Jessica Buxbaum
Ο στρατός του Ισραήλ αντιμέτωπος με μια κρίση διαφωνιών για τον πόλεμο στη Γάζα
Οι διαφωνίες αυξάνονται στο στρατό του Ισραήλ, καθώς όλο και περισσότεροι έφεδροι αρνούνται να πολεμήσουν και οι βετεράνοι δημοσιεύουν ανοιχτές επιστολές που καταδικάζουν τον πόλεμο στη Γάζα.
Στους δρόμους της Ιερουσαλήμ υπάρχουν φωτογραφίες ισραηλινών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη Γάζα τους τελευταίους 18 μήνες[1], με τις λέξεις «Μέχρι τη νίκη» γραμμένες πάνω στους χαμογελαστούς ένστολους άνδρες.
Απέναντι σε αυτές τις αφίσες υπάρχουν άλλες αφίσες που γράφουν «Μέχρι τον τελευταίο όμηρο», δίπλα στα πρόσωπα όσων απήχθησαν από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Αυτές οι εκστρατείες αφισών αντιπροσωπεύουν το αυξανόμενο χάσμα στην ισραηλινή κοινωνία μεταξύ εκείνων που θέλουν να συνεχίσουν τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα[2] με οποιοδήποτε κόστος και εκείνων που απαιτούν άμεση κατάπαυση του πυρός και συμφωνία ανταλλαγής ομήρων.
Το πρώτο μήνυμα γράφτηκε από το φόρουμ «Μέχρι τη νίκη», ένα κίνημα που ζητά να συνεχιστεί ο πόλεμος μέχρι να εξαλειφθεί η Χαμάς, το οποίο απάντησε στις αυξανόμενες εκκλήσεις των ισραηλινών εφέδρων να τερματιστεί ο πόλεμος με μια αντεπιστολή δεκάδων χιλιάδων εφέδρων που ζητούν «να εξαλειφθεί το φαινόμενο της άρνησης και να απολυθούν όσοι το ενθαρρύνουν»[3].
Στις 10 Απριλίου, 970 νυν και πρώην έφεδροι της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας συνέταξαν επιστολή με την οποία ζητούσαν την επιστροφή των υπόλοιπων 59 ομήρων που κρατούνται στη Γάζα και τον τερματισμό των μαχών, γράφοντας ότι «ο πόλεμος εξυπηρετεί κυρίως πολιτικά και προσωπικά συμφέροντα»[4].
«Η συνέχιση του πολέμου δεν ωφελεί κανέναν από τους διακηρυγμένους στόχους του και θα προκαλέσει το θάνατο ομήρων, στρατιωτών των IDF [Δυνάμεων Άμυνας του Ισραήλ] και αθώων πολιτών», έγραψαν οι βετεράνοι και οι έφεδροι.
Ο στρατός του Ισραήλ απάντησε γρήγορα στο αίτημα, λέγοντας ότι θα απολύσει τους εν ενεργεία εφέδρους[5] –περίπου 60 από τους υπογράφοντες– με αποτέλεσμα 25 να αποσύρουν την υποστήριξή τους. Τόσο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου όσο και ο υπουργός Άμυνας Ισραέλ Κατς καταδίκασαν την επιστολή.
Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες, περισσότεροι από 140.000 Ισραηλινοί πολίτες, έφεδροι και βετεράνοι προσχώρησαν στο κάλεσμα της Πολεμικής Αεροπορίας, εκδίδοντας τις δικές τους επιστολές που ζητούσαν την άμεση παύση των εχθροπραξιών και τη συμφωνία για τους ομήρους.
Μαζί με τις αναφορές, ένα κύμα εφέδρων αρνείται επίσης να εμφανιστεί για να αναλάβει υπηρεσία[6]. Ενώ ο στρατός δεν δημοσιοποιεί τους αριθμούς αυτούς, τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης εκτιμούν ότι το ποσοστό προσέλευσης των στρατιωτών κυμαίνεται γύρω στο 60% ή ακόμη και στο 50% ή και χαμηλότερα.
