Πολεμήστε τη Φωτιά/Fight the Fire - Jonathan Neale
Η ελληνική μετάφραση του βιβλίου
Η μετάφραση του βιβλίου Fight the Fire / Πολεμήστε τη Φωτιά αποτελεί συλλογικό έργο ανθρώπων που μοιράζονται την κοινή πεποίθηση ότι ο οικολογικός αγώνας στις μέρες μας συνιστά άμεση και ζωτική αναγκαιότητα, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Για τον λόγο αυτό, οι μεταφραστές του βιβλίου δεν επιθυμούν να δημοσιοποιηθούν τα ονόματά τους.
Το βιβλίο αποτελεί μια ελάχιστη συνεισφορά στην κατεύθυνση ενός οικολογικού κινήματος που θα ενώσει τον λαό. Η πραγματική του επιτυχία θα κριθεί στον βαθμό που θα γίνει κτήμα και υλική δύναμη μέσα στην πάλη της εργατικής τάξης για ένα μέλλον οικοβιώσιμο.
Η επιλογή του συγκεκριμένου έργου, όπως και η ανάρτησή του σε αυτό το ιστολόγιο, δεν αποτελούν κατ’ ανάγκη πολιτικές επιλογές που ταυτίζονται με τον συγγραφέα ή με τους συντάκτες της ιστοσελίδας που το φιλοξενεί. Παρ’ όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι οι μεταφραστές/τριες, προερχόμενοι από διαφορετικά πολιτικά μετερίζια της Αριστεράς, αναγνωρίζουν τις ενωτικές δυνατότητες που μπορεί να αναπτυχθούν μέσα από τη συγκρότηση ενός μαζικού, λαϊκού, οικολογικού μετώπου.
Το βιβλίο απευθύνεται πρωτίστως στις εργατικές οργανώσεις, καθώς η εργατική τάξη είναι η μόνη συλλογική δύναμη στο πεδίο της οικονομικής πάλης και η μοναδική που μπορεί να επιβάλει αιτήματα ικανά να ανοίξουν τον δρόμο για την κοινωνική και οικολογική απελευθέρωση.
Ενθαρρύνουμε την ελεύθερη αναδημοσίευση του κειμένου του βιβλίου, την ελεύθερη αναπαραγωγή του, καθώς και την κριτική του.
Το βιβλίο είναι διαθέσιμο σε μορφή PDF. Λήψη Αρχείου
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
JONATHAN NEALE
Είναι πολύ μεγάλη χαρά να βλέπω την ελληνική μετάφραση του βιβλίου μου. Η πρωτότυπη αγγλική έκδοση κυκλοφόρησε πριν από τέσσερα χρόνια. Έτσι, αυτή η σύντομη εισαγωγή είναι μια ενημέρωση για να εξηγήσω τι έχει αλλάξει και τι νομίζω ότι παραμένει το ίδιο.
Το βιβλίο κάνει δύο πράγματα. Πρώτον, εξηγεί γιατί χρειαζόμαστε νέες πράσινες συμφωνίες με κυβερνητική ευθύνη, οι οποίες θα μεταστρέψουν τον κόσμο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα δημιουργήσουν τεράστιο αριθμό καλών θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα και θα σταματήσουν την κλιματική αλλαγή. Δεύτερον, εξηγεί λεπτομερώς το πώς θα λειτουργήσει αυτή η μετάβαση.
Αυτές οι εξηγήσεις εξακολουθούν να ταιριάζουν στην παρούσα στιγμή. Αλλά πολλά έχουν αλλάξει στην πολιτική τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Πρώτον, όλοι στον κόσμο γνωρίζουν πλέον ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική, ανθρωπογενής, σοβαρή και επικίνδυνη. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που αρνούνται δημόσια αυτή την πραγματικότητα γνωρίζουν κατά βάθος ότι είναι αλήθεια. Όλοι τους γνωρίζουν ότι είναι πραγματική η κυρίαρχη άποψη, η επιστημονική άποψη, η φυσιολογική και πλειοψηφική άποψη και ότι κάτι πρέπει να γίνει.
