Pierre Rousset

Δύο χρόνια μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, ο ξεχασμένος πόλεμος της Μιανμάρ

Την 1η Φεβρουαρίου 2021, ο στρατός της Βιρμανίας (Τατμαντό) διέκοψε την κυβερνητική του συμβίωση με τον Εθνικό Σύνδεσμο για τη Δημοκρατία (ΕΣΔ), φυλακίζοντας τους ηγέτες του, και στη συνέχεια βύθισε ολόκληρη τη χώρα σε έναν αποτρόπαιο ασύμμετρο πόλεμο. Δύο χρόνια αργότερα, δεν έχει ακόμη καταφέρει να επιβάλει τον έλεγχό του σε μεγάλο μέρος της επικράτειας. Παρά τις ελλείψεις τους σε όπλα, οι διάφορες συνιστώσες της αντίστασης τον έχουν καταβάλει, προκειμένου να θέσουν τέλος σε ένα στρατιωτικό καθεστώς που έχει καταστήσει σαφή την άρνησή του σε οποιαδήποτε δημοκρατική μετάβαση.

Εισαγωγικά, ας παραθέσουμε την ανακοίνωση που εκδόθηκε την 1η Φεβρουαρίου 2023 από το Δίκτυο Γυναικών για την Ειρήνη. Είναι μια δυναμική έκφραση των όσων νιώθουμε όλοι και όλες μας καθώς παρακολουθούμε τον καθημερινό αγώνα του λαού της Βιρμανίας:

«Δύο χρόνια μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του στρατού της Βιρμανίας, πάνω από πέντε χρόνια μετά τις επιθέσεις γενοκτονίας του 2017 και μετά από δεκαετίες φρικαλεοτήτων εναντίον των κοινοτήτων μας, εμείς, το Δίκτυο Γυναικών για την Ειρήνη, είμαστε συγκλονισμένες από ανείπωτη οδύνη και οργή. Ο στρατός παραμένει ελεύθερος να βιαιοπραγεί σε ολόκληρη τη χώρα, ακόμη και μετά τη δολοφονία σχεδόν 3.000 αμάχων, την αυθαίρετη σύλληψη και κράτηση πάνω από 17.000 και τα βασανιστήρια εκατοντάδων χιλιάδων άλλων μέσα σε δύο μόνο χρόνια. Οι δυνάμεις του κλιμακώνουν τις αεροπορικές επιδρομές και τη χρήση βαρέων όπλων στην Πολιτεία Τσιν, την περιοχή Σαγκάινγκ, την Πολιτεία Κάρεν, την Πολιτεία Κατσίν, την Αρακάν και σε πολλές άλλες περιοχές όπου κατοικούν οι κοινότητές μας. Τόσο σε αυτές τις περιοχές όσο και στις φυλακές και τα ανακριτικά κέντρα σε όλη τη χώρα, ο πατριαρχικός και μισογυνικός στρατός στοχοποιεί γυναίκες και κορίτσια με τις πιο βάναυσες μορφές σεξουαλικής βίας. Οι Ροχίνγκια αντιμετωπίζουν τώρα έναν αυξανόμενο κίνδυνο από τις γενοκτονικές επιθέσεις του στρατού: τα τελευταία δύο χρόνια, η χούντα έχει εκδώσει και επανεκδώσει πολιτικές και περιορισμούς για τη σύλληψη και κράτηση τουλάχιστον 2.700 Ροχίνγκια, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 800 γυναικών».^[1]

Οργή για τη μοναξιά στην οποία έχει αφεθεί ο μαρτυρικός πληθυσμός από τη λεγόμενη «διεθνή κοινότητα», ενώ έχει προβάλει αντίσταση στη δικτατορία με τεράστιο θάρρος. Οργή, γιατί αν είχε δοθεί εγκαίρως η βοήθεια που δικαιούταν, το πραξικόπημα θα είχε αποτραπεί και θα είχαν αποφευχθεί χίλια βάσανα. Θαυμασμός για την ικανότητα τόσων οργανώσεων, τόσων ανθρώπων, να αντιμετωπίζουν τις χειρότερες αντιξοότητες. Ελπίδα, γιατί αν και η χούντα δεν εκδιώχθηκε από τη χώρα, δεν μπόρεσε να σταθεροποιήσει την εξουσία της, παρά την υποστήριξη που έλαβε από τις μεγάλες δυνάμεις Κίνα και Ρωσία, αλλά και από την Ινδία και το Πακιστάν με το σημαντικό περιφερειακό τους βάρος, από το Βιετνάμ και τους (άλλους) γείτονές του, το Λάος και την Ταϊλάνδη... Σήμερα, ελέγχει στρατιωτικά μόνο τη μισή επικράτεια, ή λίγο περισσότερο, και δεν έχει καταφέρει να κάμψει το πνεύμα της λαϊκής αντίστασης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Δίκτυο Γυναικών για την Ειρήνη κάνει λόγο για απόπειρα πραξικοπήματος.

Μια αφίσα που αποκαλεί τον ηγέτη του πραξικοπήματος Μιν Αούνγκ Χλάινγκ εγκληματία εμφανίζεται κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης τον Φεβρουάριο. The Irrawaddy

Δύο χρόνια μετά: η βία της καταστολής, οι επιτυχίες της αντίστασης

Ο καθένας τιμά τη δεύτερη επέτειο του στρατιωτικού πραξικοπήματος με τον δικό του τρόπο^[2].

Η αντίσταση οργάνωσε μονοήμερη «σιωπηλή απεργία» από τις 10 π.μ. έως τις 3 μ.μ. σε πολλά μέρη της χώρας, μια επιχείρηση «νεκρής πόλης». Στο εξωτερικό, πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις μπροστά από πρεσβείες, φωνάζοντας το όνομα του δικτάτορα-στρατηγού Μιν Αούνγκ Χλάινγκ, του ηγέτη της χούντας. Η μεγαλύτερη από αυτές τις συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκε πιθανότατα στην Ταϊλάνδη, με αρκετές εκατοντάδες διαδηλωτές να κρατούν μερικές φορές ένα πορτρέτο της Αούνγκ Σαν Σούου Κι ή να κρατούν ψηλά τα τρία δάχτυλα, το σήμα της νεολαίας που κινητοποιήθηκε ενάντια στο καθεστώς της απόλυτης μοναρχίας στο βασίλειο της Ταϊλάνδης, όπου διαμένει μια μεγάλη κοινότητα Βιρμανών μεταναστών. Η κοινότητα αυτή θεωρείται ευπρόσδεκτη αλλά και παρακολουθείται από ένα καθεστώς που ουσιαστικά υποστηρίζει τη χούντα.

Διαδηλωτές στη Μανταλάι αντιμετωπίζουν την καταστολή, 3 Μαρτίου 2021. (The Irrawaddy)

Η χούντα, αφού παρέτεινε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για άλλους έξι μήνες, επέβαλε στρατιωτικό νόμο σε 37 περιοχές (εντός οκτώ περιφερειών και πολιτειών), συμπεριλαμβανομένων των προπυργίων της αντίστασης στις περιοχές Σαγκάινγκ και Μάγκουε. Παρέχει πλήρεις εξουσίες στους περιφερειακούς διοικητές και τα στρατιωτικά δικαστήρια θα ασχοληθούν με κάθε ποινική υπόθεση που θεωρούν ότι αποτελεί πρόκληση για το καθεστώς. Ανακοινώνει ότι θα επιβάλλονται η θανατική ποινή και οι ποινές ισόβιας κάθειρξης. Δεν θα επιτρέπονται εφέσεις κατά των αποφάσεων, εκτός από την περίπτωση της θανατικής ποινής, οπότε οι εφέσεις μπορούν να υποβληθούν... στον ίδιο τον στρατηγό Μιν Αούνγκ Χλάινγκ, για την τελική απόφαση.

Το 2021, το καθεστώς είχε ήδη κηρύξει στρατιωτικό νόμο σε τμήματα της Γιανγκόν (Ρανγκούν), του Μανταλέι και της Πολιτείας Τσιν. Σχεδόν 100 άτομα καταδικάστηκαν σε θάνατο^[3].

Ποιος είναι ο απολογισμός της εκστρατείας τρόμου της χούντας τα τελευταία δύο χρόνια; Σύμφωνα με την Ένωση Αρωγής Πολιτικών Κρατουμένων (ΣΑΠΚ), περισσότεροι από 2.500 άνθρωποι έχουν δολοφονηθεί (εκ των οποίων περίπου 300 σε στρατιωτικά κέντρα ανάκρισης και κράτησης), περισσότεροι από 16.500 άλλοι έχουν συλληφθεί και περισσότεροι από 13.000 εξακολουθούν να κρατούνται μέχρι σήμερα. Εκδόθηκαν 138 θανατικές καταδίκες, εκ των οποίων οι 41 ερήμην. Τον Ιούλιο απαγχονίστηκαν τέσσερις πολιτικοί κρατούμενοι που κατηγορούνταν για «τρομοκρατία». Αυτές ήταν οι πρώτες εκτελέσεις από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Τον Νοέμβριο, επτά φοιτητές του Πανεπιστημίου του Ντάγκον καταδικάστηκαν σε θάνατο.

Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 1,1 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από τον πόλεμο (ορισμένοι λένε τρία εκατομμύρια). Περισσότερα από 40.000 κτίρια –σπίτια, θρησκευτικά κτίρια, σχολεία, εγκαταστάσεις υγείας– αναφέρεται ότι έχουν ισοπεδωθεί ή καεί από τη χούντα^[4].

Ωστόσο, παρά την εκστρατεία τρόμου και τη συντριπτική υπεροχή του στρατού σε όπλα, η στρατιωτική κατάσταση εξελίχθηκε εναντίον της χούντας. Ο ίδιος ο στρατηγός Μιν Αούνγκ Χλάινγκ αναγνώρισε, στην επέτειο του πραξικοπήματος της 1ης Φεβρουαρίου 2021, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του γενικού επιτελείου, ότι «η κατάσταση του έθνους δεν έχει ακόμη επανέλθει στην κανονικότητα: πάνω από το ένα τρίτο των περιφερειών δεν είναι πλήρως υπό στρατιωτικό έλεγχο. Ένας ευφημισμός που ισοδυναμεί με παραδοχή της αποτυχίας. Μιλώντας στο Συμβούλιο Εθνικής Άμυνας και Ασφάλειας, είπε ότι το καθεστώς του ελέγχει μόνο το 60% των 330 δήμων της Μιανμάρ, ενώ 132 παραμένουν έντονα αμφισβητούμενες.^[5] Η πρωτοβουλία βρίσκεται επί του παρόντος στην αντίσταση. Ο Τατμαντό υφίσταται σοβαρές υποχωρήσεις στις πολιτείες Τσιν, Σαν, Κάρεν και Κατσίν, καθώς και στις περιοχές Σαγκάινγκ και Μάγκουε.

Εκτός από τις στρατιωτικές απώλειες, περισσότερα από 500 μέλη ή υποστηρικτές του Ενωτικού Κόμματος Αλληλεγγύης και Ανάπτυξης (ΕΚΑΑ, ο πολιτικός βραχίονας του στρατού), διορισμένοι από τη χούντα διοικητικοί υπάλληλοι, πολιτοφύλακες και ύποπτοι πληροφοριοδότες σκοτώθηκαν από την αντίσταση. Κυβερνητικά κτίρια και περίπου 500 πύργοι τηλεπικοινωνιών καταστράφηκαν ή υπέστησαν ζημιές.

Το μέλλον της Βιρμανίας παραμένει αβέβαιο, παρ’ όλα αυτά. Ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην ιστορία της χώρας έκλεισε μέσα σε μια παροξυσμική κρίση. Η χούντα ήθελε να διασφαλίσει ότι η στρατιωτική άρχουσα κάστα θα αποκαθιστούσε το μονοπώλιο της εξουσίας σε ολόκληρη την κοινωνία, αλλά αυτή η εξουσία αμφισβητείται τώρα. Η επιστροφή στην κατάσταση πριν από το πραξικόπημα φαίνεται αδύνατη, καθώς η τελευταία προσπάθεια για μια ειρηνική δημοκρατική μετάβαση ματαιώθηκε μέσα σε ένα λουτρό αίματος. Αυτή η αποτυχία έχει κάτι το οριστικό. Γενιές ανώτερων αξιωματικών ήρθαν και έφυγαν, αλλά ο στρατός δεν άλλαξε και δεν πρόκειται να αλλάξει. Οι σημερινοί αγώνες δεν αφορούν πλέον την επιβολή ενός «αποδεκτού» συμβιβασμού στον Τατμαντό, αλλά την οριστική ήττα του.

Μια αναδρομή στην επανάσταση της άνοιξης του 2021

Σήμερα, η προσοχή επικεντρώνεται στην κατάσταση που επικρατεί δύο χρόνια μετά το πραξικόπημα της 1ης Φεβρουαρίου 2021, που επιβάλλεται από τις «επετείους». Όποιος δεν είναι εξοικειωμένος με την ιστορία της Βιρμανίας μπορεί να νομίζει ότι η Τατμαντό κατέλαβε την εξουσία το 2021, ανατρέποντας μια πολιτική κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, αυτό έγινε τον Μάρτιο του 1962, όταν μια χούντα, με επικεφαλής τότε τον στρατηγό Νε Γουίν (αποσύρθηκε το 1988 και πέθανε το 2002), κατέλαβε την εξουσία^[6]. Από τότε δεν την εγκατέλειψε ποτέ πραγματικά. Ο Νε Γουίν ισχυριζόταν ότι ήταν τόσο σοσιαλιστής (ήταν της μόδας τότε, αλλά όμως δεν ήταν σοσιαλιστής) όσο και αντικομμουνιστής (που ήταν). Βύθισε τη χώρα στη δικτατορία, την απομόνωση και τη χρεοκοπία. Αποφασισμένος να βγει από αυτό το αδιέξοδο, ο στρατηγός Θάν Σουέ απελευθέρωσε εν μέρει την οικονομία και την πολιτική ζωή, επιτρέποντας στη Βιρμανία να επανενταχθεί στην περιφερειακή αγορά και στη «διεθνή κοινότητα». Από το 2011 έως το 2021, η «κοινωνία των πολιτών» αναπτύχθηκε σημαντικά, όσον αφορά τις ενώσεις, τα κόμματα και τα συνδικάτα, ενώ προηγουμένως τα αντιδικτατορικά κινήματα διαλύονταν τακτικά με αίμα.

Προκειμένου να διασφαλίσει την εκλογική νομιμότητα, ο στρατός δημιούργησε ένα πολιτικό κόμμα, το ΕΚΑΑ, πιστεύοντας ότι θα κέρδιζε τις εκλογές του 2020. Ηγήθηκε της σύνταξης ενός συντάγματος προσαρμοσμένου στα μέτρα του το 1998. Αυτό του δίνει αυτομάτως μια μειοψηφία μπλοκαρίσματος σε όλες τις νομοθετικές συνελεύσεις, όπου το 25% των μη εκλεγμένων εδρών προορίζεται γι’ αυτόν, εκτός από τις έδρες που θα κέρδιζε το κόμμα του και οι σύμμαχοί του (μπορεί έτσι να απαγορεύσει την υιοθέτηση μιας συνταγματικής τροποποίησης, για την οποία απαιτείται τουλάχιστον το 75% των ψήφων). Του δίνεται αυτομάτως η ηγεσία βασικών υπουργείων (Άμυνας, Εσωτερικών και Ασφάλειας Συνόρων). Ο στρατιωτικός θεσμός προστατεύεται από οποιονδήποτε έλεγχο από πολιτική αρχή. Η χούντα επιβάλλει έτσι την υπεροχή της στο πλαίσιο του κυβερνητικού συνασπισμού.

Ωστόσο, ο Εθνικός Σύνδεσμος για τη Δημοκρατία, και όχι το ΕΚΑΑ, κέρδισε τις εκλογές του 2020 με συντριπτική πλειοψηφία, με 82% των ψήφων, με την Αούνγκ Σαν Σούου Κι να επιβάλλεται στην πολιτική σκηνή της Βιρμανίας και να αποτυπώνει την απόρριψη της στρατιωτικής τάξης στις κεντρικές περιοχές. Οπλισμένη με την εκλογική της νομιμοποίηση, αποδέχτηκε το πολύ επικίνδυνο πείραμα της κυβερνητικής συμβίωσης με τον στρατό. Ωστόσο, ήταν αρκετά απατηλό να πιστεύει κανείς ότι ο Τατμαντό θα παραχωρούσε οικειοθελώς τα προνόμιά του μετά από βουλευτικές εκλογές, τουλάχιστον χωρίς μαζικές κινητοποιήσεις του πληθυσμού (τις οποίες η Σούου Κι δεν επιθυμούσε). Έπαιξε το στοίχημα της σταδιακής μετατόπισης της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ πολιτών και στρατού εντός του καθεστώτος. Πλήρωσε ένα υπέρογκο τίμημα για αυτό το στοίχημα: τη συνεχή κράτηση, την απομόνωση, τις μαζικές συλλήψεις και τις δολοφονίες στελεχών του κόμματος, του οποίου ήταν η ηγετική μορφή.

