Διαδηλωτές ενώνουν τις δυνάμεις τους με στρατιώτες του CAPSAT καθ’ οδόν προς το προεδρικό μέγαρο για να ανακοινώσουν ότι οι ένοπλες δυνάμεις αναλαμβάνουν τον έλεγχο της χώρας στο Ανταναναρίβο της Μαδαγασκάρης, Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2025 [Brian Inganga/AP]

Cesar Neto

Οι νέοι στους δρόμους της Μαδαγασκάρης ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Ρατζοελίνα

Η Αφρική βιώνει μια περίοδο έντονων αγώνων. Η Κένυα, η Νιγηρία, η Γκάνα, η Μοζαμβίκη, η Αγκόλα, η Μαδαγασκάρη και το Μαρόκο είναι μεταξύ των χωρών που βιώνουν αυτή την αναταραχή. Τους τελευταίους μήνες, έχουμε δει οκτώ μεγάλα κύματα διαδηλώσεων σε 54 χώρες του ηπείρου, που καταδεικνύουν τον αντίκτυπο της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης. Η κρίση στη Μαδαγασκάρη ξεκίνησε στις 25 Σεπτεμβρίου, όταν νέοι στην πρωτεύουσα Ανταναναρίβο βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τις διαδοχικές διακοπές νερού και ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτές ήταν οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις μετά την κρίση του 2009. Η δύναμη του κινήματος, που εξαπλώθηκε στα προάστια της πρωτεύουσας και σε άλλες πόλεις, και η ανθεκτικότητα του οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης του Αντρί Ρατζοελίνα.

Οι κινητοποιήσεις

Οι διαδηλώσεις εξελίχθηκαν πολύ γρήγορα. Μέχρι την τρίτη ημέρα των διαδηλώσεων, είχαν σημειωθεί πολυάριθμες συγκρούσεις με την αστυνομία, λεηλασίες σούπερ μάρκετ και πυρπόληση οχημάτων. Υπήρξε επίσης βίαιη καταστολή, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο τουλάχιστον 22 διαδηλωτών. Παρά την τεράστια βία, το κίνημα δεν υποχώρησε.

Η κρίση που ανέτρεψε τους υπουργούς του Ρατζοελίνα

Σε μια προσπάθεια να σώσει την κυβέρνησή του, ο Ρατζοελίνα απέλυσε ολόκληρο το υπουργικό του συμβούλιο και προσπάθησε να σχηματίσει μια νέα κυβέρνηση με μερικούς από τους αντιπάλους του. Αυτό το σχέδιο θα μπορούσε να είναι πραγματοποιήσιμο, αν δεν υπήρχε το μήνυμα που έρχονταν από τους δρόμους. Μετά τους 22 θανάτους, οι διαδηλωτές άρχισαν να φωνάζουν: «Κάτω ο Ρατζοελίνα!»

Μια άλλη προσπάθεια για την επίλυση της κρίσης ήταν η πρόσκληση για εθνικό διάλογο, στον οποίο συμμετείχαν θρησκευτικοί ηγέτες, επιχειρηματικές ενώσεις και άλλοι. Το κίνημα της Γενιάς Ζ δήλωσε ορθά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι αυτός ο διάλογος ήταν μια φάρσα και ότι δεν θα συμμετείχαν. Εν μέσω της δυναμικής των κινητοποιήσεων, οι ειδικευόμενοι γιατροί άρχισαν να απεργούν την ίδια εβδομάδα.

Οι μέθοδοι της αστικής δημοκρατίας ήταν αναποτελεσματικές. Ο Ρατζοελίνα προσπάθησε να επιβάλει τον βοναπαρτισμό.

Αντιμέτωπη με την οργή των νέων, η κυβέρνηση είχε δύο αποτυχημένα σχέδια. Πρώτα, απέλυσε τους υπουργούς της και, στη συνέχεια, κάλεσε σε εθνικό διάλογο. Παρόλα αυτά, οι νέοι παρέμειναν στους δρόμους και οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν σε άλλες πόλεις.

Το τρίτο σχέδιο της κυβέρνησης ήταν να επιβάλει μια βοναπαρτιστική λύση: να αντιμετωπίσει το κίνημα με μεγαλύτερη δύναμη, ίσως με τη βοήθεια του ίδιου του στρατού.

Έτσι, η κυβέρνηση διόρισε πρωθυπουργό τον στρατηγό Ρουφίν Ζαφισάμπο, έναν αξιωματικό που είχε εκπαιδευτεί στην Αλγερία και στο Μονπελιέ της Γαλλίας.

Με το διορισμό του στρατηγού Ρουφίν, ο πρόεδρος Ρατζοελίνα δήλωσε ότι στόχος του ήταν «να αποκαταστήσει την τάξη και την εμπιστοσύνη του πληθυσμού».

Ωστόσο, οι διαδηλωτές επέστρεψαν στους δρόμους μετά από αυτό το διορισμό με το σύνθημα «Κάτω ο Ρατζοελίνα!».

