Robert Narai
Ποιο είναι το μέλλον της Μιανμάρ; Αριστερές Προοπτικές
Δύο χρόνια μετά την κατάληψη της εξουσίας με πραξικόπημα, η χούντα του Μιν Αούνγκ Χλάινγκ στη Μιανμάρ εξακολουθεί να είναι καθηλωμένη σε έναν εμφύλιο πόλεμο που δεν δείχνει σημάδια ύφεσης.
Από τότε που ο στρατός κατέστειλε τις μαζικές απεργίες που εκδηλώθηκαν ενάντια στο πραξικόπημα, δεκάδες χιλιάδες οπλισμένοι νέοι, μικροκαλλιεργητές και εργάτες (δυνάμεις λαϊκής άμυνας ή ΔΛΑ), μαζί με τις ένοπλες εθνοτικές οργανώσεις (ΕΕΟ) συγκρούονται με τον Τατμαντό, τον στρατό της Μιανμάρ, σε τμήματα των πολιτειών Τσιν, Σαν, Κάρεν και Κατσίν, σε όλη την περιοχή Σαγκάινγκ και σε όλο το δέλτα του Ιραουάντι.
Ο Τατμαντό φέρεται να υποφέρει από έλλειψη πόρων και προβλήματα ηθικού που υπονομεύουν την ικανότητά του να πολεμήσει. Μέχρι και 8.000 στρατιώτες και αστυνομικοί πιστεύεται ότι έχουν σκοτωθεί από ομάδες της αντιπολίτευσης, ενώ περίπου 10.000 έχουν αυτομολήσει στην αντιπολίτευση. Αντίθετα, οι δυνάμεις των ΕΕΟ και των ΔΛΑ στις πολιτείες Τσιν, Κάρεν και Κατσίν προωθούνται τώρα σε εδάφη που προηγουμένως ελέγχονταν από τη χούντα και εγκαθιστούν προσωρινές τοπικές κυβερνήσεις καθώς εξασφαλίζουν τον έλεγχο των νεοαποκτηθέντων εδαφών.
Η χούντα διεξάγει συνεχή εκστρατεία τρομοκρατίας κατά των αντιπάλων της. Περισσότεροι από 16.500 άνθρωποι έχουν συλληφθεί μετά το πραξικόπημα και περισσότεροι από 13.000 από αυτούς παραμένουν στη φυλακή, σύμφωνα με την Ένωση Αρωγής Πολιτικών Κρατουμένων [ΕΑΠΚ]. Η ΕΑΠΚ εκτιμά ότι περισσότεροι από 2.500 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από τότε που η χούντα κατέλαβε την εξουσία.
Τα δικαστήρια που διοικούνται από τη χούντα έχουν επιβάλει τη θανατική ποινή σε 138 άτομα, εκ των οποίων 41 ερήμην. Τον Ιούλιο, τέσσερις πολιτικοί κρατούμενοι που κατηγορούνταν για «τρομοκρατικές ενέργειες» κατά της στρατιωτικής κυβέρνησης απαγχονίστηκαν. Οι εκτελέσεις είναι οι πρώτες που πραγματοποιούνται στη Μιανμάρ από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Τον Νοέμβριο, επτά φοιτητές του Πανεπιστημίου του Νταγκόν καταδικάστηκαν σε θάνατο με παρόμοιες κατηγορίες. Δεν είναι σαφές πότε θα εκτελεστούν αυτοί οι φοιτητές.
«Η χούντα στοχοποιεί τους φοιτητές και τους νέους ανθρώπους επειδή βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή της αντίστασης ενάντια στο καθεστώς», δηλώνει στο Red Flag από τη Μιανμάρ ο Μιν [ψευδώνυμο], ακτιβιστής φοιτητής και μέλος της Ένωσης Φοιτητών του Πανεπιστημίου της Γιανγκόν. «Ο στόχος των δικών και των εκτελέσεων είναι να σπείρουν το φόβο στις καρδιές όσων επιθυμούν να αντισταθούν στο καθεστώς».
Όμως ο Μιν λέει ότι το καθεστώς είναι αυτό που ζει μέσα στο φόβο. «Η χούντα τρομοκρατείται από την προοπτική ότι οι νέοι θα ηγηθούν μιας επανάστασης κατά του καθεστώτος. Η χούντα περιφρονείται και μισείται από την πλειοψηφία των ανθρώπων στη Μιανμάρ. Η χούντα μπορεί να βρίσκεται στην εξουσία, αλλά δεν έχει τον έλεγχο».
