Γιαρμούκ, 14 Φεβρουαρίου 2014. Φωτογραφία του Niraz Saied. Πηγή: The Electronic Intifada

Budour Hassan

Γιαρμούκ: Μια καθυστερημένη νεκρολογία για την πρωτεύουσα της παλαιστινιακής διασποράς

Στις 16 Ιουλίου 1948, αρκετές μονάδες του ισραηλινού στρατού, υποστηριζόμενες από το ναυτικό, κατέλαβαν το ατ-Τίρα¹, ένα παλαιστινιακό χωριό στις δυτικές πλαγιές του όρους Κάρμελ στην περιοχή Χάιφα. Το ατ-Τίρα έπεσε ύστερα από περισσότερο από δύο μήνες πολιορκίας και βομβαρδισμών από σιωνιστικές πολιτοφυλακές που συνάντησαν σκληρή αντίσταση από ντόπιους Παλαιστίνιους μαχητές.

Κατά τη διάρκεια της δίμηνης σύγκρουσης, οι περισσότεροι κάτοικοι του ατ-Τίρα, που αριθμούσαν λίγο περισσότερους από 6.000 στην αρχή του 1948, εκτοπίστηκαν ή αναγκάστηκαν να φύγουν. Μεταξύ εκείνων που εκτοπίστηκαν από τις σιωνιστικές πολιτοφυλακές ήταν η 15χρονη Δαχαμπίγιε Αμπού Ρασέντ. Η έφηβη κοπέλα και η οικογένειά της έφυγαν στη Συρία και μετά μετακόμισαν στο νεόκτιστο στρατόπεδο προσφύγων του Γιαρμούκ.

Δημιουργημένο από τις αρχές της Συρίας το 1957 για να φιλοξενήσει τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες που ήταν διάσπαρτοι σε όλη τη Συρία, το Γιαρμούκ μεταμορφώθηκε γρήγορα σε ένα μικρόκοσμο αυτού που ήταν κάποτε η Παλαιστίνη. Σε αυτόν τον κατάμεστο χώρο στα νότια προάστια της Δαμασκού, οι πρόσφυγες αναπαρέστησαν την απαγορευμένη πατρίδα τους και την ξανάκτισαν από το μηδέν. Έδωσαν στις γειτονιές τους τα ονόματα των χωριών τους που είχαν υποστεί εθνοκάθαρση και διατήρησαν τις ιδιαίτερες ντόπιες προφορές τους. Διατήρησαν ζωντανό τον αγώνα για την απελευθέρωση των Παλαιστινίων και δημιούργησαν μια πλούσια κληρονομιά αντίστασης και κοινοτικής αλληλεγγύης.

Το Γιαρμούκ ήταν η σανίδα σωτηρίας που συνέδεε τη Δαχαμπίγιε και δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους πρόσφυγες στην Παλαιστίνη. Ήταν το νήμα που ύφαινε μαζί τις αναμνήσεις τους από την πατρίδα και ένα λιμάνι που προστάτευε το δικαίωμα επιστροφής τους από το πνιγμό στη λήθη.

Για πολλούς στο στρατόπεδο, το Γιαρμούκ δεν ήταν απλώς ένα πρόχειρο ιερό ή μια προσωρινή κατοικία που θα ’πρεπε να ξεχαστεί αμέσως μόλις επέστρεφαν στην πατρίδα τους. Μπορούσατε συχνά να ακούσετε τους κατοίκους του Γιαρμούκ να λένε, στ’ αστεία ίσως, ότι θα έπαιρναν μαζί τους ένα κομμάτι του Γιαρμούκ αφού επέστρεφαν στην Παλαιστίνη. Θα το έριχναν ανάμεσα στις αμυγδαλιές και τις ελιές, μια ζωντανή μαρτυρία για την επιμονή τους και τη συλλογική ταυτότητα που ανέπτυξαν στη Συρία.

