Η επεισοδιακή συνάντηση των Τραμπ και Τζ. Ντ. Βανς με τον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου στις 28 Φεβρουαρίου 2025 [Andrew Harnik, Getty Images via AFP].
Ernie Gotta
Ο Τραμπ σχεδιάζει μια συγκλονιστική αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ
Η διοίκηση Τραμπ εξέπληξε τον κόσμο με μια ριζική στροφή στην εξωτερική πολιτική. Μια από τις πιο ωμές εκφράσεις της νέας πολιτικής έλαβε χώρα στις 28 Φεβρουαρίου, όταν, σε μια επεισοδιακή συνάντηση στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Βανς συνεργάστηκαν για να ταπεινώσουν τον Ουκρανό ηγέτη Βλαντιμίρ Ζελένσκι για «ασέβεια» προς τις ΗΠΑ. Η συνάντηση είχε διεξαχθεί στο πλαίσιο μιας επικείμενης «συμφωνίας» (κλοπής), με την οποία οι ΗΠΑ θα έπαιρναν το δικαίωμα να εξορύξουν βασικούς ορυκτούς πόρους από την Ουκρανία. Στο τέλος της συνάντησης, ωστόσο, ο Τραμπ δήλωσε απότομα στον Ζελένσκι: «ή θα κάνεις μια συμφωνία ή φεύγουμε»! Στη συνέχεια ζητήθηκε από τον Ζελένσκι να αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο.
Η συνάντηση έγινε μετά από πολλές άλλες συγκλονιστικές δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων κατά τις πρώτες εβδομάδες της διακυβέρνησης Τραμπ. Στο σύνολό τους, ερμηνεύτηκαν από πολλούς σχολιαστές ως έκφραση της καταστροφής της παγκόσμιας τάξης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο υπέρ μιας νέας διαμόρφωσης που θεωρείται πιο επωφελής για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Ποια είναι τα στοιχεία αυτής της αλλαγής; Τι σημαίνουν για τα μεγάλα καπιταλιστικά κράτη που βρίσκονται σε κρίση; Τι θα σημαίνουν για τους εργαζόμενους στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες;
Στοιχεία της αλλαγής πολιτικής των ΗΠΑ
Στις 24 Φεβρουαρίου, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να ψηφίσουν ένα ψήφισμα του ΟΗΕ που καταδίκαζε τη Ρωσία στην τρίτη επέτειο της εισβολής της χώρας αυτής στην Ουκρανία. Μετά την ψηφοφορία ακολούθησαν τρεις συγκλονιστικές ομιλίες της κυβέρνησης Τραμπ:
Ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, σε συνάντηση στις 12 Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες με την Ομάδα Επαφής για την Άμυνα της Ουκρανίας, μια συμμαχία περίπου 57 χωρών, κατέστησε σαφές ότι οι ΗΠΑ δίνουν προτεραιότητα στην ανάσχεση της Κίνας και όχι της Ρωσίας. Είπε: «Θα τερματίσουμε αυτόν τον καταστροφικό πόλεμο -και θα εγκαθιδρύσουμε μια διαρκή ειρήνη- μόνο συνδυάζοντας τη συμμαχική δύναμη με μια ρεαλιστική εκτίμηση του πεδίου της μάχης. Θέλουμε, όπως και εσείς, μια κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία. Αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας ότι η επιστροφή στα σύνορα της Ουκρανίας πριν από το 2014 είναι ένας μη ρεαλιστικός στόχος».
Ο Χέγκσεθ έθεσε τις προτεραιότητες των ΗΠΑ, δηλώνοντας: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν σοβαρές απειλές για την πατρίδα μας. Στόχος είναι -και σ’ αυτό εστιάζουμε- η ασφάλεια των δικών μας συνόρων. Αντιμετωπίζουμε επίσης έναν ισοδύναμο ανταγωνιστή, τους κομμουνιστές Κινέζους, με την ικανότητα και την πρόθεση να απειλήσουν την πατρίδα μας και τα βασικά εθνικά μας συμφέροντα στον Ινδο-Ειρηνικό. Οι ΗΠΑ δίνουν προτεραιότητα στην αποτροπή του πολέμου με την Κίνα στον Ειρηνικό, αναγνωρίζοντας την πραγματικότητα της έλλειψης πόρων και πραγματοποιώντας ανταλλαγές πόρων για να διασφαλίσουν ότι η αποτροπή δεν θα αποτύχει».
