Nazik Awad
Στη νέα εξέγερση του Σουδάν, οι γυναίκες και η νεολαία δεν θα συμβιβαστούν με κάτι λιγότερο από την πλήρη πολιτική διακυβέρνηση
Ο λαός του Σουδάν έχει αποφασίσει να αψηφήσει το πραξικόπημα της 25ης Οκτωβρίου και δεν υπάρχει επιστροφή.
Το πραξικόπημα του Σουδάν στις 25 Οκτωβρίου ήταν αναμενόμενο και αναπόφευκτο. Επί τρεις μήνες, η ένταση μεταξύ των πολιτικών και στρατιωτικών εταίρων που κυβερνούσαν το Σουδάν από τη συμφωνία για τον καταμερισμό της εξουσίας το 2019 είχε οξυνθεί.
Μετά την επανάσταση του 2019 και την πτώση του πρώην προέδρου Ομάρ αλ-Μπασίρ, τα πολιτικά κόμματα και οι ομάδες για τα πολιτικά δικαιώματα στο Σουδάν κατέληξαν σε συμφωνία για τον διαμοιρασμό της εξουσίας. Το συνταγματικό κείμενο που υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2019 έδωσε επίσης στον στρατό μερίδιο εξουσίας στο κυρίαρχο συμβούλιο που κυβερνά τη χώρα με περιορισμένη εκτελεστική εξουσία.
Η μεταβατική περίοδος που προέκυψε από τη συμφωνία σχεδιάστηκε για να αποφευχθούν οι αιματηρές πορείες άλλων εξεγέρσεων, όπως κυρίως στη Λιβύη, τη Συρία και την Υεμένη. Οι πολιτικοί ηγέτες ήλπιζαν σε μια ομαλή μετάβαση, προστατευόμενη από ισχυρή διεθνή υποστήριξη, και σε μια σχέση συνεργασίας που θα μπορούσε να παραμερίσει την επιθυμία του στρατού για μονομερή διακυβέρνηση. Όμως η πραγματικότητα αποδείχθηκε διαφορετική.
Το έρπον πραξικόπημα
Το πραξικόπημα δεν αποτέλεσε έκπληξη. Στην πραγματικότητα, πολλές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων επιτροπών αντίστασης, επαγγελματικών συνδικάτων και ομάδων νεολαίας, προειδοποιούσαν εδώ και μήνες για τα πρώτα σημάδια ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος. Στις 21 Σεπτεμβρίου, το Σουδάν έγινε μάρτυρας μιας αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος που θεωρήθηκε από πολλούς ως μια πρώιμη δοκιμασία για την πραγματική που θα ερχόταν ένα μήνα αργότερα. Οι σουδανικές ομάδες για τα δικαιώματα των γυναικών δημοσίευσαν ανακοινώσεις και οργάνωσαν διαδηλώσεις απαιτώντας πολιτική διακυβέρνηση και καταδικάζοντας τις προσπάθειες του στρατού να καταλάβει την εξουσία1.
Την απόπειρα πραξικοπήματος ακολούθησε κρίση μεταξύ των Δυνάμεων Ελευθερίας και Αλλαγής (FFC), του κύριου πολιτικού πολιτικού συνασπισμού, και του στρατού, που εκπροσωπήθηκε κυρίως από τον στρατιωτικό αρχηγό Άμπντελ Φάταχ Αλ-Μπουρχάν2 και τον ηγέτη των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), Μοχάμμεντ Χαμντάν Ντάγκαλο, γνωστό ως Χεμεντί.
Οι FFC και οι σουδανικές ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των ομάδων για τα δικαιώματα των γυναικών και των επιτροπών αντίστασης, επέκριναν τις δηλώσεις του στρατού που ακολούθησαν την απόπειρα πραξικοπήματος. Στις 30 Σεπτεμβρίου, ξέσπασαν διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα υπό την ηγεσία ομάδων γυναικών και νεολαίας εναντίον των στρατιωτικών προσπαθειών κατάληψης της εξουσίας, αρνούμενες την επιστροφή του πρώην ισλαμιστικού καθεστώτος.
Οι διαδηλώσεις αντανακλούσαν το υψηλό επίπεδο πολιτικής συνείδησης των Σουδανών μετά την επανάσταση του 2019. Οι διαδηλωτές χρησιμοποίησαν το σύνθημα #NoWayBack, εκφράζοντας την αποφασιστικότητά τους να μην επιτρέψουν στην ιστορία να επαναληφθεί.
Εξάλλου, η επανάσταση του Σουδάν έθεσε τέλος σε έναν φαύλο κύκλο στρατιωτικής διακυβέρνησης που διήρκεσε πάνω από έξι δεκαετίες. Από την ανεξαρτησία της το 1955, η χώρα έγινε μάρτυρας τριών επαναστάσεων, τις οποίες ακολούθησαν τρία στρατιωτικά πραξικοπήματα, το 1958, το 1969 και το 1989.
