Κώστας Κούσιαντας

Παντελής Αυθίνος

Για την ανάγκη αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό και τον ουκρανικό λαό

Με αφορμή το άρθρο της Άννα Περεχόντα «Φανταστείτε μια χώρα»

Η σφαγή που διαπράττει το αποικιοκρατικό κράτος του Ισραήλ εναντίον του παλαιστινιακού λαού, με την αμέριστη στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη τους ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού, είναι από πολλές απόψεις το ιστορικό ισοδύναμο της σφαγής που διαπράττει το ρωσικό δικτατορικό καθεστώς εναντίον του ουκρανικού λαού. Το μέγεθος της σφαγής αμάχων, ο αφανισμός ολόκληρων κατοικημένων περιοχών, ο βομβαρδισμός νοσοκομείων, σχολείων και υποδομών, η συστηματική εθνοκάθαρση κατακτημένων περιοχών…, όλα αυτά επαναλαμβάνονται κατοπτρικά στην Παλαιστίνη και στην Ουκρανία, στη Μπούτσα και στη Γάζα, στην Μαριούπολη και στο Χαν Γιουνίς. Απέναντι σε αυτές τις φρίκες οι αντιδράσεις του προοδευτικού κόσμου κινούνται κι αυτές σε ένα επίπεδο θλιβερών κατοπτρισμών: οι αριστεροί και οι προοδευτικοί που τάσσονται υπέρ του Πούτιν στον πόλεμο στην Ουκρανία (στο όνομα του “αντιιμπεριαλισμού”, ή ακόμα και του “αντιφασισμού”) μπορούν εύκολα να δουν την κατοπτρική τους εικόνα στους προοδευτικούς, τους φιλελεύθερους και τους σοσιαλδημοκράτες που τάσσονται υπέρ του Ισραήλ στη σφαγή που διαπράττει στην Γάζα (στο όνομα της “δημοκρατίας”, ή της “καταπολέμησης του θρησκευτικού φανατισμού”).

Ως εκ τούτου, έχουν σήμερα ιδιαίτερη αξία οι φωνές εκείνες που τολμούν να διατυπώσουν με συνέπεια και τόλμη την ζωτική ανάγκη της αλληλεγγύης προς όλους τους καταπιεσμένους λαούς, της αλληλεγγύης μεταξύ των καταπιεσμένων λαών που αγωνίζονται για την επιβίωσή τους, για την ελευθερία τους, για δικαιοσύνη. Να καταδικάσουν με συνέπεια όλους τους καταπιεστές, έχοντας σαν μοναδικό κριτήριο το ίδιο το γεγονός της καταπίεσης.

Και η φωνή της Άννα Περεχόντα κάνει ακριβώς αυτό. Ουκρανή η ίδια, αντλεί το θάρρος της αλληλεγγύης από τη φρίκη που βιώνει ο δικός της λαός για να προσφέρει αυτή την αλληλεγγύη σε έναν άλλον λαό, που βιώνει τη δική του φρίκη. Το γεγονός ότι ο ιμπεριαλισμός που βοηθάει στη σφαγή του Παλαιστινιακού λαού είναι αντίπαλος του ιμπεριαλισμού που σφαγιάζει τον ουκρανικό λαό, δεν κάνει την Ουκρανή αγωνίστρια να υιοθετήσει την άποψη (που μάλλον κυριαρχεί στην αριστερά) ότι “ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου”. Αν θέλουμε σήμερα να σκεφτούμε το μέλλον της ανθρωπότητας από τη σκοπιά της χειραφέτησης όλων των καταπιεσμένων, από τη σκοπιά της διεθνιστικής αλληλεγγύης ή ακόμα και του συντονισμού των κινημάτων αντίστασης, οι φωνές σαν της Άννα Περεχόντα είναι πολύτιμες.

Ωστόσο, όταν διαπιστώνουμε τις αναλογίες που υπάρχουν μεταξύ των αντίπαλων καταπιεστών, των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, των επιθέσεών τους στους λαούς που στοχοποιούν, αλλά και των αντιστάσεων αυτών των λαών, θα πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ακριβείς. Από αυτή την άποψη οφείλουμε να διατυπώσουμε μια ένσταση για μία από τις θέσεις που διατυπώνει η Άννα Περεχόντα στο άρθρο της (που δημοσιεύεται παρακάτω). Η ένστασή αυτή αφορά στο είδος της κριτικής που κάνει η Άννα Περεχόντα στη Χαμάς.

