Οι στρατιώτες του στρατού του στρατηγού Κορνίλοφ παραδίδουν τα όπλα τους.
Paul Le Blanc
Το πραξικόπημα του Κορνίλοφ
Μια φορά κι έναν καιρό, ο στρατηγός Λαβρ Κορνίλοφ και ο Αλεξάντερ Κερένσκι θεωρούνταν ήρωες στη Ρωσία. Οι συντηρητικοί ιστορικοί περιγράφουν τον Κορνίλοφ ως έντιμο πατριώτη και επαγγελματία στρατιωτικό, ενώ οι φιλελεύθεροι ιστορικοί μας μιλούν για τον εύγλωττο, ιδεαλιστή δικηγόρο Κερένσκι, ο οποίος ήθελε να μετατρέψει τη Ρωσία σε μια ζωντανή, ρεπουμπλικανική δημοκρατία. Μετά την παραίτηση του τσάρου Νικόλαου Β΄, οι δύο τους ένωσαν τις δυνάμεις τους – ο Κερένσκι ως επικεφαλής της Προσωρινής Κυβέρνησης και ο Κορνίλοφ ως αρχιστράτηγος. Και οι δύο ήθελαν να οδηγήσουν το έθνος τους σε ένα καλύτερο μέλλον.
Όπως έχουν καταγράψει οι ιστορικοί όλων των αποχρώσεων, οι δύο ήρωες διαπληκτίστηκαν τον Αύγουστο του 1917, θέτοντας τις βάσεις για την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Οι ιστορικοί διαφωνούν, ωστόσο, σχετικά με το τι ακριβώς προκάλεσε αυτή τη ρήξη.
Σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, ο Κορνίλοφ σχεδίαζε πραξικόπημα, το οποίο ο Κερένσκι απέτρεψε κινητοποιώντας ομάδες σοσιαλιστών και της εργατικής τάξης. Οι αδίστακτοι Μπολσεβίκοι, υποστηρίζεται, εκμεταλλεύτηκαν τη σύγχυση και κατέλαβαν την εξουσία. Άλλοι λένε ότι ο Κερένσκι επινόησε το πραξικόπημα προκειμένου να απομακρύνει τον Κορνίλοφ, ανοίγοντας άθελά του το δρόμο για την πολύ πιο πραγματική κατάληψη της εξουσίας από τους Μπολσεβίκους. Αυτή η ερμηνεία θέτει το ερώτημα: γιατί ο Κερένσκι να στραφεί εναντίον του κορυφαίου στρατιωτικού διοικητή του και να υπονομεύσει την ίδια του την εξουσία;
Η απάντηση βρίσκεται στο γεγονός ότι ο Κορνίλοφ σχεδίαζε δύο πραξικοπήματα το 1917: ένα με τον Κερένσκι εναντίον των Μπολσεβίκων και ένα εναντίον της ίδιας της Προσωρινής Κυβέρνησης. Η τελική αποτυχία του μας υπενθυμίζει ότι η ιστορία στην κλίμακα της Ρωσικής Επανάστασης δεν φτιάχνεται από ήρωες αλλά από κοινωνικές δυνάμεις, οι οποίες δημιουργούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν τα άτομα.
Από την εξέγερση στην καταστολή
Οι περισσότεροι αναγνώστες μπορούν ήδη να περιγράψουν τις συνθήκες που προκάλεσαν τη Ρωσική Επανάσταση. Από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, η άκαμπτη ημι-φεουδαρχική μοναρχία της χώρας είχε αναμειχθεί με τον σύγχρονο, βιομηχανικό καπιταλισμό. Αυτοί οι παράξενοι συνοδοιπόροι δημιούργησαν απίστευτη ένταση μεταξύ της εργαζόμενης πλειοψηφίας –κυρίως αγρότες, αλλά και μια δυναμική και αυξανόμενη μειοψηφία βιομηχανικών εργατών– και της ελίτ – των κληρονομικών αριστοκρατών και των βιομηχανικών καπιταλιστών. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος αύξησε αυτή την αστάθεια σε εκρηκτικές διαστάσεις.