Ο Μιν κρύβεται από τον Τατμαντό από τις αρχές Απριλίου του 2021, αφού εκδόθηκαν εντάλματα σύλληψης για τον ίδιο και άλλους ακτιβιστές φοιτητές με την κατηγορία της υποκίνησης ανταρσίας κατά των ενόπλων δυνάμεων. Έκτοτε, ο Μιν έχει εγκατασταθεί στις «απελευθερωμένες περιοχές» – έδαφος στις παραμεθόριες περιοχές που ελέγχεται από τις ΕΕΟ και δεν βρίσκεται πλέον υπό τον έλεγχο της Τατμαντό. Πρόσφατα επέστρεψε στις κεντρικές πεδινές περιοχές, αλλά εξακολουθεί να κρύβεται.
«Λόγω της τρομοκρατίας, τα δίκτυα ακτιβιστών φοιτητών είναι διάσπαρτα και απομονωμένα σε όλη την ύπαιθρο», λέει ο Μιν. «Και η κατάσταση στις μεγάλες πόλεις καθιστά αδύνατη την οργάνωση διαδηλώσεων που δεν θα συντριβούν βίαια από τις δυνάμεις ασφαλείας».
Παρόμοια είναι η κατάσταση στις βιομηχανικές ζώνες της Γιανγκόν. «Οι διευθυντές των εργοστασίων προσπαθούν να διοικήσουν μέσω του φόβου και της τρομοκρατίας», λέει στο Red Flag ο Κο Μαούνγκ [ψευδώνυμο], ανεξάρτητος ερευνητής και αγωνιστής του εργατικού κινήματος. «Αν οι εργάτες έχουν παράπονα, υπάρχει η απειλή ότι αν διαμαρτυρηθούν, οι διευθυντές θα καλέσουν τον στρατό. Ο φόβος έχει τεράστιο αντίκτυπο στην αυτοπεποίθηση των εργατών να οργανωθούν και να αντισταθούν».
Ο Κο Μαούνγκ και πολλοί αγωνιστές του εργατικού κινήματος αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα σύνορα Ταϊλάνδης-Μιανμάρ αφού η χούντα έθεσε εκτός νόμου ορισμένα συνδικάτα και εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για συνδικαλιστές ηγέτες που συνδέονται με τα παράνομα συνδικάτα. Όμως, σε μια προσπάθεια να νομιμοποιήσει τη μεταπραξικοπηματική κατάσταση, η χούντα υποστηρίζει ότι τα συνδικάτα, η συνδικαλιστική οργάνωση και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις παραμένουν νόμιμες, πράγμα που σημαίνει ότι ορισμένα συνδικάτα παραμένουν νόμιμα. Έχει παράσχει περιορισμένο χώρο μέσω του οποίου οι εργαζόμενοι συνέχισαν να οργανώνονται συλλογικά για τη βελτίωση των μισθών και των συνθηκών εργασίας.
Στα εργοστάσια ένδυσης στις βιομηχανικές ζώνες της Γιανγκόν, όπου τα εργοστασιακά συνδικάτα διατηρούν τη δύναμη και τη συνοχή τους, ο Κο Μαούνγκ λέει ότι η απειλή απεργίας είναι αρκετή για να αποκρούσει τις επιθέσεις των διευθυντών των εργοστασίων και να επιβάλει παραχωρήσεις. «Τα αφεντικά δεν τολμούν να αναγκάσουν αυτούς τους εργάτες να κάνουν υπερωρίες», λέει. «Γιατί οι εργάτες απαντούν λέγοντας: “Αν ζητήσετε υπερωρίες, θα απεργήσουμε!”».
Η ταξική αυτοπεποίθηση που διατηρείται και την οποία επισημαίνει ο Κο Μαούνγκ είναι η κληρονομιά μιας δεκαετίας και πλέον συνδικαλιστικής οργάνωσης που έλαβε χώρα υπό πολιτική-στρατιωτική διακυβέρνηση. Η επέκταση των δικαιωμάτων απεργίας και ίδρυσης συνδικάτου δημιούργησε χώρο για τους αγωνιστές να δημιουργήσουν εκατοντάδες νέα συνδικάτα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Και σε αντίθεση με τις χώρες στις οποίες τα συνδικάτα είναι καλά εδραιωμένα, με παγιωμένες γραφειοκρατίες και παθητικούς ηγέτες, πολλά από αυτά τα συνδικάτα ιδρύθηκαν μέσω άγριων απεργιών και εξεγέρσεων.
Η περίοδος της πολιτικο-στρατιωτικής διακυβέρνησης δημιούργησε επίσης ένα μαχητικό περιβάλλον μεταξύ των φοιτητών, οι οποίοι αγωνίστηκαν για την αποκατάσταση των φοιτητικών ενώσεων, οι οποίες είχαν απαγορευτεί από την προηγούμενη χούντα. Αυτός ο ακτιβισμός οδήγησε στη δημιουργία πολιτικών ενώσεων στις οποίες οι φοιτητές μπορούσαν να συζητούν και να αντιπαρατίθενται ανοιχτά για πολιτικά θέματα για πρώτη φορά μετά από πέντε και πλέον δεκαετίες.