Σύμφωνα με το Restart Israel, ένα κίνημα που υπερασπίζεται ένα δημοκρατικό Ισραήλ, σχεδόν 12.000 έφεδροι δήλωσαν άρνηση κατά τη διάρκεια του πολέμου.
«Πρόκειται για μια τεράστια αλλαγή», δήλωσε στο The New Arab η Γιαέλ Μπέρντα, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. «Ένας αρνητής επιλέγει την ηθική και τις αξίες του προσωπικά έναντι του στρατού, αυτό εκλαμβάνεται ως εναντίωση στη συλλογικότητα».
Η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική για όλους τους Ισραηλινούς και αποτελεί ενοποιητικό χαρακτηριστικό της εθνικιστικής κουλτούρας του Ισραήλ. Το ισραηλινό κοινό αντιμετωπίζει με εκτίμηση και θαυμασμό όσους υπηρετούν στην Πολεμική Αεροπορία ή στις μονάδες πληροφοριών, ενώ όσοι αρνούνται να υπηρετήσουν όχι μόνο κινδυνεύουν με φυλάκιση αλλά συχνά ντροπιάζονται και αποβάλλονται από τους συνομηλίκους τους.
«Ο ισραηλινός στρατός είναι από το 1948 [όταν ιδρύθηκε το κράτος] μια ιερή αγελάδα, ένα ταμπού για την ισραηλινή κοινωνία», δήλωσε στο The New Arab μια ακτιβίστρια του «Νέου Προφίλ», [Προφίλ Χαντάς / Μπροφάιλ Τζαντίντ] ενός ισραηλινού φεμινιστικού κινήματος για την αποστρατιωτικοποίηση του Ισραήλ.
Μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, η ακτιβίστρια του «Νέου Προφίλ» συνέχισε: «Πολλοί άνθρωποι που δεν πηγαίνουν στο στρατό κάθε χρόνο ή δεν ολοκληρώνουν τη στρατιωτική τους θητεία, πρέπει να λένε ψέματα, πρέπει [συχνά] να το κρύβουν επειδή είναι τόσο μεγάλο θέμα».
Ωστόσο, το ισραηλινό κοινό βρίσκεται τώρα σε ένα σταυροδρόμι όσον αφορά την αντίληψή του για τη στρατιωτική θητεία.
«Η επιλογή την οποία ο Νετανιάχου υποχρέωσε τους πάντες εδώ να κάνουν, είναι ουσιαστικά η συμμετοχή στην καταστροφή ενός άλλου λαού ή η άρνηση, η οποία σημαίνει τη συμβολή στην καταστροφή του μοναδικού θεσμού που κρατά ενωμένη την ισραηλινή κοινωνία», ανέφερε η Μπέρντα.
Καταστροφή εκ των έσω
Καθώς ο μακροβιότερος πόλεμος του Ισραήλ παρατείνεται στο δεύτερο έτος του, οι στρατιώτες και η κοινωνία στο σύνολό της αισθάνονται το κόστος των ατέρμονων μαχών[7].
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Απασχόλησης του Ισραήλ, το 75% των εφέδρων δηλώνουν ότι έχουν υποστεί οικονομική ζημία, με το 41% να δηλώνει ότι απολύθηκε, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη δουλειά του ή να κλείσει την επιχείρησή του.
Τα ποσοστά των διαζυγίων επίσης αυξάνονται, καθώς οι έφεδροι βρίσκονται πλέον μακριά από το σπίτι τους για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Το 2024, το ποσοστό των διαζυγίων μεταξύ των Εβραίων Ισραηλινών αυξήθηκε κατά 6,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ανεβαίνοντας σε ποσοστά που είχαν να παρατηρηθούν από το 2021 κατά τη διάρκεια των λοκντάουν εξαιτίας του κοροναϊού.