Το πραξικόπημα και οι αντιδράσεις

Έτσι, ο στόχος του στρατού δεν ήταν να κατακτήσει την εξουσία –την είχε ήδη– αλλά να τη μονοπωλήσει ξανά, ενώ η Αούνγκ Σαν Σούου Κι απειλούσε να διερευνήσει υποθέσεις διαφθοράς και να προωθήσει το πλεονέκτημά της πέρα από αυτό που ο Τατμαντό ήταν διατεθειμένος να δεχτεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο γενικά αναφέρομαι σε αυτό ως putsch [ένοπλο πραξικόπημα] και όχι ως coup d’Etat [coup / πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης] ή coup d’Etat préventif [pre-emptive coup / προληπτικό πραξικόπημα]^[7].

Το πραξικόπημα προκάλεσε μια τεράστια λαϊκή κατακραυγή. Την επομένη, στο κέντρο της Ρανγκούν, ο πληθυσμός κατέκλυσε τα μπαλκόνια σε μια συναυλία με τηγάνια, που υποτίθεται ότι έδιωχνε τα «κακά πνεύματα». Τα νοσοκομεία προχώρησαν σε ανοιχτή διαμαρτυρία και οι μαθητές των γυμνασίων βγήκαν στους δρόμους. Οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν έμειναν απ’ έξω, στους σιδηροδρόμους, στις τράπεζες. Η συντριπτική πλειοψηφία της χώρας αρνήθηκε να τεθεί υπό τον έλεγχο του στρατού, να ζήσει και να εργαστεί υπό την εξουσία των στρατιωτικών ή των εκπροσώπων τους. Στις 6 Φεβρουαρίου, εργάτες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν στη βιομηχανική ζώνη της Ρανγκούν. Η πολιτική ανυπακοή εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη τη χώρα, με αποκορύφωμα τη γενική απεργία στις 22 Φεβρουαρίου, με περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους να διαδηλώνουν σε πολλά μέρη και πολλούς άλλους να πολλαπλασιάζουν τις στάσεις εργασίας.

Διαδηλωτές εναντίον του καθεστώτος παίρνουν θέσεις για να αντιμετωπίσουν τα στρατεύματα του καθεστώτος στη Γιανγκόν τον Μάρτιο. The Irrawaddy

Αυτή η αυθόρμητη λαϊκή εξέγερση βρήκε ένα αποτελεσματικό πλαίσιο συντονισμού στο Κίνημα Πολιτικής Ανυπακοής (ΚΠΑ). Συμμετείχαν εκπρόσωποι των νοσηλευτών και των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, των μαθητών γυμνασίου, των δημοσίων υπαλλήλων (πολλοί τομείς έχουν κρατικοποιηθεί στη Βιρμανία), των γυναικών και των φοιτητών, των συνδικάτων του ιδιωτικού τομέα (ιδίως στην κλωστοϋφαντουργία, τη βάση της ΟΓΑΜΑ) και της ΣΣΜ, των εκπαιδευτικών κ.λπ. Αυτή η συνεργασία έδωσε το έναυσμα για ένα από τα μεγαλύτερα κινήματα διαμαρτυρίας πολιτών, απεργιών και κινητοποιήσεων στους δρόμους στη σύγχρονη ιστορία. Έτσι, από το μέγεθός της, αυτή η «εαρινή επανάσταση» στέρησε αμέσως από τη στρατιωτική χούντα κάθε νομιμοποίηση, κάθε εξουσία – και αυτό σε μια χώρα όπου ο στρατός παρουσιαζόταν ως ο φύλακας του έθνους.

Εκπαιδευτικοί συμμετέχουν στο κίνημα πολιτικής ανυπακοής στη Μανταλάι το 2021. The Irrawaddy

Πολλοί σχολιαστές γράφουν απερίσκεπτα ότι ο πληθυσμός προχώρησε σε αντίσταση την επομένη του πραξικοπήματος μετά από κάλεσμα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (ΚΕΕ). Το πρόβλημα: αυτή η κυβέρνηση δεν υπήρχε ακόμη... Δημιουργήθηκε μόλις στις 16 Απριλίου 2021, σχεδόν δύο μήνες αργότερα. Αυτό δεν αποτελεί λεπτομέρεια, διότι παραβλέπει τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε το Κίνημα Πολιτικής Ανυπακοής (ΚΠΑ) και τους περιορισμούς του ΕΣΔ.

Σίγουρα, η ΚΕΕ είναι απόγονος της ΕΕΠΧ^[8], το οποίο ιδρύθηκε στις 5 Φεβρουαρίου από βουλευτές του ΕΣΔ που διέφυγαν τη σύλληψη. Ενσαρκώνει τη συνέχεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που προέκυψε από τις εκλογές του 2020, την πρωταρχική πηγή της νομιμοποίησής της έναντι του ΣΚΔ (της χούντας). Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτό. Με την πολυεθνική του σύνθεση και τις πρώτες δηλώσεις αρχών του, εισέρχεται σε ασυμφωνία με την κληρονομιά της Αούνγκ Σαν Σούου Κι και λαμβάνει υπόψη την έναρξη μιας νέας περιόδου.

Μια πολυκέφαλη αντιπολίτευση κατά της χούντας.

Η γεωγραφία, η κουλτούρα και η ιστορία αναπόφευκτα μπαίνουν στο παιχνίδι όταν θέλουμε να κάνουμε μια παρουσίαση, έστω και σύντομη, της αντιπολίτευσης απέναντι στο στρατιωτικό καθεστώς. Θα προσπαθήσουμε να επανέλθουμε σε αυτό. Πολλές γενιές συναντήθηκαν το 2020, συμπεριλαμβανομένων των επιζώντων στελεχών (συχνά φοιτητικής προέλευσης) από τους αντιδικτατορικούς αγώνες του 1988 και των νεότερων γενιών μαθητών λυκείου και εργαζομένων. Τα κινήματα που δρουν στην κεντρική πεδιάδα και εκείνα που έχουν τις ρίζες τους στα εθνικά κράτη της συνοριακής περιφέρειας έχουν πολύ διαφορετική ιστορία. Οι θρησκευτικές (κυρίως βουδιστικές) ταυτότητες καλύπτουν το πολιτικό φάσμα, από τον προοδευτικό έως τον δολοφονικό sui generis φασισμό. Οι κοινωνικές οργανώσεις διαδραματίζουν συχνά καθοριστικό ρόλο.

Το Κίνημα της Πολιτικής Ανυπακοής. Όπως είδαμε, αποτελεί το κύριο πλαίσιο για το συντονισμό της αντίστασης στην κεντρική πεδιάδα. Μπόρεσε να αναδυθεί σχεδόν αμέσως χάρη στη συσσωρευμένη εμπειρία προηγούμενων αντιδικτατορικών αγώνων που έλαβαν χώρα σε διάφορα πεδία (κοινωνικά, εκλογικά...) το 1988, το 1990, το 2007 ειδικότερα...^[9] Η ικανότητα αντίδρασης και η ζωτικότητά του αντανακλούν επίσης την ανάπτυξη των κλαδικών, σωματειακών ή συνδικαλιστικών κινημάτων κατά τη διάρκεια της σχετικά φιλελεύθερης δεκαετίας που ξεκίνησε το 2011 και έκλεισε με το πραξικόπημα του 2021.

Το ΚΠΑ είναι ανεξάρτητο από τον Εθνικό Σύνδεσμο για τη Δημοκρατία. Η άκρα αριστερά είναι παρούσα (τουλάχιστον το ΣΔΕΜ ^[10]), αλλά είναι πάνω απ’ όλα, όπως μου φαίνεται, ένα κέντρο συντονισμού των ηγεσιών των κοινωνικών κινημάτων.

Από τον ΕΣΔ στην ΚΕΕ. Τα χρόνια που προηγήθηκαν του πραξικοπήματος, Ο Εθνικός Σύνεσμος για τη Δημοκρατία (ΕΣΔ) ήταν το κορυφαίο πολιτικό κόμμα της χώρας υπό την ηγεσία της Αούνγκ Σαν Σούου Κι. Επωφελήθηκε από μια διπλή νομιμοποίηση, εκλογική και οικογενειακή: είναι κόρη του Αούνγκ Σαν, του πιο διάσημου από τους ιδρυτές του εθνικού στρατού κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος διαπραγματεύτηκε την παραχώρηση της ανεξαρτησίας από τους Βρετανούς, πριν δολοφονηθεί, μαζί με άλλα έξι μέλη της προσωρινής κυβέρνησης, στις 19 Ιουλίου 1947.

Το θάρρος της Σούου Κι είναι αναμφισβήτητο, αλλά θα ήταν λάθος να πιστέψουμε ότι ήταν δημοκράτρια. Μπορεί να ισχυριζόταν ότι είναι «βουδίστρια σοσιαλίστρια», αλλά δεν υποστήριζε την αυτοδιαχείριση του λαού, αλλά περισσότερο ένα τμήμα μιας παραδοσιακής «καθεστηκυίας» αντίληψης για το κόμμα και την εξουσία. Ήταν αυταρχική και αυστηροποίησε τους νόμους κατά των κοινωνικών δικαιωμάτων και κινημάτων. Υπερασπίστηκε την υπάρχουσα (καπιταλιστική) τάξη και την κυριαρχία της ελίτ των Μπαμάρε (που είχε μεγάλη πλειοψηφία στην κεντρική πεδιάδα) πάνω στο κράτος. Η αύρα της ήταν ισχυρή στο κεντρικό τμήμα της χώρας, αλλά όχι και στις παραμεθόριες περιοχές, παρόλο που ο Σύνδεσμος για την Εθνική Δημοκρατία είχε ιδρυθεί μεταξύ των μειονοτήτων.

Αν και είχε επανειλημμένα υποστεί ενοχλήσεις ή καταπίεση από τον στρατό, είχε πάντα αρνηθεί να πάει στην εξορία και να ενταχθεί στην οικογένειά της στη Μεγάλη Βρετανία και είχε λάβει το Νόμπελ Ειρήνης γι’ αυτό, ένα βραβείο το οποίο όμως αποσύρθηκε μετά τη γενοκτονία των Ροχίνγκια, που διαπράχθηκε το 2017-2018 από τον στρατό, όταν μοιράστηκε την εξουσία μαζί του: Αρχικά είχε υπερασπιστεί με νύχια και με δόντια τους στρατηγούς στη διεθνή σκηνή, φτάνοντας στο σημείο να καταγγείλει τις υπηρεσίες του ΟΗΕ που είναι αρμόδιες για τη βοήθεια των προσφυγικών πληθυσμών ως «συνεργούς των τρομοκρατών».

Η νέα Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας διατηρεί προφανώς την Αούνγκ Σαν Σούου Κι ως «Σύμβουλο του Κράτους»^[11] και τον Γουίν Μιντ ως Πρόεδρο, αλλά ο ΕΣΔ και η ΚΕΕ έχουν εκ των πραγμάτων εισέλθει στη μετά Σούου Κι εποχή.

Η σύνθεση της νέας κυβέρνησης είναι φαινομενικά πολυεθνική, και έχει αναγνωρίσει τα λάθη που έγιναν σε βάρος των Ροχίνγκια και διαβεβαιώνει ότι οι ένοχοι πρέπει να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Έχει αναλάβει σημαντικές δεσμεύσεις για την πλήρη αναμόρφωση των εκπληκτικά πολύπλοκων και ιδιαίτερα άνισων δικαιωμάτων ιθαγένειας^[12], βασίζοντας την «ιθαγένεια στη γέννηση στη Μιανμάρ ή στη γέννηση οπουδήποτε ως παιδί πολιτών της Μιανμάρ». Μια άλλη σημαντική δέσμευση ήταν η εγκαθίδρυση ενός πραγματικού ομοσπονδιακού συστήματος που θα καθοριστεί σε συνεργασία με τις μειονότητες^[13].

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της ΚΕΕ^[14], οι αρχηγοί της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Δημοκρατίας της Ένωσης της Μιανμάρ [έχουν] διοριστεί σύμφωνα με τον Χάρτη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Ο εκτελών χρέη προέδρου, Ντούουα Λάσι Λα, είναι δικηγόρος και πολιτικός του Κατσίν. Ο πρωθυπουργός, Μαχν Γουίνν Χαΐνγκ Θαν, είναι χριστιανός Καρέν. Φυσικά, η ΚΕΕ πρέπει να αποδείξει πειστικά ότι οι δεσμεύσεις αυτές δεν είναι διακοσμητικές, αλλά η συγκρότησή της επιβεβαιώνει ότι και από την πλευρά της αντιπολίτευσης ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Μιανμάρ.

Εθνοτικές οργανώσεις στην περιφέρεια. Η Βιρμανία έχει σχήμα πετάλου, με το δεξιό (ανατολικό) σκέλος να είναι μακρύτερο από το δυτικό. Η κεντρική πεδιάδα, όπου ο ποταμός Ιρραουάντι τρέχει από βορρά προς νότο, συνορεύει με βουνά. Το νότιο τμήμα της ακτογραμμής της χώρας ανοίγεται στη Θάλασσα Ανταμάν και στον Κόλπο της Βεγγάλης (Ινδικός Ωκεανός). Διοικητικά, η χώρα χωρίζεται ουσιαστικά σε επτά εθνοτικές πολιτείες στην περιφέρεια (40% του πληθυσμού, αλλά 60% της επικράτειας) και επτά περιφέρειες στο κέντρο (60% του πληθυσμού). Αναγνωρίζονται επίσημα 135 εθνοτικές ομάδες. Η χώρα διαθέτει ένα κοινοβούλιο με δύο σώματα, την Ενωμένη Συνέλευση, που αποτελείται από μια κάτω βουλή (τη Βουλή των Λαϊκών Αντιπροσώπων) και μια άνω βουλή (τη Βουλή των Εθνοτήτων). Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ψευδή ομοσπονδία, καθώς η κεντρική κυβέρνηση δεν αρθρώνει αναπτυξιακές πολιτικές για ολόκληρη τη χώρα. Επιπλέον, ο τρόπος θεσμικής εκπροσώπησης και αναγνώρισης της ιθαγένειας παγώνει τις «ταυτότητες» στην περιφέρεια, καθώς αυτές εξαρτώνται από τη συμμετοχή σε μια καταγεγραμμένη εθνοτική ομάδα. Ιστορικά, το σύστημα αυτό επισημοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό κατά τη βρετανική αποικιοκρατία, η οποία ήταν γνωστή για την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε».

Σημερινή Βιρμανία – Διοικητικός χάρτης.

Κάθε εθνοτικό κράτος, που προσδιορίζεται από την πλειοψηφούσα ομάδα (Σαν, Καρέν...), αλλά γενικά δεν είναι ενιαίο, έχει τους δικούς του κυβερνητικούς ή νομοθετικούς θεσμούς, πολιτικά κόμματα, καθώς και, συχνά, «ένοπλες εθνοτικές οργανώσεις» (ΕΕΟ) που δραστηριοποιούνται εδώ και δεκαετίες και μπορεί να έχουν μια μεταβαλλόμενη σχέση με την κεντρική στρατιωτική δύναμη. Σε αυτά τα κράτη, πολλές ένοπλες οργανώσεις μπορεί να συνυπάρχουν (ή ακόμη και να βρίσκονται σε σύγκρουση) ως αποτέλεσμα διασπάσεων ή εκπροσώπησης διαφορετικών εθνοτικών ομάδων. Μπορεί να υποστηρίζονται, ή ακόμη και να οπλίζονται, από μια γειτονική χώρα, όπως μπορεί να κάνει η Κίνα στο βορρά. Αντίθετα, άλλα κινήματα αντίστασης πρέπει να λάβουν υπόψη τους την ύπαρξη ενός εχθρικού καθεστώτος στα σύνορά τους (όπως στην περίπτωση της πολιτείας Καρέν).

Ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός Καρέν και οι αντιστασιακοί σύμμαχοί του μετά την κατάληψη αστυνομικού τμήματος στην κωμόπολη Κιαϊκμαγιάου, στην πολιτεία Μον, τον Νοέμβριο του 2022. / SOF

Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, ξέσπασαν αυθόρμητες λαϊκές κινητοποιήσεις σε πολλές εθνοτικές πολιτείες, με τη συμμετοχή της νεολαίας, ακόμη και εκεί όπου οι αρχές παρέμειναν σε στάση αναμονής, δείχνοντας ένα αίσθημα απόρριψης παρόμοιο με εκείνο που εκφράστηκε στην κεντρική πεδιάδα, μια υπερεθνική αλληλεγγύη μεταξύ των λαών της περιφέρειας και των Μπαμάρ. Αυτή η αλληλεγγύη έγινε καθοριστικό ζήτημα όταν η βία της καταστολής οδήγησε τους κατοίκους της πεδιάδας στην παρανομία και στην ένοπλη αντίσταση.

