Η Ρωσία στην Αφρική: μισθοφόροι και αρπακτικότητα
Η επιστροφή της Ρωσίας στην Αφρική μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης χρονολογείται από το 2006. Έκτοτε, επιβεβαιώθηκε η ανάπτυξη των σχέσεων με την ήπειρο. Σηματοδοτήθηκε από τη σύνοδο κορυφής Ρωσίας-Αφρικής στο Σότσι το 2019 και τώρα σηματοδοτείται από τη χρήση μισθοφόρων της εταιρείας Βάγκνερ.
Για το Κρεμλίνο, αποκλείεται οι παγκόσμιες δυνάμεις να εδραιωθούν στην Αφρική και η Ρωσία να παραμείνει στο περιθώριο. Ο Πούτιν υπερασπιζόταν μια πολυπολική αντίληψη της παγκόσμιας τάξης και τον σεβασμό της ανεξαρτησίας των κρατών. Με πιο ωμούς όρους, μπορεί να ειπωθεί ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις αφρικανικές κυβερνήσεις δεν αποτελούν εμπόδιο για οικονομικές ή στρατιωτικές συμφωνίες. Το οικονομικό βάρος της Ρωσίας στην Αφρική είναι μικρό. Κατατάσσεται στην έκτη θέση μετά την Τουρκία. Ωστόσο, είναι σημαντικός προμηθευτής όπλων. Πράγματι, σχεδόν το ένα τρίτο των όπλων στην ήπειρο το προμηθεύει ο ρωσικός κρατικός οργανισμός Rosoboronexport.
Οι πωλήσεις όπλων συνοδεύονται συχνά από στρατιωτικές συμφωνίες. Έτσι, τουλάχιστον οι μισές αφρικανικές χώρες δεσμεύονται από τέτοιου είδους συμφωνίες, οι οποίες μπορεί να κυμαίνονται από την εκπαίδευση μερικών αξιωματικών στη Μόσχα έως την άμεση επέμβαση στη χώρα, όπως στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (ΚΑΔ).
Βάγκνερ, το σημείο καμπής;
Η χρήση της εταιρείας μισθοφόρων της Βάγκνερ στην αφρικανική διπλωματία της Ρωσίας είναι ένα νέο στοιχείο που μπορεί να πιστωθεί στο Υπουργείο Εξωτερικών... της Γαλλίας. Πράγματι, προκειμένου να αρθεί το βέτο που διατηρούσε η Ρωσία στην πώληση όπλων στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Κε ντ’ Ορσέ [γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών] συμβούλευσε τον Φοστέν-Αρσάνζ Τουαντερά, νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, να προσεγγίσει τη Ρωσία για να προμηθευτεί όπλα.
Ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, εκμεταλλεύτηκε αυτό το απροσδόκητο δώρο της γαλλικής διπλωματίας προτείνοντας την αντικατάσταση των γαλλικών στρατευμάτων από μισθοφόρους της εταιρείας Βάγκνερ. Ο Φοστέν-Αρσάνζ Τουαντερά, ο οποίος δεν ήταν ο αγαπημένος υποψήφιος της Γαλλίας, άδραξε την ευκαιρία αυτή ως έναν τρόπο να εδραιώσει την εξουσία του που απειλούνταν από την ένοπλη αντιπολίτευση.
Μια πολιτοφυλακή όπως κάθε άλλη
Η Βάγκνερ είναι παρούσα στην ΚΑΔ μέσω δύο εταιρειών, της Lobaye Invest Ltd, μιας εταιρείας εξόρυξης, και της Sewa Security Services. Η τελευταία είναι υπεύθυνη για την προεδρική ασφάλεια και πολεμά, μαζί με τον κεντροαφρικανικό στρατό, τις διάφορες ομάδες ανταρτών του Séléka1 που είχε καταλάβει προσωρινά την εξουσία τον Μάρτιο του 2013.
Η δράση των Ρώσων μισθοφόρων είναι εξαιρετικά βίαιη, ιδίως κατά του άμαχου πληθυσμού. Αν και έχει δημιουργηθεί ένα είδος ομερτά γύρω από αυτά τα εγκλήματα, οι γλώσσες αρχίζουν να χαλαρώνουν. Μια πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του Μαρτίου του 2021 επισημαίνει αυτές τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες, συλλήψεις και βασανιστήρια, βιασμούς και τη μετατροπή σχολείων και δημόσιων κτιρίων σε στρατώνες. Οι μισθοφόροι πληρώνουν τους εαυτούς τους σε βάρος των αμάχων λεηλατώντας τις ανακατακτημένες πόλεις. Επιπλέον, η κυβέρνηση της Κεντρικής Αφρικής τους έχει χορηγήσει άδειες εκμετάλλευσης ορυχείων διαμαντιών και χρυσού.
Πολιτική έναντι στρατιωτικής λύσης
Με το βάθεμα της κρίσης στις χώρες του Σάχελ, μέρος του πληθυσμού επιθυμεί την έλευση των Ρώσων. Θεωρούν ότι αυτό θα αποτελούσε εγγύηση αποτελεσματικότητας, την οποία στερείται η Επιχείρηση Μπαρκανέ2, απέναντι στους τζιχαντιστές.
Αυτή η ψευδαίσθηση διατηρείται προφανώς από το Κρεμλίνο, το οποίο καλωσορίζει την ιδέα της αντικατάστασης των γαλλικών στρατευμάτων στην καρδιά της γαλλοαφρικανικής προστατευόμενης περιοχής. Αυτό θα ενίσχυε μόνο τη Ρωσία στη διεθνή σκηνή. Στην πραγματικότητα, η Βάγκνερ δεν θα ήταν περισσότερο, αν όχι λιγότερο, αποτελεσματική από την Επιχείρηση Μπαρκανέ, καθώς δεν διαθέτει τον βαρύ εξοπλισμό του γαλλικού στρατού – ειδικά την αεροπορική ισχύ. Ούτε θα επωφελούνταν από την υποστήριξη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Επιπλέον, ο μύθος των «σούπερ πολεμιστών» της Βάγκνερ έχει σε μεγάλο βαθμό τρωθεί από την παταγώδη αποτυχία τους εναντίον ισλαμιστών μαχητών στο Κάμπο Ντελγάδο της Μοζαμβίκης.
Η λύση στις συγκρούσεις στην ήπειρο, είτε στο Σάχελ, είτε στο Καμερούν, είτε στην Ανατολική Αφρική, δεν θα προέλθει από ένοπλες επεμβάσεις δυτικών στρατευμάτων ή μισθοφορικών εταιρειών οποιουδήποτε είδους. Οι επεμβάσεις τους απλώς επιδεινώνουν την κατάσταση με βαρύ τίμημα που πληρώνουν οι άμαχοι πληθυσμοί. Είναι σημαντικό να επαναβεβαιώσουμε μια αρχή, η οποία μερικές φορές ξεχνιέται: Η Αφρική δεν έχει τίποτα να κερδίσει από το να είναι μια στρατιωτική παιδική χαρά για τις αρπακτικές δυνάμεις της Ρωσίας, της Κίνας ή των χωρών του ΝΑΤΟ.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Paul Martial, “Russia in Africa: mercenaries and predatoriness”, International Viewpoint, 31 Δεκεμβρίου 2021, https://internationalviewpoint.org/spip.php?article7456
Σημειώσεις
1 [Σ.τ.Μ:] Βλ.: “Séléka”, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9l%C3%A9ka
2 [Στ.Μ.:] Βλ.: “Operation Barkhane”, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Barkhane