Τα συνδικάτα και οι λαϊκές τάξεις εντάχθηκαν στον αγώνα

Καθώς οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν στα προάστια της πρωτεύουσας και στις πόλεις του εσωτερικού, ο κοινωνικός αντίκτυπος του αγώνα αυξήθηκε. Ορισμένα συνδικάτα και διάφορες λαϊκές οργανώσεις άρχισαν να συμμετέχουν ενεργά στις συγκρούσεις στους δρόμους, προσδίδοντας στον αγώνα έναν πιο ταξικό χαρακτήρα. Κατά συνέπεια, στην ατζέντα προστέθηκαν αιτήματα σχετικά με την ανεργία και το κόστος των τροφίμων.

Ο στρατός διχάστηκε, ήρθε σε σύγκρουση με τη χωροφυλακή και υποστήριξε τις διαδηλώσεις

Μετά από τρεις εβδομάδες διαδηλώσεων, λεηλασιών, εμπρησμών οχημάτων και 22 θανάτων, οι δυνάμεις καταστολής διχάστηκαν το Σάββατο 11 Οκτωβρίου.

Πιστή στον πρόεδρο, η Εθνική Χωροφυλακή βγήκε στους δρόμους για να καταστείλει τις διαδηλώσεις, όπως συνήθως. Ωστόσο, ένα τμήμα του στρατού – συγκεκριμένα, το τμήμα πληροφοριών και ελέγχου όπλων – το Σώμα Προσωπικού και Διοικητικών και Τεχνικών Υπηρεσιών του Στρατού (CAPSAT / Corps d’armée des personnels et des services administratifs et techniques), εξεγέρθηκε ενάντια στην στρατιωτική ιεραρχία. Βγήκαν στους δρόμους σε αλληλεγγύη με τους διαδηλωτές και αντάλλαξαν πυροβολισμούς με τη Χωροφυλακή. Αυτή η σύντομη ένοπλη σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο ενός στρατιώτη του CAPSAT και την υποχώρηση της Χωροφυλακής στα στρατόπεδά της.

Ο συνταγματάρχης του στρατού Μισέλ Ραντριανιρίνα έγινε δεκτός με χειροκροτήματα από τους διαδηλωτές. Μίλησε για την έκταση της ρήξης στην στρατιωτική ιεραρχία. Είπε: «Καλούμε όλους τους στρατιώτες που είναι πρόθυμοι να αναλάβουν την ευθύνη να ενωθούν μαζί μας. Σταματήστε να υπακούτε στις διαταγές των ανωτέρων σας».

Σε μια προσπάθεια να κερδίσει την υποστήριξη της Γενιάς Ζ, δήλωσε: «Αυτό δεν είναι πραξικόπημα. Ο στρατός ανταποκρίθηκε στο αδιάκοπο κάλεσμα του λαού της Μαδαγασκάρης. Η εξουσία ανήκει στον λαό, όχι σε μένα».

Ο στρατός έχει αναλάβει την εξουσία

Την επομένη της ανταρσίας του CAPSAT και της επακόλουθης ρήξης στο στρατό, ο πρόεδρος Ρατζοελίνα εγκατέλειψε τη χώρα με γαλλικό στρατιωτικό αεροσκάφος. Η φυγή του γιορτάστηκε στους δρόμους, και οι αξιωματικοί του CAPSAT προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την οργή των διαδηλωτών.

Μέχρι την Τετάρτη, οι διαδηλώσεις είχαν μειωθεί αισθητά, δείχνοντας την αυξανόμενη υποστήριξη προς το στρατό.

Μετά την απομάκρυνση του Ρατζοελίνα, ο διοικητής του CAPSAT, συνταγματάρχης Μισέλ Ραντριανιρίνα, έλαβε την έγκριση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Στην πρώτη του δήλωση μετά την απόφαση, ο Ραντριανιρίνα ανακοίνωσε ότι ο στρατός είχε αναλάβει την εξουσία και είχε διαλύσει όλα τα θεσμικά όργανα εκτός από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, ή Εθνοσυνέλευση. Δήλωσε επίσης ότι η μετάβαση στις εκλογές θα διαρκέσει λιγότερο από δύο χρόνια και θα περιλαμβάνει την αναδιάρθρωση βασικών θεσμικών οργάνων.

«Δεν ήταν πραξικόπημα, ήταν θέμα ανάληψης ευθύνης, επειδή η χώρα βρισκόταν στο χείλος της κατάρρευσης», είπε. Υποσχέθηκε εκλογές σε 18 έως 24 μήνες και δήλωσε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης ότι ήταν σε εξέλιξη διαβουλεύσεις για τον διορισμό πρωθυπουργού και τη συγκρότηση νέας κυβέρνησης. Η διαδικασία θα είναι εξ ολοκλήρου στρατιωτικοποιημένη, γεγονός που ενισχύει τον βοναπαρτιστικό χαρακτήρα της νέας κυβέρνησης. Θα εποπτεύεται από μια επιτροπή αποτελούμενη από αξιωματικούς του στρατού, της χωροφυλακής και της αστυνομίας.

