Ένα τραυματισμένο αγόρι σε έναν καταυλισμό για εκτοπισμένους από το ελ-Φασέρ στην Ταουίλα, στο Βόρειο Νταρφούρ, στις 27 Οκτωβρίου 2025 [Mohammed Jamal/Reuters]
Nima Sabouri
Σχετικά με τη Γενοκτονία του Σουδάν: Από τον Ελ Φάσερ στο Ντουμπάι και το Βερολίνο
Η (νέα) γενοκτονία που διαπράχθηκε από τις RSF στο Ελ-Φάσερ και το Νταρφούρ ήταν αποτέλεσμα της άμεσης υποστήριξης από τα ΗΑΕ και της κρυφής στήριξης από δυτικές χώρες και τη Ρωσία. Η καταδίκη των RSF και των διαφόρων υποστηρικτών τους πρέπει να συνοδεύεται από μια ευρύτερη αναλυτική και πολιτική προοπτική.
Εισαγωγή
Μετά την σφαγή που διέπραξαν οι Δυνάμεις Ταχείας Αντίδρασης (RSF) στο Ελ-Φάσερ και την έναρξη μιας νέας φάσης γενοκτονίας στο Νταρφούρ (από τις ίδιες δυνάμεις όπως και πριν), η αντίσταση σε αυτή τη γενοκτονία απαιτεί, φυσικά, την άσκηση πίεσης στους άμεσους υποστηρικτές των RSF, ειδικά στους ηγέτες των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ). Ωστόσο, είναι επίσης απαραίτητο να επισημανθεί το ευρύτερο πλαίσιο της σύγχρονης παγκόσμιας τάξης, στο οποίο οι RSF έχουν αναδυθεί, υποστηρίζονται και λειτουργούν, συμπεριλαμβανομένων των ιστορικών ριζών της στρατιωτικής και πολιτικής ανόδου τους. Συνεπώς, ορισμένα βασικά ζητήματα που πρέπει να τονιστούν και να εξεταστούν είναι τα εξής:
(1) Πώς κατάφερε η διαβόητη πολιτοφυλακή Τζαντζαουίντ, η οποία πραγματοποίησε την πρώτη γενοκτονία στο Νταρφούρ υπό τις διαταγές του Χεμεντί, να αναδειχθεί σε κεντρικό παράγοντα στο πολιτικό και στρατιωτικό τοπίο του Σουδάν υπό τη νέα ονομασία RSF[1]; Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι η πολιτοφυλακή καταδικάστηκε διεθνώς και της ασκήθηκαν διώξεις βάσει ποινικών και δικαστικών προτύπων και νόμων. Αν και αυτό δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, όσον αφορά παρόμοια παραδείγματα στη σύγχρονη ιστορία, είναι ζωτικής σημασίας να προσδιοριστούν και να αποκαλυφθούν οι παράγοντες, οι δυνάμεις και οι μηχανισμοί που διευκόλυναν την στρατιωτική και πολιτική άνοδο της πρώην Τζαντζαουίντ υπό τη μορφή των RSF, ειδικά επειδή αυτό το ζοφερό σενάριο τείνει να επαναλαμβάνεται.
(2) Ποιες συνθήκες και παράγοντες της σύγχρονης παγκόσμιας τάξης έχουν επιτρέψει στα ΗΑΕ να διαδραματίσουν έναν τόσο βίαιο ρόλο στο Σουδάν (και την Υεμένη); Πιο συγκεκριμένα, τι έχει μετατρέψει αυτό το μικρό κράτος του Κόλπου σε μια υπο-ιμπεριαλιστική δύναμη στην περιοχή;
Αυτή η σύντομη σημείωση δεν έχει ως στόχο να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Αντίθετα, στοχεύει –κυρίως αναφερόμενη στον ρόλο του γερμανικού κράτους στην εκδήλωση των καταστροφών στο Σουδάν– να ρίξει φως σε ορισμένες σχετικές πτυχές.
