Jorge Escalante

Περού: Χιλιάδες άνθρωποι στους δρόμους μετά την πτώση μιας ακόμη κυβέρνησης

Η πτώση της Ντίνα Μπολουάρτε από την προεδρία του Περού προκλήθηκε από τον φουτζιμορισμό και τους αντιδραστικούς συμμάχους του στο κοινοβούλιο. Το Κογκρέσο αποφάσισε να καθαιρέσει την πρόεδρο λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές, που είχαν προγραμματιστεί για τις 12 Απριλίου 2026. Ο αμφιλεγόμενος πρόεδρος του Κογκρέσου, Χοσέ Χερί, ανέλαβε την προεδρία.

Ο πρώτος στόχος αυτής της κίνησης ήταν να απαλλαγούν αυτοί οι κύκλοι από την ευθύνη για τη μεγάλη κρίση που προκάλεσε η δική τους υπερσυντηρητική συμμαχία, ρίχνοντας όλες τις ευθύνες στην Μπολουάρτε. Ο δεύτερος στόχος ήταν να εκτονώσουν τη διαδικασία των κινητοποιήσεων που ξεκίνησαν οι νέοι, μαζί με τις απεργίες των μεταφορών, εν μέσω της τεράστιας δυσαρέσκειας ενός πληθυσμού που υποφέρει από ανασφάλεια (5.000 άνθρωποι έχουν ήδη δολοφονηθεί από πληρωμένους δολοφόνους).

Ωστόσο, η αντιδραστική συμμαχία που ανέβασε την Μπολουάρτε στην εξουσία και στη συνέχεια την ανέτρεψε, δεν κατάφερε να διαλύσει τη διαδικασία. Η έκκληση για μια πανεθνική ημέρα αγώνων στις 15 Οκτωβρίου κέρδισε δύναμη. Η προσωρινή κυβέρνηση του Χοσέ Χερί Ορέ δοκίμασε μια παλιά συνταγή αποκλιμάκωσης, με έκκληση για διάλογο, προσπαθώντας πάντα να εκτονώσει την κοινωνική κινητοποίηση που ήδη διαμορφωνόταν ως μια από τις σημαντικότερες μετά τις ημέρες του Δεκεμβρίου 2022.

Το σχέδιο του Χερί ήταν να προτείνει ένα τραπέζι διαλόγου, που θα συγκαλείτο στις 14 Οκτωβρίου, σε συντονισμό με τον δήμαρχο του Πατάζ. Ο δήμαρχος αυτός αποφάσισε να υποστείλει τη σημαία του αγώνα, να εμπιστευθεί τον Χερί και να μην συμμετάσχει στην ημέρα δράσης στις 15 Οκτωβρίου, προς μεγάλη απογοήτευση των χιλιάδων διαδηλωτών που είχαν διανύσει περισσότερα από χίλια χιλιόμετρα. Ταυτόχρονα, ο νέος πρόεδρος οργάνωσε μια σειρά συναντήσεων με κυβερνήτες, δημάρχους, πρυτάνεις πανεπιστημίων και καλλιτέχνες, μαζί με μια ομάδα που ισχυριζόταν ότι εκπροσωπούσε την Ομοσπονδία Φοιτητών του Περού (FEP).

Όλα είχαν σχεδιαστεί για να μεταδώσουν την εικόνα ενός κράτους πρόθυμου να ακούσει. Στην πραγματικότητα, όμως, επρόκειτο για μια επιχείρηση πολιτικής αποκλιμάκωσης, που άνοιγε μικρές βαλβίδες ώστε η κοινωνική πίεση να μην ανατινάξει το καζάνι.

Ενώ μιλούσε για διάλογο, ο Χοσέ Χερί διόρισε ένα ακόμη πιο αντιδραστικό υπουργικό συμβούλιο με πραξικοπηματικό παρελθόν. Έβαλε τον Ερνέστο Άλβαρες Μιράντα, έναν υπερσυντηρητικό που ήταν δικαστής του Συνταγματικού Δικαστηρίου και κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του USMP, επικεφαλής του Υπουργικού Συμβουλίου. Ο Χερί κατέστησε σαφές ότι αυτή θα ήταν μια κυβέρνηση με την καταστολή ως κρατική πολιτική. Είχε ήδη χαρακτηρίσει τους κινητοποιημένους νέους στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως «συμμορία που θέλει να καταστρέψει τη δημοκρατία» και «κληρονόμους του MRTA [Túpac Amaru Revolutionary Movement]». Αυτό δεν ήταν ρητορική εκκεντρικότητα, αλλά μάλλον ιδεολογική προετοιμασία για την καταστολή: η ποινικοποίηση των διαδηλώσεων για να δικαιολογηθεί η χρήση βίας.

Τα γεγονότα της 15ης Οκτωβρίου

Η κινητοποίηση, που αρχικά ξεκίνησε από ομάδες νέων της Γενιάς Ζ, εξελίχθηκε σε ένα πανεθνικό κίνημα στο οποίο συμμετείχαν μεγαλύτεροι φοιτητές, καθηγητές, καλλιτέχνες, streamers, συνδικάτα και κοινότητες της βάσης, καθώς και οργανώσεις της περουβιανής αριστεράς. Τα κύρια αιτήματα των διαδηλωτών απευθύνονταν στον ίδιο τον Χερί και στο Κογκρέσο. Ζητούσαν την παραίτηση του νέου προέδρου, ο οποίος είναι μέλος της μαφίας που σχεδίασε το πραξικόπημα στο κοινοβούλιο και κατηγορείται για απόπειρα βιασμού. Πολλοί ζήτησαν το κλείσιμο του σημερινού Κογκρέσου.

Διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν και στις 24 διοικητικές περιφέρειες. Στην Αρεκίπα, οι πορείες συνέπεσαν με την επίσκεψη του βασιλιά της Ισπανίας στο Διεθνές Συνέδριο Ισπανικής Γλώσσας, δημιουργώντας μια συμβολική σκηνή: νέοι που αντιμάχονταν τόσο το καθεστώς του πραξικοπήματος όσο και την παλιά αποικιακή τάξη. Στη Λίμα, η μέρα έληξε με δεκάδες τραυματίες και βαμμένη με το αίμα του Εντουάρντο Ρουίζ Σάενζ («Trvko»), ενός 32χρονου ράπερ. Ο Ρουίζ σκοτώθηκε με πυροβολισμό στην Πλάζα Φρανσία, μακριά από το επίκεντρο των γεγονότων της ημέρας. Η δολοφονία του Εντουάρντο υποδαύλισε ακόμη περισσότερο την οργή του λαού. Εκτός από τον θάνατο του νεαρού, σημειώθηκε και άλλη δολοφονία, ενώ εκατοντάδες άνθρωποι τραυματίστηκαν από σφαίρες. Το αίτημα για τιμωρία των δολοφόνων αποτελεί σημαντικό σύνθημα κινητοποίησης.

Μάρτυρες δήλωσαν ότι ήταν ένας αστυνομικός με πολιτικά ρούχα από την ομάδα Terna που πυροβόλησε. Η κυβέρνηση απάντησε με κυνισμό: ο Χερί μίλησε για «μια μικρή ομάδα εισβολέων», προσπαθώντας να εξαφανίσει τον νεκρό και να μετατρέψει την τραγωδία σε φασαρία. Το αίμα του Εντουάρντο Ρουίζ δεν ήταν «υπερβολή της αστυνομίας». Ήταν επιβεβαίωση του κατασταλτικού χαρακτήρα του πραξικοπηματικού καθεστώτος του Χερί και του Κογκρέσου του.

Εκλογές εν μέσω αγώνων;

Είναι πολύ απίθανο οι βουλευτικές εκλογές του 2026 να διεξαχθούν χωρίς επεισόδια. Κάτι που οι εργαζόμενοι, οι φοιτητές και ο περουβιανός λαός γενικά είχαν τόσο απεγνωσμένα ανάγκη γίνεται πραγματικότητα: μια κοινωνική συμμαχία έχει αρχίσει να σχηματίζεται μεταξύ μαθητών λυκείου και φοιτητών πανεπιστημίου, που πορεύονται μαζί με δασκάλους, καλλιτεχνικές συντεχνίες, συλλογικότητες γειτονιών και κινήματα αυτοχθόνων, όλοι με στόχο την κατάργηση όλων των νόμων που ψήφισε το μαφιόζικο Κογκρέσο και τη δίκη και τιμωρία των υπευθύνων για τις δολοφονίες που διέπραξε η αστυνομία. Έτσι, η 15η Οκτωβρίου είναι μια ιστορική ημερομηνία, μια μέρα που οι νέοι, οι εργαζόμενοι και οι λαοί του Περού έσπασαν την παθητικότητα που τους επέβαλε ο φόβος και ο κατακερματισμός.

Αλλά κάθε σπίθα χρειάζεται οργάνωση για να γίνει φωτιά. Η στιγμή είναι πολύ ευαίσθητη και περίπλοκη. Απέχουμε έξι μήνες από τις γενικές εκλογές, στις οποίες θα συμμετάσχουν 43 κόμματα, το 99% των οποίων είναι δεξιά ή κεντροδεξιά. Η συμμαχία που εξακολουθεί να βρίσκεται στην εξουσία θέλει μόνο οι δεξιοί να φτάσουν στον δεύτερο γύρο. Στην αριστερά βρίσκεται η συμμαχία Venceremos, που είναι η ένωση των Nuevo Perú por el Buen Vivir και Voces del Pueblo, στην οποία προστέθηκαν οι Unidad Popular, Tierra Verde και Patria Roja, καθώς και ορισμένα συνδικάτα όπως η CUT και κοινωνικά κινήματα. Είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε και σε αυτό το πεδίο.

Εάν η παρουσίαση μιας ενωμένης αριστερής εναλλακτικής λύσης στην εκλογική διαδικασία είναι μια αναγκαιότητα, το πιο δύσκολο έργο είναι να βοηθήσουμε τους νέους, τους εργαζόμενους και τα λαϊκά κινήματα να περάσουν από την αγανάκτηση στην οικοδόμηση ενός μεγάλου, ενωμένου και δημοκρατικού χώρου για τον συντονισμό του αγώνα ενάντια στο καθεστώς. Έναν χώρο που δεν θα καταληφθεί από γραφειοκρατίες ή σεκταριστές, που θα συζητά δημοκρατικά τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, τις επόμενες ενέργειες και ένα εθνικό σχέδιο αγώνα για μια νέα Συντακτική Συνέλευση.

Μετάφραση: elaliberta.gr

Jorge Escalante, “Thousands take to the streets of Peru following the fall of yet another government”, International Viewpoint, 19 Οκτωβρίου 2025, https://internationalviewpoint.org/spip.php?article9222.