Βουδιστικά κινήματα. Το μοναστικό τάγμα αριθμεί περίπου 500.000 μέλη, τα οποία κατανέμονται σε 9 αιρέσεις^[15]. Ως επίσημοι θεσμοί, οι βουδιστικές αρχές (η Σάνγα) δεν πρέπει να εμπλέκονται στην πολιτική, αλλά παραδοσιακά υποστηρίζουν το εκάστοτε καθεστώς, ακόμη και αν αυτό είναι δικτατορικό. Μετά το πραξικόπημα της 1ης Φεβρουαρίου 2021, το γενικό επιτελείο φρόντισε να φλερτάρει με τη θρησκευτική ιεραρχία περισσότερο από ποτέ. Ωστόσο, τα βουδιστικά κινήματα μπορούν να καλύψουν ένα ευρύ πολιτικό φάσμα – ακόμη και μέχρι το σημείο του (οιονεί;) φασισμού: η Οργάνωση για την Άμυνα της Φυλής και του Έθνους (Μα Μπα Θα) διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη γενοκτονία των Ροχίνγκια. Της οργάνωσης αυτής ηγείται ο Βιράθου/Παρμαούχα, ένας σημαίνων και υπερεθνικιστής μοναχός. Την παραμονή του πραξικοπήματος, ήταν κυρίως οι φιλοστρατιωτικοί μοναχοί που ζητούσαν έντονα την πραγματοποίησή του.

Ωστόσο, υπό τη συνεχή πίεση του κινήματος πολιτικής ανυπακοής, το συντηρητικό μπλοκ μεταξύ των θρησκευτικών αρχών και του στρατιωτικού καθεστώτος έχει καταρρεύσει. Οι μοναχοί που τάσσονται υπέρ της δημοκρατίας κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί, ιδίως στο Μανταλέι, το δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Βιρμανίας και προπύργιο του ΕΣΔ, όπου αρκετά μοναστήρια έχουν εισέλθει σε ανοιχτή διαφωνία, πρωτοστατώντας σε αιφνίδιες κινητοποιήσεις για να προστατεύσουν με την παρουσία τους τους διαδηλωτές. Αυτό είχε ήδη συμβεί κατά τη διάρκεια της «Σαφράν Επανάστασης» του 2007, κατά την οποία δημιουργήθηκε μια μυστική οργάνωση, η «Συμμαχία όλων των μοναχών της Βιρμανίας».

Μοναστήρια και μοναχοί, οι περισσότεροι νέοι, αψήφησαν τα θρησκευτικά διατάγματα που απαγορεύουν την πολιτική δραστηριότητα για να αντιταχθούν στους στρατηγούς. Ωστόσο, η φιλομοναχική παράταξη του κλήρου παραμένει ισχυρή, υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς προστατεύει τη βουδιστική ταυτότητα της Βιρμανίας από την υποτιθέμενη απειλή μιας αργής ισλαμικής κατάληψης. Μεταξύ αυτής της ομάδας είναι το Ίδρυμα Μπούντα Ντάμμα Παραχίτα, μια προέκταση του Μα Μπα Θα (που απαγορεύτηκε το 2017), για το οποίο η Αούνγκ Σαν Σούου Κι άνοιγε τον δρόμο για «την εξαφάνιση της θρησκείας μας, της εθνότητας και ολόκληρης της χώρας»^[16].

Η αναγκαστική μετάβαση στην ένοπλη αντίσταση

Η στρατιωτική καταστολή έγινε όλο και πιο συστηματική, όλο και πιο θανατηφόρα. Δεν ήταν εύκολο για τον Τατμαντό να ανακτήσει τον έλεγχο του εδάφους δεδομένης της μαζικότητας της αντίστασης, αλλά σύντομα κατέστη αδύνατο να συνεχιστούν οι διαδηλώσεις μεγάλης κλίμακας και οι υπαίθριες συγκεντρώσεις. Οι δρόμοι έγιναν θέατρο έντονων συγκρούσεων, με τον πληθυσμό, τους νέους, να κατασκευάζουν πλήθος αυτοσχέδιων οδοφραγμάτων σε εργατικές συνοικίες, βιομηχανικές ζώνες και μεγάλους δρόμους για να εμποδίσουν την κίνηση των στρατευμάτων, αντιμετωπίζοντας τους στρατιώτες εξοπλισμένοι με κράνη, αυτοσχέδιες ασπίδες, αν ήταν δυνατόν μάσκες αερίων, «οπλισμένοι» με σφεντόνες ή βόμβες μολότοφ... αλλά κανένας προστατευτικός εξοπλισμός δεν ήταν επαρκής όταν άρχισαν τα πραγματικά πυρά, όταν επενέβησαν τα τανκς. Η «μάχη του Χλάινγκ Θαριάρ», σε μια εργατική συνοικία της Ρανγκούν (Γιανγκόν), διήρκεσε τέσσερις ημέρες και άφησε πίσω της τουλάχιστον 58 νεκρούς εργάτες και φοιτητές.^[17]

Η κηδεία ενός νεαρού διαδηλωτή που πυροβολήθηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας στις 20 Μαρτίου. The Irrawaddy

Σιγά σιγά, ο στρατός απέκλεισε τα αστικά κέντρα και τα χωριά της πεδιάδας, επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας και έψαχνε ένα προς ένα τα σπίτια για να μετρήσει τους κατοίκους και να διώξει τους ακτιβιστές. Κατά την περίοδο από τη γενική απεργία της 22ας Φεβρουαρίου έως εκείνη της 8ης Μαρτίου 2021, η δυναμική των λαϊκών κινητοποιήσεων συνεχίστηκε, με νυχτερινές κινητοποιήσεις στους δρόμους και διαδηλώσεις «αιφνιδιασμού», αλλά η συμμετοχή σε αυτές τις πρωτοβουλίες περιορίστηκε σταδιακά στους πιο μαχητικούς πυρήνες. Στις αρχές Μαρτίου, είχαν ήδη συλληφθεί πάνω από 2.100 άτομα και είχαν σκοτωθεί πάνω από 200, σύμφωνα με την Ένωση για τη Βοήθεια στους Πολιτικούς Κρατούμενους.

Η αντίσταση αναγκάστηκε να περάσει στην παρανομία και να προετοιμαστεί για ένοπλο αγώνα, χωρίς προηγούμενη στρατιωτική εκπαίδευση ή κατάλληλο οπλισμό. Στράφηκαν στα εθνικά κινήματα που ήταν έτοιμα να τους βοηθήσουν σε αυτή την ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή που όλα μπορούσαν να πάνε στραβά.

Όπως σημειώνει ο Μπανιάρ Αούνγκ, «αντίθετα, η εξέγερση μετά το πραξικόπημα του 2021 ήταν ένα λαϊκό και αυθόρμητο κίνημα, απροσδόκητο και απρογραμμάτιστο. Οι άνθρωποι ωθήθηκαν στον πόλεμο αφού οι ίδιοι, οι συγγενείς τους ή οι φίλοι τους αντιμετώπισαν στρατιωτικά πυρά κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στους δρόμους. Μόνο αφού ο κόσμος ξεσηκώθηκε εναντίον του καθεστώτος, εμφανίστηκε η παράλληλη πολιτική Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) και η ένοπλη πτέρυγα της Δύναμης Λαϊκής Άμυνας (ΔΛΑ) για να ενώσει τη διάσπαρτη αντίσταση. Η ΚΕΕ συσπειρώνει τις επαναστατικές δυνάμεις και συνάπτει επίσης συμμαχίες με ΕΕΟ».^[18]

Δεν υπάρχει τίποτα μυστηριώδες στην πορεία των γεγονότων που οδήγησαν από τη μαζική πολιτική ανυπακοή στην αντίσταση. Δεν πίστευα ότι έπρεπε να επιστρέψω σε αυτό. Ως εκ τούτου, έμεινα πολύ έκπληκτος όταν διάβασα το άρθρο του Robert Narai της 1ης Φεβρουαρίου 2022 (το οποίο έχω μεταφράσει στα γαλλικά)^[19] Στο πρώτο μέρος, ο Robert^[20] παρουσιάζει την εξέλιξη των αγώνων και την τρέχουσα κατάσταση με όρους παρόμοιους με τους δικούς μου. Στο δεύτερο μέρος, καταπιάνεται με γενικότερα ζητήματα, που αφορούν την ταξική ανάλυση των δυνάμεων που δρουν, για να θεμελιώσει, τελικά, μια προσέγγιση που μου φαίνεται επικίνδυνα αποκομμένη από την πραγματικότητα... που ο ίδιος ανέλυσε στο αρχικό μέρος του άρθρου του. Το σημείο που φαίνεται να είναι, από πολιτική άποψη, το πιο προβληματικό αφορά την ιδέα ότι η μετάβαση στην ένοπλη αντίσταση ήταν και αποφευκτέα και λανθασμένη.

Θα παραθέσω εκτενώς αποσπάσματα από αυτό το μακροσκελές άρθρο, εν μέρει επειδή παρουσιάζει μια σύνθεση πολύ χρήσιμων πληροφοριών και εν μέρει για να ανοίξω τη συζήτηση για ορισμένα πολιτικά ζητήματα που θεωρώ σημαντικά.

Στο πρώτο μέρος του άρθρου του, ο Ρόμπερτ περιγράφει την απάντηση του Τατμαντό στη λαϊκή εξέγερση «Η απάντηση του Τατμαντό ήταν να κινητοποιήσει τις ένοπλες δυνάμεις που διέθετε για να συντρίψει το μαζικό κίνημα με ένα κύμα αντεπαναστατικής τρομοκρατίας: οι μαζικές εξώσεις των εργαζομένων του κρατικού τομέα από τις κρατικές κατοικίες συνδυάστηκαν με σφαγές σε όλη τη χώρα. [...] Έκτοτε, η ύπαιθρος έχει γίνει ο βασικός τόπος των συγκρούσεων. Δεκάδες χιλιάδες νέοι και εργάτες από τις πόλεις αναζήτησαν ασφάλεια στις ελεγχόμενες από τις εθνοτικές ομάδες παραμεθόριες περιοχές, εκπαιδεύτηκαν σε αντάρτικα και σχημάτισαν διάφορες ένοπλες ομάδες υπό τη σημαία των «Δυνάμεων Λαϊκής Άμυνας» (ΔΛΑ / PDF – People’s Defence Forces) [...] Η αντίσταση στις πόλεις συνεχίζεται με την πιο περιορισμένη μορφή στοχευμένων δολοφονιών στρατιωτικού προσωπικού και των πληροφοριοδοτών τους, ενώ οι καθημερινές αιφνιδιαστικές διαδηλώσεις συνεχίζονται στις μεγάλες πόλεις και τις κωμοπόλεις».

Ο Ρόμπερτ Ναράι προσθέτει ακόμη ότι «Ήταν η απειλή που αυτή η εκτεταμένη γενική απεργία αποτελούσε για ολόκληρη την άρχουσα τάξη αυτό που οδήγησε στην αντεπαναστατική τρομοκρατία που ακολούθησε. Οι μαζικές εξώσεις σιδηροδρομικών, νοσοκόμων, δημοσίων υπαλλήλων και τραπεζικών υπαλλήλων συνδυάστηκαν με τη σφαγή στο Χλάινγκ Θαριάρ και τα αιματοκυλίσματα που πραγματοποιήθηκαν αλλού σε όλη τη χώρα. Ο φαινομενικά αδιάκριτος χαρακτήρας της βίας είχε μοναδικό σκοπό να παραλύσει τον κινητήρα του μαζικού αγώνα και να συντρίψει την κοινωνική ψυχή στην καρδιά της επαναστατικής διαδικασίας.» Όπως επεσήμανε ένας από αυτούς που ρωτήθηκαν από τον Narai μέσω κρυπτογραφημένων επικοινωνιών, «“Έχουμε συνηθίσει σε απεργίες στα εργοστάσια, αλλά το να χτυπάς τον στρατό με όπλα είναι διαφορετικό. Δεν έχουμε συμμετάσχει σε πολιτικές απεργίες στο παρελθόν. Αλλά οι φοιτητές έχουν άφθονη τέτοια εμπειρία. Και σε αυτά τα μέρη, πολλοί εργάτες γνωρίζουν ότι οι φοιτητές πάντα υποστηρίζουν τους εργάτες όταν απεργούν”. Η στοχοποίηση αυτών των ακτιβιστών και η πρακτική απαγόρευση των περισσότερων συνδικάτων στη Μιανμάρ μετά το πραξικόπημα ήταν μια υπολογισμένη κίνηση για να ξεριζωθούν αυτά τα δίκτυα και να στερηθούν την ικανότητα δράσης. Ένα από τα αποτελέσματα της καταστολής ήταν η διακοπή αυτών των δεσμών, αν και όχι εντελώς. Η υπόγεια οργάνωση των εργαζομένων στα σημεία παραγωγής συνεχίζεται υπό το νέο στρατιωτικό καθεστώς, παρά τις ακραίες δυσκολίες και τους κινδύνους που συνεπάγεται. Αλλά η γενική τάση μεταξύ της αριστεράς ήταν να εγκαταλείψει την προώθηση της αυτενέργειας της εργατικής τάξης και να ενταχθεί στις πολλαπλασιαζόμενες ένοπλες ομάδες που προέκυψαν μετά την ήττα της γενικής απεργίας του Μαρτίου.»

Είχαμε σαφώς φτάσει στο σημείο όπου η επέκταση του ένοπλου αγώνα στις πεδινές περιοχές είχε καταστεί ζωτική ανάγκη, μεταξύ άλλων και για να καταστεί δυνατή η συνέχιση της κοινωνικής αντίστασης στις αστικές και βιομηχανικές περιοχές: οι ακτιβιστές που κινδύνευαν πολύ έπρεπε να μπορούν να βρουν καταφύγιο στην ύπαιθρο, ο στρατός έπρεπε να αναγκαστεί να διασκορπίσει τις μονάδες του σε όλη τη χώρα και η ατιμωρησία των δυνάμεων καταστολής έπρεπε να τερματιστεί.

Εξ όσων γνωρίζω, καμία σημαντική οργάνωση στη Βιρμανία δεν έχει «επιλέξει» τον ένοπλο αγώνα χωρίς να υποχρεωθεί να το κάνει, όπως συνέβη σε άλλες χώρες, όπως στις Φιλιππίνες, όπου το ΚΚΚ (στην παράδοση του Χοσέ Μαρία Σισόν) πιστεύει ότι πρέπει πάντα να θεωρείται η «κύρια μορφή» του αγώνα. Θα ήταν εξίσου λανθασμένο να πούμε ότι σε όλες τις περιπτώσεις, η συμμετοχή στον ένοπλο αγώνα θα σήμαινε εγκατάλειψη των κοινωνικών αγώνων των λαϊκών στρωμάτων.

Ο Robert Narai επισημαίνει ότι η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) έχει καλέσει σε «λαϊκό επαναστατικό πόλεμο» και στη δημιουργία των «Δυνάμεων Λαϊκής Άμυνας» (ΔΛΑ) και συνεχίζει περιγράφοντας την ανάπτυξη της ένοπλης αντίστασης: «Υπάρχουν δύο τύποι ΔΛΑ που πολεμούν σήμερα το καθεστώς του Μιν Άουνγκ Χλάινγκ: οι αυτόνομες τοπικές δυνάμεις άμυνας και εκείνες που συνδέονται άμεσα με το υπουργείο Άμυνας της ΚΕΕ. Οι τοπικές ομάδες αναπτύχθηκαν από τους αγώνες της βάσης κατά των δυνάμεων ασφαλείας και λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα από τη ΚΕΕ. Εν τω μεταξύ, οι άλλες ένοπλες ομάδες διατηρούν ισχυρότερους δεσμούς με τη ΚΕΕ: ορισμένες δημιουργήθηκαν απευθείας από τη ΚΕΕ, ενώ άλλες προσπάθησαν να συνδεθούν στενότερα με την παράλληλη κυβέρνηση».

Δύο κύριοι παράγοντες, ωστόσο, «εμποδίζουν σήμερα τον “επαναστατικό πόλεμο” της ΚΕΕ. Ο πρώτος είναι η έλλειψη βαρέως οπλισμού, η οποία δυσκολεύει τις ΔΛΑ να καταλάβουν και να κρατήσουν εδάφη και να αντιμετωπίσουν την ανώτερη χερσαία και αεροπορική δύναμη του Τατμαντό. Η άλλη είναι η έλλειψη μιας κεντρικής δομής διοίκησης και ελέγχου ικανής να υπερνικήσει εκείνη του Τατμαντό». Όλη αυτή η παρουσίαση μου φαίνεται ακριβής και η εκτενής αναφορά στον Narai με γλιτώνει από το να την επαναλάβω.