Επίσης, άνθισε ένας αριθμός πιο ξεκάθαρα ριζοσπαστικών φόρουμ, συμπεριλαμβανομένων μαρξιστικών κύκλων συζήτησης. Αυτές οι ομάδες έχουν γίνει οι κύριες οργανώσεις της άκρας αριστεράς στη Μιανμάρ σήμερα: η Σταλινική-Μαοϊκή Αριστερή Οργάνωση Νεολαίας, η τροτσκιστική ομάδα Επαναστατικός Μαρξισμός και το Σοσιαλδημοκρατικό Ενιαίο Μέτωπο (ΣΔΕΜ). Μαζί με τα μαχητικά τμήματα των φοιτητικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, οι ομάδες αυτές ήταν καθοριστικής σημασίας για την προκήρυξη των πρώτων διαδηλώσεων κατά του πραξικοπήματος, οι οποίες με τη σειρά τους λειτούργησαν ως κοινωνικός πυροκροτητής για τις μαζικές απεργίες που ακολούθησαν.
Ο Αούνγκ Μαούνγκ [ψευδώνυμο], μέλος του ΣΔΕΜ, λέει ότι η πολιτική εμπειρία σήμαινε ότι η ριζοσπαστική αριστερά μπόρεσε να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες που ανοίχτηκαν με το πραξικόπημα. «Γνωρίζαμε ότι αν δώσουμε το έναυσμα, η μαζική αντίσταση θα ακολουθήσει», εξηγεί. «Και αν υπήρχε μαζική αντίσταση, ξέραμε ότι θα γινόταν επανάσταση για να σταματήσει το πραξικόπημα, επανάσταση για την πλήρη κατάργηση της χούντας, της στρατιωτικής κλίκας και του στρατιωτικο-γραφειοκρατικού καπιταλισμού».
Η χούντα του Μιν Αούνγκ Χλάινγκ αντιπροσωπεύει μια πτέρυγα της άρχουσας τάξης της Βιρμανίας: το ηγετικό προσωπικό του Τατμαντό, τους ελεγχόμενους από το στρατό ομίλους, τους κρατικούς καπιταλιστές της Βιρμανίας, τους διαπλεκόμενους που είναι υποταγμένοι στα δίκτυα κρατικής πατρωνίας και τα πιο αντιδραστικά τμήματα του βουδιστικού κλήρου και της ακροδεξιάς.
Η κυρίαρχη προοπτική της αριστεράς στη Μιανμάρ είναι ότι ο ένοπλος αγώνας μπορεί να λειτουργήσει ως υποκατάστατο της κοινωνικής δύναμης της εργατικής τάξης για την ανατροπή της χούντας. Εν μέρει στηρίζεται στο συμπέρασμα που έβγαλαν πολλοί μετά την κατάρρευση του απεργιακού κύματος του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου: η εργατική τάξη δεν έχει τη δύναμη να νικήσει το καθεστώς του Μιν Αούνγκ Χλάινγκ∙ μόνο ο ένοπλος αγώνας μπορεί να νικήσει.
Η σημαντική εξαίρεση είναι η τροτσκιστική ομάδα Επαναστατικός Μαρξισμός. Υποστηρίζουν ότι η αδυναμία του απεργιακού κύματος του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου να ανατρέψει τη χούντα οφειλόταν στην απουσία μιας πολιτικής ηγεσίας που θα μπορούσε να επεκτείνει το απεργιακό κίνημα σε ευρύτερα τμήματα της εργατικής τάξης, να μετατρέψει το κίνημα σε αγώνα για τον έλεγχο της παραγωγής και να ενθαρρύνει εκτεταμένες ανταρσίες στις ένοπλες δυνάμεις.
Το βασικό καθήκον για τους επαναστάτες στη Μιανμάρ, υποστηρίζουν, πρέπει να είναι η οικοδόμηση ενός επαναστατικού μαρξιστικού κόμματος που θα μπορεί να οργανώσει τους πιο προχωρημένους εργάτες για να ηγηθούν της μάζας των εργατών και να τραβήξουν πίσω τους τις ευρύτερες μάζες (μικροκαλλιεργητές και εθνικές μειονότητες) σε μια επανάσταση που όχι μόνο θα ανατρέψει τη στρατιωτική εξουσία, αλλά θα συντρίψει ολόκληρη την άρχουσα τάξη της Βιρμανίας.
