Ένας Κόκκινος Φρουρός (ο Ι. Κρασνιάνσκι) μπροστά από το θέατρο Μπολσόι στη Μόσχα τον Ιούλιο του 1918, την ίδια περίοδο που και ο Έντουαρντ Ντούνε συμμετείχε στην Κόκκινη Φρουρά.

Eduard Dune

Δημοκρατικός συγκεντρωτισμός

Ο εργάτης-επαναστάτης Έντουαρντ Μαρτίνοβιτς Ντούνε ήταν δεκαεπτά ετών όταν ξεκίνησε η ρωσική επανάσταση. Εντάχθηκε στο κόμμα των Μπολσεβίκων και πολέμησε με την Κόκκινη Φρουρά της Μόσχας κατά τη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης. Στην συνέχεια ήταν μέλος της αντιπολιτευτικής ομάδας «Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός»^[1]. Για τις αντιπολιτευτικές του δραστηριότητες συνελήφθη και πέρασε πολλά χρόνια στη Βορκουτά. Διέφυγε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εδώ παρουσιάζουμε μια ανάλυση του που έγινε το 1947 για το όργανο των Μενσεβίκων εμιγκρέδων Socialističeskij Vestnik. Πέθανε το 1953. [Πηγή: Archive of L.D. Trotsky, τόμος 2, Chernyavskiy, Felshtinsky.]

Βλ. επίσης τα απομνημονεύματα του Έντουαρτν Ντουνέ, Σημειώσεις ενός Κόκκινου Φρουρού [Eduard Dune, Notes of a Red Guard, University of Illinois Press, 1993. Διαθέσιμο στο: https://files.libcom.org/files/notes_of_a_red_guard.pdf. Эдуарда Дуне, Записки красногвардейца].

Το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, η έναρξη της ΝΕΠ συνέπεσε όχι τυχαία με την εμφάνιση διαφορετικών ειδών αντιπολίτευσης εντός του ΠΕΚΚ(μπ) [Παν-Ενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (μπολσεβίκων)]: «Εργατική αλήθεια», «Εργατική αντιπολίτευση», «Δημοκρατικός συγκεντρωτισμός», «Στρατιωτική αντιπολίτευση». Κοινό χαρακτηριστικό όλων ήταν ένα πράγμα – να δώσουν ελευθερία. Ήταν μια αντίδραση στην παραβίαση των δημοκρατικών αρχών κατά τη διάρκεια του πολεμικού κομμουνισμού. Όλες αυτές οι αντιπολιτεύσεις δέχτηκαν σκληρή κριτική, αλλά παρ’ όλα αυτά το δέκατο συνέδριο του ΠΕΚΚ(μπ) είχε ψηφίσει μια σειρά από αιτήματα της αντιπολίτευσης. Το συνέδριο έφυγε και το Πολιτικό Γραφείο παρέμεινε. Αλλά η οργανωτική δομή του κόμματος ήταν τέτοια που η δύναμη των «ανθρώπων των μηχανισμών» εντεινόταν και αυξανόταν. Τα συμβούλια και τα συνδικάτα έγιναν κάποιου είδους εξαρτήματα, τμήματα της κομματικής οργάνωσης. Η εσωκομματική αναταραχή, η δυσαρέσκεια με τους «ανθρώπους των μηχανισμών» επίσης αυξήθηκε.

Η «Διακήρυξη των 48» το 1923 δεν προχώρησε πέρα από τη διεκδίκηση των ίδιων δημοκρατικών αρχών, που υιοθετήθηκαν ως ψήφισμα από το δέκατο συνέδριο. Μου φαίνεται ότι ο Λένιν είχε περισσότερο θάρρος από την αυξανόμενη αντιπολίτευση, όταν έθεσε το ζήτημα της ανάγκης δημιουργίας κάποιου είδους υπερκομματικού ελέγχου με τη μορφή της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου [ΚΕΕ] και του Λαϊκού Κομισαριάτου της Επιθεώρησης Εργατών και Αγροτών [Ράμπκριν] για τον σοβιετικό μηχανισμό, προκειμένου να καταπολεμηθεί ο «γραφειοκρατικός εκφυλισμός». Σε αυτό το σχέδιο η ΚΕΕ και το Ράμπκριν θα είχαν μεγαλύτερα δικαιώματα από την ΚΕ του ΠΕΚΚ(μπ) και την Πανρωσική Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή [ΠΚΕΕ] της ΕΣΣΔ. Στην πράξη οι δραστηριότητές τους περιορίζονταν στο πλαίσιο του ελέγχου των «μικρών ανεπαρκειών του μεγάλου μηχανισμού». Η ΚΕΕ παρέμεινε θνησιγενής: δεν ήταν η ΚΕΕ που έλεγχε ή απομάκρυνε τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου – το Πολιτικό Γραφείο έδινε τις εντολές.