Ένας λαός ενωμένος
Όταν η αδύναμη πολιτική κυβέρνηση που δημιουργήθηκε μετά την επανάσταση του 2019 ανατράπηκε από ένα νέο στρατιωτικό πραξικόπημα στις 25 Οκτωβρίου, η αντίδραση ήταν άμεση.
Μέχρι τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας, ο σουδανικός λαός βρισκόταν στους δρόμους, ενωμένος στο αίτημά του να παραιτηθεί ο στρατός από την εξουσία και να σταματήσει να παρεμβαίνει στην πολιτική ζωή της χώρας.
Η ενότητα του σουδανικού λαού σε έναν ενιαίο στόχο δεν έχει επιτευχθεί ποτέ άλλοτε τόσο εύκολα. Δεν συνέβη λόγω των υψηλών επιπέδων συντονισμού μεταξύ των διαφόρων ομάδων, αλλά λόγω της κοινής ελπίδας να οικοδομηθεί μια πολιτική κυβέρνηση και να τερματιστεί η αποτυχημένη διακυβέρνηση των γηραιών ελίτ, είτε πρόκειται για πολιτικούς είτε για στρατιωτικούς.
Η διετής μεταβατική περίοδος ήταν γεμάτη αποτυχίες και αγώνες, αλλά το πιο σημαντικό, ήταν επίσης γεμάτη συζητήσεις: έντονες δημόσιες συζητήσεις για το παρόν και το μέλλον μιας χώρας που επί μακρόν σπαράσσεται από εμφύλιους πολέμους και διαιρέσεις. Αυτές οι συζητήσεις δεν είχαν το χρόνο να ωριμάσουν και να οδηγήσουν στη δημιουργία νέων θεσμών ή ηγεσιών, αλλά ήταν αρκετές για να καταδείξουν το είδος της κυβέρνησης που επιθυμούν οι περισσότεροι Σουδανοί: μια κυβέρνηση από πολιτικούς.
Μια νέα γενιά
Οι διαδηλωτές στους δρόμους των χωριών, των πόλεων και των κωμοπόλεων του Σουδάν δεν αψηφούν μόνο τον Αλ-Μπουρχάν και τον Χεμεντί. Πολεμούν τα φαντάσματα του παρελθόντος και τις παλιές παραδόσεις και πολιτικές πρακτικές που κυριαρχούν στο παρόν μας.
Επιτροπές αντίστασης, ομάδες νεολαίας, ομάδες γυναικών, επαγγελματικά σωματεία και πολιτικά κόμματα ηγούνται των διαμαρτυριών. Αλλά η νέα ηγεσία είναι εξαιρετικά ποικιλόμορφη και στηρίζεται στη βάση, παρέχοντας την καλύτερη δυνατή εκπροσώπηση της κοινωνικής και πολιτικής πολυπλοκότητας μιας χώρας που αποτελείται από δεκάδες φυλές και γλώσσες.
Οι νέες γενιές που ηγούνται της εξέγερσης κατάφεραν να δημιουργήσουν τη δική τους γλώσσα, τα δικά τους οράματα και τον δικό τους τρόπο ηγεσίας. Για παράδειγμα, η Ραντόκ3, μια γλώσσα του δρόμου που δημιουργήθηκε από τους εκτοπισμένους νέους των περιοχών των συγκρούσεων, κυρίως μη ομιλούντων την αραβική γλώσσα, οι οποίοι βρέθηκαν άστεγοι στους δρόμους του Χαρτούμ από τη δεκαετία του 1990.
Η γλώσσα αυτή υιοθετήθηκε ευρέως από τη νέα γενιά την τελευταία δεκαετία και χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο αντίστασης στην καταπίεση του προηγούμενου καθεστώτος από φοιτητές και καλλιτέχνες. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 2019 χρησιμοποιήθηκε για τη διαβίβαση κωδικοποιημένων μηνυμάτων σε νεαρούς διαδηλωτές. Αυτή η ευρέως διαδεδομένη υιοθέτηση μιας γλώσσας περιθωριοποιημένων αστέγων που επλήγησαν από τον πόλεμο έδωσε σπάνια αναγνώριση σε τμήματα του πληθυσμού του Σουδάν που συνήθως είναι ξεχασμένα. Ήταν επίσης μια ένδειξη της βαθιάς επιθυμίας για θεμελιώδη αλλαγή στη χώρα.