Να ήταν αυτή η ιδιαίτερη συναισθηματική προσήλωση ο λόγος για την επιμονή της Δαχαμπίγιε Αμπού Ρασέντ να παραμείνει στο Γιαρμούκ όταν οι περισσότεροι από την οικογένειά της, τους φίλους και τους αγαπημένους της είχαν ήδη φύγει;

Είχε προσκολληθεί στο στρατόπεδο επειδή δεν ήθελε να εκτοπιστεί ξανά, εβδομήντα χρόνια μετά την πρώτη εκτόπισή της; Στο Γιαρμούκ, αισθανόταν το ατ-Τίρα πολύ κοντά και το δικαίωμα επιστροφής δεν φαινόταν να είναι αδύνατο ή αφηρημένο. Η έξοδος από το Γιαρμούκ, ωστόσο, σήμαινε να αφήσει την βεβαιότητα της επιστροφής και να παραιτηθεί από τον τελευταίο απτό δεσμό με τη γη.

Μήπως τα πράσινα λεωφορεία, που χρησιμοποιεί η συριακή κυβέρνηση για να εκδιώξει τους Σύριους πολύ μακριά στο βορά, προκάλεσαν αναμνήσεις από τη βίαιη μεταφορά του 1948; Η Δαχαμπίγιε πρέπει να έχει σκεφτεί ότι στα 85 της, δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ακόμα ένα ξεριζωμό.

Ίσως, όμως, έμεινε επειδή δεν είχε τα μέσα ή την ικανότητα να φύγει. Ποτέ δεν θα μάθουμε την απάντηση, γιατί η Δαχαμπίγιε ήταν μεταξύ εκείνων που σκοτώθηκαν από το συριακό-ρωσικό βομβαρδισμό του στρατοπέδου στις 18 Μαΐου 2018².

Τρεις εβδομάδες νωρίτερα, η Δαχαμπίγιε είχε χάσει μια άλλη φίλη που επέζησε όπως κι αυτή από τη Νάκμπα, την εθνοκάθαρση στην Παλαιστίνη το 1948.

Η Ινσιράχ Σά’αμπι³ ήταν μικρό παιδί όταν οι σιωνιστικές δυνάμεις του θανάτου δολοφόνησαν τον πατέρα της Κάσεμ Σά’αμπι στο Άιν αζ-Ζεϊτούν⁴ κοντά στο Σάφεντ. Ο πατέρας της Ινσιράχ ήταν ανάμεσα στο πλήθος των Παλαιστίνιων ανδρών και αγοριών που αιχμαλωτίστηκαν και εκτελέστηκαν συνοπτικά από την πολιτοφυλακή Παλμάχ στις 3-4 Μαΐου του 1948.

Όπως και η Δαχαμπίγιε, η Ινσιράχ, γνωστή ως Ουμμ Τζιχάντ, επέμενε να παραμείνει στο Γιαρμούκ, χωρίς ποτέ να παραιτηθεί από το όνειρο να επιστρέψει μία μέρα στο Σάφεντ.

Μετά την καταστροφή του σπιτιού της από ρωσικές αεροπορικές επιδρομές στις 24 Απριλίου 2018, επέλεξε να μείνει δίπλα στον τραυματισμένο φίλο της το πόδι του οποίου είχε σπάσει εξαιτίας της αεροπορικής επίθεσης. Κατέφυγαν στο υπόγειο ενός τετραώροφου κτιρίου, αλλά δεν υπήρχε διαφυγή από τον συνεχή βομβαρδισμό. Ύστερα από την επιβίωσή της στη Κάκμπα, την απώλεια του πατέρα της, τις δεκαετίες αυτοεπιβαλλόμενης μοναξιάς, την ασφυκτική πενταετή πολιορκία και τις πολυάριθμες αεροπορικές επιθέσεις, η Ινσιράχ δολοφονήθηκε σε αεροπορική επίθεση στις 25 Απριλίου.

Η Δαχαμπίγιε και η Ινσιράχ ήταν μεταξύ των μόλις 3.000 αμάχων που είχαν παγιδευτεί στο Γιαρμούκ μετά την κατάληψή του από το Ισλαμικό Κράτος τον Απρίλιο του 2015, αλλά η έξοδος και η καταστροφή του Γιαρμούκ είχαν αρχίσει πολύ πριν από αυτόν τον μοιραίο μήνα.