***

Τη δεύτερη ημέρα της συνεδρίασης του Δεύτερου Συνεδρίου των Σοβιέτ ήρθε η είδηση του θανάτου του Λένιν^[2]. Η Κρούπσκαγια στο βήμα του Συνεδρίου θρήνησε την απώλεια του ανθρώπου που ήταν βαθιά αγαπημένος από όλους. Στο ίδιο πνεύμα μίλησαν όλοι οι ομιλητές. Ο Τρότσκι όσο ποτέ άλλοτε έλαμψε με ταλέντο και ευγλωττία από το βήμα, με συγκαλυμμένα δάκρυα. Όλοι θρήνησαν το θάνατο ενός φίλου και δασκάλου. Ήταν βασανιστικά δύσκολο να παρακολουθείς πώς εκατοντάδες ενήλικες κρατούσαν μαντήλια για να σκουπίσουν τα δάκρυα που έσταζαν. Όλο το Κογκρέσο έκλαιγε σιωπηλά.

Σε αυτό το σημείο μόνο ένας άνθρωπος –ο Στάλιν– διατήρησε την ψυχραιμία του, εκφωνώντας την κεντρική ομιλία – τι θα κάνουμε χωρίς τον Λένιν. Η ομιλία του δεν ήταν αποτέλεσμα παρόρμησης, όπως του Τρότσκι, αλλά μια προμελετημένη ομιλία. Εκείνη την εποχή λίγοι σκέφτονταν τη μορφή του Στάλιν. Αν κάποιος αποκαλούσε τον Στάλιν διάδοχο του Λένιν, θα τον θεωρούσαν ηλίθιο. Πόσο η μορφή Στάλιν ήταν άχρηστη και σκουπίδι ανάμεσα σε ανθρώπους όπως ο Τρότσκι, ο Κάμενεφ, ο Πρεομπραζένσκι, ο Πιατάκοφ, ο Μπουχάριν, ο Ριαζάνοφ, ο Σκβόρτσοφ-Στεπάνοφ κ.λπ. Πράγματι, ο ίδιος ο Στάλιν θα το έπαιρνε για κοροϊδία. Ο Στάλιν σπούδασε με τους Ιησουίτες, μετά με τον Μαρξ, και μετά και σήμερα μελετά τον Μακιαβέλι. Έλαβε υπόψη του ότι, ως γραμματέας του ΠΕΚΚ(μπ), στα χέρια του ήταν όλα τα νήματα του ελέγχου και της διοίκησης. Έναν γενικά αναγνωρισμένο διάδοχο δεν άφησε ο Λένιν. Ως εκ τούτου, στην ομιλία του κάλεσε για μια συλλογική ηγεσία της κληρονομιάς του Λένιν. Ως εκ τούτου, στην ομιλία του κάλεσε σε μια συλλογική ηγεσία της κληρονομιάς του Λένιν. Η συλλογική ηγεσία υπό την παρουσία ενός τόσο άχρηστου γκρίζου τιμονιέρη όπως ο Στάλιν θα μπορούσε να συμφιλιώσει πολλούς. Με αυτή τη φόρμουλα ήταν δυνατόν να οργανωθεί και ο αγώνας ενάντια σε αυτούς που προσποιούνταν ότι κληρονομούν τον Λένιν. Η «παλιά φρουρά» ακόμα και πολλά χρόνια μετά το θάνατο του Λένιν θεωρούσε τον Στάλιν μια κεντρώα φιγούρα, ένα απλό πιόνι στη σκακιέρα. Ο Τρότσκι επίσης επί Λένιν δεν ήταν πιόνι, αλλά μια φιγούρα, με την οποία είναι πιο δύσκολο να πολεμήσεις, στη φιγούρα του έβλεπαν έναν υποψήφιο για τη θέση του Ρώσου Βοναπάρτη.

Μετά το θάνατο του Λένιν, σε όλα τα άλλα ζητήματα εσωκομματικών διαφορών προστέθηκε και το ζήτημα της διανομής της κληρονομιάς του Λένιν. Αν ο Στάλιν τελείωσε τόσο άγρια με τον Τρότσκι, τον Κάμενεφ, τον Μπουχάριν και άλλους, δεν ήταν επειδή ήταν πιο «αντεπαναστατικοί» στην αξιολόγηση του ρόλου του ΠΕΚΚ(μπ) στο δρόμο της οικοδόμησης μιας αταξικής κοινωνίας, αλλά επειδή διεκδικούσαν την ηγεσία του κόμματος στη θέση της φιγούρας του Στάλιν.