Από την έναρξη του «πολέμου των στρατηγών[2]» στο Σουδάν, ο εξέχων ρόλος των ΗΑΕ στην υποστήριξη των RSF και η προφανής επίδρασή τους στην παράταση αυτής της καταστροφικής σύγκρουσης έχουν συζητηθεί όλο και περισσότερο (αν και ακόμα ανεπαρκώς) σε ορισμένους περιθωριοποιημένους πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους, κυρίως στο αριστερό φάσμα και μεταξύ των ακτιβιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[3]. Ωστόσο, μετά τις φρικαλεότητες των RSF στο Ελ-Φάσερ, που έφεραν το Σουδάν στο προσκήνιο της δημόσιας σφαίρας[4], οι επικρίσεις κατά των ΗΑΕ απέκτησαν ξαφνικά μεγαλύτερη προβολή, ακόμη και στα συστημικά μέσα ενημέρωσης και την πολιτική. Για παράδειγμα, στη Γερμανία, η υποστήριξη των ΗΑΕ προς τις RSF αναφέρεται πλέον στα συστημικά μέσα ενημέρωσης ως ένα ασήμαντο γεγονός. Λόγω της παγκόσμιας προσοχής που συγκέντρωσε η τραγωδία του Ελ-Φάσερ, οι κυβερνήσεις και οι ηγέτες που, από την αρχή του «πολέμου των στρατηγών», αγνόησαν τις απάνθρωπες συνέπειές του και –επιδιώκοντας τα συνήθη συμφέροντά τους– τροφοδότησαν άμεσα ή έμμεσα αυτή τη πολεμική μηχανή, δεν μπορούν πλέον να διατηρήσουν τη σιωπή και την αδιαφορία τους.
Επομένως, είτε για να δείξουν την αφοσίωσή τους στα ανθρώπινα δικαιώματα είτε για να αποκρύψουν τη συνενοχή τους στη διευκόλυνση αυτών των φρικαλεοτήτων, οι ηγέτες όλων των μεγάλων δυνάμεων παρατάσσονται μπροστά στις κάμερες των μέσων ενημέρωσης για να καταδικάσουν τη νέα φάση της γενοκτονίας στο Σουδάν/Νταρφούρ κατά τη διάρκεια των διπλωματικών τους εμφανίσεων. Ωστόσο, ως συνήθως, όταν οι ηγέτες των κρατών επιδιώκουν να αναλάβουν την πρωτοβουλία για ηθικές κριτικές και καταδίκες, ο πρωταρχικός τους στόχος είναι κυρίως να μειώσουν, να παραμορφώσουν ή να αποκρύψουν σημαντικές πτυχές της πραγματικότητας. Υπό αυτές τις συνθήκες, παρόλο που η κριτική προσοχή στο ρόλο των ΗΑΕ έχει αυξηθεί, τα ΗΑΕ μπορούν να χρησιμεύσουν ως εξιλαστήριο θύμα για πιο ισχυρά κράτη. Ως υπο-ιμπεριαλιστική δύναμη που επιδιώκει τα δικά της συμφέροντα στο Σουδάν, οι ενέργειες των ΗΑΕ έχουν ευθυγραμμιστεί σε μεγάλο βαθμό με αυτές των μεγαλύτερων δυνάμεων: από τη βοήθεια στην κυκλοφορία λαθραίου χρυσού και όπλων έως την καταστολή επαναστατικών κινημάτων[5], τα ΗΑΕ έχουν συμβάλει στη διαιώνιση των σύγχρονων ιμπεριαλιστικών σχέσεων [βλ. το άρθρο του Hossam Mahjoub[6]].