Για τους πρώτους 20 μήνες της λαϊκής εξέγερσης που ξέσπασε στη Συρία τον Μάρτιο του 2011, το Γιαρμούκ, τότε πρωτεύουσα της παλαιστινιακής διασποράς⁵, χρησίμευσε ως ασφαλές καταφύγιο για τους εσωτερικά εκτοπισμένους Συρίους που δραπέτευαν από την καταστολή της κυβέρνησης.

Παρόλο που πολλοί από τους Παλαιστίνιους-Σύριους νέους που αντιτάχθηκαν στη συριακή κυβέρνηση συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες εκτός του καταυλισμού και βοήθησαν να οργανωθούν και να τεκμηριωθούν σε βάθος οι δράσεις ειρηνικής αντίστασης, υπήρξε μια συλλογική σιωπηρή συμφωνία για τη διατήρηση της ουδετερότητας του στρατοπέδου⁶.

Λίγους μήνες πριν από το ξέσπασμα της συριακής εξέγερσης, 495.970 εγγεγραμμένοι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες ζούσαν στη Συρία, σύμφωνα με την Υπηρεσία Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες⁷, την UNRWA. Ο νόμος 260⁸, ο οποίος εγκρίθηκε από το συριακό κοινοβούλιο το 1956, ρυθμίζει το νομικό καθεστώς των Παλαιστινίων προσφύγων στη Συρία και τους χορηγεί δικαιώματα σχεδόν ίσα με τους πολίτες της Συρίας, με εξαίρεση το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Η κατάσταση των Παλαιστινίων προσφύγων στη Συρία, που αποτελούσαν σχεδόν το 2% του συνολικού πληθυσμού της χώρας⁹ πριν από το 2011, ήταν μοναδική: επέμειναν στην παλαιστινιακή ταυτότητά τους, την κληρονομιά και την αίσθηση της κοινότητας, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνονταν στο κοινωνικό μωσαϊκό της χώρας.

Αυτή η διπλή ταυτότητα ώθησε πολλούς νέους από το Γιαρμούκ να ενταχθούν στο κοινωνικό κίνημα της Συρίας. Μοιράστηκαν μια ισχυρή αίσθηση ότι ανήκουν στη Συρία και επιθυμούσαν να οικοδομήσουν μια ελεύθερη, πιο ανθρώπινη και δίκαιη χώρα. Ωστόσο, ήταν επιφυλακτικοί να σύρουν το στρατόπεδο και τον προσφυγικό πληθυσμό σε άμεση αντιπαράθεση με την κυβέρνηση.

Νωπή στη συλλογική μνήμη τους ήταν η καταστροφή του Ναχρ αλ-Μπάρεντ. Το παλαιστινιακό στρατόπεδο στο βόρειο Λίβανο, το οποίο φιλοξενεί 40.000 πρόσφυγες, καταστράφηκε από τον στρατό του Λιβάνου στη σύγκρουση με την τζιχαντιστική ομάδα Φάταχ αλ-Ισλάμ, η οποία κατέλαβε το στρατόπεδο από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο του 2007. Η καταστροφή του Ναχρ αλ-Μπάρεντ αποκάλυψε την ευάλωτη θέση των Παλαιστινίων προσφύγων κατά τη διάρκεια εσωτερικών κρίσεων στις χώρες υποδοχής τους. Έτσι, η αποφυγή αυτού του σεναρίου στη Συρία αποτέλεσε μια οιονεί συναίνεση.

Ωστόσο, αντικυβερνητικοί ακτιβιστές κατηγόρησαν τις φιλοκυβερνητικές φατρίες, κυρίως το Παλαιστινιακό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστινιακής - Γενική Διοίκηση (PFLP-GC), ότι παραβίασε τη συναίνεση, κατέστειλε την ειρηνική διαφωνία και θυσίασε το επισφαλές καθεστώς των Παλαιστινίων προσφύγων προκειμένου να διαφυλαχθούν τα συμφέροντα του καθεστώτος Άσαντ.