***

Στον έντονο αγώνα μετά το θάνατο του Λένιν οι τροτσκιστές, οι ζινοβιεφιστές, οι ρικοβιστές, οι μπουχαρινιστές αναγνώρισαν ότι το κόμμα οδεύει προς το δρόμο του Θερμιδόρ, την ανάγκη επειγουσών μεταρρυθμίσεων – διαφορετικά το κόμμα της εργατικής τάξης πεθαίνει βουβά. Σε αντίθεση με αυτούς, η μικρή αριθμητικά και ελάχιστα καταξιωμένη «ομάδα των 15» – «ντεσιστές» [Δημοκρατικοί Συγκεντρωτιστές] δήλωσε: ο αγώνας για τη δικτατορία του προλεταριάτου το 1917 δικαιολογήθηκε από την προσδοκία της διεθνούς σοσιαλιστικής επανάστασης. Η δικτατορία του προλεταριάτου – αυτό είναι ένα πρώτο βήμα, ένα πρώτο βήμα προς τη σοσιαλιστική επανάσταση. Εν τω μεταξύ, μετά την παρέλευση 10 ετών έγινε σαφές ότι η ώρα της παγκόσμιας επανάστασης αναβλήθηκε για ένα άγνωστο μέλλον. Ως εκ τούτου, η οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια χώρα ισοδυναμεί με την οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια περιοχή. Έχοντας έρθει στην εξουσία σε ένα απομονωμένο κομμάτι γης, το μπολσεβίκικο κόμμα βρίσκεται έτσι στο δρόμο του εκφυλισμού από κόμμα της εργατικής τάξης σε κόμμα αξιωματούχων, γραφειοκρατίας. Ο αγώνας για εσωκομματική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να δώσει τίποτα ουσιαστικό, είτε ο Στάλιν είτε ο Τρότσκι είναι στην εξουσία. Το ΠΕΚΚ(μπ) ήδη σήμερα (1926) δεν είναι κόμμα της εργατικής τάξης και δεν εκπροσωπεί τα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Η προλεταριακή επανάσταση ηττήθηκε και το ΠΕΚΚ(μπ) τώρα και στην ταξική σύνθεση είναι ένα μη προλεταριακό κόμμα. Απορρόφησε όλα τα ενεργά στοιχεία, τα εχθρικά προς τα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Αυτή η διαδικασία θα ενισχυθεί και θα μεγαλώσει. Το χάσμα μεταξύ των συμφερόντων της εργατικής τάξης και της πολυάριθμης ελίτ θα συνεχίσει να μεγαλώνει και να διευρύνεται. Το Θερμιδόρ, όποια μορφή κι αν πάρει, είναι αναπόφευκτο. Ο αγώνας για εσωκομματική δημοκρατία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μόνο ένα μέσο για την ενεργοποίηση και κινητοποίηση των προλεταριακών μαζών. Το επείγον καθήκον της οργάνωσης δεν είναι ο αγώνας για την αντικατάσταση του Στάλιν με τον Τρότσκι ή κάποιο άλλο πρόσωπο, αλλά η επίπονη, μακρά δουλειά των ακτιβιστών για την οργάνωση ενός πραγματικού προλεταριακού κόμματος σε αντιπαράθεση με το ΠΕΚΚ(μπ). Η διάσπαση του κόμματος ΠΕΚΚ(μπ) δεν φαίνεται να είναι μπαμπούλας, αλλά καλό. Αυτή η ακραία άποψη και η μικρή λαϊκή αντιπροσώπευση τρόμαξε πολλούς. Αυτή η ξεκάθαρη εικόνα προκάλεσε μια «διάσπαση» στην ομάδα των 15 και κάποιοι πήγαν στην τροτσκιστική οργάνωση (π.χ. Ντρόμπνις κ.λπ.). Άλλοι βρήκαν πιο συμβιβαστικές διατυπώσεις και σταμάτησαν να εργάζονται στην ομάδα. Ηθικά επώδυνη ρήξη με όλο το παρελθόν, να αναγνωρίζει κανείς ότι δεκαετίες της ενήλικης ζωής του πρέπει να διαγραφούν ως λανθασμένες. Αυτό δεν είναι από το φάσμα των γεγονότων, αλλά της ψυχολογίας, αλλά παρ’ όλα αυτά αυτή (η ψυχολογία μας) δεν επιτρέπει πάντα να δούμε την πραγματική εικόνα.