Δύο ημέρες αργότερα, στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, ο Τζ. Ντ. Βανς ανέλυσε τη στάση της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Μπροστά σε Ευρωπαίους καπιταλιστές πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους, χλεύασε τις ευρωπαϊκές φιλελεύθερες «δημοκρατίες» λέγοντας ότι η μεγαλύτερη απειλή δεν ήταν εξωτερική αλλά εσωτερική. Ο Βανς συνέκρινε τα ευρωπαϊκά «τείχη προστασίας» κατά της εκλογικής συνεργασίας με κόμματα που προέρχονται από τον φασισμό με τη λογοκρισία της ελευθερίας του λόγου. Συνέκρινε τη σύλληψη στο Ηνωμένο Βασίλειο μιας διαδηλώτριας κατά των αμβλώσεων που είχε παραβιάσει τη ζώνη ασφαλείας μιας κλινικής με τη σταλινική καταστολή των αντιφρονούντων και ζωγράφισε μια εικόνα φιλελεύθερης καταστολής κατά των χριστιανών και των ανθρώπων που έχουν ακροδεξιές πολιτικές πεποιθήσεις και ανήκουν σε ακροδεξιές πολιτικές οργανώσεις.
Ο Βανς προσέγγισε τους Ευρωπαίους ακροδεξιούς εξυμνώντας τις «κοινές αξίες και τον πολιτισμό της Ευρώπης και των ΗΠΑ» – ένας υπαινιγμός για τους υποστηρικτές της λευκής υπεροχής, του αντικομμουνισμού και μιας αντιδραστικής παραδοσιοκρατίας. Έκανε επίσης τον κόπο να συναντηθεί με την Άλις Βάιντελ, ηγέτιδα του ακροδεξιού γερμανικού AfD, το οποίο σημείωσε σημαντικά κέρδη στις γερμανικές εκλογές. Ο Βανς και η Βάιντελ συζήτησαν για τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη γερμανική εσωτερική πολιτική και την ελευθερία του λόγου.
Η νέα πραγματικότητα της αναδιαμόρφωσης των συμμαχιών ήταν συνταρακτική για ορισμένους Ευρωπαίους πολιτικούς. Κατά το κλείσιμο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, ο πρόεδρος, ο Κρίστοφερ Χάουσγκεν, Γερμανός διπλωμάτης, δάκρυσε όταν δήλωσε: «Είναι σαφές ότι η διεθνής μας τάξη που βασίζεται σε κανόνες δέχεται πιέσεις. ... Έχω την ισχυρή πεποίθηση... ότι αυτός ο πολυπολικός κόσμος πρέπει να βασίζεται σε ένα ενιαίο σύνολο κανόνων και αρχών, στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτή η τάξη είναι εύκολο να διαταραχθεί, είναι εύκολο να καταστραφεί, αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να ξαναχτιστεί, γι’ αυτό ας επιμείνουμε σε αυτές τις αξίες. Ας μην τις επανεφεύρουμε, αλλά ας επικεντρωθούμε στην ενίσχυση της συνεπούς εφαρμογής τους».
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 18 Φεβρουαρίου, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είχε συνάντηση στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ, για να συζητήσουν την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων προκειμένου να εκπονηθεί μια ειρηνευτική συμφωνία στον πόλεμο με την Ουκρανία. Η Ουκρανία έμεινε εκτός της συνάντησης και ο πρόεδρος Τραμπ έφτασε στο σημείο να πει ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι είναι ένας «δικτάτορας που δεν έχει κάνει εκλογές».