Ανέδειξαν τις διαμαρτυρίες της ημέρας της Νάκσα¹⁰ (ήττας) το 2011 ως παράδειγμα για το πώς το PFLP-GC και το καθεστώς της Συρίας έδειξαν πλήρη αδιαφορία για τις ζωές των Παλαιστινίων προσφύγων για να αποσπάσουν την προσοχή από τις αναταραχές στη Συρία. Στις 5 Ιουνίου του 2011, το PFLP-GC κινητοποίησε την παλαιστινιακή προσφυγική νεολαία για να συμμετάσχει στις διαδηλώσεις στα σύνορα με το κατεχόμενο Γκολάν. Πολλές εξέχουσες προσωπικότητες στο Γιαρμούκ προειδοποίησαν ενάντια στην συμμετοχή σε αυτές τις διαμαρτυρίες εξαιτίας της πιθανότητας πολλών θυμάτων, όπως αποδεικνύεται από τη δολοφονία των άοπλων διαδηλωτών από το Ισραήλ στις 15 Μαΐου.

Ωστόσο, ενώ οι συνοριακές πορείες της 15ης Μαΐου ήταν μέρος ενός κινήματος διαμαρτυρίας σε ολόκληρη την Παλαιστίνη και τη διασπορά, οι διαμαρτυρίες της 5ης Ιουνίου ενορχηστρώθηκαν και κυριαρχήθηκαν από παρατάξεις υποστηριζόμενες από το καθεστώς. Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, τουλάχιστον 23 Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν από το Γιαρμούκ, σκοτώθηκαν από τις ισραηλινές κατοχικές δυνάμεις κοντά στα σύνορα. Οι Σύριοι στρατιώτες έμειναν αδρανείς, πίνοντας μάτε και τσάι, ενώ οι Ισραηλινοί στρατιώτες πυροβολούσαν με βαναυσότητα τους διαδηλωτές.

Έχοντας την πεποίθηση ότι το PFLP-GC έριξε τα παιδιά τους στους λύκους για να κερδίσει πολιτικούς πόντους για το καθεστώς, οι κάτοικοι του Γιαρμούκ μεταμόρφωσαν τις κηδείες αυτών που σκοτώθηκαν από το Ισραήλ στις συνοριακές διαμαρτυρίες, σε μια μέρα οργής¹¹. Οι εξοργισμένοι πενθούντες έβαλαν φωτιά στο κτίριο του PFLP-GC και φώναξαν συνθήματα εναντίον του Άσαντ για πρώτη φορά μέσα στο στρατόπεδο. Οι ένοπλοι του PFLP-GC απάντησαν με πραγματικά πυρά, σκοτώνοντας αρκετούς διαδηλωτές¹².

Αν και η πόλωση στο στρατόπεδο συνέχισε να εκδηλώνεται με σποραδικές βίαιες εκρήξεις και επαναλαμβανόμενες εντάσεις, το στρατόπεδο παρέμεινε στο περιθώριο της συριακής σύγκρουσης. Δεν ήταν παρά στα τέλη του 2012 που κατέληξε στο πλήρες χάος.

Μετά τη μετατροπή της κατά κύριο λόγο ειρηνικής εξέγερσης σε έναν πλήρη εμφύλιο πόλεμο το καλοκαίρι του 2012, το Γιαρμούκ θεωρήθηκε στρατηγικό μέτωπο τόσο από το συριακό καθεστώς όσο και από τους ένοπλους αντάρτες. Οι ακτιβιστές της βάσης του λαϊκού κινήματος στο στρατόπεδο προσπαθούσαν απελπισμένα να το κρατήσουν μακριά από τη μάχη που μαινόταν στη νότια Δαμασκό, αλλά η στρατιωτικοποίηση σταδιακά σίγησε τις φωνές τους.

Η παρουσία εκείνη την περίοδο μικρών οπλισμένων αντιπολιτευτικών ομάδων στην περίμετρο του στρατοπέδου ήταν μια επαρκής πρόφαση για να του επιτεθεί το συριακό καθεστώς.