Σε ένα παράδειγμα ταυτόχρονα γελοίο και τραγικό, που το καθιστά αξιοσημείωτο ιστορικό περιστατικό, η γερμανική κυβέρνηση καταδίκασε με σταθερό και σαφή τόνο τη συνεχιζόμενη σφαγή στο Ελ-Φάσερ. Για παράδειγμα, ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεφουλ, χαρακτήρισε τη γενοκτονία στο Σουδάν ως «απολύτως αποκαλυψιακή κατάσταση» και «τη μεγαλύτερη ανθρώπινη καταστροφή στον κόσμο[7]» κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ενώ βρισκόταν σε επίσκεψη στο Μπαχρέιν. Ο Friedrich Merz και η ομάδα του στη γερμανική κυβέρνηση ίσως ήλπιζαν ότι ο κόσμος θα είχε ήδη ξεχάσει ότι αυτή είναι η ίδια κυβέρνηση που αρνήθηκε κατηγορηματικά την πραγματοποίηση γενοκτονίας από το Ισραήλ και συνέχισε να τροφοδοτεί τη πολεμική μηχανή του Ισραήλ. Ωστόσο, το ζήτημα δεν είναι απλώς ότι οι Γερμανοί ηγέτες προσπαθούν αδέξια να αποκρύψουν την προηγούμενη και συνεχιζόμενη γενοκτονία (που διαπράττεται από το κράτος του Ισραήλ) προβάλλοντας μια νέα κρίση. Το πιο επείγον ζήτημα είναι ότι, για άλλη μια φορά, τα χέρια της γερμανικής κυβέρνησης –μαζί με αυτά άλλων μεγάλων δυνάμεων– είναι λερωμένα σε σχέση με τη γενοκτονία στο Σουδάν. Αν και οι λόγοι και το πλαίσιο πίσω από αυτή τη διαπίστωση είναι λιγότερο σαφείς εν μέσω της ταχείας ροής των πρόσφατων γεγονότων, τουλάχιστον δύο κύριοι παράγοντες εξηγούν τη συνενοχή της Γερμανίας και άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων στα εγκλήματα που τώρα αποδίδονται κυρίως στις RSF (και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, στην κυβέρνηση των ΗΑΕ):
Πρώτον, το γερμανικό κράτος, ως ηγετική δύναμη της ΕΕ, έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των (αντι)προσφυγικών πολιτικών της ΕΕ, πολιτικών που έχουν μετατρέψει τα σύνορα της Ευρώπης και τις γύρω θάλασσες σε μαζικούς τάφους για τους πρόσφυγες, όπως αποδεικνύεται από μέτρα όπως το στρατιωτικοποιημένο πρόγραμμα ασφάλειας της Frontex. Παράλληλα με αυτές τις πολιτικές, έχουν ανατεθεί αιματοβαμμένες αποστολές σε στρατιωτικά καθεστώτα και παραστρατιωτικές ομάδες στην Αίγυπτο, την Αλγερία και τη Λιβύη, με στόχο τους Αφρικανούς πρόσφυγες. Αυτή η πολιτική, με τη σειρά της, ενσωματώνει έναν ιμπεριαλιστικό μηχανισμό που θα μπορούσε να περιγραφεί ως «εξωτερική ανάθεση της καταστολής και των εγκλημάτων». Επιπλέον, έχουν θεσπιστεί θανατηφόρα μέτρα φραγμού εντός της Αφρικής για να εμποδιστούν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες της Ανατολικής Αφρικής να φτάσουν στα ευρωπαϊκά σύνορα. Οι RSF έχουν αποτελέσει έναν από αυτούς τους «συνοριοφύλακες», υποστηριζόμενοι από την ΕΕ μέσω ημι-διαφανών συμφωνιών που συνήφθησαν το 2014 και αφορούσαν στρατιωτικό εξοπλισμό, τεχνική εκπαίδευση, οικονομική βοήθεια και πολιτική υποστήριξη, κανονικοποιώντας έτσι την εγκληματική τους συμπεριφορά. [Βλ. την έκθεση της Reta Barfuss[8]] Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ΕΕ και η EAU δεν ήταν οι μόνες που παρείχαν εκπαίδευση και στρατιωτική υποστήριξη στις RSF: ενώ η ρωσική κυβέρνηση επιδιώκει να διαχειριστεί και να διατηρήσει επιδέξια τις σχέσεις της με τους αναδυόμενους κατόχους της εξουσίας στο Σουδάν, υποστηρίζοντας και τις δύο πλευρές[9] στον «πόλεμο των στρατηγών», η διαβόητη παραστρατιωτική ομάδα Βάγκνερ –που λειτουργεί ως ανεπίσημη επέκταση των στρατιωτικών και ιμπεριαλιστικών παρεμβάσεων της Ρωσίας[10]– έχει στενή συνεργασία με την RSF[11].