Το ζήτημα του «Θερμιδόρ» του ΠΕΚΚ(μπ) ήταν η πέτρα πάνω στην οποία σκόνταψε όλη η αντιπολίτευση. Όπως και πριν από τη σύλληψη και την εξορία, και στη συνέχεια στο πολιτική απομόνωση και στο στρατόπεδο, δηλαδή πάνω από 10 χρόνια, συζητιόταν συνεχώς. Η ομάδα των «ντεσιστών» στην επέκταση αυτού του σημείου, όπως είχε διατυπωθεί στην «πλατφόρμα των 15», ενώ βρισκόταν ήδη στην εξορία, έκανε την τροπολογία: Το Θερμιδόρ πρέπει να θεωρηθεί ολοκληρωμένο γεγονός – η δικτατορία του προλεταριάτου μετατράπηκε σε δικτατορία της μικροαστικής τάξης, της οποίας η οικονομική βάση είναι ο κρατικός καπιταλισμός της ΕΣΣΔ. Το 1936 σε αυτή την άποψη έκλιναν και οι περισσότεροι τροτσκιστές.

Εξ ου και το φυσικό συμπέρασμα: η ανάγκη οργάνωσης ενός ανεξάρτητου εργατικού κόμματος σε αντιπαράθεση με το ΠΕΚΚ(μπ). Η «Ομάδα των 15» έθεσε το ζήτημα έτσι πριν από τη σύλληψή της, αλλά με αυτόν τον τρόπο απομονώθηκε όχι μόνο από το ΠΕΚΚ(μπ), αλλά και από άλλες εσωκομματικές αντιπολιτεύσεις.

Ο Στάλιν τρομοκράτησε το κόμμα του με τον κίνδυνο της διάσπασης και του θανάτου της προλεταριακής δικτατορίας – της σοβιετικής εξουσίας. Το ίδιο φοβήθηκαν και οι τροτσκιστές, αλλά δεν παρατήρησαν ότι η διάσπαση ήταν απαραίτητη από τον Στάλιν, ότι η σοβιετική εξουσία υπό τον Στάλιν ρευστοποιήθηκε. Αλλά τώρα; Τώρα, όπως και πριν, η πρώην εσωκομματική αντιπολίτευση κατακερματίστηκε και δεν μπόρεσε να δημιουργήσει μια ενιαία οργάνωση ανάμεσα σε ομοϊδεάτες, που κάθονται στην πολιτική απομόνωση. Ανίκανοι να δημιουργήσουν επίσης ένα ενιαίο εργατικό κόμμα.

Θα ήταν πιο λογικό να μην οργανωθεί ένα νέο εργατικό κόμμα, αλλά να πάμε στο υπάρχον ΡΣΔΕΚ, αλλά αυτό το θέμα δεν τέθηκε προς συζήτηση. Γιατί όχι; Μου φαίνεται ότι επειδή η λέξη «μενσεβίκοι» έγινε ένα υβριστικό παρατσούκλι, ότι με αυτόν τον τρόπο η οργάνωση θα μπορούσε να χάσει τα έστω και αριθμητικά μικρά στελέχη, και το να αποκτήσει νέα στελέχη φαινόταν αδύνατο (μέχρι το 1927).

Η οργάνωση των «ντεσιστών» δεν είχε μεγάλα ονόματα, δημοφιλή στους ευρύτερους κομματικούς κύκλους ή στη χώρα. Δεν είχαμε τον Λένιν μας, ούτε τον Πλεχάνοφ, ούτε τον Τρότσκι. Υπήρχε όμως η πεποίθηση, ότι ο χρόνος θα βοηθήσει να τους βρούμε, ο χρόνος θα βοηθήσει επίσης να επικυρωθεί η πρόβλεψη για το ΠΕΚΚ(μπ). Κατά την περίοδο 1924-27 η οργάνωση στρατολόγησε περίπου 2.000 άτομα^[3].

Οι τοπικές μας οργανώσεις (πυρήνες) δεν αριθμούσαν περισσότερα από 5 άτομα, με μεγαλύτερο αριθμό – ένας νέος πυρήνας στην ίδια επιχείρηση. Οι εκπρόσωποι των πυρήνων εξέλεγαν αντιπροσώπους στα κέντρα. Αυτά τα κέντρα τα γνώριζα: στην Ουκρανία (Χάρκοβο), στο Ντονμπάς (Λουχάνσκ), στα Ουράλια (Σβερντλόφσκ) και στη Μόσχα. Στη Μόσχα εκτός από το τοπικό κέντρο υπήρχε και ένα «κέντρο έκδοσης εντύπων». Στο Λένινγκραντ, τέτοιο κέντρο δεν υπήρχε, επειδή υπήρχαν πολύ λίγοι υποστηρικτές μας (το ξέρω, αφού μετέφερα εκεί τη βαλίτσα με τα έντυπα).