Ο Λαβρόφ είπε στον Ρούμπιο ότι η Ρωσία θα αποδεσμεύσει ευκαιρίες για επενδύσεις των ΗΠΑ και πρόσβαση σε ορυκτά. Συμφώνησαν να καθιερώσουν τρόπους διαβούλευσης για την αντιμετώπιση παραπόνων και να ανοίξουν εκ νέου τις διπλωματικές αποστολές. Με βάση μια υποτιθέμενη συμφωνία που θα επιτρέψει στη Ρωσία να συνεχίσει να κατέχει πλούσια ουκρανικά εδάφη, μίλησαν για μελλοντική συνεργασία σε θέματα εθνικού ενδιαφέροντος και «ιστορικές» επενδυτικές ευκαιρίες.
Καπιταλιστικά έθνη σε κρίση
Πρόκειται για μια δραματική αλλαγή σε σχέση με το προηγούμενο έτος, όταν οι ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν έδωσαν στην Ουκρανία αρκετή στρατιωτική υποστήριξη για να διατηρήσει ζωντανή την άμυνά της. Αυτό ήταν σύμφωνο με μια στρατηγική συμμαχία με μια Ευρώπη που φοβόταν τη ρωσική εισβολή σε άλλες παραμεθόριες περιοχές. Τώρα, η Ουάσινγκτον βλέπει ότι το μέλλον της εξυπηρετείται καλύτερα παίζοντας μπάλα με τη Ρωσία.
Η προσδοκία των ΗΠΑ σε αυτές τις αλλαγές είναι ότι η Ευρώπη θα αρχίσει να αυξάνει τους πολεμικούς προϋπολογισμούς και τις αμυντικές δαπάνες. Πώς θα πληρώσουν για την υπεράσπιση της Ευρώπης οι χώρες της ΕΕ που επί δεκαετίες βασίζονταν στην αμερικανική βοήθεια; Ένας τρόπος είναι να χαλαρώσουν οι νόμοι που περιορίζουν τις δαπάνες. Ένας άλλος τρόπος θα ήταν να περικόψουν τα κοινωνικά προγράμματα για να χρηματοδοτήσουν τις αμυντικές δαπάνες. Προγράμματα στην Ευρώπη, όπως η καθολική υγειονομική περίθαλψη και τα οικογενειακά επιδόματα, τα οποία ζήλευαν οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ, θα βρεθούν στο επίκεντρο των περικοπών.
Οι χώρες της ΕΕ θα μειώσουν επίσης δραστικά τη βοήθεια προς τον αναπτυσσόμενο κόσμο, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη διάλυση της USAID στις ΗΠΑ. Ο φόβος των Ευρωπαίων καπιταλιστών είναι ότι η περικοπή της κοινωνικής πρόνοιας προς όφελος των όπλων θα πυροδοτήσει κινητοποιήσεις και απεργίες των εργαζομένων και της νεολαίας σε όλη την ήπειρο, όπως είδαμε στη Βρετανία και τη Γαλλία το 2023.
Μια άλλη πτυχή αυτής της πολιτικής στροφής είναι ότι η καπιταλιστική τάξη των ΗΠΑ αναγνωρίζει την άνοδο της Ρωσίας και της Κίνας ως νέων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Αυτό σημαίνει ότι οι πόροι και οι αγορές σε όλο τον πλανήτη πρέπει να ξαναμοιραστούν. Ποιος θα έχει το πάνω χέρι; Είναι σαφές ότι η Κίνα παραμένει ο κύριος οικονομικός και στρατιωτικός ανταγωνιστής των Η.Π.Α. Το ερώτημα είναι πώς ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός μπορεί να αναχαιτίσει την Κίνα και να διατηρήσει την κερδοφορία του.
Αυτή η ιστορική αλλαγή συνδέεται με μια νέα στρατηγική των ΗΠΑ για τον ανταγωνισμό με την Κίνα, ενώ βρίσκονται σε περίοδο οικονομικής παρακμής. Αυτή η παρακμή ώθησε τον Μπάιντεν να αποσύρει τα στρατεύματα από το Αφγανιστάν προκειμένου να ενισχύσει τη στρατιωτική παρουσία στον Ειρηνικό.