Ο ισραηλινός στρατός αναφέρει ότι 884 στρατιώτες έχουν σκοτωθεί από την έναρξη του πολέμου, ενώ πάνω από 15.000 έχουν τραυματιστεί σωματικά ή ψυχικά και έχουν ενταχθεί στο σύστημα αποκατάστασης.
Ωστόσο, ο αρχηγός του ισραηλινού επιτελείου αποκάλυψε ότι οι αριθμοί αυτοί είναι σημαντικά υψηλότεροι από ό,τι αποκαλύπτεται επίσημα.
«Οι έφεδροι είναι εξαντλημένοι. Αισθάνονται απόγνωση. Έχουν υποφέρει οικονομικά, και δεν πιστεύουν ότι ένας τέτοιος πόλεμος είναι κάτι για το οποίο είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν τη ζωή τους ή τη δουλειά τους ή την οικογένειά τους», δήλωσε ο Ισάι Μενουχίν, ηγετικό στέλεχος του ισραηλινού κινήματος των αρνητών, του Γες Γκβουλ («Υπάρχει όριο»).
Ο λόγος άρνησης ποικίλλει μεταξύ των εφέδρων. Ορισμένοι έχουν εξαντληθεί, ενώ άλλοι είναι ηθικά αντίθετοι, θεωρώντας ότι ο πόλεμος δεν αφορά την επίτευξη της ασφάλειας και τη διάσωση των ομήρων, εξήγησε ο Μενουχίν.
«Το κύριο ζήτημα αυτού του πολέμου είναι να διατηρηθεί ο Νετανιάχου στην εξουσία και όχι στην πραγματικότητα η εξεύρεση κάποιας λύσης στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση ή η ασφάλεια του λαού του Ισραήλ», δήλωσε ο Μενουχίν.
Ο πρωθυπουργός δικάζεται επί του παρόντος για διαφθορά και αντιμετωπίζει ολοένα και περισσότερες φωνές που τον καλούν να παραιτηθεί.
Έχοντας μιλήσει με στρατιώτες, ο Μενουχίν τονίζει, ωστόσο, ότι ενώ η πλειοψηφία αρνείται να υπηρετήσει λόγω του πολέμου στη Γάζα, μόνο μια μειοψηφία επικαλείται την ισραηλινή κατοχή.
«Ο κύριος λόγος είναι ο πόλεμος στη Γάζα, αλλά υπάρχουν κι άλλοι. Η κατοχή, τα μέρη στα οποία βρισκόμαστε ακόμη στο νότιο Λίβανο και βαθιά μέσα στη Συρία», ανέφερε ο Μενουχίν. «Δεν μπορείτε να απομονώσετε ένα πράγμα και να πείτε, “εδώ είμαστε κακοί, αλλά στα υπόλοιπα θέματα είμαστε σπουδαίοι”. Και ο κόσμος το αισθάνεται αυτό».
Το «Νέο Προφίλ» έχει συνεργαστεί με χιλιάδες που αρνήθηκαν να αναλάβουν υπηρεσία από την έναρξη του πολέμου και λέει ότι ο αριθμός τους αυξάνεται σταθερά καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου.
«Η πλειονότητά τους δεν είναι τόσο ριζοσπαστικοποιημέη και δεν πρόκειται να μιλήσει για μια γενοκτονία, αλλά εξακολουθούν να κάνουν αυτή την επιλογή της μη συμμετοχής, οπότε έχει μεγάλη πολιτική αξία, ειδικά επειδή είναι η πλειονότητα», ανέφερε το «Νέο Προφίλ».
Ενώ η συλλογική άρνηση είναι σχεδόν ανήκουστο φαινόμενο στο Ισραήλ, ο πόλεμος του Λιβάνου το 1982 έδωσε νομιμοποίηση στην ιδέα αυτή, καθώς πλήθος εφέδρων αρνήθηκε να συμμετάσχει σε έναν πόλεμο που θεωρούσαν ότι δεν ήταν δικαιολογημένος.