Στις 16 Δεκεμβρίου του 2012, ένα συριακό πολεμικό αεροσκάφος βομβάρδισε το τέμενος Άμπντελ-Καντίρ αλ-Χουσεϊνί¹³, το οποίο λειτουργούσε επίσης ως καταφύγιο για εσωτερικά εκτοπισμένους και το σχολείο αλ-Φαλούτζα. Ήταν η πρώτη φορά που ο συριακός στρατός ανέπτυξε την αεροπορική του δύναμη ενάντια στο Γιαρμούκ, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας δεκάδες πολίτες και σκορπώντας πρωτοφανή πανικό και φόβο.

Για τους επιζώντες της Νάκμπα, οι σκηνές μαζικής εξόδου που προκάλεσε η αεροπορική επίθεση ήταν σχεδόν μια επανάληψη της φρίκης απ’ την οποία διέφυγαν το 1948.

Αμέσως μετά την επίθεση με MiG, σχεδόν το 80% των 160.000 κατοίκων του στρατοπέδου¹⁴ έφυγε καθώς οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις και οι Παλαιστίνιοι σύμμαχοί τους επέβαλαν μερική πολιορκία στο στρατόπεδο. Οι ανταρτικές και οι ισλαμιστικές ομάδες, ιδιαίτερα η Άκναφ Μπέιτ αλ-Μακντίς, μια παλαιστινιακή ισλαμική πολιτοφυλακή που συνδέεται με τη Χαμάς, μεγάλωσαν σε μέγεθος και επιρροή, το ίδιο και οι κατασταλτικές πρακτικές τους και ο αυταρχικός έλεγχός τους.

Τον Ιούλιο του 2013, η κυβέρνηση της Συρίας και οι σύμμαχοί της σκλήρυναν την πολιορκία, μην επιτρέποντας την πρόσβαση σε τρόφιμα και ιατρικά εφόδια και κρατώντας κοντά 20.000 πολίτες σε ανοιχτή φυλακή¹⁵. Η πολιορκία του Γιαρμούκ ήταν μέρος της στρατηγικής «παράδοση ή λιμοκτονία»¹⁶, που συστηματικά χρησιμοποιήθηκε από τη συριακή κυβέρνηση εναντίον αμάχων σε περιοχές που κρατούνταν από αντάρτες ως μορφή συλλογικής τιμωρίας. Μια αναφορά της Διεθνούς Αμνηστίας¹⁷ τεκμηριώνει τους θανάτους 128 κατοίκων του Γιαρμούκ λόγω της πείνας.

Οι κάτοικοι του Γιαρμούκ παρέπαιαν παγιδευμένοι ανάμεσα στον βομβαρδισμό του καθεστώτος και την πολιορκία και στην ακραία καταστολή από τις Άκναφ Μπέιτ αλ-Μακντίς και Τζάμπχατ αν-Νούσρα.

«Το Γιαρμούκ, όπως το ξέραμε, χάθηκε για πάντα», ανέφερε ο Παλαιστίνιος φωτογράφος και πρόσφυγας Νιράζ Σα’ίντ¹⁸ το 2014. «Οδεύει είτε προς πλήρη ξεκλήρισμα είτε να γίνει ισλαμικό εμιράτο».

Η πρόγνωσή του αποδείχθηκε οδυνηρά ακριβής.

Τον Απρίλιο του 2015, το Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε τον Γιαρμούκ¹⁹ αφού νίκησε την Άκναφ Μπέιτ αλ-Μακντίς, προκαλώντας μια ακόμη έξοδο. Χιλιάδες Παλαιστίνιοι πρόσφυγες έφυγαν στη γειτονική πόλη Γέλντα, αφήνοντας πίσω τους 3.000 πολίτες και ένα στρατόπεδο υπό κατάρρευση. Για όσους έμειναν στο Γιαρμούκ, κατά τη διάρκεια τριών χρόνων ελέγχου από το IS και πέντε χρόνων πολιορκίας από το καθεστώς, ήταν σαν ένας αργός θάνατος μέσα σε συνεχώς επιδεινούμενες συνθήκες και σε κατάσταση απόλυτης απόγνωσης.

