Διαδηλωτές συγκρούονται με τις δυνάμεις καταστολής των ταραχών στο Ανταναναρίβο της Μαδαγασκάρης, 30 Σεπτεμβρίου 2025. [Mamyrael/AP Photo]

Paul Martial

Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Ρατζοελίνα – επιθυμία για ριζική ρήξη

Στη Μαδαγασκάρη, οι νέοι που αυτοαποκαλούνται «Γενιά Ζ», σε αναφορά στις κινητοποιήσεις που γίνονται σε όλο τον κόσμο, κέρδισαν τον αγώνα τους ενάντια στο καθεστώς του προέδρου Αντρί Ρατζοελίνα, με το στρατό να αναλαμβάνει την εξουσία στις 14 Οκτωβρίου 2025.

Αυτοί οι νέοι αντιμετώπισαν σκληρή καταστολή: τουλάχιστον είκοσι νεκροί και δεκάδες συλλήψεις έπληξαν τους νέους ακτιβιστές, αλλά και τους συνδικαλιστές που συσπειρώθηκαν σε αυτόν τον αγώνα.

Ο στρατός εγκαταλείπει το καθεστώς

Αν στην αρχή η κινητοποίηση ξεκίνησε για προβλήματα έλλειψης νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, πολύ γρήγορα οδήγησε σε πολιτικά αιτήματα, μεταξύ των οποίων και η αποχώρηση του Ρατζοελίνα.

Ενώ το Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου οι διαδηλωτές ήταν ακόμη πιο πολυάριθμοι από τις προηγούμενες ημέρες, συνέβη ένα αποφασιστικό γεγονός: η είσοδος στη σκηνή των στρατιωτών της στρατιωτικής μονάδας CAPSAT [Corps d'armée des personnels et des services administratifs et techniques / Σώμα Προσωπικού και Διοικητικών και Τεχνικών Υπηρεσιών του Στρατού]. Ο συνταγματάρχης τους, Μισέλ Ραντριανιρίνα, κάλεσε όλες τις δυνάμεις ασφαλείας να σταματήσουν να πυροβολούν τους διαδηλωτές και να μην υπακούουν πλέον στις διαταγές της κυβέρνησης, δηλώνοντας στην ίδια ανακοίνωση: «Οι νέοι αγωνίζονται να βρουν δουλειά, ενώ η διαφθορά και η λεηλασία του πλούτου συνεχίζουν να αυξάνονται με διάφορες μορφές» και «οι δυνάμεις ασφαλείας διώκουν, τραυματίζουν, φυλακίζουν και πυροβολούν τους συμπατριώτες μας».

Το CAPSAT είναι η υπηρεσία διαχείρισης και διοικητικής υποστήριξης του στρατού: διαχειρίζεται τον εξοπλισμό και είναι υπεύθυνο για την αποθήκευση των πυρομαχικών. Στον στρατό, η μετάθεση στο CAPSAT είναι συχνά συνώνυμη με αδιέξοδο. Έτσι, ο Μισέλ Ραντριανιρίνα, πρώην επικεφαλής της περιοχής Αντρόι στο νότιο τμήμα της χώρας, βρέθηκε να μετατίθεται στο CAPSAT λόγω πολιτικών διαφορών με τις αρχές.

Ένα ειδικό σώμα του στρατού

Ωστόσο, αυτή η μονάδα έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην πρόσφατη πολιτική ζωή της Μεγάλης Νήσου. Πράγματι, το 2009, όταν ξέσπασαν μεγάλες διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα εναντίον του τότε προέδρου Ραβαλομανάνα, ήταν η παρέμβαση του CAPSAT που κατέστησε δυνατή την ανατροπή του και την ανάδειξη ενός νεαρού πολιτικού, δημάρχου της πρωτεύουσας Ανταναναρίβο: κάποιου Αντρί Ρατζοελίνα.

Το CAPSAT είναι η μόνη μονάδα της οποίας τα στρατόπεδα βρίσκονται εντός της πρωτεύουσας, στην περιοχή Σοανιεράνα, σε αντίθεση με τις άλλες μονάδες που βρίσκονται στο Ιβάτο, κοντά στο διεθνές αεροδρόμιο, περίπου τριάντα χιλιόμετρα από το κέντρο. Οι στρατιώτες του CAPSAT συναναστρέφονται καθημερινά με τους κατοίκους της πρωτεύουσας και συμμερίζονται τις διεκδικήσεις του πληθυσμού.

Αξιωματικοί του CAPSAT δήλωσαν ότι ολόκληρος ο στρατός έχει στραφεί στο πλευρό των στασιαστών. Αυτό υλοποιήθηκε με τη μεταβίβαση της εξουσίας σε έναν στρατηγό που υποστηρίζεται από το CAPSAT.

Όσον αφορά τον Ρατζοελίνα, μεταφέρθηκε με αεροπλάνο του γαλλικού στρατού, γεγονός που του επέτρεψε να ξεφύγει από τις ευθύνες του για την οικονομική λεηλασία της Μεγάλης Νήσου από τη φατρία του και τη βία εναντίον των νέων που άφησε περισσότερους από είκοσι νεκρούς και εκατό τραυματίες, και δεν δέχεται να παραιτηθεί.

Παραμένει το πιο σημαντικό και ταυτόχρονα το πιο δύσκολο έργο: η ριζική αλλαγή του συστήματος, ένα αίτημα του λαού.