Να διευκρινίσουμε εκ των προτέρων, ότι θεωρούμε την κριτική απέναντι σε λάθη των κινημάτων που υποστηρίζουμε –και πολύ περισσότερο στις λαθεμένες πολιτικές των ηγεσιών του κάθε κινήματος– αναπόσπαστο μέρος της αλληλεγγύης, η οποία θα πρέπει να είναι αμέριστη. Από αυτή την άποψη η κριτική στο σύνολο των οργανώσεων του Παλαιστινιακού λαού γενικά, της Χαμάς πιο συγκεκριμένα, είναι αναγκαίο να διατυπώνεται, χωρίς όμως να χάνουμε από το οπτικό μας πεδίο το γεγονός ότι σε κάθε περίπτωση, είναι αρμοδιότητα των Παλαιστινιακών λαϊκών μαζών να διορθώσουν τα λάθη των ηγεσιών τους, ή να επιλέξουν νέες ηγεσίες. Πολλές φορές αυτή η προσέγγιση, της χωρίς όρους υποστήριξης του αγώνα ενός λαού και της κριτικής της ηγεσίας του μπορεί να μην είναι απλή και εύκολη.

Η Χαμάς δεν είναι μια συνωμοτική τρομοκρατική οργάνωση με μειοψηφική κοινωνική και πολιτική επιρροή. Αντίθετα είναι μια από τις μαζικότερες πολιτικές οργανώσεις της Παλαιστίνης, η οποία κέρδισε την πλειοψηφία στις μοναδικές δημοκρατικές εκλογές που έγιναν εκεί το 2006. Οι μέθοδοι αντίστασης που έχει ανά περιόδους υιοθετήσει, είναι κοινές με αυτές των περισσότερων αντιστασιακών Παλαιστινιακών οργανώσεων, αλλά και των μαζικών οργανώσεων αντίστασης πολλών άλλων καταπιεσμένων λαών. Οι ενέργειές της στρέφονται ενάντια σε ένα αποικιοκρατικό καταπιεστικό μηχανισμό και όσο απαράδεκτες και αδικαιολόγητες κι αν είναι κάποιες απ’ αυτές (όπως η επίθεση κατά αμάχων πολιτών στην πρόσφατη επιχείρηση της «Πλημμύρα του Αλ-Άκσα») έχουν σαν στόχο την λειτουργία του ισραηλινού μηχανισμού του απαρτχάιντ και την ανακοπή της εθνοκάθαρσης των Παλαιστινίων που πραγματοποιείται με τη διαδικασία διαρκούς επέκτασης των ισραηλινών εποικισμών. Στοχεύουν δηλαδή να αναγκάσουν το ισραηλινό κράτος να υποχωρήσει απέναντι στα αιτήματα των Παλαιστίνιων για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 (όπως λέει η ίδια ^[1]) και όχι στην εθνοκάθαρση του πληθυσμού των Ισραηλινών Εβραίων. Ως εκ τούτου δεν είναι ορθή η σύγκριση με την ουκρανική ακροδεξιά εθνικιστική οργάνωση OUN(b).

Η Χαμάς δεν είναι ακροδεξιά οργάνωση. Εντάσσεται στο πολιτικό ρεύμα των Αδελφών Μουσουλμάνων, δηλαδή πολιτικών οργανώσεων του μετριοπαθούς πολιτικού Ισλάμ, τα πολιτικά χαρακτηριστικά των οποίων (κοινωνικός συντηρητισμός, προσανατολισμός προς την νεοφιλελεύθερη οικονομία, εχθρότητα προς το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα) είναι κοινά με τα πολιτικά χαρακτηριστικά των κεντροδεξιών ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων. Αλλά ούτε και η σύγκριση αυτή είναι ακριβής, επειδή πολιτικές οργανώσεις όπως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο, το κόμμα Εννάχντα (Αδελφοί Μουσουλμάνοι) στην Τυνησία, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι στην Συρία, υποχρεώθηκαν, λόγω των ιδιαίτερων κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών εκεί, να λειτουργήσουν εν μέρει, ως φορείς ενός πλατιού λαϊκού αιτήματος πολιτικού εκδημοκρατισμού και αποτέλεσαν μια σημαντική πτέρυγα των κινημάτων της Αραβικής Άνοιξης. Κάτι που φυσικά δεν κάνουν τα ευρωπαϊκά δεξιά κόμματα, τα οποία είναι οι βασικοί φορείς σήμερα στην προσπάθεια περιορισμού των δημοκρατικών ελευθεριών.