Όλος ο κόσμος γνωρίζει το πρόβλημα εξαιτίας όλων αυτών των χρόνων καμπάνιας από τους επιστήμονες, τους περιβαλλοντολόγους και το παγκόσμιο κίνημα πολιτών - τις διαδηλώσεις, την άμεση δράση, τις απεργίες στα σχολεία, τα συνέδρια και τις συναντήσεις, τις εφημερίδες και τα πάνελ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα τηλεοπτικά προγράμματα και όλα τα υπόλοιπα.
Ο άλλος λόγος που οι άνθρωποι γνωρίζουν για την κλιματική αλλαγή είναι ότι το φυσικό κλίμα έχει αλλάξει. Η άνοδος της θερμοκρασίας είναι ταχύτερη από ό,τι περίμεναν οι επιστήμονες. Ο αντίκτυπος αυτής της αύξησης είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι περίμεναν οι επιστήμονες. Και, ακραία κλιματικά φαινόμενα εμφανίζονται παντού.
Ορισμένα από αυτά είναι περιορισμένα στα αποτελέσματά τους αλλά είναι εξαιρετικά εντυπωσιακά, όπως οι πυρκαγιές στην Ελλάδα και σε μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου. Κάποια είναι τρομακτικά, όπως οι τυφώνες και οι καύσωνες. Αλλά είναι οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις που κάνουν τη μεγαλύτερη διαφορά.
Το 2024 μίλησα με ανθρώπους στο Αφγανιστάν για την κλιματική αλλαγή, προς το τέλος μιας τριετούς ξηρασίας. Για τρία συναπτά έτη το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα είχε ταΐσει 21 εκατομμύρια Αφγανούς κάθε χειμώνα, λίγο περισσότερο από τον μισό πληθυσμό της χώρας. Στο μέλλον θα υπάρξουν και άλλες μεγάλες ξηρασίες και θα είναι χειρότερες.
Το Αφγανιστάν είναι μια χώρα σε απελπιστική κατάσταση, αλλά η ξηρασία και η ακραία ζέστη που προκαλούνται από το κλίμα έχουν πλήξει το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Ασίας, της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής, του Σαχέλ και της Νότιας Αφρικής. Οι επιπτώσεις εξαπλώνονται.
Σε όλο τον κόσμο, μπορούμε να αισθανθούμε και να δούμε την αλλαγή του κλίματος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι στις περισσότερες χώρες λένε στις δημοσκοπήσεις ότι θέλουν περισσότερη κυβερνητική δράση για την κλιματική αλλαγή.
Αλλά ακριβώς τη στιγμή που όλα αυτά αλλάζουν, οι κυβερνήσεις απομακρύνονται αποφασιστικά από τη δράση. Οι κυβερνήσεις και οι πολυεθνικές του κόσμου μας λένε εδώ και τρεις δεκαετίες ότι η αγορά θα λύσει αυτό το πρόβλημα. Αυτό δεν συνέβη. Αντίθετα, όσο περισσότερο μιλούσαν οι πολιτικοί, τόσο περισσότερο αυξανόταν η ποσότητα του CO2 στον αέρα.
Είναι από καιρό σαφές ότι μια ισχυρή μειοψηφία των ηγετών των πολυεθνικών και των κυβερνήσεων υπερασπίζεται απεγνωσμένα τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό που έχει αλλάξει από το 2020 περίπου είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό της άρχουσας τάξης του κόσμου έχει πλέον καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια τελειωμένη υπόθεση. Ενεργούν τώρα σαν να μην υπάρχει πραγματικά τίποτα που μπορεί να γίνει. Θα πρέπει να αρχίσουμε να επεξεργαζόμαστε τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουμε αυτό που δεν μπορούμε να σταματήσουμε. Αυτή είναι πλέον η γενική άποψη που επικρατεί στις υψηλές βαθμίδες της κοινωνίας.
Το κίνημα για το κλίμα βρίσκεται σε αδιέξοδο. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το ερώτημα - πώς μπορούμε να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή αν οι ηγέτες του κόσμου δεν θέλουν να το κάνουν;
Δύο πράγματα κάνουν το ερώτημα αυτό πιο έντονο. Το πρώτο είναι η άνοδος στην εξουσία της ρατσιστικής ακροδεξιάς σε όλο τον κόσμο. Αυτή η ακροδεξιά είναι επίσης σεξιστική, αντιμεταναστευτική, αντιμουσουλμανική και βαθιά αντίθετη σε οποιαδήποτε δράση για την κλιματική αλλαγή.
