Πέμπτη, 26 Σεπτεμβρίου 2019 22:56

Αίγυπτος: οι μάζες έχουν το προβάδισμα

Επαναστάτες Σοσιαλιστές

الاشتراكيون الثوريون

Αίγυπτος: οι μάζες έχουν το προβάδισμα

Για μια ακόμη φορά, οι μάζες απέδειξαν ότι είναι πολύ πιο μπορστά από την πολιτική ελίτ, εκπλήσσοντάς την, με χιλιάδες να ανταποκρόνονται στο κάλεσμα του Μοχάμμεντ Αλί να βγουν στους δρόμους και να διαδηλώσουν ενάντια στον Σίσι. Οι μάζες έφεραν και πάλι τα τραγούδια και τα συνθήματα της επανάστασης του Ιανουαρίου του 2011 στις πλατείες και τους δρόμους, παρά το ενδεχόμενο σκληρής καταστολής ή σύλληψης. Οι διαδηλώσεις της Παρασκευής 20 Σεπτεμβρίου στις αιγυπτιακές πόλεις αντιπροσωπεύουν μια ποιοτική αλλαγή στην πορεία της αντιπολίτευσης στο καθεστώς του Σίσι. Το τείχος του φόβου που δημιουργήθηκε από χρόνια δολοφονιών, συλλήψεων και βασανιστηρίων έχει αρχίσει να καταρρέει, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει όσον αφορά τη δυνατότητα μαζικού κινήματος και αντίστασης στην επόμενη περίοδο.

Πολύς κόσμος μιλάει για συνωμοσίες και διασπάσεις στο καθεστώς ως εξήγηση για αυτό το κύμα διαδηλώσεων, επισημαίνοντας τη σχετική απροθυμία της αστυνομίας να καταστείλει τις διαμαρτυρίες. Τέτοιες ιδέες αντικατοπτρίζουν μια σοβαρή έλλειψη εμπιστοσύνης στις μάζες και την ικανότητά τους να ξεπεράσουν τις ήττες του παρελθόντος και να αμφισβητήσουν το καθεστώς για άλλη μια φορά. Επίσης, αντικατοπτρίζουν την έλλειψη συνειδητοποίησης ότι οι μάζες που αντιτίθενται στο καθεστώς δεν είναι οι ίδιες σήμερα με εκείνες που συμμετείχαν στην επανάσταση του Ιανουαρίου.

Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι οι διασπάσεις και οι ρωγμές στον κυβερνώντα συνασπισμό μετά το πραξικόπημα του 2013 δεν έχουν κανένα ρόλο στην τρέχουσα πολιτική στιγμή. Αντίθετα, αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο της τρέχουσας πολιτικής σκηνής. Οι διασπάσεις και οι ρωγμές σαν αυτές συνήθως δηλώνουν την εμφάνιση ενός μαζικού κινήματος από κάτω, είτε προς μια μεταρρυθμιστική είτε προς μια επαναστατική κατεύθυνση, καθώς στέλνουν σαφή μηνύματα στις μάζες ότι η άμυνα του καθεστώτος γίνεται αδύναμη και αρχίζει να καταρρέει.

Είναι αδύνατο να κατανοήσουμε τις δυνατότητες του σημερινού κινήματος χωρίς να κατανοήσουμε τη φύση της κρίσης που βιώνει το στρατιωτικό καθεστώς. Ο Σίσι ήρθε στην εξουσία ως επικεφαλής μιας αντεπανάστασης, με σαφή στόχο την εξάλειψη του μαζικού πολιτικού κινήματος το οποίο είχε γεννηθεί από την επανάσταση του Ιανουαρίου του 2011. Κατάφερε να δημιουργήσει μια κοινωνική βάση αποτελούμενη από ένα μεγάλο τμήμα της καπιταλιστικής τάξης και της μεσαίας τάξης για να στηρίξει το πρόγραμμα της στρατιωτικής δικτατορίας. Η λογική αυτής της στήριξης ήταν ο πανικός που δημιούργησε η επανάσταση του Ιανουαρίου μεταξύ αυτών των τάξεων: ο πανικός από το κύμα απεργιών, τις εργατικές και κοινωνικές διαμαρτυρίες και τα πολιτικά κινήματα της νεολαίας που απαιτούσαν δικαιοσύνη, δημοκρατία και ελευθερία. Πανικοβλήθηκαν επίσης και με την άνοδο των ισλαμικών κινημάτων και την εξέχουσα θέση τους στην πολιτική σκηνή.