Καθώς αυξάνεται η διεθνής πίεση για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης, οι νέοι της Γενιάς Ζ και οι εργαζόμενοι κάνουν σχέδια για το πώς θα μπορούσε να είναι η Μαδαγασκάρη του αύριο.

Τώρα έχει επικρατήσει ένα νέο καθεστώς στη Μαδαγασκάρη, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Μισέλ Ραντριανιρίνα, αρχηγό του CAPSAT, υπεύθυνο για την υλικοτεχνική υποστήριξη του στρατού. Αυτή η μονάδα, μετά από δύο εβδομάδες υποδειγματικών αγώνων της νεολαίας της Μαδαγασκάρης, γνωστής ως GenZ, τάχθηκε στο πλευρό των διαδηλωτών.

Πίεση και απειλές

Αυτή η κατάληψη της εξουσίας καταγγέλθηκε αμέσως από τον Αντρί Ρατζοελίνα, τον πρώην πλέον πρόεδρο, ο οποίος την χαρακτήρισε πραξικόπημα. Αξίζει να θυμηθούμε ότι ο ίδιος ανέλαβε την εξουσία το 2009 υπό παρόμοιες συνθήκες. Δήλωσε: «Η εξουσία ανήκει στον λαό, είναι ο λαός που δίνει την εξουσία και ο λαός που την παίρνει πίσω».

Ο «σεβασμός της συνταγματικής τάξης» είναι πλέον το σύνθημα όλων των υποστηρικτών της κατεστημένης τάξης. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν δεν μένει πίσω: προειδοποιεί κατά της ξένης παρέμβασης στη Μεγάλη Νήσο, έχοντας οργανώσει τη διαφυγή του Ρατζοελίνα για να αποφύγει μια πιθανή εμφάνισή του ενώπιον της δικαιοσύνης της χώρας του.

Η Αφρικανική Ένωση (ΑΕ) έχει την ίδια στάση όσον αφορά τον σεβασμό του Συντάγματος. Προσφέρει στον Ρατζοελίνα περιθώρια ελιγμών, ανοίγοντας το δρόμο για οικονομική πίεση στις νέες αρχές της χώρας. Υπάρχει η απειλή αναστολής της βοήθειας, που εκτιμάται σε περίπου 700 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, έως ότου αποκατασταθεί η συνταγματική τάξη. Μια ΑΕ που αφιερώνει τον χρόνο της στην έγκριση των εκλογικών παρωδιών που λαμβάνουν χώρα αλλού στην ήπειρο.

Χτίζοντας το μέλλον

Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι ο κίνδυνος υφαρπαγής της επανάστασης. Στην συγκέντρωση που οργανώθηκε στην πλατεία 13 Μαΐου στην πρωτεύουσα Ανταναναρίβο, για να αποτίσουν φόρο τιμής στα θύματα της καταστολής και να γιορτάσουν τη νίκη, αξιωματικοί του στρατού, πολιτικοί και ιερείς προσπάθησαν μάταια να παραγκωνίσουν τους νέους.

Ωστόσο, η ευρέως διαδεδομένη επιθυμία για ριζική ρήξη με την παλιά πολιτική τάξη παραμένει ζωντανή. Ήδη έχει εκδοθεί ένα «Μανιφέστο των πολιτών για μια νέα ισορροπημένη διακυβέρνηση στη Μαδαγασκάρη» και έχουν προγραμματιστεί συναντήσεις για να συζητηθεί «η αλλαγή του συστήματος».

Αυτή η αναταραχή παρατηρείται και μεταξύ των εργαζομένων. Στην Madagascar Airlines, για παράδειγμα, το συνδικάτο εξέδωσε τελεσίγραφο απαιτώντας την αποχώρηση του διευθύνοντος συμβούλου, πρώην στελέχους της Air France, καθώς και όλων των ξένων συμβούλων. Σε περίπτωση άρνησης, το συνδικάτο καλεί να μην υπακούουν πλέον στις εντολές της διοίκησης και να συσταθεί ένα συλλογικό όργανο για τη διαχείριση της εταιρείας.

Ενώ η κατάσταση παραμένει δύσκολη, οι νέοι και οι εργαζόμενοι, έχοντας επίγνωση των εμπειριών του παρελθόντος, ιδίως εκείνων του 2009, προσπαθούν να οικοδομήσουν συλλογικά μια νέα Μαδαγασκάρη, απαλλαγμένη από τον νεοαποικιοκρατισμό και την εξάρτηση.

18 και 24 Οκτωβρίου 2025

Μετάφραση: elaliberta.gr

Paul Martial, « Madagascar, le régime de Rajoelina s’écroule », l’Anticapitaliste, 18 Οκτωβρίου 2025, https://lanticapitaliste.org/actualite/international/madagascar-le-regime-de-rajoelina-secroule και Paul Martial, « Madagascar : La volonté d’une rupture radicale », l’Anticapitaliste, 24 Οκτωβρίου 2025, https://lanticapitaliste.org/actualite/international/madagascar-la-volonte-dune-rupture-radicale.

Paul Martial, “After Rajoelina’s regime collapses - desire for a radical break”, International Viewpoint, 29 Οκτωβρίου 2025, https://internationalviewpoint.org/spip.php?article9239.