Σήμερα, ένα τμήμα των Αμερικανών καπιταλιστών υιοθετεί μια διαφορετική προσέγγιση, η οποία μοιάζει με το εγχειρίδιο παιχνιδιού Project 2025 που συνέταξε το Heritage Foundation. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, το Project 2025 προσπαθεί να αναλύσει το κόστος σε σχέση με τα οφέλη για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρόθεση είναι να εξαλειφθούν οι «άσκοπες δαπάνες», οι οποίες θα αποδυναμώσουν διεθνείς και εθνικούς οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η USAID. Φυσικά, το ΝΑΤΟ και η USAID ήταν προεκτάσεις του αμερικανικού ιμπεριαλισμού που χρησιμοποιούσαν τη σκληρή και την ήπια ισχύ για την προώθηση και την προστασία των αμερικανικών συμφερόντων.
Γιατί ο Τραμπ θεωρεί ότι πρόκειται για σπατάλη δαπανών; Γνωρίζουμε ότι οι ΗΠΑ είναι πολύ πίσω στην ικανότητα να παράγουν αρκετό στρατιωτικό εξοπλισμό για τον πόλεμο. Μέρος της ανόδου του Τραμπ στην εξουσία σχετίζεται άμεσα με την ικανότητά του να θέσει τις ΗΠΑ σε πολεμική ετοιμότητα για τον περιορισμό της Κίνας. Η ανάγκη για νέα στρατιωτική ενίσχυση και σοβαρές αλλαγές στο Υπουργείο Άμυνας περιγράφονται επίσης στο Project 2025. Αυτό περιλαμβάνει στρατηγικές γύρω από τον ακανόνιστο πόλεμο, τους απαραίτητους τύπους προμηθειών όπλων, με ποιους πρέπει να συμμαχήσουν οι ΗΠΑ και πολλά άλλα.
Τον Μάιο του 2024, ο Ρότζερ Γουίκερ, γερουσιαστής από το Μισισιπή, δήλωσε: «Είναι πολύ αργά για να ξαναχτίσουμε τον αμερικανικό στρατό. Μπορούμε να αποφύγουμε τον πόλεμο προετοιμάζοντας τον. Όταν οι ανώτεροι στρατιωτικοί ηγέτες της Αμερικής καταθέτουν ενώπιον των συναδέλφων μου και εμού στην Επιτροπή Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας των ΗΠΑ πίσω από κλειστές πόρτες, έχουν πει ότι αντιμετωπίζουμε μερικά από τα πιο επικίνδυνα περιβάλλοντα παγκόσμιας απειλής από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη συνέχεια, επιδεινώνουν αυτή την ήδη ανησυχητική εικόνα εξηγώντας ότι οι ένοπλες δυνάμεις μας κινδυνεύουν να μείνουν ανεπαρκώς εξοπλισμένες και κατώτερες σε οπλισμό. Δυσκολευόμαστε να κατασκευάσουμε και να συντηρήσουμε πλοία, ο στόλος των μαχητικών μας αεροσκαφών είναι επικίνδυνα μικρός και η στρατιωτική μας υποδομή είναι ξεπερασμένη. Εν τω μεταξύ, οι αντίπαλοι της Αμερικής αυξάνουν τους στρατούς τους και γίνονται πιο επιθετικοί».
Οι άνθρωποι που θα επωφεληθούν από αυτές τις αλλαγές είναι οι ακροδεξιοί δισεκατομμυριούχοι της τεχνολογίας, όπως ο Πίτερ Θιλ και ο Έλον Μασκ, οι οποίοι θα λάβουν δισεκατομμύρια σε κυβερνητικά συμβόλαια. Αυτοί οι δισεκατομμυριούχοι θεωρούν τους εαυτούς τους «αντι-ελίτ» και θέλουν να καταστρέψουν αυτό που θεωρούν ως «παγκοσμιοποιημένη» τάξη πραγμάτων. Ο Μασκ παρεμβαίνει ανοιχτά στην κυβέρνηση. Από τη μία πλευρά, περικόπτει προγράμματα και υπηρεσίες και από την άλλη δέχεται κρατικές επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη SpaceX. Το Fortune.com γράφει: «Ο διευθύνων σύμβουλος της SpaceX, Γκουίννε Σότγουελ, δήλωσε ότι η εταιρεία έχει 22 δισεκατομμύρια δολάρια σε κυβερνητικά συμβόλαια, ανέφερε το Reuters. Η εταιρεία EV Tesla, η μετοχή της οποίας αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της καθαρής περιουσίας του Μασκ, ύψους σχεδόν 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έχει επωφεληθεί με 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικές επιδοτήσεις ή επιχορηγήσεις, σύμφωνα με την εταιρεία παρακολούθησης επιδοτήσεων Good Jobs First».