Τα μέλη της οργάνωσης ήταν υποχρεωμένα να τηρούν τους κανόνες μυστικότητας και να μην ενεργούν για λογαριασμό της «ομάδας των 15». Εκ μέρους της ομάδας μπορούσαν να μιλήσουν, να τοποθετηθούν μόνο σε εκείνες τις συνεδριάσεις οι οποίες καταγράφονταν από τους ίδιους. Σε περιπτώσεις αναπόφευκτων εσωκομματικών διαφωνιών μπορούσε κανείς να μιλήσει εκ μέρους των τροτσκιστών. Μια τέτοια συνωμοτική δράση δεν θα μπορούσε να ικανοποιήσει το θερμό αίμα των νέων. Επιζητούσαν μια ενεργή εμφάνιση. Η νεολαία έβραζε, κόχλαζε. Για τον Τρότσκι η νεολαία ήταν το βαρόμετρο του κόμματος. Πράγματι, οι τροτσκιστές απορροφούσαν όμορφα στελέχη από τη νεολαία, ανάμεσα στα οποία στη διαδικασία του αγώνα αναπτύσσονταν ταλαντούχες μορφές, στα λόγια των οποίων άκουγε η παλιά φρουρά και συχνά πήγαινε στο βηματισμό αυτών των νέων^[4]. Οι υποστηρικτές των τροτσκιστών γίνονταν γνωστοί σε όλους και όλοι εξορίζονταν. Οι υποστηρικτές των ντεσιστών υπέφεραν λιγότερο. Στην εξορία δεν βρέθηκε κανείς από το Σβερντλόφσκ, ούτε από το Λουχάνσκ^[5]. Προφανώς και τοπικοί πυρήνες επιβίωσαν, και δεν είχαν «αυτοδιαλυθεί» μετά τη δεκαετία του 1930. Αξιόπιστες πληροφορίες, ότι η οργάνωσή μας συνέχισε να λειτουργεί «κατά βούληση», δεν έχω, αλλά είναι αξιόπιστα γνωστό ότι ορισμένα μέλη παρέμειναν ζωντανά μέχρι το 1941, ενώ δεν συνελήφθησαν ούτε μία φορά^[6].

Η ομάδα των «ντεσιστών» δεχόταν μέλη του ΠΕΚΚ(μπ) αλλά και ανένταχτους. Το πρόγραμμα της οργάνωσης μέχρι το 1927 –«πλατφόρμα των 15». Το πρόγραμμα της οργάνωσης μετά το 1927 δεν έχει γραπτή διατύπωση.

Πράγματι, ποιο θα μπορούσε να είναι το πρόγραμμα όταν κάθεστε στις φυλακές και στα στρατόπεδα πολιτικής απομόνωσης. Επιτρέπεται η συνομιλία σε μία μόνο διεύθυνση ενός στενότερου συγγενή, και στη συνέχεια αυτοί οι στενότεροι συγγενείς παίρνουν 8 – 10 χρόνια στρατόπεδο ως συγγενής προδοτών^[7].

Η τεχνική και τα μέσα οργάνωσης ήταν τόσο φτωχά όσο και τα στελέχη. Υπήρχε ιδιαίτερη δυσκολία με την «τεχνική». Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της συνεργασίας με τους τροτσκιστές αγοράστηκε στο εξωτερικό ένας περιστροφέας, αλλά όταν έφτασε στον παλιό περιστροφέα, η συνεργασία είχε ναυαγήσει και οι τροτσκιστές δεν μας τον έδωσαν, παρόλο που είχε αγοραστεί από προσωπικές συνεισφορές των ντεσιστών. Καταφέραμε να το πάρουμε περισσότερο κάτω από την επίδραση των γροθιών (κυριολεκτικά) του Σαπρόνοφ, παρά για άλλους λόγους. (Για τους τροτσκιστές μετά την έξοδο από την συνεργασία μετά από μια σαφή δήλωση του οράματός μας, γίναμε μια αντεπαναστατική ομάδα). Εκτός από τον περιστροφικό μηχανισμό είχαμε μια κολλοτυπία, ένα σαπιρογράφο^[8] και μερικές γραφομηχανές. Για πραγματικές τυπογραφικές εκτυπώσεις ούτε ονειρευτήκαμε ποτέ – τόσο η οργάνωση όσο και τα μέσα της ήταν πολύ μέτρια. Ναι, και η μαζική εργασία ήταν μόνο σε μακροπρόθεσμη προοπτική. Μετά την ήττα της οργάνωσης ούτε η περιστροφική μηχανή, ούτε η κολλοτυπία, ούτε η εργατική τεχνική εντοπίστηκαν από την GPU. Βρίσκονται κρυμμένα σε ένα αγρόκτημα κοντά στη Μόσχα.