Αρκετοί άνθρωποι τραυματίστηκαν στο Μιινγκιάν, στη Μανταλέι, καθώς η αστυνομία και οι στρατιώτες πυροβόλησαν με πραγματικά πυρά και σφαίρες από καουτσούκ. Μάρτιος 2021. The Irrawaddy.

Εκεί που γίνεται δύσκολο είναι όταν ο Ρόμπερτ καταδικάζει «τα μέλη της βιρμανικής αριστεράς που εντάσσονται στις ένοπλες λαϊκές πολιτοφυλακές», τα οποία αναγκαστικά θα υπηρετούσαν μια μορφή καπιταλιστικής αποκατάστασης από τα πάνω, της αστικής δημοκρατίας, υπό την αιγίδα της ΚΕΕ. Μέσα στον καταιγισμό καταγγελιών αυτού του «καταστροφικού» προσανατολισμού, σημειώνει ωστόσο ότι «Αυτό δεν σημαίνει ότι αρνούμαστε ότι κάποια ένοπλη συνιστώσα θα είναι [η έμφαση δίνεται από μένα] απαραίτητη για την ανατροπή του Μιν Άουνγκ Χλάινγκ, αλλά ο στόχος όσων επιδιώκουν να δουν τα καθήκοντα της ημιτελούς επανάστασης της Μιανμάρ να πετυχαίνουν (πολιτική και οικονομική δημοκρατία, γη στους μικροκαλλιεργητές και αυτοδιάθεση για τις εθνικές μειονότητες) δεν πρέπει να είναι η βοήθεια στην κατασκευή μιας νέας “γραφειοκρατικο-στρατιωτικής μηχανής” που δεν είναι σε θέση να λύσει κανένα από αυτά τα προβλήματα.» Ασφαλώς, ο στόχος των αγώνων (ένοπλων ή μη) πρέπει να είναι η οικοδόμηση μιας νέας Βιρμανίας προς όφελος των εργαζόμενων τάξεων, για την υπεράσπιση των κοινωνικών και εθνικών δικαιωμάτων. Αλλά είναι μάλλον περίεργο να χρησιμοποιείται εδώ ο μελλοντικός χρόνος για να μιλήσουμε για έναν πόλεμο που μαίνεται σήμερα και να επικαλούμαστε «κάποια ένοπλη συνιστώσα», όταν υπάρχει ήδη ένα πλήθος από αυτές^[21].

Εν αναμονή ενός απροσδιόριστου μέλλοντος, η καταδίκη των ακτιβιστών που έχουν τώρα ενταχθεί στην αντίσταση είναι αδιαμφισβήτητη: «Η στρατιωτικοποιημένη προσέγγιση αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη ρήξη με το επαναστατικό κίνημα που παρατηρήθηκε τις πρώτες εβδομάδες του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου 2021. Εκεί που οι απεργίες και οι μαζικές διαδηλώσεις έδιναν αυτοπεποίθηση σε άλλους εργαζόμενους και προσέλκυαν και ευρύτερα στρώματα στον αγώνα, οι βομβιστικές επιθέσεις, οι στοχευμένες δολοφονίες και οι πυροβολισμοί επιτυγχάνουν το αντίθετο. Κατά τραγικό τρόπο, η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της αντίστασης συμβάλλει στην εδραίωση ενός πολιτικού εδάφους που αποκλείει τη δημοκρατική και λαϊκή συμμετοχή της εργατικής τάξης και του “λαού”».

Η Ντάου Μιίντ Μιίντ Θαν κλαίει δίπλα στο πορτρέτο του συζύγου της, Ου Αούνγκ Μιν Χτούν, ο οποίος σκοτώθηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας στις 31 Μαρτίου. (Frontier Myanmar)

Ενάντια σε όλα τα στοιχεία, ο Ρόμπερτ Ναράι υποστηρίζει ότι η ανατροπή της στρατιωτικής εξουσίας ήταν δυνατή την άνοιξη του 2021 και ότι η εμπλοκή στον ένοπλο αγώνα ήταν αυτή που απέτρεψε τις μάζες από αυτή την εφικτή νίκη. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι όλα τα κινήματα που ηγήθηκαν της αντίστασης «πρόδωσαν» τον αγώνα. Έχω ήδη γράψει για τον ΕΣΔ υπό τη διεύθυνση της Αούνγκ Σαν Σούου Κι: έχει πράγματι συμβάλει στην καταστολή των δημοκρατικών και κοινωνικών κινημάτων. Η καταδίκη της Συνομοσπονδίας Συνδικάτων της Μιανμάρ (ΣΣΜ) και της ΕΣΜ, του συνδικαλιστικού κέντρου και του συνασπισμού που ξεκίνησαν την εκτεταμένη γενική απεργία στις 8 Μαρτίου, ως προδότες είναι άλλο θέμα! (Παραθέτω: «Η στρατηγική που ακολουθήθηκε από τη Συνομοσπονδία Συνδικάτων της Μιανμάρ (ΣΣΜ) και την Εργατική Συμμαχία της Μιανμάρ (το 16μελές συνδικαλιστικό όργανο που ξεκίνησε την εκτεταμένη γενική απεργία της 8ης Μαρτίου) φέρει επίσης ευθύνη για την ήττα»).

Η ΕΕΠΧ, που ιδρύθηκε από βουλευτές που συνδέονται με τον ΕΣΔ, αποτελείται κυρίως από μέλη της ελίτ; Βεβαίως, και είναι απαραίτητο να ευνοηθεί η αυτοοργάνωση των λαϊκών αγώνων, η ταξική τους ανεξαρτησία. Ωστόσο, είναι τουλάχιστον προβληματικό να ισχυριστεί κανείς ότι ο ΕΣΔ και η ΕΕΠΧ «έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ήττα της εκτεταμένης γενικής απεργίας», καθώς «προωθώντας το “δικαίωμα στην αυτοάμυνα” στα μέσα Μαρτίου (μετά από ενάμιση μήνα που καλούσαν σε “ειρηνική διαμαρτυρία” μπροστά στις σφαγές από τον Τατμαντό) βοήθησαν να διοχετευτεί το ευρέως διαδεδομένο συναίσθημα ότι ο Μιν Άουνγκ Χλάινγκ θα έπρεπε να ανατραπεί με ένοπλη βία, ώστε να εγκαταλειφθεί ο αγώνας στο σημείο παραγωγής για τον “επαναστατικό λαϊκό πόλεμο”».

Ήταν δυνατή η νίκη τον Μάρτιο του 2021; Ναι, υπό έναν εφικτό όρο, τον οποίο περιέργως ο Robert δεν αναφέρει: αποφασιστική διεθνής βοήθεια και αλληλεγγύη στο διπλωματικό μέτωπο, κυρώσεις ανάλογες με το διακύβευμα, παροχή όπλων σε διάφορες συνιστώσες της αντίστασης (στα εθνικά κράτη) και πολύπλευρη διεθνής βοήθεια. Ειδικότερα, η Ουάσινγκτον δεν έχει χρησιμοποιήσει την υπερβολική εξουσία που επιτρέπει στην αμερικανική δικαιοσύνη να διώκει κάθε οντότητα που χρησιμοποιεί το δολάριο για συναλλαγές που έρχονται σε σύγκρουση με τα αμερικανικά συμφέροντα.

Η αστυνομία προσπαθεί να διαλύσει διαδηλωτές που διαδηλώνουν κατά του πραξικοπήματος στη Γιανγκόν, αρχές Μαρτίου 2021. The Irrawaddy

Οι αδυναμίες μας ευθύνονται επίσης. Πολλοί από εμάς κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να βοηθήσουμε την αντίσταση στο πραξικόπημα, σε ανθρωπιστικό και πολιτικό επίπεδο, και στη συνέχεια σε οικονομικό επίπεδο (από την πλευρά μας, αρχίσαμε γρήγορα να συγκεντρώνουμε χρήματα, καθώς συμμετείχαμε σε εκστρατείες κατά της «δικής μας» πετρελαϊκής εταιρείας Total). Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε τα όρια των δράσεών μας και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στο να κάνουμε τον ξεχασμένο πόλεμο της Βιρμανίας θέμα στις δικές μας χώρες (η πιο ενεργή υποστήριξη προήλθε από γειτονικές χώρες, όπως η Ταϊλάνδη και οι Φιλιππίνες).

Υπό αυτές τις συνθήκες, πρέπει να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας ότι αυτό που επιτεύχθηκε από τα κινήματα που ξεκίνησαν την αντίσταση στο πραξικόπημα της 1ης Απριλίου είναι αξιοσημείωτο, εξαιρετικό (εκτός των συνηθισμένων). Όσον αφορά την προδοσία, μπορεί κανείς να κάνει κάτι καλύτερο. Δεν πρέπει να ξαναγράψουμε την ιστορία με «αν», όπως κάνει ο Robert, όπως μου φαίνεται. Όπως λέμε στα γαλλικά, «avec des “si” on mettrait Paris en bouteille» («με το “αν” θα μπορούσαμε να βάλουμε το Παρίσι σε ένα μπουκάλι».).

Ο Robert Narai υποστηρίζει ότι υπάρχουν δύο κύριοι παράγοντες που εξηγούν γιατί η εργατική τάξη της Μιανμάρ απέτυχε να ανατρέψει το καθεστώς του Μιν Αούνγκ Χλάινγκ κατά τη διάρκεια του μεγάλου κύματος απεργιών του Φεβρουαρίου-Μαρτίου: η αδυναμία δημιουργίας μιας δεύτερης κυβερνητικής εξουσίας των εργατικών μαζών και η απουσία μιας βαθιά ριζωμένης επαναστατικής οργάνωσης. Αναζητά (σωστά) και αναδεικνύει παραδείγματα αλληλοβοήθειας πληθυσμού-απεργών, απεργιακών επιτροπών που ανέλαβαν τον άμεσο έλεγχο της παραγωγής, τη συγχώνευση μεταξύ απεργιακών επιτροπών και οργανώσεων αυτοάμυνας γειτονιάς. Όλα αυτά δείχνουν το βάθος και την εφευρετικότητα μιας λαϊκής εξέγερσης. Εν κατακλείδι: «Δυστυχώς, αυτές οι επαναστατικές πρωτοβουλίες δεν κατέληξαν ποτέ σε ένα συνεκτικό σύστημα συλλογικής αυτοδιαχείρισης. Για να φτάσουν στο επίπεδο μιας επαναστατικής κυβέρνησης των εργαζόμενων μαζών, αυτές οι εμπειρίες θα έπρεπε να γενικευτούν τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Θα έπρεπε επίσης να διεισδύσουν στα κέντρα συσσώρευσης του κεφαλαίου που παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό αλώβητα από τις απεργίες, ιδίως στα κοιτάσματα φυσικού αερίου της θάλασσας Ανταμάν και στα ορυχεία νεφρίτη της πολιτείας Κατσίν. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούσαν να αρχίσουν να παρέχουν μια βάση για ένα δίκτυο εργατικών συμβουλίων που θα μπορούσαν τελικά να διεκδικήσουν την εξουσία.»

Θεωρεί ότι οι επιτροπές γενικής απεργίας που σχηματίστηκαν στα μέσα Φεβρουαρίου θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στη δημιουργία ενός εθνικού οργάνου δυαδικής εξουσίας που θα αντιμετώπιζε τη χούντα και θα προσέφερε μια εναλλακτική, προλεταριακή νομιμοποίηση στη ΚΕΕ, πυροδοτώντας μια δυναμική μεταβατικών αιτημάτων που θα μεταφερόταν από μια «επαναστατική κυβέρνηση των εργαζόμενων μαζών». Προσθέτει ότι οι «μορφές της εργατικής εξουσίας» θα έπρεπε να είχαν εγκαθιδρυθεί στην πρωτεύουσα Ναϊπιτάου, πράγμα που δεν μπόρεσαν να κάνουν, ώστε να μην επιτρέψουν στους στρατιωτικούς να «αντέξει τις πιο δύσκολες μέρες».

Σπίτια αμάχων μετά τον βομβαρδισμό του χωριού Κόνε Θαρ στην κοινότητα Ντεμόσο, στην πολιτεία Καγιάχ, από δύο μαχητικά αεροσκάφη της χούντας τον Μάρτιο του 2022. / Ειδική Ομάδα Επιχειρήσεων της Κεντρικής Περιφέρειας

Για τον Robert Narai, είναι «λογικό» να σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να είχαν συμβεί πριν ο Τατμαντό αναλάβει την πρωτοβουλία. Φοβάμαι ότι είναι παράλογο να το πιστεύει κανείς αυτό. Μιλάμε για μια περίοδο έξι εβδομάδων! Και πάλι, αυτό που έχει επιτευχθεί σε αυτό το πολύ σύντομο χρονικό διάστημα είναι ήδη άξιο του μεγαλύτερου θαυμασμού. Τα διδάγματά του είναι εξαιρετικά και τόσο οι επιτυχίες όσο και οι περιορισμοί των όσων έχουν επιτευχθεί αξίζουν να αναλυθούν, αλλά ας μην απαιτούμε το αδύνατο εκ των υστέρων...

Ακόμα και αν υπήρχαν καθιερωμένες επαναστατικές πολιτικές οργανώσεις τον Φεβρουάριο του 2021, είναι αμφίβολο αν αυτό θα ήταν αρκετό χωρίς πιο αποφασιστική διεθνή βοήθεια, αλλά σε κάθε περίπτωση, έπρεπε ακόμα να οικοδομηθούν, όπως σημειώνει ο ίδιος ο Ρομπέρ. Χρησιμοποιεί εδώ τον ενικό (επαναστατική οργάνωση), ενώ εγώ προτιμώ να χρησιμοποιώ τον πληθυντικό, επειδή ο πλουραλισμός του επαναστατικού κινήματος συχνά επιβάλλεται ως δεδομένο που πρέπει να γίνει θετικά αποδεκτό, αλλιώς θα διασπαστεί.

Τριαντάφυλλα και μηνύματα αγάπης και πένθους γεμίζουν το σημείο όπου ο Κο Φοε Λα Πια, ο «ήρωας της 107ης περιφέρειας», έπεσε στις 30 Μαρτίου. (Frontier Myanmar)

Θα ήθελα να κλείσω με δύο ερωτήσεις.

- Η ευελιξία των στρατηγικών και των τακτικών. Είναι αυτονόητο ότι οι τακτικές είναι συγκεκριμένες, αλλά το ίδιο ισχύει και για τις στρατηγικές. Η Βιρμανία βίωσε δύο σημαντικές καμπές σε σύντομο χρονικό διάστημα: το πραξικόπημα της 1ης Φεβρουαρίου και την αποτυχία του, και στη συνέχεια την ικανότητα του Τατμαντό να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων πραγματοποιώντας μια μεγάλης κλίμακας εκστρατεία τρομοκρατίας. Η άρθρωση των μορφών πάλης δεν ήταν προφανώς η ίδια τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο. Στο πρώτο στάδιο, επρόκειτο για τον δυναμικό συνδυασμό, στο πλαίσιο ενός εκτεταμένου κινήματος πολιτικής ανυπακοής, δημοκρατικών και κοινωνικών αγώνων, που εδράζονταν στους τόπους παραγωγής καθώς και στις εργατικές γειτονιές και βιομηχανικές ζώνες, στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο. Σε μια δεύτερη φάση, ο παράγοντας της «ένοπλης αντίστασης» μπαίνει αποφασιστικά στο παιχνίδι, ενώ προηγουμένως απουσίαζε, γεγονός που συνεπάγεται αυξημένο βάρος των αγροτικών περιοχών και δεσμούς με τις ένοπλες οργανώσεις αλληλεγγύης των εθνοτήτων – προσπαθώντας να διατηρηθεί η ενεργός αντίσταση στα αστικά κέντρα, ή ακόμα και να αναλάβουν την πρωτοβουλία και εκεί.

Όταν οι βασικές παράμετροι της κατάστασης αλλάζουν, η στρατηγική τροποποιείται. Ας πούμε ότι τον Φεβρουάριο, η στρατηγική της άοπλης «μαζικής εξέγερσης» ανταποκρινόταν στην κατάσταση στην κεντρική πεδιάδα, γνωρίζοντας ότι αυτός ο τύπος λαϊκής εξέγερσης παίρνει εδαφικές μορφές τόσο στα κέντρα παραγωγής, όσο και στην ύπαιθρο, τόσο στην ύπαιθρο όσο και στην πόλη, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.

Μπαίνουμε σε μια ενδιάμεση φάση τον Μάρτιο, όπου η ένοπλη αντίσταση καθίσταται αναγκαία, αλλά όπου είναι μάλλον ακόμη δύσκολο να αναπτυχθεί μια κατάλληλη στρατηγική, όσο η εξέλιξη της ισορροπίας δυνάμεων παραμένει αναμφίβολη. Γνωρίζουμε πλέον ότι η ένοπλη αντίσταση είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία και όχι μια βραχυπρόθεσμη. Ο Robert Narai παρ’ όλα αυτά απορρίπτει το ζήτημα του «λαϊκού επαναστατικού πολέμου» που κήρυξε η ΚΕΕ – και όμως πρέπει να ασχοληθούμε με αυτό.

Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα ασιατικών εμπειριών ένοπλων λαϊκών αγώνων ή αντιστάσεων – τόσο αρχαίες (Κίνα, Βιετνάμ κ.λπ.) όσο και πολύ σύγχρονες (συμπεριλαμβανομένων των Φιλιππίνων). Το λεξιλόγιο δεν έχει σημασία εδώ: λαϊκός πόλεμος, παρατεταμένος επαναστατικός πόλεμος... Τίποτα δεν είναι ποτέ μεταφέρσιμο από τη μια χώρα στην άλλη, από τη μια ιστορική περίοδο στην άλλη. Ωστόσο, οι εμπειρίες αυτές μας επιτρέπουν να προβληματιστούμε πάνω σε πολλά ζητήματα: τη σχέση μεταξύ της κινητοποίησης των κοινωνικών δυνάμεων στην επαναστατική διαδικασία και της αγροτικής μεταρρύθμισης, τον αυταρχικό κίνδυνο που μπορούν να θέσουν οι ένοπλες οργανώσεις στις κοινωνικές τους βάσεις και τα μέσα καταπολέμησής του, την υπεράσπιση και το σεβασμό των δικαιωμάτων των λαϊκών κοινοτήτων και των ορεινών πληθυσμών σε μια κατάσταση οξείας στρατιωτικοποίησης, τις μεθόδους διευθέτησης των συγκρούσεων μεταξύ των ένοπλων κινημάτων (ακόμη και των προοδευτικών) κ.λπ. Προφανώς δεν πρόκειται για τον καθορισμό της σωστής στρατηγικής χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, αλλά για την εκμάθηση και τη μετάδοση των διδαγμάτων αυτών των εμπειριών στις ειδικές, πρωτότυπες ή γενικότερες πτυχές τους.

- Ποιος πρέπει να εκπροσωπεί τη Μιανμάρ σε διεθνή φόρουμ; Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αυτό το ερώτημα, ένα πολύ σημαντικό πεδίο μάχης. Η εξίσωση είναι αρκετά απλή.

Είμαστε υπέρ του αποκλεισμού του ΣΚΔ από όλα τα περιφερειακά και διεθνή όργανα. Δεν μπορεί να εκπροσωπεί τη Μιανμάρ σε καμία περίπτωση και πουθενά.

Το να επιμείνουμε στην κατάσταση πριν από το πραξικόπημα (κάτι που κάνουν πολλές καγκελαρίες) σημαίνει να αναγνωρίσουμε την αντιπροσωπευτικότητα της πολιτικής κυβέρνησης του ΕΣΔ υπό την Αούνγκ Σαν Σούου Κι και να αγνοήσουμε όλα όσα συνέβησαν έκτοτε.

Να ζητήσουμε την αναγνώριση της ΚΕΕ, η οποία ενσωματώνει τη συνέχεια της εκλεγμένης πολιτικής κοινοβουλευτικής εξουσίας, αλλά και λαμβάνει υπόψη τις σημαντικές εξελίξεις σχετικά με την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ροχίνγκια, τα δημοκρατικά δικαιώματα και την ιθαγένεια, την πολυεθνική εκπροσώπηση, τη συνδιαμόρφωση ενός συνομοσπονδιακού σχεδίου... Δεν είναι ανάγκη να πιστέψουμε την ΚΕΕ ή να προσποιηθούμε ότι πρόκειται να εγκαθιδρύσει μια σοσιαλιστική δημοκρατία. Πρώτα απ’ όλα, να λάβουμε υπόψη την κατάσταση: δεν υπάρχει άλλη νόμιμη επιλογή που να είναι αποδεκτή σε διπλωματικό επίπεδο.

Θα ήθελα να προσθέσω ότι είμαστε τυχεροί που η ΚΕΕ δεν είναι, ως επί το πλείστον, μια κυβέρνηση εξόριστη, αποκομμένη από τη χώρα. Υπό την προστασία της πολιτείας Καρέν, τα στελέχη συνεχίζουν να δρουν επί τόπου και ορισμένα το έχουν πληρώσει με τη ζωή τους. Η στρατιωτική συνεργασία με τις ΔΛΑ είναι απαραίτητη σε πολλά μέρη, ακόμη και από την πλευρά των μονάδων που δεν θέλουν να υπαχθούν στη διοίκηση (πραγματική ή συμβολική) του Υπουργού Άμυνας της ΚΕΕ.

Το συνομοσπονδιακό σχέδιο και ο εθνοτικός-εθνικισμός των Μπαμάρ

Αυτό που ζητά η ΚΕΕ δεν θα είναι εύκολο να εφαρμοστεί, καθώς συνεπάγεται ριζική ρήξη με αυτό που ήταν η Εθνική Ένωση για τη Δημοκρατία υπό την ηγεσία της Αούνγκ Σαν Σούου Κι, τόσο όσον αφορά τις πολιτικές της απέναντι στους ορεινούς λαούς όσο και τη συνενοχή της στη γενοκτονία των Ροχίνγκια. Υπάρχει μια μακρά ιστορία που πρέπει να ξεπεραστεί.

Βιρμανία – Φυσικός χάρτης.

Βιρμανία (Μιανμάρ) στην Ασία. DR.

Οι ελίτ Μπαμάρ και ο εθνοτικός-εθνικισμός

Ας θυμηθούμε ότι στη Μιανμάρ, η κεντρική πεδιάδα συνορεύει με βουνά και ότι το θαλάσσιο μέτωπο, στο νότιο τμήμα, συνορεύει με τον Ινδικό Ωκεανό.

Διοικητικά, η χώρα χωρίζεται ουσιαστικά σε επτά εθνοτικές πολιτείες στην περιφέρεια (40% του πληθυσμού) και επτά περιφέρειες στο κέντρο (60%). Αναγνωρίζονται επίσημα 135 εθνοτικές ομάδες. Η Βιρμανία διαθέτει ένα κοινοβούλιο με δύο σώματα, την Ενωτική Συνέλευση, που αποτελείται από μια κάτω βουλή, τη Βουλή των Αντιπροσώπων, και μια άνω βουλή, τη Βουλή των Εθνοτήτων. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ψευδή ομοσπονδία, καθώς η κεντρική κυβέρνηση δεν έχει ποτέ διατυπώσει αναπτυξιακές πολιτικές για ολόκληρη τη χώρα. Επιπλέον, ο τρόπος θεσμικής εκπροσώπησης και αναγνώρισης της ιθαγένειας παγώνει τις «ταυτότητες» στην περιφέρεια, καθώς αυτές εξαρτώνται από τη συμμετοχή σε μια καταγεγραμμένη εθνοτική ομάδα^[22]. Ιστορικά, το σύστημα αυτό επισημοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό κατά τη βρετανική αποικιοκρατία, η οποία ήταν γνωστή για την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε».

Σε αυτή τη διαμόρφωση, η κεντρική εξουσία είναι οι Μπαμάρ, που υποτίθεται ότι ενσαρκώνουν, σύμφωνα με την αποικιακή παράδοση, τη «χρήσιμη» χώρα. Το καθεστώς βασίζει τη νομιμοποίησή του στην υπεράσπιση της «δικής του» Βιρμανίας έναντι της μορφής του «άλλου», των μη Μπαμάρ λαών της περιφέρειας. Οι κοινωνικές ελίτ των Μπαμάρ, στις οποίες ανήκει η Αούνγκ Σαν Σούου Κι, είναι πολιτισμικά εθνοτικο-εθνικιστικές. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Σούου Κι μπόρεσε να συμβιώσει για ένα διάστημα με τον στρατό και να τον υπερασπιστεί μετά τη γενοκτονία των Ροχίνγκια.

Η Σούου Κι είναι κόρη του Αούνγκ Σαν, του πιο γνωστού ιδρυτή του Εθνικού Στρατού κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και, το 1939, του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βιρμανίας (ΚΚΒ). Δολοφονήθηκε, μαζί με άλλα έξι μέλη της προσωρινής κυβέρνησης, στις 19 Ιουλίου 1947 από έναν ακροδεξιό ηγέτη. Η συγκρότηση αυτού του στρατού κατά τη διάρκεια του πολέμου σημαδεύτηκε από ανατροπές συμμαχιών και δεν υπήρξε, όπως στην Κίνα, μια μακρά διαδικασία συνδυασμού λαϊκού πολέμου, εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και κοινωνικής επανάστασης. Το ΚΚΒ είχε αναμφισβήτητες ρίζες στην ιστορία των λαϊκών αγώνων, αλλά παρέμεινε αποκλειστικά μπαμαρικό στη σύνθεσή του.

Το κύρος της Αούνγκ Σαν Σούου Κι οφείλεται εν μέρει σε αυτή τη σχέση. Η αμφιθυμία της σχέσης της με το στρατό πιθανώς να οφείλεται επίσης σε αυτό. Δεν ήθελε να αμαυρώσει την ιστορική της αύρα, ενώ προσπαθούσε να επιβεβαιώσει την υπεροχή της πολιτικής κυβέρνησης έναντι του γενικού επιτελείου του Τατμαντό, με τη δική της νομιμοποίηση να είναι εκλογική. Επιπλέον, η πολιτική παράδοση στην οποία είναι ενταγμένη είναι αυτή της «καθετοποιημένης», αυταρχικής αριστεράς. Στη σχετικά δημοκρατική περίοδο πριν από το πραξικόπημα του 2021, όταν η «κοινωνία των πολιτών» αναπτύχθηκε με ταχείς ρυθμούς, η Σούου Κι αρνήθηκε να στηριχθεί σε αυτήν και στις αυτόνομες κινητοποιήσεις της. Έτσι, ο εθνοτικός-εθνικισμός και η καθετοποίηση φαίνονται να είναι δύο από τους παράγοντες που συνέβαλαν στην αποτυχία μιας κατά τα άλλα πολύ αβέβαιης δημοκρατικής μετάβασης.

Η γενοκτονία των Ροχίνγκια

Οι Ροχίνγκια ζούσαν για πολύ καιρό στη Βιρμανία, στις ακτές του κόλπου της Βεγγάλης, και πολλοί από αυτούς αναγνωρίστηκαν ως κανονικοί πολίτες. Ροχίνγκια σημαίνει «κάτοικοι του Ροχάνγκ», ευρύτερα γνωστού ως Πολιτεία Αρακάν/Ραχίν – «κάτοικοι του Αρακάν». Το στρατιωτικό καθεστώς τους αρνείται το δικαίωμα να αυτοαποκαλούνται έτσι, θεωρώντας τους ξένους. Ο πληθυσμός αυτός έχει υποστεί διάφορες εκστρατείες διακρίσεων, ακόμη και σφαγές, όπως το 2012, που οδήγησαν το 2017-2018 σε γενοκτονία και μαζική φυγή των επιζώντων (περίπου 750.000 πρόσφυγες, πολλοί από αυτούς στο Μπαγκλαντές ή περιπλανώμενοι μεταξύ διαφόρων άλλων χωρών).

Η ακροδεξιά εθνικιστική πτέρυγα του βουδισμού της Βιρμανίας έχει διαδραματίσει μεγάλο ρόλο στη δαιμονοποίηση και την αποανθρωποποίηση των Ροχίνγκια. Όπως συμβαίνει συχνά, πίσω από την έντονη ρητορική για την υπεράσπιση «ιερών» σκοπών –στο όνομα της θρησκευτικής ταυτότητας ή του εθνοτικού-εθνικισμού– κρύβονται πολύ πεζά ζητήματα. Η γενοκτονία πιθανόν να μην είχε λάβει χώρα αν δεν ήταν απαραίτητο να καθαριστεί η γη όπου ζούσαν οι μουσουλμάνοι για την κατασκευή ενός λιμανιού βαθέων υδάτων, μιας βιομηχανικής ζώνης και νέων υποδομών προς όφελος των στρατηγών, της Ινδίας και της Κίνας. Εδώ τελειώνει ο «διάδρομος της Βιρμανίας» που συνδέει τη νότια Κίνα με την ανοικτή θάλασσα. Η πολιτική των «διαδρόμων» επιτρέπει στο κινεζικό καθεστώς να συντομεύσει το εμπόριο, να επενδύσει μαζικά στις ενδιαφερόμενες χώρες (υπάρχει επίσης ένας «διάδρομος του Πακιστάν»), να ενισχύσει την επιρροή του στην περιφέρειά του και να παρακάμψει έναν πιθανό αποκλεισμό που θα μπορούσε να πραγματοποιήσει ο αμερικανικός στρατός στο επίπεδο του στενού της Μάλακα, ανατολικότερα.

Η γενοκτονία έχει συγκαλυφθεί στη Βιρμανία και δεν έχει επιδειχθεί ουσιαστική αλληλεγγύη από τους Μπαμάρ ή από τις εθνοτικές πολιτείες. Παρόλο που ο στρατός ήταν αυτός που διέπραξε τη γενοκτονία, η Αούνγκ Σαν Σούου Κι αρχικά υπερασπίστηκε επιθετικά τους στρατηγούς στη διεθνή σκηνή, φτάνοντας στο σημείο να καταγγείλει τις υπηρεσίες βοήθειας του ΟΗΕ ως «συνεργούς τρομοκρατών». Μπροστά στην κατακραυγή, αναγνώρισε την ύπαρξη του προβλήματος (χωρίς να παραδεχτεί τη σοβαρότητά του) και δήλωσε ότι θα οργανώσει την επιστροφή των προσφύγων, αφού ελέγξει την ιθαγένειά τους (η οποία είχε ανακληθεί!). Ακόμα αρνήθηκε να προφέρει το όνομά τους (Ροχίνγκια). Έχουμε μείνει σ’ αυτό το σημείο.

Η νέα γενιά της Βιρμανίας φαίνεται τώρα έτοιμη να αντιμετωπίσει αυτό το βαρύ παρελθόν. Ο λαός των Μπαμάρ που υποφέρει τώρα από την ανελέητη βία του Τατμαντό βιώνει στο πετσί του τη μοίρα των Ροχίνγκια και αισθάνεται ένοχος που έκλεισε τα μάτια του το 2017-2018. Παρόλο που η νέα κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας αναγνώρισε τη γενοκτονία στη δήλωσή της της 3ης Ιουνίου 2021 και δήλωσε ότι οι υπεύθυνοι για το έγκλημα αυτό πρέπει να δικαστούν και να καταδικαστούν, οι εκπρόσωποι των ενώσεων των Ροχίνγκια παραμένουν επιφυλακτικοί για αυτό το mea culpa και ζητούν να κριθούν επί της ουσίας, αλλά αναγνωρίζουν ότι ανοίγεται μια νέα «δυνατότητα» από την πλευρά της αντιπολίτευσης απέναντι στη χούντα, ενώ από την πλευρά του Τατμαντό δεν μπορεί να αναμένεται τίποτα. Είναι πολύ πιθανό ότι και άλλα μέλη της ΚΕΕ εκτός από την Αούνγκ Σαν Σούου Κι εμπλέκονται προσωπικά σε κάποια μορφή συγκάλυψης της γενοκτονίας.

Στρατιωτική συνεργασία της αντιπολίτευσης και του Τατμαντό

Αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που θα επηρεάσουν αποφασιστικά το μέλλον της Μιανμάρ. Το 2021, δεν υπήρχε καμία ένοπλη προοδευτική οργάνωση στην κεντρική πεδιάδα των Μπαμάρ, με τον ΕΣΔ να συνυπάρχει στην εξουσία με τον στρατό. Οι πολιτικοί και κοινωνικοί ακτιβιστές και τα στελέχη που πέρασαν στην παρανομία δεν είχαν τέτοια τεχνογνωσία ή όπλα και τα ταξίδια σε περιφερειακές εθνοτικές πολιτείες για βοήθεια και προστασία ήταν πολύ επικίνδυνα. Δύο χρόνια αργότερα, με την εμπειρία, η εικόνα έχει αλλάξει.

ΔΛΑ (Δυνάμεις Λαϊκής Άμυνας) στην Άνω Μιανμάρ.