Η συμφωνία ήταν σαφής. Η αιγυπτιακή αστική τάξη θα παραιτηθεί από τις φιλοδοξίες της για να μοιραστεί την εξουσία και ένα σημαντικό μέρος των κερδών της με το στρατιωτικό κατεστημένο με αντάλλαγμα την εξάλειψη της επανάστασης που απειλούσε τα συμφέροντά της.

Τέτοιες συμφωνίες δεν είναι κάτι το καινούριο. Οι αστοί είναι συχνά πρόθυμοι να κάνουν τεράστιες παραχωρήσεις σε έναν ισχυρό άντρα του στρατού με αντάλλαγμα την προστασία από την επανάσταση και τις απειλές από τα κάτω. Αλλά η κατάσταση που δημιουργείται από τέτοιου είδους συμφωνίες έχει έναν έκτακτο και προσωρινό χαρακτήρα. Μόλις η επανάσταση τερματιστεί τελικά και τα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα που απειλούν το παλαιό καθεστώς εξαλειφθούν και όταν η ασφάλεια αποκατασταθεί από την ένοπλη δύναμη και οι επαναστάτες οδηγηθούν στη φυλακή, την εξορία ή τον τάφο, η χθεσινή συμφωνία γίνεται αφόρητο βάρος για την αστική τάξη. Ο ισχυρός άντρας του στρατού μετατρέπεται από έναν ήρωα και έναν σωτήρα σε έναν διεφθαρμένο τύραννο που πρέπει να απομακρυνθεί. Πράγματι, είναι η συνεχιζόμενη παραμονή του στην εξουσία αυτό που απειλεί τη σταθερότητα και αμέσως αρχίζουν να εμφανίζονται οι ρωγμές στη συμμαχία που γεννήθηκε από την «αναγκαιότητα» που επέβαλαν οι περιστάσεις της επανάστασης.

Από την άλλη πλευρά, η κρίση που προκλήθηκε από την επανάσταση οδήγησε στην ανασύνθεση της ισορροπίας δυνάμεων μέσα στο ίδιο το κράτος. Κατά τη διάρκεια της εποχής του Μουμπάρακ, το καθεστώς στηρίχθηκε σε μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της Προεδρίας, του στρατού και του Υπουργείου Εσωτερικών. Η επανάσταση διατάραξε αυτή τη διευθέτηση και ο στρατός «επιβλήθηκε πάνω» στο Υπουργείο Εσωτερικών, όπως το έθεσε ο Μοχάμμεντ Αλί, ενώ η προεδρία «επιβλήθηκε πάνω» στον στρατό. Όλοι συμφώνησαν σε αυτό με το σκεπτικό ότι ήταν μια εξαίρεση και μια προσωρινή αναγκαιότητα για να εξασφαλιστεί η επιτυχία της αντεπανάστασης και η εδραίωση του πραξικοπήματος. Ωστόσο, η προσπάθεια του Σίσι να μετατρέψει αυτή τη νέα κατάσταση από εξαίρεση σε έναν μακροπρόθεσμο κανόνα, όπως κατέδειξαν με σαφήνεια οι συνταγματικές τροποποιήσεις, δημιούργησε με τη σειρά της ρωγμές μέσα και μεταξύ των θεσμικών οργάνων του κράτους.

Η σχετική ανάκαμψη της οικονομίας, η οποία ήταν αποτέλεσμα της αυξανόμενης εξαθλίωσης και της λιτότητας, αφενός, και η επέκταση των αποκαλούμενων «μεγάλων έργων» που χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου από δάνεια της Δύσης και του Κόλπου, έχει επίσης έκτακτο και προσωρινό χαρακτήρα. Για παράδειγμα, οι νέες πόλεις, όπως η Νέα Διοικητική Πρωτεύουσα και η Νέα Πόλη του Ελ-Αλαμέιν, με την τεράστια υποδομή τους και τα δισεκατομμύρια δολάρια που διοχετεύονται σ αυτές, δεν στοχεύουν στη βιομηχανία ή τη γεωργία ή ακόμα και τον τουρισμό και ως εκ τούτου δεν θα αποφέρουν κέρδη ή εισόδημα για την αποπληρωμή των δανείων, ούτε καν των τόκων.