Μετά την επέτειο της επανάστασης τον Νοέμβριο του 1927, όταν οι τροτσκιστές άρχισαν να απευθύνονται στους ανένταχτους (με ανεξάρτητα, μη εγκεκριμένα από την Κ.Ε., αλλά αθώα συνθήματα κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης: Επιστροφή στον Λένιν), η αποκάλυψη και η σύλληψη των τυπογράφων των τροτσκιστών [ήταν αναπόφευκτη]. Ο κίνδυνος των συλλήψεων έγινε ώριμος. Κάποιος ήρθε να θέσει το ζήτημα της μετάβασης στην παρανομία μερικών ηγετικών μελών της ομάδας μας – αυτό απαιτούσε να προηγηθεί προμήθεια «ασβέστη». Αλλά ήταν πολύ αργά. Μια μεγάλη στοίβα από ταυτότητες, συνδικαλιστικές κάρτες (τότε δεν είχε ακόμη εισαχθεί το καθολικό σύστημα διαβατηρίων) καθώς και ένα διαβατήριο κατάφερα να τα κρύψω σε ένα επιστημονικό ινστιτούτο, αλλά δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια επειδή μόνο εγώ και ο Σαπρόνοφ το γνωρίζαμε. Οι συλλήψεις έγιναν επίσης πιο γρήγορα από ό,τι περιμέναμε. Σχετικά με αυτόν τον «ασβέστη» η GPU δεν γνώριζε τίποτα – γράφω γι’ αυτό για μια πλήρη εικόνα της οργάνωσης της ομάδας μας^[9].

Ένας «Ερυθρός Σταυρός» για την οργάνωση της υλικής βοήθειας στις οικογένειες των συλληφθέντων αποτελούνταν από τρία άτομα, τα οποία δεν μπήκαν στην οργάνωση της ομάδας μας. Ήταν σε θέση να κάνουν κάτι, αλλά σε πολύ πενιχρές ποσότητες. Η οργάνωση σταμάτησε να λειτουργεί σε συνδυασμό με τον γενικό αποπροσανατολισμό μετά την ήττα της ομάδας.

Από αυτά τα τρία άτομα του «Ερυθρού Σταυρού» μόνο δύο συνελήφθησαν, αλλά όχι για το θέμα του «Ερυθρού Σταυρού». Ο ένας συνελήφθη και εκτελέστηκε από την GPU το 1937, ο άλλος από την Γκεστάπο το 1941.

Οι διοργανωτές και οι εμπνευστές

Η ομάδα του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» δρούσε από την εποχή του Λένιν. Ο τελευταίος τους αποκαλούσε «τους πιο δυνατούς φωνακλάδες». Μετά το θάνατο του Λένιν βρισκόταν κάποτε σε κοινό μπλοκ [με] τους τροτσκιστές-ζηνοβιεφικούς. Μετά έγινε η διάσπαση του μπλοκ με μια απαράδεκτη για [όλους] τους άλλους διατύπωση στο θέμα της αξιολόγησης του αντεπαναστατικού ρόλου του ΠΕΚΚ(μπ).

Μετά από αυτό οι ντεσιστές έδρασαν ως «ομάδα των 15». Για λόγους μυστικότητας δεν υπέγραψαν όλοι οι ντεσιστές την πλατφόρμα της ομάδας, αλλά η υπογραφή του Β.Μ. Σμιρνόφ και του Τ. Σαπρόνοφ υπάρχει επίσης κάτω από την πλατφόρμα, και εδραίωσαν την ομάδα.