Η κατατρόπωση των τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους και των αντάρτικων ομάδων ήταν η επίσημη δικαιολογία για την επίθεση²⁰ από το καθεστώς με την υποστήριξη της Ρωσίας που ξεκίνησε εναντίον του νότιου θύλακα της Δαμασκού, συμπεριλαμβανομένου του Γιαρμούκ, στις 19 Απριλίου 2018.

Εξάλλου, η δικαιολόγηση της πλήρους εξόντωσης με το πρόσχημα της διεξαγωγής πολέμου κατά της τρομοκρατίας είναι εξαιρετικά δημοφιλής. Απορρίπτει τη ζωή των παγιδευμένων αμάχων ως παράπλευρες απώλειες στην καλύτερη περίπτωση, ως ασήμαντες και αναλώσιμες στην χειρότερη. Κανονικοποιεί τη συλλογική τιμωρία και αποανθρωποποιεί τα θύματα, απεικονίζοντας τα ως συμπαθούντες τους τρομοκράτες και αντιμετωπίζοντας συνολικά τις πόλεις ή τις γειτονιές τους ως τρομοκρατικά οχυρά.

Στην περίπτωση του Γιαρμούκ, αυτή η αιτιολογία αγνοεί την εικαζόμενη συνενοχή του συριακού καθεστώτος στη διευκόλυνση της απροσδόκητης εισβολής του IS στο στρατόπεδο: τον Απρίλιο του 2015, το Γιαρμούκ βρισκόταν υπό πλήρη πολιορκία από το καθεστώς και οι δυνάμεις του καθεστώτος έλεγχαν ασφυκτικά όλους τους δρόμους εισόδου και εξόδου στο στρατόπεδο. Ωστόσο, αυτό δεν φάνηκε να εμποδίζει τους μαχητές του IS να εισέλθουν στο στρατόπεδο μέσω της γειτονιάς του αλ-Χάτζαρ αλ-Άσουαντ, που ήταν επίσης υπό πολιορκία από το καθεστώς.

Μετά από μια εντατική στρατιωτική εκστρατεία που διήρκεσε λίγο περισσότερο από ένα μήνα, ο συριακός στρατός «απελευθέρωσε»²¹ το Γιαρμούκ, μετά την πολιορκία, την καταστροφή και την εκκένωση από τον λαό του. Οι Σύριοι στρατιώτες γιόρτασαν την απελευθέρωση του Γιαρμούκ, λεηλατώντας όλα όσα θα μπορούσαν να κλαπούν²² –και να πουληθούν αργότερα– από σπίτια μέχρι καταστήματα. Η λεηλασία ήταν τόσο μαζική και εκτεταμένη, που πολλοί πρόσφυγες από το Γιαρμούκ εξέφρασαν την ανακούφισή τους που τα σπίτια τους είχαν ήδη καταστραφεί. «Πρέπει να δείτε τη θετική πλευρά», είπε με ένα θλιβερό χαμόγελο ένας εκτοπισμένος πρόσφυγας από το Γιαρμούκ. «Δεν έμεινε τίποτα για να κλέψουν από το σπίτι μου επειδή καταστράφηκε εντελώς από μια αεροπορική επίθεση.»

Οι λεηλασίες που πραγματοποιήθηκαν κάτω από τα βλέμματα επιδοκιμασίας ανώτερων αξιωματικών του στρατού της Συρίας περιελάμβαναν έπιπλα, ξύλινες πόρτες, καλώδια, θερμάστρες και εγκαταστάσεις υγιεινής²³.

Τα τελευταία σαράντα χρόνια, το συριακό καθεστώς «λεηλατεί» και εκμεταλλεύεται το παλαιστινιακό ζήτημα για να ενισχύσει την επιδίωξή του για νομιμοποίηση ή να κάνει αποδεκτή και να καλύψει την καταπίεση των Σύριων. Το μόνο που έχει απομείνει για να κλέψει, να φορτώσει και να πουλήσει είναι ένα ψυγείο εδώ και ένα στρώμα εκεί. Εν τω μεταξύ, υποστηρικτές του συριακού καθεστώτος εξακολουθούν να κατηγορούν για την καταστροφή του καταυλισμού τις ένοπλες ομάδες, απαλλάσσοντας το καθεστώς από κάθε ευθύνη.