Δεύτερον, τα ΗΑΕ, τα οποία πλέον αναγνωρίζονται (αν και μόνο εν μέρει) στον πολιτικό και δημοσιογραφικό χώρο ως ο κύριος οικονομικός και στρατιωτικός υποστηρικτής των RSF και, ως εκ τούτου, κατηγορούνται προσωρινά και έμμεσα (μόνο σε κάποιο βαθμό) για τις φρικαλεότητες στο Ελ-Φάσερ, υπήρξαν ιστορικά ένας από τους σημαντικότερους οικονομικούς και πολιτικούς εταίρους των διαδοχικών γερμανικών κυβερνήσεων στη Νοτιοδυτική Ασία. Αν και τα ΗΑΕ δεν παράγουν όπλα, ως περιφερειακή υπο-ιμπεριαλιστική δύναμη με συγκεκριμένα συμφέροντα στις στρατιωτικές επεμβάσεις και τη στρατιωτικοποίηση στην περιοχή, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αγοράσει και διακινήσει όπλα που κατασκευάζονται από χώρες όπως η Γερμανία[12]. Από μια ευρύτερη προοπτική, τα ΗΑΕ, καθώς και άλλες απολυταρχικές δυνάμεις στην περιοχή του Κόλπου, έχουν από καιρό χρησιμεύσει ως βασικός οικονομικός και γεωστρατηγικός σύμμαχος των δυτικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών[13]. Σε μια ευρύτερη αξιολόγηση, η ανάδυση των ΗΑΕ ως υπο-ιμπεριαλιστικής δύναμης πρέπει να αναλυθεί μέσα από ένα πολιτικοοικονομικό πλαίσιο που λαμβάνει υπόψη τον ρόλο και τη λειτουργία της περιοχής του Κόλπου στο πλαίσιο του σύγχρονου καπιταλισμού[14], ιδίως στο πλαίσιο των ιμπεριαλιστικών αγώνων μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων για την κυριαρχία στη Μέση Ανατολή[15]. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η άνοδος των ΗΑΕ, παρόμοια με αυτή της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ, οφείλεται κυρίως σε ένα συνδυασμό των ακόλουθων παραγόντων: αφενός, οι άφθονοι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου, η περιφερειακή διακίνηση εμπορευμάτων και η μεγάλης κλίμακας κατανάλωση, οι μοναδικές δυνατότητες για επενδύσεις και συσσώρευση κεφαλαίου, καθώς και για την εξαγωγή κεφαλαίου και την υποδοχή χρηματοοικονομικού κεφαλαίου, και αφετέρου η γεωστρατηγική θέση της χώρας στο επίκεντρο της Μέσης Ανατολής. Από την άλλη πλευρά, τα αυταρχικά καθεστώτα και οι διεφθαρμένες άρχουσες τάξεις, που έχουν υιοθετήσει με συνέπεια ιμπεριαλιστικές συνεργασίες για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους, είτε ενάντια στην τοπική δυσαρέσκεια, τις εσωτερικές αντιπαλότητες, είτε σε αντιπαραθέσεις με γειτονικά κράτη, έχουν έτσι λειτουργήσει ως περιφερειακά κέντρα για την εδραίωση και την επέκταση των ιμπεριαλιστικών σχέσεων.
