Η Απόκτηση της ιθαγένειας μια μεγάλη πληγή δεκαετιών για τους μετανάστες.
Γράφει η Liliana Saliaj
Η προσωπική μου σχέση με την απόκτηση της ιθαγένειας ξεκίνησε στα τέλη του 2021 όπου κατέθεσα αίτηση για πρώτη φορά.
Θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος γιατί άργησα τόσες δεκαετίες για να καταθέσω αίτηση για την απόκτηση ιθαγένειας. Ως γυναίκα μετανάστρια, με έντονη κοινωνική και πολιτική δράση, ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό, με εξαιρετικά δύσκολα προσωπικά βιώματα, αλλά και με ακαδημαϊκές σπουδές σε αυτή τη χώρα, και μάλιστα στις πολιτικές επιστήμες, κοινωνιολογία, και ευρωπαϊκών και διεθνών σπουδών, γνωρίζω πάρα πολύ καλά τι σημαίνει ιθαγένεια και τι κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα απορρέουν από αυτό, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Η απάντηση στην αρχική ερώτηση είναι ότι οι προϋποθέσεις για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας ήταν για εμένα, όπως και για όλους τους μετανάστες 1 γενιάς απαγορευτικές.
Αν και το δηλωμένο εισόδημα για την ιθαγένεια μπήκε το ’21, το παράβολο των 1.500 ευρώ, όπως ήταν στην αρχή, και όλα τα πρόσθετα έξοδα για την κατάθεση πολλών εγγράφων, πολλά από τα οποία πρέπει να έρθουν από τη χώρα προέλευσης, ήταν αδύνατο να τα εξασφαλίσω. Επιπλέον το γεγονός ότι, όπως σωστά ειπώθηκε σε αυτήν την ημερίδα, «έως το 2010 η ιθαγένεια για την 1η γενιά γινόταν με κριτήρια για το ήθος και την προσωπικότητα», το οποίο είχε μείνει από τον εμφύλιο, όπως και η επιμονή του νομοθέτη στην «εθνική συνείδηση», κάτι που είχε γίνει αντικείμενο σφοδρής κριτικής, ενώ επίσης ερχόταν σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Ιθαγένεια, στην οποία αυτή ορίζεται ως «ο νομικός δεσμός μεταξύ ενός προσώπου και ενός κράτους και δεν υποδηλώνει την εθνοτική καταγωγή του προσώπου», προδιέγραφαν ότι η διαδικασία δεν ήταν για να αποδώσει ιθαγένεια, αλλά για να απορρίψει όσους θεωρούσαν ότι δεν ταιριάζουν σε αυτά τα καλούπια.
Το γεγονός ότι άνθρωποι του ευρύτερου περιβάλλοντός μου, με όμοιο ακαδημαϊκό και οικογενειακό υπόβαθρο, που επιχείρησαν να αιτηθούν την απόκτηση της ιθαγένειας, είτε πήραν απορριπτική απόφαση και εγκατέλειψαν κάθε προσπάθεια έστω δικαστικής διεκδίκησης, είτε τα κατάφεραν τελικά μετά από 25 χρόνια, ήταν ιδιαίτερα αποθαρρυντικό.
Δύο επισημάνσεις όσον αφορά τη διαδικασία της επεξεργασίας της αίτησης από τους αρμόδιους φορείς χρήζουν ιδιαίτερης αναφοράς. Πρώτον, όσον αφορά την απάντηση, εκτός της προφανούς αδιαφορίας για την τήρηση των χρονικών ορίων που θέτει ο ίδιος ο νομοθέτης, αυτή σε πολλές περιπτώσεις δεν έρχεται ποτέ, αλλά επίσης, όταν είναι απορριπτική, δεν αιτιολογείται. Δεύτερον, το ποσό του παράβολου, δεν επιστρέφεται. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί σημαντικά, το ποσό δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο. Τα συνολικά έξοδα που απαιτείται να καταβάλει ο μετανάστης, σε συνδυασμό με το συναίσθημα ανασφάλειας που προκαλεί η συνεχής αλλαγή των προϋποθέσεων και η αδιαφάνεια της διαδικασίας, είναι εξαιρετικά αποτρεπτικοί λόγοι.