Τον Φλεβάρη, οι εργάτες, ανταποκρινόμενοι στις επαναστατικές εκκλήσεις διαφόρων σοσιαλιστικών ομάδων, οργάνωσαν μια μαζική εξέγερση, απαιτώντας ειρήνη και ψωμί[1]. Πιο ουσιαστικά, ζήτησαν πλήρη αναδιανομή της γης, τέλος στην απολυταρχική διακυβέρνηση, ίσα δικαιώματα και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης.
Τα δημοκρατικά συμβούλια εργατών και στρατιωτών που συγκροτήθηκαν μετά την εξέγερση αντανακλούσαν τις αξίες της. Αυτά τα σοβιέτ όχι μόνο συντόνισαν την επανάσταση αλλά παρέμειναν στη θέση τους για να επιβλέπουν την πολιτική και κοινωνική μετάβαση που απαιτούσε η εξέγερση.
Εν τω μεταξύ, πιο «ρεαλιστές» τύποι –φιλελεύθεροι, συντηρητικοί και μετριοπαθείς σοσιαλιστές πολιτικοί– είχαν σχηματίσει μια Προσωρινή Κυβέρνηση. Οι ηγέτες της επαινούσαν τους εργάτες, τους αγρότες και τους στρατιώτες, έδιναν συγχαρητήρια στα Σοβιέτ και χρησιμοποιούσαν κάθε είδους δημοκρατική και λαϊκιστική ρητορική που υποσχόταν ειρήνη, ψωμί και γη. Αλλά η ειρήνη θα μπορούσε να έρθει μόνο με δόξα και τιμή, το ψωμί θα έπρεπε να περιμένει μέχρι να τελειώσει η κρίση και η αναδιανομή της γης θα έπρεπε να σέβεται ακόμα τα δικαιώματα των γαιοκτημόνων.
Τα σοβιέτ, που αρχικά είχαν την τάση να συμφωνήσουν με αυτή τη φαινομενικά καλοπροαίρετη κυβέρνηση, θέσπισαν ωστόσο περιορισμούς που αποσκοπούσαν στο να την καθοδηγήσουν προς τους αρχικούς επαναστατικούς στόχους. Ο Κερένσκι, με τα σοσιαλιστικά του διαπιστευτήρια, προτάθηκε ως γέφυρα μεταξύ των σοβιέτ και της Προσωρινής Κυβέρνησης, και τελικά έγινε πρόεδρος.
Αν και πολλοί πίστευαν ότι ο Κερένσκι ήταν προορισμένος να οικοδομήσει μια δημοκρατική Ρωσία, όσοι τον γνώριζαν καλά είχαν αμφιβολίες. «Στον Κερένσκι τα πάντα ήταν παράλογα, αντιφατικά, μεταβαλλόμενα, συχνά ιδιότροπα, φανταστικά ή προσποιητά», έγραψε ο ηγέτης των Σοσιαλιστών Επαναστατών (ΣΕ) Βίκτορ Τσερνόφ, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Γεωργίας. «Ο Κερένσκι», συνέχισε, «βασανιζόταν από την ανάγκη να πιστεύει στον εαυτό του και πάντα κέρδιζε ή έχανε αυτή την πίστη».
Ενώ εξακολουθούσε να ισχυρίζεται ότι εκπροσωπούσε τα συμφέροντα των σοβιέτ στο πλαίσιο της Προσωρινής Κυβέρνησης, ο Κερένσκι άρχισε να συμμαχεί με άλλους πολιτικούς του κατεστημένου εναντίον των συμβουλίων, τα οποία υπονόμευαν την εξουσία της κυβέρνησής του.
Οι μετριοπαθείς σοσιαλιστές, συμπεριλαμβανομένων πολλών μενσεβίκων και ΣΕ, επέμεναν ότι τα σοβιέτ θα έπρεπε να υποστηρίξουν την Προσωρινή Κυβέρνηση για να βοηθήσουν στην εγκαθίδρυση μιας καπιταλιστικής δημοκρατίας, την οποία θεωρούσαν ως ένα μακρόχρονο αλλά απαραίτητο προοίμιο για την ενδεχόμενη σοσιαλιστική μετάβαση. Αντίθετα, οι πιο ριζοσπάστες Μπολσεβίκοι, με επικεφαλής τον Λένιν, επέμεναν ότι τα αιτήματα των εξεγερμένων μαζών θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν μόνο μέσω μιας δεύτερης επανάστασης που θα παραμέριζε την Προσωρινή Κυβέρνηση και θα έδινε «όλη την εξουσία στα σοβιέτ». Αυτό, παράλληλα με την εξάπλωση της επανάστασης σε άλλες χώρες, θα δρομολογούσε ένα σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.