Συν τοις άλλοις, υπάρχει η Γάζα, που καθηλώνει με την ατελείωτη σκληρότητα που βλέπουμε μέρα με τη μέρα, τις εικόνες στα τηλέφωνα που κουβαλάμε στις τσέπες μας. Είναι η ατιμωρησία που είναι τόσο εξοντωτική, το γεγονός ότι όχι μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι περισσότερες κυβερνήσεις της Ευρώπης το επιτρέπουν αυτό, αλλά και οι κυβερνήσεις του αραβικού κόσμου. Η Ρωσία και η Κίνα είναι ουσιαστικά σιωπηλές.
Η γενοκτονία στη Γάζα έχει ανεβάσει τον πήχη της σκληρότητας παντού. Η Γάζα είναι, μεταξύ άλλων, ο μεγαλύτερος καταυλισμός προσφύγων στον κόσμο. Ο ρατσισμός ενθαρρύνεται παντού, γιατί μια γενοκτονία είναι μια ρατσιστική σφαγή. Τώρα τα τείχη υψώνονται σε όλο τον κόσμο.
Το Πακιστάν, για παράδειγμα, έχει ήδη απελάσει 800.000 πρόσφυγες στο Αφγανιστάν, μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Η ιρανική κυβέρνηση έχει αρχίσει να απελαύνει, όπως λέει, άλλα δύο εκατομμύρια Αφγανούς πρόσφυγες. Ο κόσμος δεν το παρατηρεί. Αυτό φαίνεται πλέον φυσιολογικό.
Η αποφασιστικότητα των πετρελαϊκών κρατών, η δύναμη της ακροδεξιάς και η αυξανόμενη δημόσια σφαγή και σκληρότητα επηρεάζουν σημαντικά την επιθυμία των ανθρώπων για κλιματική πολιτική. Μπορούμε να νιώθουμε μικροί, ανήμποροι και μπερδεμένοι. Και μπορούμε επίσης να αισθανθούμε ότι πρόκειται για αγώνες υπαρξιακούς, ζωής και θανάτου, τώρα, εδώ, μπροστά μας, τους οποίους δεν μπορούμε να αποφύγουμε και οι οποίοι απαιτούν όλη τη δύναμη και το θάρρος που μπορούμε να αναγκάσουμε τους εαυτούς μας να συγκεντρώσουν. Και έτσι αποδεχόμαστε ότι το κλίμα θα πρέπει να περιμένει.
Το μόνο πρόβλημα με την αναμονή είναι ότι και το κλίμα είναι ένας υπαρξιακός αγώνας [επιβίωσης].
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Μια ακόμη αλλαγή από το 2021 είναι κάτι που μας δίδαξε ο Covid. Μάθαμε τότε ότι οι «φυσικές» καταστροφές μπορούν να έχουν τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο. Γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει σε ξηρασίες, λιμούς, πολέμους και προσφυγικό κύμα. Τώρα πρέπει επίσης να έχουμε επίγνωση των αλυσιδωτών οικονομικών συνεπειών. Μια καταιγίδα που θα κατέστρεφε μεγάλο μέρος της περιουσίας στη Νέα Υόρκη ή τη Σαγκάη θα είχε αλυσιδωτές οικονομικές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις που μειώνουν τις αποδόσεις των καλλιεργειών θα ανεβάσουν τις τιμές των τροφίμων σε μεγάλο μέρος του κόσμου. Μια γενική στροφή στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι πιθανό να κατακρημνίσει την τιμή του πετρελαίου, με καταστροφικές συνέπειες για πολλά κράτη της Μέσης Ανατολής, τη Νιγηρία και τη Ρωσία. Θα υπάρξουν και πολλές άλλες συνέπειες που δεν έχουμε σκεφτεί ακόμη.
ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ
Ποια είναι η εναλλακτική λύση; Αυτό το βιβλίο υποστηρίζει τις «θέσεις εργασίας για το κλίμα». Πρόκειται για μια ιδέα που προέρχεται από τα συνδικάτα σε πολλές χώρες. Ξεκινά από το γεγονός ότι η ανθρωπότητα έχει τόσο πολύ εγκαταλείψει τη δράση για το κλίμα που πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο πιο κοντά στο 100% μπορούμε να το καταφέρουμε.