Ωστόσο, η κατάσταση μπορεί να εξακολουθεί να διαφέρει σημαντικά από τόπο σε τόπο και η αντίσταση εξακολουθεί να πολεμά με πολύ υποτυπώδη μέσα κατά καιρούς.^[23] Ο βαθμός αφοσίωσης των ένοπλων εθνοτικών οργανώσεων κατά της χούντας εξακολουθεί να ποικίλλει, αλλά είναι μεγαλύτερος από ό,τι στο παρελθόν. Επί του εδάφους, η κατάσταση είναι συχνά περίπλοκη. Να ποια είναι η κατάσταση σήμερα, σύμφωνα με τον Banyar Aung, σε άρθρο του με ημερομηνία 31 Ιανουαρίου 2023.^[24]

«Η κλίμακα της συνεχιζόμενης ένοπλης επανάστασης είναι πρωτοφανής στη Μιανμάρ. Οι δυνάμεις του καθεστώτος είναι καταβεβλημένες και εξαντλημένες, πολεμώντας σε πολλαπλά μέτωπα σε όλη τη χώρα. Ο στρατός συχνά δεν είναι σε θέση να στείλει ενισχύσεις όταν μια βάση δέχεται επίθεση. Αντ’ αυτού, καταφεύγει όλο και περισσότερο σε επιθέσεις του πυροβολικού και της αεροπορίας, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής καμένης γης κατά των αμάχων, προκειμένου να υπονομεύσει την πίστη τους στην επανάσταση». Οι μάχες ήταν πιο έντονες στις πολιτείες Κατσίν, Τσιν, Καγιάχ (Καρένι), Καρέν και Μον, καθώς και στις περιοχές Σαγκάινγκ και Μάγκουε. Οι δυνάμεις της αντίστασης είναι και πάλι σε θέση να πραγματοποιούν επιθέσεις σε αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων πόλεων όπως η Γιανγκόν και η Μανταλέι. Περισσότερες από 8.000 συγκρούσεις διαφόρων μεγεθών έχουν καταγραφεί μετά το πραξικόπημα. Δεν περνάει μέρα χωρίς ο στρατός της Μιανμάρ να έχει απώλειες. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι δυσκολεύεται να στρατολογήσει νέους στρατιώτες.

Τελετή αποφοίτησης της Λαϊκής Αμυντικής Δύναμης στο 2022.

Η ΚΕΕ έχει δημιουργήσει μέχρι στιγμής περίπου 300 τάγματα και έχει διασυνδέσεις με περίπου 400 τοπικές μονάδες ΔΛΑ. Με ένα τάγμα ΔΛΑ περίπου 200 ανδρών, η ΚΕΕ έχει συγκεντρώσει έναν στρατό περίπου 60.000 μαχητών της αντίστασης, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται άλλες ομάδες λαϊκής άμυνας. «Αν και δεν έχει ακόμη ενοποιήσει όλες τις δυνάμεις αντίστασης υπό ενιαία διοίκηση, η ΚΕΕ έχει σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο στην ανάπτυξη ενός εθνικού δικτύου δυνάμεων αντίστασης τα τελευταία δύο χρόνια. Πολλοί από αυτούς τους μαχητές της αντίστασης έχουν υποβληθεί σε βασική στρατιωτική εκπαίδευση και έχουν αποκτήσει εμπειρία μάχης. Αλλά ο εξοπλισμός όλων των ταγμάτων τους, πόσο μάλλον των τοπικών ΔΛΑ, παραμένει πρόκληση για την ΚΕΕ. Ωστόσο, το πλήθος που πολεμούσε τον στρατό της Μιανμάρ με πρωτόγονες καραμπίνες και αυτοσχέδια όπλα έχει μετατραπεί σε μια επίσημη ένοπλη δύναμη εξοπλισμένη με σύγχρονα αυτόματα τουφέκια και μη επανδρωμένα αεροσκάφη».

Επάνω από αριστερά προς τα δεξιά: στρατεύματα της ένοπλης πτέρυγας της Εθνικής Ένωσης Καρέν, του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού της Καρέν (Karen National Liberation Army: KNLA), και του Στρατού Ανεξαρτησίας του Κατσίν (Kachin Independence Army: KIA). Κάτω από αριστερά προς τα δεξιά: στρατεύματα της ένοπλης πτέρυγας του Εθνικού Προοδευτικού Κόμματος Καρέννι, του Στρατού Καρέννι (Karenni National Progressive Party / Karenni Army: KNPP/KA)∙ και του Στρατού της Εθνικής Δημοκρατικής Συμμαχίας της Μιανμάρ (Myanmar National Democratic Alliance Army: MNDAA) του Κοκάνγκ / The Irrawaddy, KNPP και MNDAA

Η εικόνα των ένοπλων εθνοτικών οργανώσεων και ο βαθμός συμμετοχής τους στην αντίσταση κατά της χούντας είναι πολύ σύνθετη. Σύμφωνα με τον Banyar Aung, έχει ως εξής:

- Τα έμπειρα στρατεύματα των ένοπλων εθνοτικών οργανώσεων (ΕΕΟ) περιλαμβάνουν τον Στρατό Ανεξαρτησίας του Κατσίν, την Εθνική Ένωση των Καρέν, το Εθνικό Μέτωπο των Τσιν, τη Δύναμη Άμυνας της Τσινλάνδης, το Εθνικό Προοδευτικό Κόμμα της Καρέννι, τη Δύναμη Άμυνας των Εθνικοτήτων της Καρέννι και το Δημοκρατικό Μέτωπο των Σπουδαστών της Βιρμανίας. Οι συνδυασμένες δυνάμεις τους των 45.000 στρατιωτών συνεργάζονται πλήρως με τη δημοκρατική ανοιξιάτικη επανάσταση για την ανατροπή του καθεστώτος.

Ένα μέλος των ΔΛΑ της Λουάικο από την Πολιτεία Καγιάχ κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης στη γειτονική Πολιτεία Σαν, στην περιοχή Πέκον της Πολιτείας Σαν, τον Νοέμβριο. / Loikaw PDF

- Παρόλο που ο Στρατός του Αρακάν, ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός του Τά’ανγκ και ο Στρατός της Εθνικής Δημοκρατικής Συμμαχίας της Μιανμάρ έχουν εμπλακεί σε λιγότερες συγκρούσεις με τα στρατεύματα της χούντας, και οι τρεις ομάδες υποστηρίζουν τις Επαναστατικές Δυνάμεις της Άνοιξης με όπλα ή εφόδια. Αποτελούν επίσης σοβαρή απειλή για το καθεστώς, καθώς οι συγκρούσεις μεταξύ των στρατευμάτων της χούντας και των τριών ΕΕΟ, η συνολική δύναμη των οποίων ανέρχεται σε περίπου 45.000, θα μπορούσαν να ξεσπάσουν ανά πάσα στιγμή.

- Τρεις άλλες ΕΕΟ, με συνολική δύναμη περίπου 45.000 –ο Ενωμένος Στρατός της Πολιτείας Ούα, ο Στρατός της Εθνικής Δημοκρατικής Συμμαχίας και το Κόμμα Προόδου της Πολιτείας Σαν– μόλις και μετά βίας έρχονται σε επαφή με τις αντιστασιακές δυνάμεις της χώρας. Αλλά ούτε και αυτοί πολεμούν υπέρ του καθεστώτος, προτιμώντας το ρόλο του αμέτοχου θεατή.

- Δύο άλλες ομάδες, το Συμβούλιο Αποκατάστασης της Πολιτείας Σαν και το Νέο Κόμμα της Πολιτείας Μον, με συνδυασμένη δύναμη περίπου 10.000 στρατιωτών, έχουν λάβει ουδέτερη θέση στις μάχες, αλλά συνάπτουν επίσης συμφωνίες με το καθεστώς.

- Οι υπογράφοντες την εθνική συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, δηλαδή ο Δημοκρατικός Εθελοντικός Στρατός των Κάρεν, η Εθνική Ένωση των Κάρεν/το Εθνικό Συμβούλιο Απελευθέρωσης των Κάρεν/το Συμβούλιο Ειρήνης, η Εθνική Απελευθερωτική Οργάνωση των Παλάουνγκ, το Κόμμα Απελευθέρωσης του Αρακάν και η Δημοκρατική Ένωση των Λάχου, βρίσκονται υπό τον έλεγχο του καθεστώτος. Όμως είναι απίθανο να ενταχθούν στη Δύναμη Συνοριοφυλακής και στις φιλοκαθεστωτικές πολιτοφυλακές για να πολεμήσουν στο πλευρό των δυνάμεων της χούντας.

«Επομένως, είναι δίκαιο να πούμε ότι η πλειοψηφία των ΕΑΟ έχει ταχθεί στο πλευρό των δυνάμεων κατά του καθεστώτος. Ωστόσο, οι επαναστατικές δυνάμεις εξακολουθούν να έχουν κάποιες αδυναμίες. Δεν είναι ακόμη πλήρως εξοπλισμένες, διαθέτουν λίγα όπλα για να αντιμετωπίσουν τις αεροπορικές επιδρομές, δεν διαθέτουν πυροβολικό και δεν βρίσκονται ακόμη υπό ενιαία αλυσίδα διοίκησης, η οποία είναι απαραίτητη για την πραγματοποίηση συγχρονισμένων επιθέσεων».

Αλλαγή περιόδου για τον Τατμαντό. Ο Τατμαντό ήταν γνωστός για τη συνοχή του. Είχε γίνει η κυρίαρχη παράταξη της κοινωνίας και μπορούσε να αποτελέσει δίαυλο για την κοινωνική ανέλιξη. Πέρα από τις διαιρέσεις και τις αντιπαλότητες, το σώμα των ανώτερων αξιωματικών υπερασπιζόταν με αλληλεγγύη τα πολιτικά του προνόμια και την οικονομική του αυτοκρατορία (την οικονομία «κακίε»). Εξακολουθεί να διατηρεί σημαντικές πηγές εισοδήματος, «νόμιμες» ή μη (όπως το παραεμπόριο στα σύνορα) και διατηρεί τον έλεγχο των κληρωτών (ένας ανά οικογένεια) με απειλές. Όσο τα στρατεύματα στέλνονταν για να πολεμήσουν εθνοτικές οργανώσεις («τους άλλους»), αυτή η συνοχή διατηρούνταν. Μόλις η καταστολή έπληξε τους πληθυσμούς των Μπαμάρ, σημειώθηκε μια σειρά από αποστασίες (υπολογίζονται σε 2.000 στρατιώτες, αλλά και 6.000 αστυνομικούς). Αυτές θα μπορούσαν να συνεχιστούν καθώς ο στρατός υφίσταται κοστοβόρες αποτυχίες. Στο παρελθόν, ο Τατμαντό επιχειρούσε κατά διαστήματα σε περιορισμένο αριθμό πεδίων επιχειρήσεων, μόνο σε ορισμένα εθνικά κράτη. Σήμερα ολόκληρη η χώρα είναι μια εμπόλεμη ζώνη, γεγονός που θέτει νέες επιχειρησιακές προκλήσεις.

Ωστόσο, ο εχθρός δεν πρέπει να υποτιμάται. Η χούντα εξακολουθεί να έχει τα μέσα να εξαγοράσει υποστήριξη, να παίξει με αντιπαλότητες, να συνεργαστεί με μερικούς αποστάτες^[25]... Ενισχύει συνεχώς τον εξοπλισμό της: αεροσκάφη, τανκς...

Το συνδικαλιστικό κίνημα

Η Βιρμανία γνώρισε μια καθυστερημένη ανατροπή στον κοινωνικό της σχηματισμό με τα μέτρα οικονομικής και πολιτικής φιλελευθεροποίησης που εφαρμόστηκαν από το 2011 και μετά – «διαδικασία ευρείας κλίμακας», όπως αναφέρει η Asian Labor Review (ALR) στην εισαγωγή της συνέντευξής της με τον συνδικαλιστή Μα Τιν Τιν Γουάι^[26]. Η «οιονεί πολιτική» κυβέρνηση που ζητούσε «την επέκταση των άμεσων ξένων επενδύσεων και του διεθνούς εμπορίου». Η βιοποριστική οικονομία στην ύπαιθρο συρρικνώθηκε ραγδαία, οδηγώντας σε έξοδο από την ύπαιθρο προς μισθωτή εργασία στις μεταποιητικές βιομηχανίες των αστικών κέντρων. Εξακολουθούν να υπάρχουν οικογενειακοί δεσμοί μεταξύ των εργατών των πόλεων και των φτωχών των πόλεων και της αγροτιάς, οι οποίοι ενεργοποιήθηκαν όταν η καταστολή έπληξε τους ακτιβιστές κατά της χούντας.

«Η πλειονότητα του αστικού εργατικού δυναμικού, συμπεριλαμβανομένου μεγάλου αριθμού γυναικών, απασχολείται στον τομέα της ένδυσης που συμβάλλει σημαντικά στο εθνικό εισόδημα της χώρας. Παράλληλα με την οικονομική φιλελευθεροποίηση, δρομολογήθηκε η τυποποίηση της αγοράς εργασίας για την επιβολή της νομικής προστασίας της εργασίας, τη διατήρηση της ακεραιότητας των επενδύσεων και την παροχή σταθερού εργασιακού περιβάλλοντος που απαιτείται για την απρόσκοπτη παραγωγή.» Η Asian Labour Review σημειώνει ότι ο νόμος για την οργάνωση της εργασίας που τέθηκε σε ισχύ το 2011 «άλλαξε σημαντικά τη φύση των εργασιακών σχέσεων και της αγοράς εργασίας, εισάγοντας νέα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, υποχρεωτικές συμβάσεις εργασίας, ελάχιστο μισθό και μηχανισμούς επίλυσης εργασιακών διαφορών. Ωστόσο, οι πολιτικές αυτές απέτυχαν να προστατεύσουν επαρκώς τα δικαιώματα των εργαζομένων. Το κράτος παρέμεινε προσηλωμένο στην προστασία των συμφερόντων των εργοδοτών, καθώς τα συμφέροντά τους ήταν ευθυγραμμισμένα».

Έτσι, η νομιμοποίηση των συνδικάτων, η θεσμοθέτηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων^[27] και η δημιουργία ενός οργάνου διαιτησίας αποτελούμενου από πρώην στρατιωτικούς και εκπροσώπους επιχειρήσεων δεν είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα της διασφάλισης της κοινωνικής τάξης που είχε αμφισβητηθεί στο τέλος της διακυβέρνησης του Θαν Σουέ: Λίγο μετά την ψήφιση του πρώτου εργατικού νόμου το 2011, στις βιομηχανικές περιοχές Χλάινγκ Θαριάρ, Σουεπιθάρ και Χμαουμπί στα περίχωρα της Γιανγκόν σημειώθηκε νέο κύμα απεργιών, που οδήγησε στη δημιουργία δεκάδων νέων εργοστασιακών σωματείων. Όπως συνοψίζει ο Robert Narai: «Ένα άλλο κύμα απεργιών εξαπλώθηκε στον τομέα της ένδυσης το 2015-17, συμπεριλαμβανομένης μιας εξέγερσης το 2017, κατά την οποία εκατοντάδες εργαζόμενοι εισέβαλαν στο εργοστάσιο Hangzhou Hundred-Tex Garment στα περίχωρα της Γιανγκόν, καταστρέφοντας οχήματα του εργοστασίου, σπάζοντας παράθυρα, καταστρέφοντας μηχανήματα, επιτιθέμενοι στη διοίκηση και παίρνοντας ομήρους αρκετούς διευθυντές. (Η εξέγερση έγινε μετά από 15μηνη απεργία για απλήρωτες υπερωρίες που είχε ως αποτέλεσμα την απόλυση του συνδικαλιστικού ηγέτη του εργοστασίου). Στη συνέχεια, το 2019, οι εργαζόμενοι στην ένδυση οδήγησαν ένα άλλο κύμα άγριων απεργιών πριν χρησιμοποιηθεί ο COVID-19 για την πάταξη της μαχητικότητας».

Ακόμα και σήμερα, σημειώνει η ALR, «υπό το στρατιωτικό καθεστώς που καταστέλλει αμείλικτα τις απεργίες, καταδικάζει σε θάνατο ακτιβιστές υπέρ της δημοκρατίας και περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης και τον συνδικαλιστικό ακτιβισμό, εξακολουθούν να παρατηρούνται αυθόρμητες διαδηλώσεις των εργαζομένων στα εργοστάσιά τους.» Για παράδειγμα, η Ομοσπονδία Εργατών Γενικής Απασχόλησης στη Μιανμάρ (ΟΓΑΜΑ, παλαιότερα γνωστή ως Ομοσπονδία Εργατών Ένδυσης), για την οποία μιλάει ο Μα Τιν Τιν Γουάι, «έχει 20 εργοστασιακά σωματεία, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της αντίστασης κατά της χούντας και οργανώνεται ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση των εργατών της Μιανμάρ. Έχει βοηθήσει ανθρώπους από το κίνημα πολιτικής ανυπακοής να δημιουργήσουν συνδικάτα. Για τους λόγους αυτούς, οι ηγέτες της στοχοποιήθηκαν από τη στρατιωτική χούντα και υποχρεώθηκαν να εξοριστούν».^[28]

Η αναγέννηση της μαχητικότητας εμφανίζεται επίσης στις αγροτικές περιοχές και στις πανεπιστημιουπόλεις. Ο Robert Narai^[29] επισημαίνει ότι η ίδρυση από την κυβέρνηση του ΕΚΑΑ μιας υπηρεσίας επίλυσης διαφορών γης, η οποία στελεχώνεται από πρώην κρατικούς αξιωματούχους, πυροδότησε έναν αριθμό αγώνων από μικροκαλλιεργητές για την ανάκτηση γης που κατασχέθηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Θαν Σουέ. «Αυτοί οι αγώνες ήταν ιδιαίτερα έντονοι στο Δέλτα του Ιραουάντι στις περιοχές Μόνιουα και Σαγκάινγκ, καθώς και σε ορισμένες περιοχές εθνοτικών μειονοτήτων. Οι φοιτητές αγωνίστηκαν για την επανασύσταση των συλλόγων τους, οι οποίοι είχαν απαγορευτεί υπό την προηγούμενη δικτατορία («συναντώντας σθεναρή αντίσταση από τις διοικήσεις των πανεπιστημίων και τους υποστηρικτές του προηγούμενου καθεστώτος»). Σε αυτό το μαχητικό κλίμα, εμφανίστηκαν πολιτικές ενώσεις όπου «οι φοιτητές μπορούσαν να συζητήσουν και να αντιπαρατίθενται ανοιχτά για πολιτικά ζητήματα για πρώτη φορά μετά από πέντε και πλέον δεκαετίες. Ένας αριθμός πιο ξεκάθαρα ριζοσπαστικών φόρουμ άνθισε επίσης, συμπεριλαμβανομένων μαρξιστικών κύκλων συζήτησης στη Γιανγκόν».