Παρά όλα όσα έχουν ειπωθεί, αν και η (νέα) γενοκτονία που διαπράχθηκε από τις RSF στο Ελ-Φάσερ και το Νταρφούρ ήταν συνέπεια της άμεσης υποστήριξης από τα ΗΑΕ και της κρυφής στήριξης από δυτικές χώρες και τη Ρωσία, η καταδίκη των RSF και των διαφόρων υποστηρικτών τους πρέπει να συνοδεύεται από μια ευρύτερη αναλυτική και πολιτική προοπτική, προκειμένου: α) αποφευχθεί η ενίσχυση της εσφαλμένης αντίληψης ότι η αντίπαλη δύναμη σε αυτόν τον πόλεμο, οι Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF) υπό την ηγεσία του στρατηγού Αλ-Μπουρχάν, είναι μια προοδευτική ή λαϊκή δύναμη. Διότι ο στρατηγός Αλ-Μπουρχάν όχι μόνο (μαζί με τον στρατηγό Χεμεντί) έθεσε τα στρατιωτικά θεμέλια για τη συνέχιση της δικτατορίας του Ομάρ αλ-Μπασίρ, αλλά –και πάλι με τη συνεργασία των RSF– διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην καταστολή της επανάστασης του Σουδάν και στην εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας που ακολούθησε. Επιπλέον, πολυάριθμες αναφορές τεκμηριώνουν εγκλήματα που διαπράχθηκαν από δυνάμεις υπό τις διαταγές του Αλ-Μπουρχάν κατά τη διάρκεια του τωρινού πολέμου. β) αποσπά την κριτική μας προσοχή από άλλους παράγοντες σε αυτόν τον τραγικό πόλεμο. Η εξέλιξη και η κλιμάκωση των συγκρούσεων και των εχθροπραξιών μεταξύ των δύο πλευρών του «πολέμου των Στρατηγών» είναι συνέπεια των ιμπεριαλιστικών σχέσεων που υποστηρίζουν τον πολιτικό αυταρχισμό στο Σουδάν και στην περιοχή και, ταυτόχρονα, έχουν ανοίξει τον δρόμο για την επανάληψη καταστροφικών παρεμβάσεων από ανταγωνιστικές περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις, καθεμία από τις οποίες επιδιώκει τα δικά της συμφέροντα στο Σουδάν. Για παράδειγμα, η υποστήριξη υπο-ιμπεριαλιστικών κρατών όπως το Ιράν[16], η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος προς τις SAF κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου αποσκοπεί αποκλειστικά στην εδραίωση μιας πιο σταθερής θέσης στο μέλλον του Σουδάν, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τις τεράστιες και εύφορες γεωργικές εκτάσεις του Σουδάν, τους πλούσιους πόρους χρυσού και ορυκτών, και κυρίως τη γεωστρατηγική του θέση στην Ερυθρά Θάλασσα, που το καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικό για τις παγκόσμιες και περιφερειακές δυνάμεις που επιδιώκουν στρατιωτική και γεωπολιτική κυριαρχία στο Κέρας της Αφρικής.
Επίλογος
Η κυβέρνηση των ΗΑΕ, από μόνη της, τελικά κάνει το ίδιο «βρώμικο έργο» για τις μεγάλες δυνάμεις της Δύσης, για το οποίο ο Φρίντριχ Μερτς πρόσφατα επαίνεσε την κυβέρνηση του Ισραήλ. Ενώ είναι απαραίτητο να αποκαλυφθεί και να καταδικαστεί ο ρόλος των ΗΑΕ στις φρικαλεότητες στο Σουδάν εντός των γερμανικών και ευρωπαϊκών/δυτικών πολιτικών σφαιρών, η τρέχουσα συγκυρία απαιτεί τη σύνδεση αυτών των αλληλένδετων γεγονότων με την ευρύτερη δυναμική της παγκόσμιας κυριαρχίας[17]. Αυτό συνεπάγεται την απόδειξη ότι τα θεμέλια της οικονομικής και πολιτικής δύναμης των ΗΑΕ στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA) βασίζονται (και εξαρτώνται) στην ιστορική ύπαρξη και τις λειτουργίες των ιμπεριαλιστικών σχέσεων. Οι σχέσεις αυτές, με τη σειρά τους, ενισχύονται και αναπαράγονται μέσω των υπο-ιμπεριαλιστικών δραστηριοτήτων κυβερνήσεων όπως των ΗΑΕ, της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράν, του Ισραήλ, της Τουρκίας και του Κατάρ. Έτσι, τόσο οι φρικαλεότητες των RSF όσο και η υποστήριξη και η συνενοχή των ΗΑΕ έχουν πράγματι τις ρίζες τους στον ίδιο μηχανισμό της σύγχρονης παγκόσμιας τάξης: την «εξωτερική ανάθεση εγκλημάτων και καταστολής» σε μακρινούς παράγοντες για τη διατήρηση του status quo του παγκόσμιου καπιταλισμού, δηλαδή την προστασία των κύριων συμφερόντων των καπιταλιστικών κέντρων.