Όλο και περισσότεροι απογοητευμένοι εργάτες προσχωρούσαν στους Μπολσεβίκους – ακόμη και οι αριστερές πτέρυγες των ΣΕ και των Μενσεβίκων έβρισκαν πειστικά τα επιχειρήματα των Μπολσεβίκων. Ο Λέον Τρότσκι, λαμπρός ηγέτης στην επαναστατική εξέγερση του 1905, έγινε η πιο διάσημη νεά στρατολόγηση των Μπολσεβίκων.
Ένα κρεσέντο οργής της εργατικής τάξης τον Ιούλιο κορυφώθηκε με μια επαναστατική διαδήλωση. Μαχητές στην Πετρούπολη, όχι υπό τον έλεγχο του κόμματος αλλά με την υποστήριξη των Μπολσεβίκων, ξεκίνησαν την εξέγερση. Η βία που ακολούθησε έδωσε στην κυβέρνηση ένα πρόσχημα για καταστολή. Όπως αφηγείται ο αριστερός ΣΕ Ισαάκ Στάινμπεργκ, «τα τάγματα αξιωματικών, φοιτητών, κοζάκων βγήκαν στους δρόμους, έψαχναν τους περαστικούς για όπλα και στοιχεία »μπολσεβικισμού«, διέπραξαν θηριωδίες». Η Προσωρινή Κυβέρνηση έθεσε εκτός νόμου το μπολσεβίκικο κόμμα, εισέβαλε και κατέστρεψε τα κεντρικά του γραφεία και συνέλαβε ή έδιωξε τους ηγέτες και τους πιο προβεβλημένους αγωνιστές του.
Κορνίλοφ και Κερένσκι
Μετά τα Ιουλιανά[2], ο Κερένσκι διόρισε τον Κορνίλοφ αρχιστράτηγο του ρωσικού στρατού. Και οι δύο ήλπιζαν να αντιμετωπίσουν την πίεση των «παράλογων» εργατών, οι οποίοι δημιουργούσαν εργοστασιακές επιτροπές για να αναλάβουν τον έλεγχο των χώρων εργασίας και οργάνωναν τις δικές τους παραστρατιωτικές ομάδες «κόκκινων φρουρών» για να διατηρήσουν τη δημόσια τάξη και να προστατεύσουν την επανάσταση από την αντιδραστική βία. Ο Κερένσκι έβρισκε ενοχλητικό έναν τέτοιο ριζοσπαστισμό, αλλά οι δεξιοί, όπως ο στρατηγός Κορνίλοφ, θεωρούσαν τους μετριοπαθείς όπως ο Κερένσκι εξίσου δυσάρεστους. Οι παραδοσιακοί πολιτικοί –φιλελεύθεροι καθώς και συντηρητικοί– άρχισαν να θεωρούν μια στρατιωτική δικτατορία ως τον μόνο τρόπο σταθεροποίησης του έθνους.