Ο Παλαιστίνιος στοχαστής Σαλάμεχ Καϊλέχ²⁴ ισχυρίζεται ότι η εκδίωξη των αντάρτικων ομάδων ήταν απλώς ένα πρόσχημα²⁵ για τη συστηματική καταστροφή των στρατοπέδων, επικαλούμενος τα δεινά του Χαν Εσιέχ²⁶. Το στρατόπεδο προσφύγων του Χαν Εσιέχ που βρίσκεται περίπου 15 μίλια νοτιοδυτικά της Δαμασκού, υπέστη βαρύ βομβαρδισμό και πολιορκία από τις κυβερνητικές δυνάμεις παρά την απουσία οιασδήποτε ένοπλης ομάδας.

Ο Καϊλέχ υποστηρίζει ότι η συντονισμένη εκστρατεία που έχει ως στόχο τα Παλαιστινιακά στρατόπεδα της Συρίας, ειδικά το Γιαρμούκ, αποσκοπεί στη διαγραφή της παλαιστινιακής παρουσίας από τη Συρία και στην εξάλειψη του «προβλήματος» των προσφύγων, που είναι η καρδιά της παλαιστινιακής υπόθεσης. Το Γιαρμούκ ενσάρκωνε το αναπαλλοτρίωτο του δικαιώματος επιστροφής και αντιπροσώπευε τον δεσμό μεταξύ των προσφύγων και της Παλαιστίνης. Η καταστροφή του, η εκδίωξη των Παλαιστινίων προσφύγων και η παρεμπόδιση αυτών που έμειναν στη Συρία να επιστρέψουν στο στρατόπεδο, συνιστά μια προσπάθεια να σπάσει αυτός ο δεσμός.

Μετάφραση: e la libertà

Budour Hassan, «Yarmouk: a late obituary for the capital of the Palestinian diaspora», Open Democracy, 22 Ιουνίου 2018, https://www.opendemocracy.net/north-africa-west-asia/budour-hassan/yarmouk-late-obituary-for-capital-of-palestinian-diaspora και Alliance of Middle Eastern Socialists, 9 Ιουλίου 2018, https://www.allianceofmesocialists.org/yarmouk-a-late-obituary-for-the-capital-of-the-palestinian-diaspora/.

Η Μπουντούρ Χάσαν, η 28χρονη (τυφλή εκ γενετής) Παλαιστίνια επαναστάτρια, έχει γεννηθεί σε ένα χωριό της Ναζαρέτ και ζει στην κατεχόμενη Ιερουσαλήμ, όπου σπουδάζει νομικά. Είναι ανεξάρτητη δημοσιογράφος και διαχειρίστρια του μπλογκ: قصف عشوائي - Random Shelling. Αρθρογραφεί επίσης σε πολλά σάιτ (The Electronic Intifada, Middle East Eye κ.α.).

Στο e la libertà έχουν μεταφραστεί παλιότερα τα άρθρα της «Πώς με άλλαξε η συριακή επανάσταση», e la libertà, 15 Οκτωβρίου 2016 και «Ο χαμένος δεσμός αλληλεγγύης ανάμεσα στο παλαιστινιακό και το κουρδικό κίνημα», e la libertà, 31 Ιουλίου 2018. Άλλα άρθρα της στα ελληνικά: Budour Hassan, «Δε νομίζω ότι αναρχισμός και εθνική απελευθέρωση έρχονται σε αντίθεση», Εναντιοδρομίες, 4 Αυγούστου 2014. Στο μπλογκ της υπάρχει επίσης μεταφρασμένο στα ελληνικά το άρθρο «Το καφέ χρώμα: από-αποικιοποιώντας τον αναρχισμό και θέτοντας σε αμφισβήτηση την λευκή ηγεμονία», قصف عشوائي - Random Shelling, 2013.

Σημειώσεις