Ωστόσο, ενώ η κριτική ανάλυση της σημερινής τραγωδίας στο Σουδάν αναδεικνύει αυτόν τον ιμπεριαλιστικό μηχανισμό, η εξέταση της επαναστατικής πορείας των καταπιεσμένων στο Σουδάν από το 2013, και ιδίως των επιτευγμάτων των επιτροπών αντίστασης των γειτονιών[18], προσφέρει μια εικόνα για το πώς μπορεί να οικοδομηθεί μια «δύναμη από τα κάτω» ενάντια στην αυξανόμενη βία των κυρίαρχων δυνάμεων.
Αν δεχτούμε ότι ο «πόλεμος των στρατηγών» είχε ως πρωταρχικό στόχο την καταστολή της σουδανικής επανάστασης, τότε η ενίσχυση και η διεύρυνση αυτών των επαναστατικών επιτευγμάτων αποτελεί ζωτικό στοιχείο για την ανάπτυξη μιας εναλλακτικής διεθνιστικής στρατηγικής αλληλεγγύης προς τους καταπιεσμένους του Σουδάν και των άλλων καταπιεσμένων λαών του Νότιου Ημισφαιρίου.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Nima Sabouri, “On Sudan Genocide: From El-Fasher to Dubai and Berlin(s)”, New Politics, 10 Νοεμβρίου 2025, https://newpol.org/on-sudan-genocide-from-el-fasher-to-dubai-and-berlins/.
Σημειώσεις
[1] ] Ένας βασικός παράγοντας για την άνοδο των RSF και την επέκταση των δεσμών τους με τα ΗΑΕ ήταν η ενεργός συμμετοχή τους στον πόλεμο της Υεμένης, όπου λειτουργούσαν ως στρατιωτικοί μισθοφόροι υποστηρίζοντας τα συμφέροντα των ΗΑΕ.
[2] Από τον Απρίλιο του 2023, όλα τα συστημικά μέσα ενημέρωσης αναφέρονται στον πόλεμο στο Σουδάν ως «εμφύλιο πόλεμο», δείχνοντας πώς οι εξουσιαστές χρησιμοποιούν τη διαμόρφωση της πραγματικότητας και τη γλώσσα για να συγκαλύψουν την πραγματική κατάσταση. Στην πραγματικότητα, δεν είναι οι απλοί Σουδανοί που πολεμούν μεταξύ τους, αλλά στρατηγοί που υποστηρίζονται από ξένες δυνάμεις και μάχονται για να επιβάλουν τα δικά τους συμφέροντα και αυτά των υποστηρικτών τους, παρά τη βούληση και τις προσδοκίες του σουδανικού λαού. Ο σουδανικός λαός έχει από καιρό συμμετάσχει σε ένα προοδευτικό και ειρηνικό επαναστατικό κίνημα, απαιτώντας βαθιές και ουσιαστικές αλλαγές. Επομένως, η χρήση του όρου «πόλεμος των στρατηγών» σε αυτό το κείμενο έχει ως στόχο να αποφύγει – και να επικρίνει – αυτή τη γλωσσική παγίδα.
[3] Για παράδειγμα: Oscar Rickett: How the UAE kept the Sudan war raging. Middle East Eye, 25 Ιανουαρίου 2024, https://www.middleeasteye.net/news/sudan-uae-war-arms-trade-rsf.
[4] Ενώ η επέκταση του «πολέμου των στρατηγών» εξέθετε έναν αυξανόμενο αριθμό Σουδανών στις καταστροφικές συνέπειές του, η κατάσταση στο Σουδάν δεν έτυχε ανάλογης κάλυψης από τα δημόσια μέσα ενημέρωσης. Αυτή η τάση εντάθηκε ιδιαίτερα μετά την έναρξη του γενοκτονικού πολέμου στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2023.