Όμως, αυτά τα ισλαμιστικά κόμματα μπορεί, και πάλι κάτω από ιδιαίτερες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, να κινηθούν σε ένα ευρύ πεδίο, από έναν συντηρητικό και περιορισμένο εκδημοκρατισμό, σε ένα σκληρό αυταρχικό πολιτικό μοντέλο (χαρακτηριστική περίπτωση το AKP της Τουρκίας). Για την ώρα η Χαμάς εξακολουθεί να παραμένει μια μαζική αντιστασιακή οργάνωση, η οποία δημοκρατικά κέρδισε τις εκλογές και εξακολουθεί να χαίρει της εμπιστοσύνης του παλαιστινιακού λαού, όχι βέβαια για τον τρόπο με τον οποίο κυβερνά στη Λωρίδα της Γάζας, αλλά για την αποφασιστικότητα με την οποία διεξάγει την αντίσταση ενάντια σε ένα αποικιοκρατικό γενοκτονικό κράτος.

Μετά από όλα αυτά υπάρχουν άραγε αντιστοιχίες στην πολιτική κατάσταση της Παλαιστίνης και της Ουκρανίας; Για να τις εντοπίσουμε θα πρέπει να συγκρίνουμε το είδος της πολιτικής ηγεσίας της Χαμάς στον αγώνα των Παλαιστινίων με το είδος της πολιτικής ηγεσίας της κυβέρνησης Ζελένσκι στον αγώνα για την εθνική κυριαρχία του ουκρανικού λαού. Η κυβέρνηση Ζελένσκι –σε αντίθεση με την Χαμάς– είναι μια κυβέρνηση με κοσμική ιδεολογία, που όμως –όπως και η Χαμάς– ασπάζεται μια συνεπή σκληρή δεξιά νεοφιλελεύθερη πολιτική. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση Ζελένσκι –όπως και η Χαμάς– εξακολουθεί να χαίρει της εμπιστοσύνης του ουκρανικού λαού στο ζήτημα της διεξαγωγής του πολέμου. Οι «πραγματικοί λοιπόν Παλαιστίνιοι», όπως και οι «πραγματικοί Ουκρανοί» συντάσσονται αυτή τη στιγμή πίσω από συντηρητικές ηγεσίες, εχθρικές απέναντι στην προοπτική αυτοοργάνωσης και χειραφέτησης των εργατικών τους τάξεων, επειδή και οι δυο λαοί, πιστεύουν ότι με αυτές τις ηγεσίες θα επιτύχουν τους απόλυτα νόμιμους στόχους τους για εθνική αυτοδιάθεση και δημοκρατικές ελευθερίες.

Η αλληλεγγύη μας προς τον ουκρανικό και προς τον παλαιστινιακό λαό μάς υποχρεώνει να μιλήσουμε ξεκάθαρα για τις καταστροφικές πολιτικές συμμαχιών τόσο της Χαμάς όσο και του Ζελένσκι, οι οποίες έχουν επίσης τραγικές ομοιότητές. Η χειρότερη ίσως από όλες είναι το γεγονός ότι σαν αστικές πολιτικές ηγεσίες δένουν την μοίρα των λαών τους με τις εξελίξεις στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, με τον Ζελένσκι (σαν φίλο του Ισραήλ) να φέρνει τον ουκρανικό λαό στη θέση του εχθρού του παλαιστινιακού λαού, και την Χαμάς (σαν φίλη του Ιράν και της Τουρκίας) να φέρνει τον παλαιστινιακό λαό στη θέση του εχθρού του κουρδικού λαού και των λαϊκών μαζών του Ιράν. Από αυτή την άποψη και οι δύο ηγεσίες είναι ακατάλληλες για την οργάνωση μιας αντιιμπεριαλιστικής πάλης του λαού τους, που θα ενισχυόταν από τους αντιιμπεριαλιστικούς αγώνες των άλλων λαών. Είναι λοιπόν προς το συμφέρον και των Παλαιστινίων και των Ουκρανών, να απαλλαγούν από αυτές τις ηγεσίες, προκειμένου να νικήσουν. Όμως σε κάθε περίπτωση, είναι οι πραγματικοί Ουκρανοί και οι πραγματικοί Παλαιστίνιοι αυτοί που θα αποφασίσουν το εάν, το πώς και το πότε θα το κάνουν αυτό. Κι εμείς πάντα θα πρέπει να στεκόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις στο πλευρό τους.

Σημειώσεις

^[1]  “Hamas in 2017: The document in full”, Middle East Eye, 2 Μαΐου 2017, https://www.middleeasteye.net/news/hamas-2017-document-full.