Στα απομνημονεύματά του, ο Κερένσκι παραθέτει αυτό το μήνυμα του Κορνίλοφ, το οποίο δείχνει την περιφρόνηση του Κορνίλοφ για όλους τους σοσιαλιστές, ακόμη και για τους μετριοπαθείς:
«Αισθάνομαι σίγουρος ... ότι οι άβουλοι αδύναμοι που αποτελούν την Προσωρινή Κυβέρνηση θα παρασυρθούν. Αν από κάποιο θαύμα παραμείνουν στην εξουσία, οι ηγέτες των Μπολσεβίκων και του Σοβιέτ θα μείνουν ατιμώρητοι χάρη στη συνενοχή ανθρώπων όπως ο Τσερνόφ. Είναι καιρός να δοθεί ένα τέλος σε όλα αυτά. Είναι καιρός να κρεμάσουμε τους Γερμανούς κατασκόπους με επικεφαλής τον Λένιν, να διαλύσουμε το Σοβιέτ και να το διαλύσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να μην ξανασυναντηθεί ποτέ και πουθενά!»[3]
Ο Κερένσκι αποκαλύπτει ότι «συμφώνησε σε αυτό, αλλά δεν συμμετείχε στην επεξεργασία των λεπτομερειών». Πίστευε ότι ο Κορνίλοφ θα του επέτρεπε να παραμείνει επικεφαλής της κυβέρνησης, αλλά ένας από τους απεσταλμένους του στρατηγού αποκάλυψε στους συντηρητικούς και φιλελεύθερους ηγέτες της Δούμας ότι «όλα ήταν έτοιμα στο Αρχηγείο και στο μέτωπο για την απομάκρυνση του Κερένσκι».
Ή τουλάχιστον έτσι ισχυρίστηκε ο Κερένσκι. Οι ιστορικοί έχουν συζητήσει για το αν ο Κορνίλοφ συνωμότησε πραγματικά για να αντικαταστήσει τον Κερένσκι με μια στρατιωτική δικτατορία. Τα στοιχεία υποδηλώνουν μια κωμωδία λαθών, παρανοήσεων και παρεξηγήσεων. Οι περισσότεροι συμφωνούν, ωστόσο, ότι και οι δύο άνδρες σχεδίαζαν να εξοντώσουν τους Μπολσεβίκους και να συντρίψουν τα Σοβιέτ.
Πραξικόπημα (πραξικοπήματα) που ηττήθηκε (ηττήθηκαν)
Σχεδόν την τελευταία στιγμή, ο Κερένσκι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κινδύνευε. Εξάλλου, με τα Σοβιέτ εκτός μάχης, γιατί ο στρατηγός να μπει στον κόπο να υποχωρήσει στον μετριοπαθή αριστερό πρόεδρο; Καθώς ο Κορνίλοφ κινήθηκε να προελάσει με τα στρατεύματά του στην Πετρούπολη για να «σώσει τη Ρωσία», ο πρόεδρος προσπάθησε να αποπέμψει τον στρατηγό και απηύθυνε έκκληση στις εργατικές οργανώσεις –συμπεριλαμβανομένων των μπολσεβίκων, στους οποίους παραχώρησε πλήρη νομική αναγνώριση– να συσπειρωθούν για την υπεράσπιση της επανάστασης. Ο Κερένσκι έγραψε αργότερα:
«Η πρώτη είδηση για την προσέγγιση των στρατευμάτων του στρατηγού Κορνίλοφ είχε την ίδια περίπου επίδραση στον λαό της Πετρούπολης όπως ένα αναμμένο σπίρτο σε μια πυριτιδαποθήκη. Στρατιώτες, ναύτες και εργάτες κυριεύτηκαν όλοι από μια ξαφνική κρίση παρανοϊκής καχυποψίας. Νόμιζαν ότι έβλεπαν παντού την αντεπανάσταση. Πανικόβλητοι μήπως χάσουν τα δικαιώματα που μόλις είχαν κερδίσει, ξεσπούσαν την οργή τους εναντίον όλων των στρατηγών, των γαιοκτημόνων, των τραπεζιτών και άλλων “αστικών” ομάδων.»
Η «παρανοϊκή καχυποψία» που αποδίδει ο Κερένσκι στις εξεγερμένες μάζες ήταν στην πραγματικότητα η αναγνώριση της ζοφερής πραγματικότητας που αντιμετώπιζαν. «Η είδηση της εξέγερσης του Κορνίλοφ ηλέκτρισε το έθνος, και ιδιαίτερα την αριστερά», θυμόταν ο επιφανής μενσεβίκος Ραφαήλ Αμπράμοβιτς. «Τα Σοβιέτ και οι συνδεδεμένες οργανώσεις τους, οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους και ορισμένα τμήματα του στρατού, δήλωσαν έτοιμοι να αντισταθούν στον Κορνίλοφ με τη βία, αν χρειαστεί»[4].
