του δεκατημορίου 1....» Libreros & Espitia, «Reforma Tributaria», que pasa con la deuda pública?», periódico de la Universidad Nacional, 21 Απριλίου 2021.  https://unperiodico.unal.edu.co/pages/detail/reforma-tributaria-que-pasa-con-la-deuda-publica/.

14 Το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Κολομβίας, χρησιμοποιώντας συμβατικά κριτήρια, τις ορίζει ως «το οικονομικό κίνητρο που αναγνωρίζεται από τους ενδιαφερόμενους για τις περιβαλλοντικές υπηρεσίες στους ιδιοκτήτες ή κατόχους για δράσεις διατήρησης και αποκατάστασης σε στρατηγικές περιοχές και οικοσυστήματα, μέσω της εκτέλεσης εθελοντικών συμφωνιών (...) Το Υπουργείο Περιβάλλοντος κατατάσσει τις οικοσυστημικές υπηρεσίες σε τέσσερις (4) κατηγορίες: υπηρεσίες παροχής, όπως η τροφή, το νερό, το ξύλο και οι γενετικοί πόροι, υπηρεσίες ρύθμισης, όπως η ρύθμιση του κλίματος, οι φυσικές καταστροφές και ο καθαρισμός του νερού· υπηρεσίες υποστήριξης εδώ:  https://www.minambiente.gov.co/negocios-verdes/pagos-por-servicios-ambientales/.

15 Οι χώρες που μοιράζονται το έδαφος του Αμαζονίου έχουν σχηματίσει τον «Οργανισμό Συνθήκης Συνεργασίας για τον Αμαζόνιο -OTCA-» (Βολιβία, Βραζιλία, Κολομβία, Ισημερινός, Γουιάνα, Περού, Σουρινάμ και Βενεζουέλα), μέσω του οποίου έχουν αναλάβει περιβαλλοντικές δεσμεύσεις στο πλαίσιο της ίδιας προοπτικής.

16 La República, Παρασκευή 4 Μαρτίου 2022, «Fundador de Amazon puso su atención en Chiribiquete y apoyará metas ambientales.  https://www.larepublica.co/empresas/fundador-de-amazon-puso-su-atencion-en-chiribiquete-y-apoyara-metas-ambientales-3315488.

17 «REDD+ and indigenous and peasant territories», Centro de Estudios para el Campo Mexicano (CECCAM), Μεξικό, Αύγουστος 2012.

18 «En Busca de Unicornios de Carbono», Amigos de la Tierra Internacional, La Vía Campesina, Indegenous Enviorement Network, Corporate Accountability, Asian Peoples, Movement on Debt and Development, Third World Network, Corporate Accountability, Asian People, Movement on Debt and Development, Third World Network, GrassRoots Global Justice Alliance, Climate Justice Alliance Justicia Ambiental.. Εδώ:  https://www.tierra.org/wp-content/uploads/2021/02/Amigos-de-la-tierra-internacional-unicornios-de-carbono-espanol-1.pdf.

19 Programa-Territorios-Amazonía, «Pacto Histórico».  https://gustavopetro.co/programa-de%20gobierno/temas/propuestas-por-territorio/amazonia/.