[5] Ενώ ο «πόλεμος των στρατηγών» έχει συχνά καταδικαστεί για λόγους ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο τρόπος με τον οποίο αυτός ο πόλεμος λειτούργησε ως αποφασιστικός μηχανισμός για την καταστολή του επαναστατικού κινήματος του σουδανικού λαού (το οποίο ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2018) έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί, δεδομένου ότι οι διάφορες προσπάθειες καταστολής (μέχρι τον πόλεμο) δεν κατάφεραν να σταματήσουν αυτό το επαναστατικό κίνημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι δύο στρατηγοί, που τώρα πολεμούν μεταξύ τους, στο παρελθόν συνεργάστηκαν στενά για την εφαρμογή αυτών των αντεπαναστατικών μέτρων: από την παρεμπόδιση της εγκαθίδρυσης μιας πολιτικής κυβέρνησης μετά την επαναστατική ανατροπή της δικτατορίας του Ομάρ αλ-Μπασίρ τον Απρίλιο του 2019, μέχρι τη σφαγή των επαναστατών τον Ιούνιο του 2019 και, τέλος, το στρατιωτικό πραξικόπημα κατά της μεταβατικής κυβέρνησης τον Οκτώβριο του 2021.
[6] Husam Mahjoub, “The UAE’s Subimperialism in Sudan – Counterrevolution, Gold, and Global Impunity”, Spectre, 15 Αυγούστου 2025, https://spectrejournal.com/uaes-subimperialism-in-sudan/.
[7] “Sudan: Foreign ministers decry ‘apocalyptic’ atrocities”, Deutsche Welle, 1 Νοεμβρίου 2025, https://www.dw.com/en/sudan-foreign-ministers-decry-apocalyptic-atrocities/a-74585472.
[8] Reta Barfuss, “How the European Union finances oppression”, Migration Control, 26 Μαΐου 2023, https://migration-control.info/en/blog/how-the-european-union-finances-oppression/.
[9] Rickett O., and Amin M., “Sudan war: Russia hedges bets by aiding both sides in conflict”, Middle East Eye, 6 Μαΐου 2024, https://www.middleeasteye.net/news/russia-sudan-war-saf-rsf-hedges-bets-both-sides-support.
[10] Seth Jones et al., “Russia’s Corporate Soldiers: The Global Expansion of Russia’s Private Military Companies”, CSIS, Ιούλιος 2021, https://www.csis.org/analysis/russias-corporate-soldiers-global-expansion-russias-private-military-companies.
[11] Catrina Doxsee, “How Does the Conflict in Sudan Affect Russia and the Wagner Group?”, SCIS, 20 Απριλίου 2023, https://www.csis.org/analysis/how-does-conflict-sudan-affect-russia-and-wagner-group.
Mohamedou:Wagner Group, Russia’s Foreign Policy and Sub-Saharan Africa, Geneva Paper 32/24, GCSP, Μάρτιος 2024, https://www.gcsp.ch/publications/wagner-group-russias-foreign-policy-and-sub-saharan-africa.
[12] Για παράδειγμα: “North Rhine-Westphalia is expanding its arms cooperation with the United Arab Emirates, while they are arming the genocidal militia RSF in Sudan.” Πηγή: “Konstruktive Kräfte”, German-Foreign-Policy, 3 Νοεμβρίου 2025, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/10182.
[13] Dan Alexander, “This Gulf Nation Is Powering Trump’s Moneymaking Machine”, Forbes, Δημοσιεύτηκε στις 27 Οκτωβρίου 2025, Ενημερώθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2025, https://www.forbes.com/sites/danalexander/2025/10/27/this-gulf-nation-is-powering-trumps-moneymaking-machine/.
[14] Για παράδειγμα, βλ.:
Adam Hanieh, Money, Markets, and Monarchies: The Gulf Cooperation Council and the Political Economy of the Contemporary Middle East, Κέμπριτζ, Cambridge University Press, 2018.
Kevin B. Anderson, “Marx’s anti-colonialism, new sub-imperialisms and consistent internationalism in a bipolar world, Interview with Federico Fuentes”, The international Marxist-Humanist, 13 Αυγούστου 2024, https://imhojournal.org/articles/marxs-anti-colonialism-new-sub-imperialisms-and-consistent-internationalism-in-a-bipolar-world-interview-with-kevin-b-anderson/.