Ωστόσο, ο Μενουχίν εξηγεί ότι η διάθεση μεταξύ των αρνητών σήμερα είναι πολύ διαφορετική από το μαζικό κίνημα άρνησης πριν από δεκαετίες.
«Αρνήθηκαν με ένα είδος αισιοδοξίας ότι θα βοηθήσουν να υπάρξει μια αλλαγή. Τώρα, μιλώντας με πολλούς στρατιώτες, νιώθεις ότι βρίσκονται σε κατάθλιψη», είπε ο Μενουχίν. «Δεν ξέρουν τι πρόκειται να συμβεί εδώ».
Η αβεβαιότητα και η απουσία μιας ορατής προοπτικής τερματισμού του πολέμου[8] έχει αφήσει τους Ισραηλινούς κουρασμένους, εξαντλημένους και ακόμη πιο κατακερματισμένους.
«Προφανώς δεν υπάρχει σχέδιο εξόδου», είπε η Μπέρντα. «Ο κόσμος καταλαβαίνει ότι η καταστροφή της Γάζας και αυτό που συμβαίνει τώρα και στην [κατεχόμενη] Δυτική Όχθη σημαίνει την καταστροφή του ίδιου του Ισραήλ».
Μετάφραση: elaliberta.gr
Jessica Buxbaum, “Israel's army is facing a crisis of dissent over the Gaza war”, The New Arab, 24 Απριλίου 2025, https://www.newarab.com/analysis/israels-army-facing-crisis-dissent-over-gaza-war.
Η Jessica Buxbaum είναι δημοσιογράφος που ζει στην Ιερουσαλήμ και καλύπτει την Παλαιστίνη και το Ισραήλ. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί στα Middle East Eye, The National και Gulf News.
Σημειώσεις
[1] “Israeli attacks kill scores in Gaza as military reports 800th soldier death”, The New Arab, 20 Νοεμβρίου 2024, https://www.newarab.com/news/israeli-attacks-kill-scores-gaza-800th-soldier-dies.
[2] Nour Odeh, “Israel's endgame for Gaza is political and physical erasure”, The New Arab, 22 Νοεμβρίου 2024, https://www.newarab.com/analysis/israels-endgame-gaza-political-and-physical-erasure.
[3] «חנן גרינווד, «"מחלישים את צה"ל": עשרות אלפי מילואימניקים במכתב נגד
https://www.israelhayom.co.il/news/defense/article/17726303 ,10 Απριλίου 2025, יִשְׂרָאֵל הַיּוֹם
[4] “Israel hit with wave of petitions demanding Gaza war end”, The New Arab, 14 Απριλίου 2025, https://www.newarab.com/news/israel-hit-wave-petitions-demanding-gaza-war-end.
[5] “Israeli army in ‘damage control’ over reservists’ calls to end Gaza war”, The New Arab, 16 Απριλίου 2025, https://www.newarab.com/news/israel-damage-control-over-reservist-calls-end-gaza-war.
[6] “‘Crisis’ in Israeli army as reserve soldiers refuse to serve citing government decisions”, The New Arab, 30 Μαρτίου 2025, https://www.newarab.com/news/crisis-israeli-army-reserve-soldiers-refuse-serve.
[7] Geoffrey Aronson, “Israel’s plan for Gaza is clear: Conquest, expulsion, settlement”, The New Arab, 9 Απριλίου 2025, https://www.newarab.com/analysis/israels-plan-gaza-clear-conquest-expulsion-settlement.
[8] “Buffer zones and annexation: Israel's new military strategy in Gaza”, The New Arab, 17 Απριλίου 2025, https://www.newarab.com/analysis/buffer-zones-and-annexation-israels-new-strategy-gaza.