Οι εργοστασιακές επιτροπές διακήρυξαν: «οι στρατιωτικοί συνωμότες, με επικεφαλής τον προδότη στρατηγό Κορνίλοφ και υποστηριζόμενοι από την τύφλωση και την έλλειψη πολιτικής συνείδησης ορισμένων τμημάτων, κινούνται προς την καρδιά της επανάστασης – την Πετρούπολη». Μια άλλη έκκληση τόνιζε ότι «έχει σημάνει μια τρομερή ώρα» και καλούσε τους εργάτες «να έρθουν στην υπεράσπιση της επανάστασης και της ελευθερίας με πυκνές γραμμές», γιατί «η επανάσταση και η χώρα χρειάζονται τη δύναμή σας, τις θυσίες σας, ίσως και τη ζωή σας». Ο ιστορικός Αλεξάντερ Ραμπίνοβιτς γράφει:
«Παρακινούμενοι από την είδηση της επίθεσης του Κορνίλοφ, όλες οι πολιτικές οργανώσεις στα αριστερά των Καντέτων [το κόμμα των φιλοκαπιταλιστών φιλελευθέρων], κάθε εργατική οργάνωση οποιασδήποτε σημασίας και οι επιτροπές στρατιωτών και ναυτών σε όλα τα επίπεδα ξεσηκώθηκαν αμέσως για να πολεμήσουν τον Κορνίλοφ. Θα ήταν δύσκολο να βρει κανείς, στην πρόσφατη ιστορία, μια πιο ισχυρή, αποτελεσματική επίδειξη σε μεγάλο βαθμό αυθόρμητης και ενωμένης πολιτικής δράσης.»[5]
Αλλά η αντίδραση δεν ήταν εντελώς αυθόρμητη. Ο αυτόπτης μάρτυρας των μενσεβίκων Ν. Ν. Σουχάνοφ σημείωσε ότι οι Μπολσεβίκοι είχαν «τη μόνη οργάνωση που ήταν μεγάλη, συγκολλημένη με μια στοιχειώδη πειθαρχία και συνδεδεμένη με τα χαμηλότερα δημοκρατικά στρώματα της πρωτεύουσας». «Οι μάζες», εξήγησε, «στο βαθμό που ήταν οργανωμένες, ήταν οργανωμένες από τους Μπολσεβίκους».
Αν και το κόμμα του Λένιν[6] είχε σίγουρα κερδίσει υποστηρικτές μετά τον Φλεβάρη, οι εξεγερμένοι εξακολουθούσαν να ταυτίζονται με μια ποικιλία σοσιαλιστικών ρευμάτων. Όπως εξήγησε ο Αμπράμοβιτς, «η απειλή μιας αντεπαναστατικής εξέγερσης ξεσήκωσε και ένωσε ολόκληρη την αριστερά, συμπεριλαμβανομένων των μπολσεβίκων, οι οποίοι εξακολουθούσαν να ασκούν σημαντική επιρροή στα Σοβιέτ. Φαινόταν αδύνατο να απορριφθούν οι προσφορές τους για συνεργασία σε μια τόσο επικίνδυνη στιγμή»[7]. Ο Τρότσκι θυμόταν αργότερα ότι «οι Μπολσεβίκοι πρότειναν στους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλιστές Επαναστάτες ενιαίο μέτωπο αγώνα και δημιούργησαν μαζί τους κοινές οργανώσεις αγώνα»[8].
Ο Κερένσκι προσφέρει τη δική του οπτική γωνία:
«Οι περισσότεροι από τους σοσιαλιστές ηγέτες που συμμετείχαν στον συνασπισμό, φοβούμενοι την πιθανότητα μιας αντεπαναστατικής νίκης και των επακόλουθων αντιποίνων, στράφηκαν προς τους Μπολσεβίκους. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ωρών της υστερίας, στις 27 Αυγούστου, τους καλωσόρισαν πίσω με δυνατές επευφημίες, και πλάι-πλάι μαζί τους, ξεκίνησαν να “σώζουν την επανάσταση”».