Είναι απαραίτητο να προσφερθεί στους νέους ένα επαναστατικό και σοσιαλιστικό πρόγραμμα.

«Μονάχα ο φλογερός ενθουσιασμός και το επιθετικό πνεύμα της νεολαίας μπορούν να εγγυηθούν τις πρώτες επιτυχίες στον αγώνα. Μονάχα αυτές οι επιτυχίες μπορούν να ξαναφέρουν στον δρόμο της επανάστασης τα καλύτερα στοιχεία από την παλιά γενιά. Έτσι γινόταν πάντα κι έτσι θα γίνει.» (Λέων Τρότσκι, Μεταβατικό Πρόγραμμα).

Οι νέοι της Μαδαγασκάρης έχουν ήδη γνωρίσει τις πρώτες τους επιτυχίες με την ανατροπή του προέδρου τους. Αλλά τα πράγματα δεν μπορούν να σταματήσουν εκεί. Για τους συντρόφους μας της Γενιάς Ζ, το επίκεντρο ήταν πάντα οι κρατικές πολιτικές, όπως η έλλειψη νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, και τελικά η απομάκρυνση των αρχών, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του προέδρου της δημοκρατίας.

Υποστηρίζουμε τις κινητοποιήσεις που καλεί η Γενιά Ζ, αλλά προγραμματικά είναι οπορτουνιστικές. Ο κύριος εχθρός μέσα στις τάξεις του προλεταριάτου και της νεολαίας είναι, φυσικά, ο οπορτουνισμός.

Η ηρωική νεολαία της Μαδαγασκάρης ήξερε πώς να κινητοποιηθεί για τρεις εβδομάδες, δίνοντας το αίμα και τη ζωή της. Ωστόσο, σταμάτησε στη μέση, περιοριζόμενη στο «Κάτω ο Ρατζοελίνα» και παραβλέποντας ότι η πραγματική αλλαγή είναι δυνατή μόνο με την πτώση της κυβέρνησης, την απέλαση των πολυεθνικών εταιρειών, την αναστολή των πληρωμών του εξωτερικού χρέους και την οικοδόμηση μιας κοινωνίας εργαζομένων (απασχολούμενων και ανέργων) και νέων στην κατεύθυνση των ιδεών της Τέταρτης Διεθνούς.

Οι νέοι της Μαδαγασκάρης είναι καθρέφτης για την αφρικανική νεολαία

Μια σημαντική πτυχή της διαδικασίας στη Μαδαγασκάρη είναι ο ρόλος της νεολαίας. Στις ημι-αποικιακές χώρες με χαμηλή βιομηχανική ανάπτυξη, η παρουσία και η επαναστατικότητα των νέων παίζουν καθοριστικό ρόλο. Αυτή η επαναστατικότητα πρέπει να μελετηθεί. Στο Μαρόκο, για παράδειγμα, το 30% των μαθητών εγκαταλείπουν το σχολείο για να αναλάβουν χαμηλόμισθες δουλειές, να μεταναστεύσουν ή να καταφύγουν στην εγκληματικότητα. Υπάρχουν ορφανά λόγω έλλειψης υγειονομικής περίθαλψης και νέοι με πτυχία πανεπιστημίου είναι άνεργοι παρά τις θυσίες των οικογενειών τους. Στην Αγκόλα, οι νέοι εξεγείρονται ενάντια στη δικτατορία του MPLA και στον σκληρό συνδυασμό ανεργίας και πληθωρισμού. Στη Μοζαμβίκη, μετά από δύο μήνες κινητοποίησης, τα κύρια αιτήματα ήταν να σταματήσει η εκλογική νοθεία και η ανεργία που συνδέεται με τον πληθωρισμό.

Οι νέοι της Μαδαγασκάρης ενσαρκώνουν τους πιο πρόσφατους αγώνες της νεολαίας στην αφρικανική ήπειρο. Στο Ανταναναρίβο, ένας μουσικός σύλλογος νέων έγινε σημείο συνάντησης για τους διαδηλωτές. Οι διαδηλωτές είναι καλλιτέχνες, πωλητές, ελεύθεροι επαγγελματίες και αμέτρητοι άνεργοι. Η ανεργία μεταξύ των νέων φτάνει το 40%. Αρχικά, τα κύρια αιτήματα ήταν το τέλος των διακοπών ρεύματος και νερού και οι δημοκρατικές ελευθερίες. Στη συνέχεια, εξελίχθηκαν σε «Κάτω ο Ρατζοελίνα!».

Μετάφραση: elaliberta.gr

Cesar Neto, “Youth on the streets of Madagascar bring down Rajoelina’s government”, International Worker’s League – Fourth International, 29 Οκτωβρίου 2025, https://litci.org/en/youth-on-the-streets-of-madagascar-bring-down-rajoelinas-government/.