Μια άλλη επανάσταση
Οι διαδηλωτές σήμερα δεν ζητούν επιστροφή στην κατάσταση πριν από τις 25 Οκτωβρίου. Οι ομάδες γυναικών και νεολαίας, μαζί με τις επιτροπές αντίστασης, επιδιώκουν πιο θεμελιώδεις αλλαγές. Είναι έτοιμοι για μια νέα επανάσταση, αν χρειαστεί, για να αποφευχθεί ένα νέο πραξικόπημα στο μέλλον. Οι νέοι θέλουν μια καθαρή ρήξη με την ταραγμένη ιστορία της χώρας και την αποτυχία της κραταιάς ελίτ της. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με πλήρη πολιτική διακυβέρνηση και τον τερματισμό της ανάμειξης του στρατού στην πολιτική.
Ο δρόμος προς μια τέτοια αλλαγή είναι μακρύς και δύσκολος. Αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τη νομιμότητα αυτών των αιτημάτων. Σε μια χώρα που βρισκόταν υπό στρατιωτική κυριαρχία για έξι δεκαετίες και βίωσε 50 χρόνια εμφυλίων πολέμων, μια γενοκτονία και διχοτόμηση, η μόνη διέξοδος είναι η ριζική αλλαγή.
Και επειδή τα έχουμε περάσει όλα αυτά στο Σουδάν, γνωρίζουμε ότι οι συμβιβασμοί δεν αποτελούν λύση.
Τα επτά αιτήματα που ανακοινώθηκαν από τις επιτροπές αντίστασης στις 30 Οκτωβρίου θέτουν το έδαφος για τη μελλοντική πολιτική ατζέντα τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα4.
Τα αιτήματα επικεντρώνονται στην αποστρατιωτικοποίηση του κράτους, την απελευθέρωση των κρατουμένων, τη διασφάλιση της απόδοσης ευθυνών για τα εγκλήματα των πραξικοπηματιών ηγετών και την οικοδόμηση πολιτικών θεσμών όπως το κοινοβούλιο.
Το πιο σημαντικό είναι ότι οι διαδηλωτές έχουν κάνει σαφές ότι δεν πρόκειται να διαπραγματευτούν, να συμβιβαστούν ή να συνάψουν συνεργασία με τους πραξικοπηματίες ηγέτες. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες και διπλωμάτες θεωρούν αυτούς τους όρους μη ρεαλιστικούς, αλλά τα αιτήματα αποσκοπούν στην αποφυγή κάθε πιθανότητας να δοθεί νομιμοποίηση στους πραξικοπηματίες ηγέτες.
Ο λαός του Σουδάν έχει ήδη αποφασίσει να αψηφήσει το πραξικόπημα και δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Αν η διεθνής κοινότητα είναι πραγματικά προσηλωμένη στη δημοκρατία, πρέπει να σταθεί στο πλευρό του λαού του Σουδάν και να υποστηρίξει τα αιτήματά του.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Nazik Awad, “In Sudan’s new revolt, women and youth will not settle for less than full civilian rule”, OpenDemocracy, https://www.opendemocracy.net/en/north-africa-west-asia/in-sudans-new-revolt-women-and-youth-will-not-settle-for-less-than-full-civilian-rule/. Αναδημοσίευση: Europe Solidaire Sans Frontières, http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article60804
Σημειώσεις
1 Malaz Isam, “Women Groups Protest to Condemn Military Coup”, السودانيات / Al Sudaneyat, 28 Σεπτεμβρίου 2021, https://www.alsudaniyat.net/en/Details/815/women-groups-protest-to-condemn-military-coup. “Sudanese Women Groups Calls for March Supporting Civilian Government”, السودانيات / Al Sudaneyat, 29 Σεπτεμβρίου 2021, https://www.alsudaniyat.net/en/Details/846/sudanese-women-groups-calls-for-march-supporting-civilian-government. “Pictures: Women Participation in Ralies Supporting Transition”, السودانيات / Al Sudaneyat, 30 Σεπτεμβρίου 2021, https://www.alsudaniyat.net/en/Details/859/pictures-women-participation-in-ralies-supporting-transition
2 “Sudan’s military criticizes civilian politicians after coup attempt”, Reuters, 23 Σεπτεμβρίου 2021, https://www.reuters.com/world/africa/sudans-military-strikes-out-civilian-politicians-after-coup-attempt-2021-09-22/
3 Stefano Manfredi, “Rendok: a youth secret language in Sudan”, Estudios de Dialectología Norteafricana y Andalusí, 12 (Ιούλιος 2008), σσ. 113-129. Διαθέσιμη στο: ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/278019661_Rendok_a_youth_secret_language_in_Sudan
4 "السودان.. “تنسيقية المقاومة” تعلن 7 مطالب لمظاهرات “السبت” والجيش يكشف عن مفاوضات مع حمدوك"
الجزيرة نت، 29/10/2021