Τι σημαίνει αυτό για την εργατική τάξη;
Οι δηλώσεις του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική» σηματοδοτούν μια συγκεντρωτική προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να επαναβεβαιώσουν τον εαυτό τους ως την κυρίαρχη υπερδύναμη στον κόσμο – υπεράνω οποιουδήποτε αντιπάλου, όπως η Κίνα. Καθώς λαμβάνονται μέτρα για την αύξηση της χρηματοδότησης μιας εκσυγχρονισμένης στρατιωτικής δύναμης των ΗΠΑ υψηλής τεχνολογίας, ο πρόεδρος έχει καταστήσει σαφές ότι η Ουάσινγκτον σκοπεύει να απειλήσει και να εκφοβίσει άλλες κυβερνήσεις για να πετύχει τον σκοπό της. Η κυβέρνηση έχει δείξει ότι είναι πρόθυμη να παραστήσει τον «ειρηνοποιό» όταν αυτή η τακτική φαίνεται χρήσιμη, αλλά ότι θα εξαπολύσει τη στρατιωτική της ισχύ αν χρειαστεί.
Οι εργαζόμενοι δεν έχουν κανένα συμφέρον ούτε στις τρέχουσες οικονομικές συγκρούσεις ούτε στον επικείμενο πόλεμο στρατιωτικής καταστροφής. Αν οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε πλήρη πολεμική ετοιμότητα, θα μπορούσαμε να δούμε και δραστικές εσωτερικές αλλαγές – την επαναφορά της επιστράτευσης, την καταστολή της διαφωνίας, τις προσπάθειες για τη ρύθμιση της εργασίας και την απαγόρευση των απεργιών, καθώς και τη συνέχιση της αποψίλωσης των κοινωνικών προγραμμάτων και των κανονισμών που επηρεάζουν την παραγωγή των επιχειρήσεων.
Ορισμένοι τομείς των επιχειρήσεων της Αμερικής πιστεύουν ότι οι πολιτικές του Τραμπ θα βοηθήσουν τις επιδόσεις τους στην παγκόσμια σκηνή. Αλλά τελικά, οι καπιταλιστές έχουν ελάχιστα μέσα για να αυξήσουν τα κέρδη τους εκτός από το να εντείνουν την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Για να αντεπιτεθούν, οι εργαζόμενοι και οι σύμμαχοί τους μπορούν να στηριχθούν μόνο στον εαυτό τους. Οι πολιτικοί του Δημοκρατικού Κόμματος ισχυρίζονται ότι παρέχουν ηγεσία, αλλά δεν έχουν πραγματικές απαντήσεις. Πρέπει να οργανωθούμε στους χώρους εργασίας και στα συνδικάτα μας, στα σχολεία και στις κοινότητές μας, προκειμένου να κινητοποιήσουμε εκατομμύρια ανθρώπους στους δρόμους σε μια ισχυρή και ενωμένη απάντηση στην ατζέντα του Τραμπ.
Χρήματα για τη στέγαση, την υγεία και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής - όχι για το Πεντάγωνο! Αυτοδιάθεση για την Παλαιστίνη και την Ουκρανία!
Μετάφραση: elaliberta.gr
Ernie Gotta, “Trump engineers a stunning shift in U.S. foreign policy”, Workers’ Voice/La Voz de los Trabajadores, 28 Φεβρουαρίου 2025, https://workersvoiceus.org/2025/02/28/trump-engineers-a-stunning-shift-in-u-s-foreign-policy/.
Ernie Gotta, «Trump da un giro impresionante en la política exterior», Workers’ Voice/La Voz de los Trabajadores, 28 Φεβρουαρίου 2025, https://workersvoiceus.org/es/2025/02/28/trump-engineers-a-stunning-shift-in-u-s-foreign-policy/.