Ο Τ.Β. Σαπρόνοφ στο παρελθόν εργάτης οικοδομών, ελαιοχρωματιστής. Εντάχθηκε στο ΡΣΔΕΚ κατά την επανάσταση του 1905. Συνελήφθη και εξορίστηκε ως συνδικαλιστικός οργανωτής των οικοδόμων στη Μόσχα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου την περίοδο 1914-16 βγήκε στην παρανομία με το όνομα Αλεξάντροφ, εργάστηκε στο εργοστάσιο «Προβόντνικ» (Εξερευνητής), στο Τούσινο, κοντά στη Μόσχα. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 1917 οργάνωσε στο εργοστάσιο μια ομάδα του ΡΣΔΕΚ(μπ) και την συνδικαλιστική οργάνωση με το πρόσχημα της ασφάλισης υγείας. Άνθρωπος χωρίς μόρφωση, αλλά με φωτεινό νηφάλιο μυαλό και ισχυρή θέληση. Από τη μικρή ομάδα του Φεβρουαρίου ο πυρήνας αυτός αυξήθηκε σε 1.500 τον Οκτώβριο του 1917 (στο εργοστάσιο υπήρχαν περίπου 5.000 εργάτες, που είχαν μεταφερθεί από τη Βαλτική). Τον Οκτώβριο του 1917 στους δρόμους της Μόσχας πολέμησαν περίπου 300 από τους εργάτες του «Εξερευνητή» ως κόκκινοι φρουροί.

Μετά τον Φεβρουάριο του 1917, το πεδίο της εργασίας του διευρύνθηκε, καλύπτοντας σχεδόν όλες τις περιοχές της επαρχίας της Μόσχας. Έγινε πρόεδρος του σοβιέτ της επαρχίας της Μόσχας, πρόεδρος της επιτροπής παραχωρήσεων, πρόεδρος του Μικρού Σοβναρκόμ και γραμματέας του ΠΡΚΕΕ [Παν-Ρωσική Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή] μετά την οργάνωση της ΠΚΕΕ της ΕΣΣΔ. Με αυτό τελείωσε η «καριέρα του σοβιέτνικ», όπως αρέσκονται κάποιοι να την αποκαλούν.

Όλες τις ελεύθερες μέρες του τις περνούσε στα παλιά εργοτάξια και τα εργοστάσια. Για την τύχη της επανάστασης δεν έπαψε ποτέ να σκέφτεται ούτε όταν ήρθε στην εξουσία. Ήταν καλός ομιλητής; Όταν διαβάζετε τα στενογραφημένα κείμενα των ομιλιών του, φαίνονται συγκεχυμένες, μη πειστικές. Όταν όμως έπρεπε να μιλήσει μπροστά σε εργατικό κοινό, πώς ο λόγος του γινόταν αγνώριστος, πολύχρωμος. Το ακροατήριο τον άκουγε με κομμένη την ανάσα. Έτσι ήταν πριν τον Οκτώβριο, έτσι ήταν μετά τον Οκτώβριο. Αλλά στη συνέχεια, για να προστατεύσει το μύθο της δικτατορίας του προλεταριάτου, δεν βρήκε όχι μόνο λόγια αλλά ούτε και διάθεση. Ήταν αρκετά γενναίος, ώστε να εγκαταλείψει το κόμμα στο οποίο αφιέρωσε δεκαετίες της ζωής του, όντας πεπεισμένος ότι οδηγεί την εργατική τάξη όχι σε ένα καλύτερο αλλά σε ένα χειρότερο μέλλον.

Ο Βλαντιμίρ Σμιρνόφ ήταν μια ευθεία αντίθεση του Σαπρόνοφ. Ένας άνθρωπος που κρατούσε την πένα, με σπουδές οικονομολόγου, έχοντας ένα πλούσιο λεξιλόγιο σε στενό κύκλο, το οποίο έχανε μπροστά σε ένα μεγάλο, άγνωστο ακροατήριο. Αν ο Σαπρόνοφ ήταν ένας μαζικός οργανωτής, τότε ο Β. Μ. Σμιρνόφ ήταν ένας «επιστήμονας της έδρας». Ήταν τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική ζωή οδυνηρά σεμνός. Η μεγάλη ποσότητα ανάγνωσης, η πολυμάθεια και η προσωπική ευαισθησία, η σεμνότητα στις σχέσεις με τους άλλους προσέλκυαν τους ανθρώπους σε αυτόν, καταφέρνοντας να τον γνωρίσουν από κοντά. Σε αυτόν υπήρχε μεγάλη δόση από τον ιδεαλιστή μηδενιστή και τον ναρότνικο.

(1947)

Μετάφραση: elaliberta.gr

Eduard Dune, “Democratic Centralism”, libcom.org, 29 Ιουνίου 2012, https://libcom.org/article/democratic-centralism-eduard-dune.

Eduard Martynovich Dune, “Centralismo democrático”, Marxists Internet Archive, https://www.marxists.org/portugues/dune/1947/mes/centralismo.htm [πορτογαλικά].