Φυσικά, ο ίδιος ο αλλοπρόσαλλος Κερένσκι είχε αντιμετωπίσει κατηγορίες για υστερία περισσότερες από μία φορές. Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Ρωσία, Ντέιβιντ Φράνσις, κατηγόρησε τον Ρώσο πρόεδρο για το φιάσκο, καθώς ο Κερένσκι είχε αποφασίσει «να μην εκτελέσει ως προδότες τον Λένιν και τον Τρότσκι» τον Ιούλιο και «απέτυχε να συμφιλιωθεί με τον στρατηγό Κορνίλοφ και αντί γι’ αυτό στράφηκε προς το Συμβούλιο των Εργατών και των Στρατιωτικών Αντιπροσώπων και μοίρασε όπλα και πυρομαχικά στους εργάτες της Πετρούπολης» τον Αύγουστο.
Ο Κερένσκι συλλογιζόταν πολλά χρόνια αργότερα: «Πώς θα μπορούσε ο Λένιν να μην επωφεληθεί από αυτό;»
Πράγματι. «Ακόμη και τώρα δεν πρέπει να υποστηρίξουμε την κυβέρνηση του Κερένσκι. Αυτό είναι χωρίς αρχές», τόνισε ο Λένιν. «Θα πολεμήσουμε, πολεμάμε εναντίον του Κορνίλοφ, όπως ακριβώς κάνουν και τα στρατεύματα του Κερένσκι, αλλά δεν υποστηρίζουμε τον Κερένσκι. Αντιθέτως, εκθέτουμε την αδυναμία του». Ο ηγέτης των Μπολσεβίκων εξήγησε: «Τώρα είναι η ώρα για δράση, ο πόλεμος εναντίον του Κορνίλοφ πρέπει να διεξαχθεί με επαναστατικό τρόπο, προσελκύοντας τις μάζες, αφυπνίζοντάς τες, φλογίζοντάς τες (ο Κερένσκι φοβάται τις μάζες, φοβάται το λαό)»[9]. Κινητοποιούμενοι με τόλμη ενάντια στις αντεπαναστατικές δυνάμεις, οι Μπολσεβίκοι κέρδισαν μεγαλύτερη εξουσία στα σοβιέτ και μεγαλύτερη υποστήριξη από τους εργάτες.
Ο Τρότσκι, ο οποίος βοήθησε στη διαχείριση αυτών των πρακτικών προσπαθειών, θυμόταν αργότερα:
«Οι Μπολσεβίκοι βρέθηκαν στις πρώτες γραμμές, έσπασαν τους φραγμούς που τους χώριζαν από τους Μενσεβίκους εργάτες και προπαντώς από τους Σοσιαλεπαναστάτες στρατιώτες, κερδίζοντάς τους με την δικιά τους μεριά.»[10]
Μπροστά στην αποφασιστική κινητοποίηση της εργατικής τάξης και χάρη στους επαναστάτες αγωνιστές που ήρθαν σε επαφή με τους στρατιώτες που βρίσκονταν υπό τις διαταγές του Κορνίλοφ, η ακροδεξιά στρατιωτική επίθεση διαλύθηκε πριν φτάσει στην Πετρούπολη. «Οι εκατοντάδες αγωνιστές –εργάτες, στρατιώτες, μέλη των Σοβιέτ– που διείσδυσαν στο στρατόπεδο του Κορνίλοφ ... συνάντησαν ελάχιστη αντίσταση», έγραψε ο Αμπράμοβιτς. Τα στρατεύματα του Κορνίλοφ, εργάτες και αγρότες με στολή, ανταποκρίθηκαν στις εκκλήσεις των Μπολσεβίκων, των ΣΕ και των αριστερών Μενσεβίκων αγκιτατόρων, στράφηκαν εναντίον των αξιωματικών τους και συσπειρώθηκαν στα Σοβιέτ. Το πραξικόπημα κατέρρευσε και ο Κορνίλοφ δεν είχε άλλη επιλογή από το να παραδοθεί στην Προσωρινή Κυβέρνηση.