Εντελώς συμπτωματικά και συγκυριακά έχω όλα τα κριτήρια, περιλαμβανομένου και του όρου του εισοδήματος όπως μπήκε το ’21, και με δεδομένο ότι λόγω των ακαδημαϊκών σπουδών είχα απαλλαγή από τη διαδικασία των απαράδεκτων εξετάσεων, μπόρεσα να καταθέσω άμεσα την αίτηση. Όλες αυτές οι προϋποθέσεις είναι απαγορευτικές για την συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών και είναι σχεδιασμένες όχι να διευκολύνουν τους μετανάστες, αλλά αντίθετα να τους αποκλείσουν.
Την περίοδο που ετοιμαζόμουν να καταθέσω την αίτηση, μία απρόσμενη, πολύ αρνητική εξέλιξη ανέτρεπε τα δεδομένα. Εκείνη ακριβώς την περίοδο μου ανακοινώθηκε η απόλυση από την εργασία μου σε γνωστή ΜΚΟ μετά από σχεδόν 6 χρόνια εργασίας στο προσφυγικό, με συνεχόμενες συμβάσεις εργασίας με περικοπές λόγω κλεισίματος του προγράμματος Εστία από τον Μηταράκη και τη ΝΔ, γεγονός που θα είχε πολύ αρνητικά αποτελέσματα στην έκβαση του αιτήματός μου. Παρά τις εκκλήσεις μου στην επικεφαλής της οργάνωσης (που καμαρώνει για τις αριστερές της καταβολές!) δεν μπήκε καν στο κόπο να απαντήσει. Ευτυχώς αμέσως μετά, με την υποστήριξη μιας φίλης μου, βρήκα δουλειά σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα 18 μηνών και αποτράπηκε αυτός ο κίνδυνος.
Στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς, μετά από ένα χρόνο αναμονής, η νεαρή υπάλληλος που ήταν υπεύθυνη για την εξέταση του φακέλου μου επικοινώνησε μαζί μου τηλεφωνικά και μέσω e-mail. Ήταν πολύ ευγενική και εξυπηρετική και μου δήλωσε ότι ήταν εντυπωσιασμένη από την πληρότητα του φακέλου μου και τα προσωπικά μου επιτεύγματα. Με ενημέρωσε ότι η αίτησή μου θα είχε θετική έκβαση, ωστόσο ζητήθηκαν συμπληρωματικά δικαιολογητικά.
Ειδικότερα ζητήθηκε μεταφρασμένο το πιστοποιητικό γέννησης από την Αλβανία, όπου μου εξηγήθηκε ότι παρόλο που το έγγραφο που κατέθεσα είχε apostille και μετάφραση, χρειαζόταν η ελληνική προσφώνηση και μετάφραση του ονόματός μου από εξουσιοδοτημένους μεταφραστές για να μην γίνει κάποιο λάθος. Επίσης ζητήθηκαν έγγραφα για να βεβαιωθούν ότι μετά από ένα χρόνο υφίστανται οι κοινωνικοί και οικονομικοί δεσμοί μου με τη χώρα, δηλαδή εκ νέου πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, βεβαίωση εργοδότη, και εκκαθαριστικά ένα χρόνο πριν από όσα είχα καταθέσει (του 2016) και ένα χρόνο μετά την αίτηση (του 2022), ώστε να περιλαμβάνονται 7 συνεχόμενα έτη δηλωμένο εισόδημα. Τελικά απαίτησαν 7 χρόνια δηλωμένου εισοδήματος, ενώ ο νόμος απαιτεί τα 5, και σε αυτά ζητήθηκε το εισόδημα του ενός χρόνου μετά (!) από την αίτηση. Είναι σαφές ότι εάν δεν είχα καταφέρει να βρω δουλειά θα ήμουν αποκλεισμένη, παρά τον «εντυπωσιακό φάκελο» που είχα.
Για αυτό λέω ότι συγκυριακά συνωμότησε όλο το σύμπαν, οπότε κινητοποιήθηκα γρήγορα και κατέθεσα τα δικαιολογητικά που μου ζητήθηκαν!