Αυτή η συνδικαλιστική, προπαγανδιστική και πολιτική ζύμωση ανακόπηκε προσωρινά με το πραξικόπημα της 1ης Φεβρουαρίου 2021, αλλά σήμερα επανέρχεται, αν και υπό τις νέες συνθήκες του εμφυλίου πολέμου.^[30]

Σπίτια στις παραγκουπόλεις στο Νότιο Νταγκόν, στις 2 Απριλίου (Frontier Myanmar).

Γεωπολιτικές επιπτώσεις

Στο διπλωματικό μέτωπο, η υποστήριξη προς την αντίσταση αυξάνεται, αν και παραμένει πολύ περιορισμένη, ενώ η θέση του στρατιωτικού καθεστώτος επιδεινώνεται.

- Ηνωμένες Πολιτείες. Τον περασμένο Δεκέμβριο, οι ΗΠΑ ενέκριναν την Πράξη για τη Βιρμανία, με την οποία δεσμεύονται να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της πολιτικής διακυβέρνησης στη Μιανμάρ και για να λογοδοτήσουν όσοι καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Προβλέπει επίσης μη στρατιωτική βοήθεια προς τις αντικυβερνητικές δυνάμεις. «Η απόφαση των ΗΠΑ να εμπλακούν άμεσα με τις ΕΕΟ, τις ΔΛΑ και την ΚΕΕ αποτελεί σημαντική απόκλιση από την προηγούμενη μεταρρυθμιστική τους πίεση, η οποία επικεντρωνόταν στον στρατό της Μιανμάρ. Η απόφαση αυτή καταδεικνύει ότι η Ουάσινγκτον δεν πιστεύει πλέον ότι η διαπραγμάτευση με τη χούντα αποτελεί πρακτική λύση. Μπορούν πλέον να αναμένονται από τις ΗΠΑ περαιτέρω ενέργειες πέραν της Πράξης για τη Βιρμανία».^[31]

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία (η οποία έχει επικριθεί ιδιαίτερα για τη βραδύτητά της σε αυτό το θέμα) έχουν ανακοινώσει αυστηρότερες διεθνείς κυρώσεις^[32], ακολουθούμενες από την Ευρωπαϊκή Ένωση (αλλά καθόλου από την Ιαπωνία). Η οργάνωση «Δικαιοσύνη για τη Μιανμάρ» χαιρετίζει τη νέα δέσμη μέτρων που υιοθέτησαν οι Βρυξέλλες «περισσότερο από δύο χρόνια μετά την παράνομη απόπειρα πραξικοπήματος»^[33]. Ανάλογα με τη χώρα, οι κυρώσεις αυτές μπορεί να αφορούν την επέκταση της μαύρης λίστας των μελών του ΣΚΔ και των εταιρειών ή ομίλων υπό τον έλεγχο του στρατού, ή την προμήθεια καυσίμων για την πολεμική αεροπορία της Βιρμανίας.

- Κίνα. Η Κίνα επανεκτιμά την κατάσταση. Δεν κινείται με ιδεολογικά κριτήρια. Το ΚΚΚ είχε προηγουμένως πολύ καλές σχέσεις με την Αούνγκ Σαν Σούου Κι, αλλά παρόλα αυτά έδωσε αποφασιστική υποστήριξη στη χούντα μετά το πραξικόπημα της 1ης Απριλίου 2021. Προτεραιότητα του Πεκίνου είναι να συναλλάσσεται με μια δύναμη που μπορεί να εγγυηθεί τη σταθερότητα του ισχύοντος καθεστώτος, την ασφάλεια των πολυάριθμων επενδύσεών του και την προστασία των κινεζικών εταιρειών που είναι εγκατεστημένες στη χώρα. Το ΣΚΔ δεν είναι προς το παρόν σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις.

Το Πεκίνο περιόρισε τις σχέσεις υψηλού επιπέδου με τη χούντα και δεν συμμετείχε στη δεύτερη συνάντηση συνεργασίας Λανκάνγκ-Μεκόνγκ. Η Κίνα δεν άσκησε βέτο σε ψήφισμα του ΟΗΕ που καταδίκασε το στρατιωτικό καθεστώς. Ανέστειλε σημαντικά επενδυτικά σχέδια, μεταξύ άλλων στον στρατηγικό διάδρομο που οδηγεί στα θαλάσσια σύνορα του Αρακάν (Πολιτεία Ριχάιν).

Στα τέλη Δεκεμβρίου του 2022, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις στη συνοριακή επαρχία Γιουνάν της Κίνας με επτά εθνοτικές οργανώσεις από τη βόρεια Βιρμανία. Στόχος ήταν να ενεργοποιηθούν ή να δημιουργηθούν επαφές περιμένοντας να φανεί πώς θα εφάρμοζε η Ουάσινγκτον τη νέα της πολιτική.^[34]

Η Βιρμανία (Μιανμάρ) παρέχει άμεση πρόσβαση στον Ινδικό Ωκεανό, δηλαδή δυτικά του Στενού της Μαλάκα που «κλείνει» τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. DR.

- ΕΧΝΑ (Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας). Υπό την πίεση των γεγονότων και της διεθνούς αποδοκιμασίας, οι κυβερνήσεις των μελών της ΕΧΝΑ αναγκάστηκαν να πάρουν θέση για την κατάσταση στη Βιρμανία (ο χρυσός κανόνας τους είναι να μην «ανακατεύονται» ποτέ στις υποθέσεις των άλλων, αλλά να ασχολούνται μόνο με περιφερειακά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος). Διχάστηκαν. Σε μια διακήρυξη «συναίνεσης πέντε σημείων» που υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2022, η Ινδονησία, η Μαλαισία, οι Φιλιππίνες και η Σιγκαπούρη ζήτησαν την αποκατάσταση της δημοκρατικής διαδικασίας, αλλά οι άλλες χώρες αποδέχθηκαν αυτό που θεωρούσαν τετελεσμένο γεγονός υπέρ του στρατηγού Μιν Αούνγκ Χλάινγκ. Σε κάθε περίπτωση, ο στρατηγός Χλάινγκ αγνοεί τη διακήρυξη της πλειοψηφίας.

Για τον Thitinan Pongsudhrirak, στην πραγματικότητα, η ΕΧΝΑ «ήταν ανίκανη να προωθήσει τον ειρηνικό διάλογο και κινδυνεύει να γίνει παθητικός συνένοχος στα φρικτά εγκλήματα που διαπράττει ο Τατμαντό εναντίον του ίδιου του λαού του. Η Μιανμάρ έχει παρασύρει την ΕΧΝΑ στην προσπάθειά της για νομιμοποίηση και η ΕΧΝΑ το άφησε να συμβεί. [...] Πολλά από όσα μπορούν να γίνουν για τη Μιανμάρ, πόσο μάλλον για τη συνολική αξιοπιστία της ΕΧΝΑ, εξαρτώνται από τη φετινή προεδρία της Ινδονησίας. Ο Ινδονήσιος πρόεδρος Τζόκο Γουιντόντο, στο τέλος μιας δεκαετίας παραμονής στην εξουσία, είναι πιθανό να θέλει να αφήσει μια διαρκή κληρονομιά εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης της κεντρικής θέσης και της συνοχής της ΕΧΝΑ. Όσο όμως το ΣΚΔ διατηρεί την αδιαλλαξία του και αγνοεί τις συστάσεις της ΕΧΝΑ, όπως η Συναίνεση Πέντε Σημείων του Απριλίου 2021, η ομάδα είναι πιθανό να παραμείνει αναποτελεσματική στην προώθηση της ειρήνης και του διαλόγου στο πλαίσιο του εμφυλίου πολέμου στη Μιανμάρ».^[35]

- Αταλάντευτη υποστήριξη. Μεταξύ των λίγων χωρών που προσφέρουν σήμερα υποστήριξη στο καθεστώς είναι η Ρωσία, η Λευκορωσία, η Ινδία και η Ιαπωνία.

Η Ρωσία και η Λευκορωσία συνεργάζονται με το καθεστώς κυρίως για την πώληση όπλων. Αν και είναι απίθανο να επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στη Μιανμάρ, η Ρωσία συνεργάζεται με τους (απόστρατους) στρατηγούς για την ανάπτυξη του τοπικού τουρισμού^[36].

Η Ινδία και η Ιαπωνία συνεργάζονται ανοιχτά με το καθεστώς. «Το Δελχί έχει στείλει αντιπροσωπείες υψηλού επιπέδου στη Μιανμάρ. Έκανε επίσης τα στραβά μάτια πρόσφατα, όταν το καθεστώς χρησιμοποίησε τον ινδικό εναέριο χώρο για να επιτεθεί στο αρχηγείο του Εθνικού Επαναστατικού Μετώπου των Τσιν κοντά στα ινδικά σύνορα, με αποτέλεσμα να πέσουν βόμβες στο ινδικό έδαφος. Η Ιαπωνία συνεργάζεται με το καθεστώς μέσω του προέδρου του Ιδρύματος Nippon, Γιοχέι Σασάκουα, και του Ιάπωνα πρώην βουλευτή Χιντέο Γουατανάμπε, ο οποίος έχει επιρροή στους κύκλους της ιαπωνικής κυβέρνησης.

Ωστόσο, η κύρια πρόθεση της Ινδίας και της Ιαπωνίας είναι να αντισταθμίσουν την πολιτική και οικονομική επιρροή της Κίνας στη Μιανμάρ. Ωστόσο, οι δύο χώρες δεν έχουν ούτε δικαίωμα βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ούτε επιρροή στην ΕΧΝΑ. Και έχουν σχετικά λίγες επενδύσεις στη στρατιωτικοκρατούμενη Μιανμάρ. Επομένως, το καθεστώς δεν μπορεί να περιμένει πολλά από τις δύο χώρες».^[37]

Αλληλεγγύη

Ο χρόνος που διανύουμε αναμένεται να είναι αποφασιστικός. Η ισορροπία δυνάμεων αλλάζει ευνοϊκά και η νίκη κατά της στρατιωτικής τάξης είναι πιθανή, αλλά το ανθρώπινο κόστος του εμφυλίου πολέμου είναι πολύ υψηλό, πολύ βαρύ για τον πληθυσμό. Για να τελειώσει επιτέλους αυτή η τρομερή δοκιμασία, οι δυνάμεις αντίστασης πρέπει να λάβουν τη βοήθεια που χρειάζονται, σε όλα τα επίπεδα και χωρίς καθυστέρηση.

Μπροστά στις κρίσεις του 1988 και του 1990, η «διεθνής κοινότητα» ήταν διχασμένη μεταξύ εκείνων που υποστήριζαν μια πολιτική κυρώσεων (οι οποίες δεν ήταν αρκετά αποτελεσματικές για να κάνουν τη χούντα να υποχωρήσει) και εκείνων που υποστήριζαν την «εποικοδομητική δέσμευση» με στόχο την επίτευξη συμβιβασμού με τον βιρμανικό στρατό μέσω διαπραγματεύσεων. Η πολιτική αυτή (η οποία είχε υποστηρικτές στη γαλλική ακαδημαϊκή κοινότητα και στους κύκλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης) απέτυχε παταγωδώς.

Είναι πολύ δύσκολο να γίνει ο ξεχασμένος πόλεμος στη Βιρμανία πολιτικό θέμα σε μια χώρα όπως η Γαλλία. Ωστόσο, μαζί με όλες τις άλλες γαλλικές συνιστώσες της αλληλεγγύης, μπορούμε να συνεισφέρουμε σε ένα πολύμορφο διεθνές κίνημα αλληλεγγύης που δεν είναι χωρίς αποτελεσματικότητα, κάθε άλλο. Ας δράσουμε, λοιπόν, για:

Να ενταχθεί στις διεθνείς πρωτοβουλίες αλληλεγγύης που αποκτούν δυναμική, όπως αποδεικνύεται από τη διακήρυξη της 19ης Αυγούστου 222 που συγκέντρωσε 369 υπογραφές, οι οποίες αναφέρονται σε 57 χώρες^[38].

Να επιβληθεί η πλήρης διπλωματική απομόνωση στο ΣΚΔ. Η ΚΕΕ πρέπει, προς το παρόν, να διασφαλίσει τη συνέχεια της νόμιμης εκπροσώπησης της Ένωσης της Βιρμανίας (Μιανμάρ) σε όλους τους διεθνείς και περιφερειακούς φορείς (ΕΧΝΑ...).

Να καταγγελθούν και να επιβληθούν κυρώσεις στις εταιρείες που συνεχίζουν να παρέχουν, άμεσα ή έμμεσα, τα οικονομικά και στρατιωτικά μέσα στη χούντα για να συνεχίσει τον πόλεμό της.

Να απαιτήσουμε την άνευ όρων απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων.

Να εξασφαλιστεί σημαντική αύξηση της βοήθειας, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής βοήθειας, προς την αντίσταση, ώστε να λάβει, ειδικότερα, τα μέσα για την προστασία του πληθυσμού από τις αεροπορικές επιδρομές και τις επιθέσεις των τεθωρακισμένων.

Παροχή ασφάλειας και αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης για τους βίαια εκτοπισμένους στη Βιρμανία και τους πρόσφυγες στο Μπαγκλαντές, την Ινδία, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και άλλες χώρες της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας.

Να παρασχεθεί μαχητική υποστήριξη στις διάφορες συνιστώσες της αντίστασης, τόσο πολιτική όσο και οικονομική. Η συλλογικότητα Europe Solidaire Sans Frontières παρακολουθεί την κατάσταση στη Βιρμανία μέσω της ιστοσελίδας της και έστειλε 4.500 ευρώ το 2022 στο κοινό ταμείο των κινημάτων αλληλεγγύης που υπάρχουν στα σύνορα της χώρας.

Μετάφραση: elaliberta.gr

Pierre Rousset, « Deux ans après le putsch militaire, la guerre oubliée de Birmanie », Europe Solidaire Sans Frontières, 19 Φεβρουαρίου 2023, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65716.

Pierre Rousset, “Two years after the military putsch, Myanmar’s forgotten war”, Europe Solidaire Sans Frontières, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65761.

Εξήγηση ακρωνυμίων και όρων

Βιρμανία / Μιανμάρ: Οι δύο αυτοί όροι χρησιμοποιούνται εδώ ως συνώνυμα, καλύπτοντας ολόκληρη τη χώρα εντός των σημερινών συνόρων της.

ΔΛΑ: Δυνάμεις Λαϊκής Άμυνας [PDF: Forces de défense du peuple (People’s Defence Force)].

ΕΑΣΚ: Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Καρέν [Karen National Liberation Army (KNLA)].

ΕΕΟ: Ένοπλες Εθνοτικές Οργανώσεις [OEA / EAOs: Organisations ethniques armées / Ethnic Armed Organizations]

ΕΕΠΧ: Επιτροπή Εκπροσώπησης του Πινταούνγκσου Χλουτάου, ιδρύθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2021 από βουλευτές του Εθνικού Συνδέσμου για τη Δημοκρατία (ΕΣΔ) για να διασφαλίσει τη συνέχεια της πολιτικής εξουσίας της Κάτω Βουλής. Το κοινοβούλιο που αντιστέκεται [CRPH: Committee Representing Pyidaungsu Hluttaw].

ΕΚΑΑ: Ενωτικό Κόμμα Αλληλεγγύης και Ανάπτυξης [USDP: Union Solidarity and Development Party], ο πολιτικός βραχίονας του στρατού.

ΕΟΑ: Εθνοτικές Οργανώσεις Αντίστασης [ORE / EROs:, Organisations de résistance ethnique / Ethnic Resistance Organizations].