Σημειώσεις

^[1] [Σ.τ.Μ.:] Στα ρωσικά: «Группа демократического централизма» / «децисты» (Γκρούπα Ντεμοκρατιστέσκογκο τσεντραλίζμα / Ντετσίστι).

^[2] Το Δεύτερο Συνέδριο των Σοβιέτ της ΕΣΣΔ πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα 26 Ιανουαρίου - 2 Φεβρουαρίου 1924.

^[3] Το μέλος της «Ομάδας των 15» Μαρκ Μίνκοφ έδωσε κατά τη διάρκεια της σύλληψής του μια ειλικρινή μαρτυρία, μέτρησε μόνο 200 άτομα, αλλά ο ίδιος από την ίδια τη δομή της οργάνωσής μας δεν μπορούσε να γνωρίζει τα πάντα, επειδή ήταν μέλος μόνο του κέντρου της Μόσχας.

^[4] Για παράδειγμα, ο Σόλντσεφ – πέθανε στο στρατόπεδο απομόνωσης από πυώδη φλεγμονή του μέσου αυτιού, ή ο Κ. Μέλναϊς (ψευδώνυμο), ο οποίος εκτελέστηκε στη Βορκουτά τον Μάρτιο του 1937 ως «ιδεολογικός ηγέτης της απεργίας πείνας».

^[5] Στην εξορία της περιόδου 1927-30 υπήρχε μια ζωηρή αλληλογραφία: προωθούνταν το σχέδιο της πλατφόρμας, ο κατάλογος των απελαθέντων και η διεύθυνσή τους, η ανταλλαγή απόψεων με επιστολές προς τον «αγαπητό φίλο» κ.ο.κ.

Ορισμένες μεταφράσεις αυτών των κειμένων στα αγγλικά:

“Several considerations – democratic centralist”, libcom.org, 17 Φεβρουαρίου 2011, https://libcom.org/article/several-considerations-democratic-centralist. Δύο άρθρα από την φράξια των διαφωνούντων Ντεσιστών μέσα στο μπολσεβίκικο κόμμα σχετικά με την απέλαση του Τρότσκι.

Isaak Dashkovskij, “Letter to Sapronov” [1929], libcom.org, 6 Ιανουαρίου 2011, https://libcom.org/library/letter-sapronov-isaak-dashkovskij.

Vladimir Smirnov, “Letter to decists” [1928], libcom.org, 6 Νοεμβρίου 2011, https://libcom.org/article/letter-decists-vladimir-smirnov.

Timofei Sapronov, “Letters to Smirnov”, libcom.org, 27 Νοεμβρίου 2011, https://libcom.org/article/letters-smirnov-timofei-sapronov.

Vladimir Smirnov, “Critique of the Comintern Program” [1928], libcom.org, 5 Δεκεμβρίου 2011, https://libcom.org/article/critique-comintern-program-vladimir-smirnov.

“New forgery – decists”, libcom.org, 8 Μαρτίου 2012, https://libcom.org/library/new-forgery-decists.

^[6] Ο καθηγητής Μ., μέλος του «Λογοτεχνικού μας κέντρου», και τώρα πια μη συλληφθείς, εργάζεται στο Ινστιτούτο Φιλοσοφίας (Ινστιτούτο των Κόκκινων Καθηγητών). Ένας άλλος, ο εργάτης τεχνολογίας Ντ., εργάζεται τώρα το 1947 στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας στη Μόσχα

^[7] [Σ.τ.Μ.:] Γράφει: ЧСИР [προφέρεται чесеи́р / σισέιρ]: Член семьи изменника Родины: Μέλος Οικογένειας Εχθρού της Πατρίδας

^[8] [Σ.τ.Μ.:] Ρωσικός τύπος πολύγραφου.

^[9] Μετά τη σύλληψή μου, αυτό το πακέτο «ασβέστη» κάηκε σε μια σόμπα για την καύση νεκρών πειραματόζωων. Είναι χαρακτηριστικό, ότι την καύση παρήγαγε ο φίλος μου, μέλος του ΠΕΚΚ(μπ), ερευνητικός συνεργάτης του ινστιτούτου, ένθερμος σταλινικός, που πάντα μιλούσε κατά της αντιπολίτευσης, μαζί με έναν ανένταχτο καθηγητή που είναι τώρα μέλος του ΠΕΚΚ(μπ). Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι όλα τα μέλη του ΠΕΚΚ(μπ) τόσο απελπισμένα όσο φαίνεται. Είναι αλήθεια ότι αυτό συνέβη πριν από είκοσι χρόνια.