Στις αρχές του χρόνου επικοινώνησα πάλι με την υπάλληλο για την εξέλιξη του αιτήματος και με ενημέρωσε ότι έχει ολοκληρωθεί από τη μεριά τους και η αίτηση έχει μεταφερθεί στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για να επιβεβαιωθεί ότι το ποινικό μου μητρώο είναι καθαρό. Αυτό αναμενόταν να γίνει σε μία εβδομάδα, ωστόσο επικοινώνησα με την υπάλληλο μετά από περίπου δύο μήνες, όταν και με ενημέρωσε ότι είχε καθυστερήσει από το ΥΠΠο και μετά από δύο μήνες το προώθησε για την τελευταία υπογραφή στο Υπουργείο Εσωτερικών. Δήλωσε ότι μάλλον δε θα αργούσε πολύ, αλλά δεν ήταν σίγουρη.
Είμαι ακόμα σε αναμονή. Έχασα τη δυνατότητα να ψηφίσω σε αυτές τις εκλογές και ελπίζω να μην προκύψει και άλλο εμπόδιο.
Αν για τη δική μου περίπτωση η διαδικασία της υποβολής της αίτησης ήταν τόσο οριακή, και τόσο εύθραυστη η θετική της εξέλιξη, φανταστείτε το πόσο αποτρεπτικό είναι για τον κάθε μετανάστη.
Σας παροτρύνω να παρακολουθήσετε το παρακάτω βίντεο του έργου «Ιθαγένεια στην Πράξη», φορείς υλοποίησης του οποίου είναι η Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και η Generation 2.0, για να ενημερωθείτε για το τί σημαίνει η απόκτηση (ή ο αποκλεισμός) της ιθαγένειας για την 1η γενιά στην Ελλάδα, καθώς και για τη 2η.
Χαίρομαι ιδιαίτερα ότι στην ημερίδα διαπιστώθηκε ότι η πρόσβαση των μεταναστών, ιδιαίτερα της 1ης γενιάς, στην ιθαγένεια στηρίζεται και σχεδιάζεται από το ελληνικό κράτος πάνω στο δόγμα «κάντε τη ζωή των μεταναστών κόλαση», τόσο με τη λογική του αποκλεισμού, όπου το ελληνικό κράτος ναρκοθετεί τις διαδικασίες που το ίδιο ορίζει με εξωφρενικές απαιτήσεις, συνεχώς μεταβαλλόμενες, μέσω ενός σκόπιμου σχεδιασμού εναντίον όχι όλων των αλλοδαπών, αλλά των φτωχών αλλοδαπών μεταναστών, όσο και με μία εισπρακτική λογική ώστε εις βάρος τους γεμίζει τα κρατικά ταμεία και να τροφοδοτεί τις νομικές υπηρεσίες που παρέχουν ιδιώτες εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση των μεταναστών. Είναι κάτι που τόσο σε προσωπικό επίπεδο, λόγω των προσωπικών μου εμπειριών, όσο και σε ακαδημαϊκό έχω περιγράψει δεκαετίες τώρα, τουλάχιστον 20 χρόνια πίσω, αλλά και σε συλλογικό επίπεδο ως Πρωτοβουλία το έχουμε αναφέρει πολλές φορές.
Ένα άλλο ζήτημα που πρέπει να μπει και να συζητηθεί στο δημόσιο λόγο είναι η πρόσβαση των μεταναστών και μεταναστευτικών συλλογικοτήτων στις χρηματοδοτήσεις. Είναι πρόβλημα ο αποκλεισμός άλλων μεταναστών που έχουν τα προσωπικά, ακαδημαϊκά και επαγγελματικά εφόδια, η γνώση και η εμπειρία των οποίων είναι πολύτιμη για τέτοιες έρευνες, όσο και ολόκληρων κοινοτήτων και μεταναστευτικών συλλογικοτήτων. Έως τώρα τέτοια πρόσβαση έχουν μόνο περιορισμένες, συγκεκριμένες μεταναστευτικές οργανώσεις και μετανάστες, και αυτό περιορίζει κατά πολύ τα αποτελέσματα και τον αντίκτυπο που θα είχαν τέτοιου είδους έργα, τόσο στην ενημέρωση των ίδιων των μεταναστών, για την κατάσταση, τα δικαιώματα και την κινητοποίηση για τη διεκδίκησή τους, όσο και της κοινής γνώμης, με τελικό στόχο την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου. Είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να συζητηθεί στο επόμενο διάστημα.
https://www.facebook.com/liliana.saliaj/