ΕΣΔ: Εθνικός Σύνδεσμος για τη Δημοκρατία [NLD: National League for Democracy].

ΕΣΜ: Εργατική Συμμαχία της Μιανμάρ [MLA: Myanmar Labour Alliance] – το 16μελές συνδικαλιστικό όργανο που ξεκίνησε την εκτεταμένη γενική απεργία της 8ης Μαρτίου.

ΕΧΝΑ: Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας. [ASEAN / ANASE : Association des Nations de l’Asie du Sud-Est (Association of Southeast Asian Nations)]

ΚΕΕ: Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας [GUN / NUG: Gouvernement d’Unité nationale / National Unity Government] της Δημοκρατίας της Ένωσης της Μιανμάρ, η οποία ιδρύθηκε στις 16 Απριλίου 2021 από την ΕΕΠΧ.

ΚΚΒ: Κομμουνιστικό Κόμμα Βιρμανίας [BCP: Parti communiste birman (Burmese Communist Party)].

ΚΠΑ: Κίνημα Πολιτικής Ανυπακοής, που σχηματίστηκε αμέσως μετά το πραξικόπημα. Ήταν ανεξάρτητο από τον ΕΣΔ [CDM – MDC Mouvement de désobéissance civile (Civil Disobedience Movement)].

ΚΣΕ: Κοινή Συντονιστική Επιτροπή [JCC / CCC: Comité de coordination conjoint (Joint Coordination Committee)].

Μπαμάρ: Ουσιαστικό ή επίθετο που προσδιορίζει την εθνοτική ομάδα που ζει σε μεγάλο βαθμό στην κεντρική πεδιάδα της Βιρμανίας.

ΟΓΑΜΑ: Ομοσπονδία Εργατών Γενικής Απασχόλησης στη Μιανμάρ [FGWM: Federation of General Workers in Myanmar] (παλαιότερα γνωστή ως Ομοσπονδία Εργατών Ενδύματος [Federation of Garment Workers]), που σήμερα αποτελεί μέρος της NUCC και της JCC. Ομοσπονδία Γενικών Εργατών στη Μιανμάρ (πρώην Ομοσπονδία Εργατών Ενδύματος).

ΠΒΟΣ: Παν-Βιρμανική Ομοσπονδία Συνδικάτων [ABFTU: All Burma Federation of Trade Unions ].

ΣΑΚ: Στρατός της Ανεξαρτησίας του Κατσίν [Kachin Independence Army (KIA)].

ΣΑΠΚ: Σύλλογος Αρωγής Πολιτικών Κρατουμένων [AAPP: Association d’aide aux prisonniers politiques (Assistance Association for Political Prisoners)]

ΣΔΕΜ: Σοσιαλδημοκρατικό Ενιαίο Μέτωπο [SDUF: Front uni social démocrate (Social Democratic United Front)] (Σημείωση: η χρήση του όρου «σοσιαλδημοκρατικό» εδώ αναφέρεται στην έννοια που δόθηκε στον όρο αυτό από τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους).

ΣΚΔ: Συμβούλιο Κρατικής Διοίκησης, η ονομασία που έδωσε στον εαυτό της η στρατιωτική χούντα μετά το πραξικόπημα [SAC: Conseil d’administration de l’État (State Administration Council)].

ΣΣΕΕ: Συμβουλευτικό Συμβούλιο Εθνικής Ενότητας [NUCC / CCUN: Conseil consultatif pour l’unité nationale (National Unity Consultative Council)].

ΣΣΜ: Συνομοσπονδία Συνδικάτων της Μιανμάρ [CTUM: Confédération des syndicats du Myanmar (Confederation of Trade Unions Myanmar)].

Σημειώσεις

 ^[1] Women’s Peace Movement, 1 Φεβρουαρίου 2023, Europe Solidaire Sans Frontières [στο εξής: ESSF] (άρθρο 65545), “Statement: Two-year anniversary of the attempted coup in Myanmar”, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65545.

^[2] Για μια επισκόπηση της κατάστασης, βλ. ιδίως Banyar Aung, 31 Ιανουαρίου 2023, “Reviewing Myanmar’s Spring Revolution, 2 Years on From the Coup”, The Irrawaddy:
https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/reviewing-myanmars-spring-revolution-2-years-on-from-the-coup.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65515), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65515.

^[3] “Martial Law Imposed on 37 Myanmar Townships, Including Resistance Strongholds”, 3 Φεβρουαρίου 2023, The Irrawaddy:
https://www.irrawaddy.com/news/burma/martial-law-imposed-on-37-myanmar-townships-including-resistance-strongholds.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65553), “Martial Law Imposed on 37 Myanmar Townships, Including Resistance Strongholds”, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65553.

^[4] Δείτε την αναφορά της Rebecca Ratcliff από την περιοχή Σαγκάιν, 31 Ιανουαρίου 2023, The Guardian: https://www.theguardian.com/world/2023/jan/31/monster-from-the-sky-two-years-on-from-coup-myanmar-junta-increases-airstrikes-on-civilians. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65540), “‘Monster from the sky’: two years on from coup, Myanmar junta increases airstrikes on civilians”, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65540.

^[5] Myanmar Now, 3 Φεβρουαρίου 2023, “Myanmar junta imposes martial law on resistance strongholds, reshuffles cabinet and military council members”:
https://myanmar-now.org/en/news/myanmar-junta-imposes-martial-law-on-resistance-strongholds-reshuffles-cabinet-and-military. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65591), “Myanmar junta imposes martial law on resistance strongholds, reshuffles cabinet and military council members”, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65591.

^[6] Σχετικά με τη θυελλώδη ιστορία του στρατιωτικού προσωπικού της Βιρμανίας, βλ. ιδίως Bertil Lintner, 30 Ιανουαρίου 2023, “Will Myanmar’s Brutal Military Remain United?”, The Irrawaddy: https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/will-myanmars-brutal-military-remain-united.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65552), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65552.

^[7] [Σ.τ.Μ.:] Ο όρος Coup d’état ή Coup στα αγγλικά και στα γαλλικά σημαίνει την παράνομη κατάληψη της εξουσίας. Με τον όρο Putsch το ένοπλο πραξικόπημα ή ένοπλη απόπειρα πραξικοπήματος. Στην ελληνική γλώσσα δεν υπάρχει αυτή η διάκριση των όρων. Και οι δύο αποδίδονται ως πραξικόπημα (πχ, πραξικόπημα του Καπ, αλλά και το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου): «Το coup d’état..., γνωστό επίσης ως coup..., είναι η βίαιη κατάληψη της εξουσίας... Συνήθως, πρόκειται για παράνομη κατάληψη της εξουσίας από μια πολιτική παράταξη, έναν πολιτικό, μια φατρία, μια επαναστατική ομάδα, έναν στρατιωτικό ή έναν δικτάτορα. […] Ο όρος Putsch, δηλώνει τις πολιτικοστρατιωτικές ενέργειες ενός ανεπιτυχούς αντιδραστικού πραξικοπήματος της μειοψηφίας. Ο όρος επινοήθηκε αρχικά για το Züriputsch της 6ης Σεπτεμβρίου 1839 στην Ελβετία. Χρησιμοποιήθηκε επίσης για απόπειρες πραξικοπήματος στη Γερμανία της Βαϊμάρης, όπως το Kapp Putsch του 1920, το Küstrin Putsch και το Beer Hall Putsch του 1923 από τον Αδόλφο Χίτλερ.» “Coup d’état”, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Coup_d%27%C3%A9tat. Και: «Το πραξικόπημα είναι η ανατροπή της εξουσίας από ένα πρόσωπο που βρίσκεται στην εξουσία, παράνομα και συχνά με βίαιο τρόπο. Διακρίνεται από την επανάσταση από το γεγονός ότι η τελευταία είναι λαϊκή. Το putsch είναι ένα πραξικόπημα που πραγματοποιείται με τη βία των όπλων.» «Coup d’État», Wikipédia, https://fr.wikipedia.org/wiki/Coup_d%27%C3%89tat.

^[8] Επιτροπή Εκπροσώπησης του Πινταούνγκσου Χλουτάου.

^[9] Frédéric Debomy, 12 Μαρτίου 2021, « Birmanie : l’armée peut-elle un jour abandonner le pouvoir ? », Asialyst, https://asialyst.com/fr/2021/03/12/birmanie-armee-tatmadaw-peut-elle-un-jour-abandonner-pouvoir/. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 57154), « Birmanie : l’armée peut-elle un jour abandonner le pouvoir ? L’histoire passée et l’enjeu présent », https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article57154.

^[10] SDUF: Social Democratic United Front. Σημείωση: η χρήση του όρου «σοσιαλδημοκρατικό» εδώ αναφέρεται στην έννοια που δόθηκε στον όρο αυτό από τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους.

^[11] Ήταν επικεφαλής της κυβέρνησης και de facto πρόεδρος, αλλά ο στρατός είχε εισαγάγει μια ειδική τροπολογία στο Σύνταγμα για να την εμποδίσει να γίνει πρόεδρος, καθώς τη θέση αυτή μπορούσε να καταλάβει μόνο κάποιος με δύο Βιρμανέζους γονείς. Ο σύζυγος της Σούου Κι ήταν Βρετανός, ο Μάικλ Άρις, ο οποίος πέθανε το 1999.

^[12] Juliette Gheerbrant, 4 Μαΐου 2015, « L’imbroglio de la citoyenneté birmane », Asialyst:
https://asialyst.com/fr/2015/05/04/limbroglio-de-la-citoyennete-birmane/. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 58597), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article58597.

^[13] NUG, 3 Ιουνίου 2021, “Policy Position on the Rohingya in Rakhine State”:
https://gov.nugmyanmar.org/2021/06/03/policy-position-on-the-rohingya-in-rakhine-state/. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 58468), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article58468.

^[14] National Unity Government of the Republic of the Union of Myanmar, https://www.nugmyanmar.org/en/.

^[15] Για τον Βουδισμό Θεραβάντα στη Βιρμανία και το σύγχρονο πλαίσιο, βλ. μεταξύ άλλων: Bénédicte Brac de la Perrière, “Les moines, une troisième force dans l’équilibre transitionnel des pouvoirs en Birmanie” Presses de l’Inalco, 2020, https://books.openedition.org/pressesinalco/37102. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 58364), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article58364.

^[16] Associated Press, AFP, “Buddhist monks in Myanmar split on anti-junta movement”
https://www.frontiermyanmar.net/en/buddhist-monks-in-myanmar-split-on-anti-junta-movement. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 58132), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article58132. Και ESSF (άρθρο 58174), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article58174.

^[17] Ko Maung, 15 Δεκεμβρίου 2021, “Myanmar’s Spring Revolution: a history from below”, Opendemocracy, https://www.opendemocracy.net/en/beyond-trafficking-and-slavery/myanmars-spring-revolution-a-history-from-below/. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 60499), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article60499.

^[18] Banyar Aung, 31 Ιανουαρίου 2023, “Reviewing Myanmar’s Spring Revolution, 2 Years on From the Coup”, The Irrawaddy, https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/reviewing-myanmars-spring-revolution-2-years-on-from-the-coup.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65515), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65716.

^[19] Robert Narai, “‘Until the end of the world’: Myanmar’s unfinished revolution”, Marxist Left Review, τεύχος 23, καλοκαίρι 2022, https://marxistleftreview.org/articles/until-the-end-of-the-world-myanmars-unfinished-revolution/. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 62796), http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article62796. [Robert Narai, «“Μέχρι το τέλος του κόσμου”: Η ημιτελής επανάσταση της Μιανμάρ», e la libertà, 3 Αυγούστου 2022, https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CF%89%CE%BA%CE%B5%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1/8366-%C2%AB%CE%BC%CE%AD%CF%87%CF%81%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%85%C2%BB-%CE%B7-%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%AE%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%BC%CE%AC%CF%81].

^[20] Αλληλογραφούσα με τον Robert για αρκετό καιρό και τα άρθρα του στο Red Flag, το όργανο του Socialist Alternative (Αυστραλία), σχετικά με τη Μιανμάρ ήταν συχνά πολύ χρήσιμα για μένα.

^[21] Το σχήμα «κάποια ένοπλη συνιστώσα» φαίνεται να υπονοεί ότι, σε κάθε περίπτωση, αυτή η «συνιστώσα» θα παραμείνει πολύ μικρή.

^[22] François Robinne, «Guerre civile en Birmanie : la transition démocratique dans l'impasse identitaire», Les Grands dossiers de Diplomatie, τεύχος 42, Δεκέμβριος 2018, σσ. 94-96.

^[23] Βλέπε για παράδειγμα Aakash Hassan and Ellis-Petersen, 8 Ιανουαρίου 2023, The Observer - The Guardian, “Haimual: On the frontline with the rebel army fighting Myanmar’s brutal junta”, https://www.theguardian.com/world/2023/jan/08/on-the-frontline-with-the-rebel-army-fighting-myanmars-brutal-junta. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65326), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65326.

^[24] Banyar Aung, 31 Ιανουαρίου 2023, “Reviewing Myanmar’s Spring Revolution, 2 Years on From the Coup”, The Irrawaddy, https://www.irrawaddy.com/opinion/analysis/reviewing-myanmars-spring-revolution-2-years-on-from-the-coup.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65515), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65515.

^[25] The Irrawaddy, 26 Δεκεμβρίου 2022, “Recruiting Renegade NLD Members is Myanmar Regime’s Tactic to Divide the Party”, https://www.irrawaddy.com/news/burma/recruiting-renegade-nld-members-is-myanmar-regimes-tactic-to-divide-the-party.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65327), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65327.

^[26] Asian Labor Review, 31 Ιανουαρίου 2023, “‘Fight on Our Own and Build Solidarity’: A Conversation with Ma Tin Tin Wai of Federation of General Workers in Myanmar”, https://labourreview.org/fight-on-our-own/. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65536), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65536.

^[27] Η ανάλυση της ALR βασίζεται στο έργο του Stephen Campbell, “Labour Formalisation as Selective Hegemony in Reform-era Myanmar”, The Asia Pacific Journal of Anthropology, 2018.

^[28] Ma Cheria, 31 Ιανουαρίου 2023, Asian Labour, ό.π.

^[29] Robert Narai, ό.π.

^[30] Περισσότεροι από 20 εργαζόμενοι που απολύθηκαν επειδή διαμαρτυρήθηκαν για τις συνθήκες εργασίας σε εργοστάσιο της Γιανγκόν αρνούνται να υπογράψουν σύμβαση για να επαναπροσληφθούν, λέγοντας ότι τα αιτήματά τους για την αποκατάσταση των παραβιάσεων των δικαιωμάτων τους αγνοήθηκαν. Han Thit, 4 Ιανουαρίου 2023, “Fired Myanmar workers reject ‘unfair’ employment offer from Adidas shoe factory”, Myanmar Now,
https://myanmar-now.org/en/news/yangon-factory-and-adidas-supplier-sacks-nearly-30-workers-for-striking-in-demand-of-wage. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65296), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65296.

^[31] Banyar Aung, ό.π.

^[32] Rebecca Ratcliffe, 1 Φεβρουαρίου 2023, “Myanmar junta hit by western sanctions as ‘silent strikes’ mark coup anniversary”, https://www.theguardian.com/world/2023/feb/01/myanmars-air-force-targeted-by-sanctions-two-years-on-from-military-coup-protest-strike. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65539), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65539.

^[33] Justice for Myanmar, 20 Φεβρουαρίου 2023, https://www.justiceformyanmar.org/press-releases/jfm-welcomes-latest-round-of-eu-sanctions-imposed-on-the-myanmar-junta-and-its-arms-and-jet-fuel-suppliers. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65739), “JFM welcomes latest round of EU sanctions imposed on the Myanmar junta and its arms and jet fuel suppliers”, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65739.

^[34] “China’s new Special Envoy to Myanmar Meets Ethnic Armed Organizations”, The Irrawaddy, 29 Ιανουαρίου 2023, https://www.irrawaddy.com/news/burma/chinas-new-special-envoy-to-myanmar-meets-ethnic-armed-organizations.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65200), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65200.

^[35] Thitinan Pongsudhrirak, 4 Φεβρουαρίου 2023, “Myanmar’s Military Takeover Falters”, The Bangkok Post, https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/2497626/myanmars-military-takeover-falters. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65568), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65568.

^[36] The Irrawaddy, 6 Φεβρουαρίου 2023, “Russian Business Chiefs Sign Tourist Deals for Myanmar Beach Resort”, https://www.irrawaddy.com/news/burma/russian-business-chiefs-sign-tourist-deals-for-myanmar-beach-resort.html. Διαθέσιμο στο ESSF (άρθρο 65585), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article65585.

^[37] Banyar Aung, ό.π.

^[38] “Statement: International Solidarity with the Myanmar People!”, 19 Αυγούστου 2022, ESSF (άρθρο 63710), https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article63710.