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Κορνίλοφ, οι Μπολσεβίκοι κέρδισαν αποφασιστικές πλειοψηφίες στα σοβιέτ και εξασφάλισαν συντριπτική υποστήριξη από το σύνολο της εργατικής τάξης. Η πλειοψηφία του κόμματος των ΣΕ διασπάστηκε προς τα αριστερά, όπως και ένα σημαντικό ρεύμα μενσεβίκων, που ευθυγραμμίστηκε με τον Λένιν και τον Τρότσκι. Αυτό το ενιαίο μέτωπο έθεσε τις βάσεις για τον επαναστατικό θρίαμβο τον Οκτώβρη.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Paul Le Blanc, “The Kornilov Coup”, Jacobin, 6 Σεπτεμβρίου 2017, https://jacobin.com/2017/09/russian-revolution-bolsheviks-kerensky-kornilov.
Σημειώσεις
[1] Lars T. Lih, “From February to October”, Jacobin, 11 Μαΐου 2017, https://jacobin.com/2017/05/russian-revolution-power-soviets-bolsheviks-lenin-provisional-government. Todd Chretien, “Before February”, Jacobin, 8 Μαρτίου 1017, https://jacobin.com/2017/03/russia-february-revolution-tsar-great-war-lenin-trotsky. Kevin Murphy, “The Story of the February Revolution”, Jacobin, 8 Μαρτίου 2017, https://jacobin.com/2017/03/february-revolution-strike-tsar-lenin/.
[2] Daniel Gaido, “The July Days”, Jacobin, 27 Ιουλίου 2017, https://jacobin.com/2017/07/russian-revolution-bolshevik-party-july-days [Daniel Gaido, «Τα Ιουλιανά», e la libertà, 11 Ιουλίου 2024, https://www.elaliberta.gr/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%B1/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/9662-%CF%84%CE%B1-%CE%B9%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CF%85-1917-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%81%CF%89%CF%83%CE%AF%CE%B1].
[3] The Kerensky Memoirs. Russia and History's Turning Point, Cassell, Λονδίνο 1966.
[4] Raphael R. Abramovitch, The Soviet Revolution: 1917-1938, Routledge, 2017.
[5] Alexander Rabinowitch, The Bolsheviks Come to Power: The Revolution of 1917 in Petrograd, Pluto Press, Λονδίνο, Haymarket Books, Σικάγο, 2004, σελ. 139.
[6] Lars T. Lih, “The Lies We Tell About Lenin”, Jacobin, 23 Ιουλίου 2014, https://jacobin.com/2014/07/the-lies-we-tell-about-lenin.
[7] Raphael R. Abramovitch, ό.π.,
[8] Leon Trotsky, “For a Workers’ United Front Against Fascism” (Δεκέμβριος 1931), The Militant, τόμος V, τεύχος 2, 9 Ιανουαρίου 1932. Διαθέσιμο στο: Marxists Internet Archive, https://www.marxists.org/archive/trotsky/germany/1931/311208.htm [Λέον Τρότσκι, «Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο Ενάντια στο Φασισμό (Γράμμα στον Γερμανό κομμουνιστή εργάτη μέλος του Γ.Κ.Κ.», στο Λέον Τρότσκι, Γερμανία φασισμός και εργατικό κίνημα, Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1978, σελ. 63.]
[9] V. I. Lenin, “To the Central Committee of the R.S.D.L.P.”, Lenin, Collected Works, Progress Publishers, 1977, Μόσχα, τόμος 25, σσ. 289-293. Διαθέσιμο στο: Marxists Internet Archive, https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1917/aug/30.htm [Β. Ι. Λένιν «Προς την Κεντρική Επιτροπή του ΣΔΕΚΡ», Β. Ι. Λένιν, Άπαντα, τόμος 34, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα χ.χ.έ. σελ. 121].
[10] Leon Trotsky, What Next? Vital Questions for the German Proletariat, [1932], Μέρος ΙΙ. Διαθέσιμο στο Marxists Internet Archive, https://www.marxists.org/archive/trotsky/germany/1932-ger/next02.htm [Λέον τρότσκι, «Τι να κάνουμε» στο Λέον Τρότσκι, Η πάλη ενάντια στον φασισμό στη Γερμανία, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2000, σελ. 126].