[15] Η άποψη ότι η υπο-ιμπεριαλιστική άνοδος των ΗΑΕ έχει τις ρίζες της στην υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ με το Ισραήλ (με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ) δεν φαίνεται να είναι ακριβής. Ένας λόγος είναι ότι πολλά άλλα υπο-ιμπεριαλιστικά κράτη της περιοχής δεν έχουν ακόμη προσχωρήσει στις Συμφωνίες του Αβραάμ. Ένας άλλος λόγος είναι ότι, πολύ πριν από την υπογραφή αυτής της συμφωνίας το 2020, τα ΗΑΕ συμμετείχαν ενεργά στις περιφερειακές εξελίξεις από μια υπο-ιμπεριαλιστική θέση. Για παράδειγμα, μέσω των παρεμβάσεών τους στον πόλεμο της Συρίας, της νεοαποικιακής παρουσίας τους στην οικονομία και την πολιτική του Σουδάν (και ορισμένων άλλων χωρών της Ανατολικής Αφρικής) και, κυρίως, της ενεργού συμμετοχής τους στη σύγκρουση της Υεμένης από το 2014. Ενώ η στενή ευθυγράμμιση με τις περιφερειακές πολιτικές των ΗΠΑ και του Ισραήλ παρέχει στο κράτος των ΗΑΕ μεγαλύτερη διεθνή ασυλία, η οικονομική και στρατιωτική άνοδός τους συνέβη πριν από αυτές τις προστασίες και ανεξάρτητα από αυτές.
[16] Κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου στο Σουδάν, το ιρανικό καθεστώς, όπως και το τουρκικό καθεστώς, έχει υποστηρίξει κυρίως τις Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF), με έμφαση στην πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη. Η σημασία αυτής της στρατιωτικής υποστήριξης για τις SAF συνδέεται ιδιαίτερα με την παραλαβή στρατιωτικών drones από τα δύο προαναφερθέντα κράτη, που επιτρέπουν στις SAF να αποκτήσουν αποφασιστικό στρατιωτικό πλεονέκτημα στη σύγκρουση. Βλ.:
Mostafa Ahmed, “Iranian Influence in Sudan: Balancing Drone Diplomacy and Conflict Pressures”, AI Habtoor Research Centre, 4 Αυγούστου 2024, https://www.habtoorresearch.com/programmes/iranian-influence-in-sudan/?utm_.
Mustafa E. Esen, “Turkey’s Chosen Side in Sudan: Why It Matters?”, Institude, 17 Ιανουαρίου 2025, https://www.institude.org/opinion/turkeys-chosen-side-in-sudan-why-it-matters.
[17] Abu Hureirah, “Sudan at the Crossroads of Empire – Revolution, Counterrevolution, and the UAE’s Subimperial Ambitions”, Abu Hureirah, 28 Οκτωβρίου 2025, https://abuhureirah.substack.com/p/sudan-at-the-crossroads-of-empire?r=fjn4n&utm_medium=ios&triedRedirect=true.
[18] Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις επιτροπές αντίστασης στο Σουδάν, βλ. για παράδειγμα:
Osman Aballah: The Neighbourhood Committees and the Revolutionary Charter, συνέντευξη στους Marwan Osman και Eberhard Jungfer, φάκελος Sudan, Migration Control, 7 Αυγούστου 2024, https://migration-control.info/en/blog/neighbourhood-committees-and-revolutionary-charter/.
Hamad Gamal, Sarah Bachellerie, “Resistance committees, a revolution from below in Sudan”, International Viewpoint, 10 Φεβρουαρίου 2022, https://internationalviewpoint.org/spip.php?article7513 [Hamad Gamal, Sarah Bachellerie, «Επιτροπές αντίστασης, μια επανάσταση από τα κάτω στο Σουδάν», e la libertà, 1 Μαΐου 2022, https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CE%B2%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE/8171-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%AD%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7%CF%82,-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%AC%CF%84%CF%89-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%AC%CE%BD].
“Uprising in Sudan: Interview with Sudanese Comrades”, Historical Materialism, 27 Μαΐου 2019, https://www.historicalmaterialism.org/uprising-in-sudan-interview-with-sudanese-comrades/.