Σε μια πολεμική με τους τροτσκιστές που γράφτηκε για το έντυπο Σοσιαλδημοκράτης του ΣΔΕΜ, ο Λιν Χταλ Αούνγκ [ψευδώνυμο] υποστηρίζει ότι, για να είναι επιτυχής, ο αγώνας ενάντια στη χούντα χρειάζεται μια διαταξική συμμαχία:
«Το κίνημα είναι ένας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας στον οποίο η ανερχόμενη αστική τάξη και μέρος της επαναστατικής εθνικής αστικής τάξης ένωσαν τις δυνάμεις τους [με την εργατική τάξη και τους μικρούς αγρότες] ... Είναι αλήθεια ότι για την επανάσταση πρέπει να οικοδομηθεί η καθοδήγηση της εργατικής τάξης. Αλλά την ίδια στιγμή, οι πρακτικές συνθήκες απαιτούν να αγωνιστούμε για μια μορφή δημοκρατίας που είναι χαμηλότερη από την εργατική δημοκρατία. Επομένως, προσπαθούμε να οικοδομήσουμε ένα επαναστατικό μέτωπο που να περιλαμβάνει όλες τις τάξεις».
Οι μαρξιστές υποστηρίζουν ότι οι κοινωνικές ταξικές διαιρέσεις είναι ασυμφιλίωτες και ότι τα πολιτικά προγράμματα που εκφράζουν την επιθυμία για ενότητα μεταξύ εργατών και καπιταλιστών μπορούν μόνο να ενισχύσουν το χέρι της άρχουσας τάξης, ενώ παράλληλα εμποδίζουν το εργατικό κίνημα. Αλλά ο Λιν Χταλ Αούνγκ υποστηρίζει ότι το κίνημα κατά της χούντας «δεν μπορεί να έχει μια πολιτική άποψη που να αντιπροσωπεύει μόνο μια τάξη». Αυτό ακριβώς προτείνει όταν λέει ότι τα στοιχεία της «επαναστατικής αστικής τάξης» (το ηγετικό δυναμικό των ΕΕΟ και των συνεργαζόμενων κομμάτων) έχουν τα ίδια συμφέροντα με τις τάξεις τις οποίες καταπιέζουν και εκμεταλλεύονται.
Μόνο μια τάξη μπορεί να γίνει κυρίαρχη σε ένα τέτοιο κίνημα: είτε οι καπιταλιστές, οι οποίοι θέλουν μια μορφή δημοκρατίας στην οποία θα μπορούν να εκμεταλλεύονται και να καταπιέζουν τις άλλες τάξεις, είτε η εργατική τάξη –που ηγείται άλλων καταπιεσμένων ομάδων– η οποία στοχεύει όχι μόνο στην εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, αλλά και στην ανατροπή ολόκληρης της άρχουσας τάξης.
Σε ένα άρθρο για το έντυπο Η Πάλη, ο Τζακ [ψευδώνυμο], μέλος του Επαναστατικού Μαρξισμού, υποστηρίζει ότι στην πράξη αυτή η προοπτική σημαίνει εγκατάλειψη της πολιτικής ανεξαρτησίας της εργατικής τάξης: «Το να παρουσιάζονται αντιδραστικά στοιχεία στον κόσμο ως η επαναστατική τάξη είναι προδοσία της επανάστασης. Με άλλα λόγια, τα συμφέροντα της εργατικής τάξης υποτάσσονται στα συμφέροντα ενός τμήματος της αστικής τάξης».
Ο αγώνας για μια προοπτική που διατηρεί την πολιτική ανεξαρτησία της εργατικής τάξης δεν σημαίνει ότι μια οργάνωση θα μπορέσει να αποκτήσει μαζικό ακροατήριο. Πράγματι, η τρομοκρατία της κυβέρνησης καθιστά την αντιπολίτευση στα αστικά κέντρα όλο και πιο δύσκολη και επικίνδυνη. Αλλά η συνεχιζόμενη αντίσταση των εργαζομένων –σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες αιφνιδιαστικές διαδηλώσεις που οργανώνονται από νέους– δείχνει ότι υπάρχει ακόμα χώρος για παράνομη οργάνωση στις πόλεις.
Αυτό συμβαίνει επειδή η βαρβαρότητα που χαρακτηρίζει τη χούντα του Μιν Αούνγκ Χλάινγκ δεν παράγει μόνο μιζέρια – παράγει επίσης ευρεία οργή και επιθυμία για μια εναλλακτική λύση. Αν η κατάσταση αλλάξει, θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένα ανανεωμένο μαζικό κίνημα στα αστικά κέντρα.
Στο άρθρο αυτό συνέβαλε ο Rahul Kyaw Ko Ko.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Robert Narai, “What future for Myanmar? Perspectives from the left”, Red Flag, 2 Φεβρουαρίου 2023, https://redflag.org.au/article/what-future-myanmar-perspectives-left. Αναδημοσίευση: Europe Solidaire Sans Frontières, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65543. rs21, 9 Φεβρουαρίου 2023, https://www.rs21.org.uk/2023/02/09/what-future-for-myanmar-perspectives-from-the-left/.