Κανένα πολιτικό καθεστώς δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο με την καταστολή για πολύ καιρό. Πρέπει να υπάρξει κάποια ιδεολογία που να δημιουργεί ένα βαθμό νομιμότητας για το καθεστώς μεταξύ τμημάτων του πληθυσμού. Ο φόβος μπορεί να αποτελέσει τη βάση για νομιμότητα σε εξαιρετικές και προσωρινές περιστάσεις, αλλά χάνει την αποτελεσματικότητά του αν το καθεστώς προσπαθήσει να τον χρησιμοποιήσει για να σταθεροποιήσει την κυριαρχία του. Αυτό είναι που επιχείρησε ο Σίσι, ιδίως μετά τις τροποποιήσεις του συντάγματος, και αυτό είναι που βλέπουμε να εκρήγνυται σήμερα απέναντι στη στρατιωτική δικτατορία. Βρισκόμαστε μπροστά στην πλήρη κατάρρευση της νομιμοποίησης του καθεστώτος και την εμφάνιση μιας νέας λαϊκής συνείδησης που είναι εχθρική προς το καθεστώς και γνωρίζει την αποκρουστηκότητα, την αποτυχία και τη διαφθορά του. Αυτή η λαϊκή συνείδηση δεν εξαπατάται πλέον από αφελείς ισχυρισμούς σχετικά με τους κινδύνους της τρομοκρατίας και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ή σχετικά με το χάος της Συρίας και του Ιράκ. Δεν είναι πλέον ανεκτές πολιτικές εξαθλίωσης και λιτότητας, ενώ δισεκατομμύρια δαπανώνται για προεδρικά παλάτια και γειτονιές για τους πλούσιους, το στρατό, την αστυνομία και τους επιχειρηματίες.

Αλλά αυτό σημαίνει ότι είμαστε στο κατώφλι μιας νέας επανάστασης, ή ακόμα και μιας επαναστατικής κατάστασης; Οι ρωγμές στη συμμαχία της άρχουσας τάξης και η έκρηξη θυμού εναντίον του Σίσι και του καθεστώτος του αντιπροσωπεύουν πραγματικά μια ποιοτική μετατόπιση. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι το καθεστώς βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης ή ότι η επαναστατική διαδικασία θα είναι εύκολη ή σύντομη. Η αρχή της κατάρρευσης του τοίχου του φόβου και η αρχή της έκρηξης του σημερινού κύματος θυμού είναι τόσο σημαντικές όσο και επικίνδυνες. Αλλά είναι μόνο το ξεκίνημα ενός μακρού δρόμου για την αναίρεση των αποτελεσμάτων της ήττας που έθεσε τέλος στην επανάσταση του Γενάρη του 2011 και την ανοικοδόμηση των θεμελίων αντίστασης στα πανεπιστήμια, τους χώρους εργασίας, τα συνδικάτα και τις επαγγελματικές ενώσεις. Μέσα απ’ αυτό τον μακρύ δρόμο οι μάζες θα ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητά τους να επιφέρουν αλλαγές και στη βιωσιμότητα του επαναστατικού έργου. Όλα αυτά απαιτούν σκληρή, οργανωμένη δουλειά και σίγουρα δεν θα συμβούν εν μία νυκτί.

Πρέπει αμέσως να οικοδομήσουμε πάνω σ’ αυτό το ποιοτικό βήμα που γίνεται από τις μάζες. Πρώτον, πρέπει να οικοδομήσουμε ένα ενιαίο μέτωπο σε ολόκληρο το φάσμα των δυνάμεων και των ομάδων της αντιπολίτευσης προκειμένου να αλληλεπιδράσουμε με το μαζικό κίνημα και να αναπτύξουμε ένα πρόγραμμα διεκδικήσεων που υπεραβαίνουν το καθεστώς του Σίσι και την κυριαρχία του στρατού. Δεύτερον, να εκμεταλλευτούμε όλα τα ανοίγματα που άρχισαν να εμφανίζονται στην άμυνα του καθεστώτος, προκειμένου να ανοικοδομήσουμε την συνδικαλιστική, φοιτητική και πολιτική οργάνωση και να αποκαταστήσουμε τους πολιτικούς χώρους που η αντεπανάσταση έκλεισε με βία. Έχουμε μια μακρά και σκληρή μάχη μπροστά και έχει ήδη ξεκινήσει για τα καλά. Οι μάζες έχουν το προβάδισμα και τώρα οι επαναστατικές πολιτικές δυνάμεις πρέπει να καλύψουν τη διαφορά.

Μετάφραση: e la libertà

الاشتراكيون الثوريون، “حول اللحظة السياسية الحالية”، الاشتراكيون الثوريون، السبت 21 سبتمبر 2019

Revolutionary Socialists, «Egypt: the masses have taken the lead», The Revolutionary Socialists, 22 Σεπτεμβρίου 2019


Τελευταία τροποποίηση στις Παρασκευή, 22 Νοεμβρίου 2019 16:06

Προσθήκη σχολίου

Το e la libertà.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά σχόλια με υβριστικό, ρατσιστικό, σεξιστικό φασιστικό περιεχόμενο ή σχόλια μη σχετικά με το κείμενο.