Σε λίγες παραγράφους, η επιχειρηματολογία του βιβλίου έχει ως εξής:
Για να γίνει μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, θα πρέπει να μειώσουμε σχεδόν όλες τις εκπομπές CO2 (διοξείδιο του άνθρακα) και μεθανίου από τα ορυκτά καύσιμα. Πρέπει να απαγορεύσουμε όλα τα αέρια CFC (φθοροχλωράνθρακες) που χρησιμοποιούνται για ψύξη και κατάψυξη. Πρέπει να φυτέψουμε δέντρα σε όλες τις τροπικές και εύκρατες περιοχές του κόσμου. Μαζί, αυτά τα μέτρα θα μειώσουν σχεδόν το 90% των εκπομπών.
Οι πιο δύσκολες μειώσεις, για λόγους που εξηγώ στο βιβλίο, θα είναι το τελευταίο 10%, οι εκπομπές από τη γεωργία και τα τρόφιμα. Αλλά μπορούμε πιθανότατα να τις μειώσουμε στο μισό.
Ωστόσο, δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων χωρίς να παρέχουμε ένα εναλλακτικό ενεργειακό σύστημα. Οι άνθρωποι θα εξακολουθούν να χρειάζονται στέγη, στέγαση, μεταφορές, θέρμανση, τρόφιμα, νερό, υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση και πολλά από τα προϊόντα της βιομηχανίας.
Συνεπώς, θα πρέπει να καλύψουμε τον κόσμο με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - κυρίως με ηλιακή και αιολική ενέργεια. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτή την ενέργεια για να παρέχουμε ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια για όλα όσα χρησιμοποιούμε, σχεδόν για όλες τις μεταφορές και τη θέρμανση και για κάθε διαδικασία στη βιομηχανία.
Μπορούμε να το κάνουμε αυτό σε είκοσι χρόνια - ίσως και λιγότερο, επειδή η τεχνολογία βελτιώνεται συνεχώς. Μόλις το κάνουμε αυτό, μπορούμε να απαγορεύσουμε κάθε καύση ορυκτών καυσίμων.
Η οικοδόμηση ενός κόσμου εναλλακτικών μορφών ενέργειας σε αυτή την κλίμακα θα είναι δαπανηρή. Αυτό σημαίνει ότι θα δημιουργηθεί ένας τεράστιος αριθμός θέσεων εργασίας. Αυτό καθιστά τις θέσεις εργασίας για το κλίμα διαφορετικές από τα άλλα αιτήματα των περιβαλλοντολόγων. Η δράση για το κλίμα δεν αφορά το τι πρέπει να θυσιάσουν οι απλοί άνθρωποι. Αφορά τις θέσεις εργασίας που θα αποκτήσουν οι άνθρωποί μας, οι οικογένειές μας, οι γειτονιές μας, ενώ θα χτίζουμε έναν καλύτερο κόσμο.
Τίποτα από αυτά δεν θα συμβεί αν δεν το κάνουν τα κράτη. Μόνο τα κράτη μπορούν να αντέξουν οικονομικά έργα αυτής της κλίμακας. Για πολύπλοκους τεχνικούς λόγους που εξηγώ, τα τεράστια νέα δίκτυα που θα χρειαστούμε θα πρέπει να ανήκουν και να διαχειρίζονται από τα κράτη, όχι για κερδοσκοπικούς σκοπούς. Επιπλέον, πολιτικά, θα πρέπει να εγγυηθούμε σε όλους τους εργαζόμενους στις παλιές θέσεις εργασίας άνθρακα νέες ασφαλείς θέσεις εργασίας στην πράσινη οικονομία. Τα κράτη μπορούν να δώσουν αυτή την υπόσχεση και να την τηρήσουν. Οι εταιρείες δεν μπορούν και δεν θα το κάνουν.
Όλα αυτά είναι πολιτικά δύσκολα. Αλλά δεν είναι απλώς μια καλή ιδέα. Είναι ο μόνος τρόπος για να ανακόψουμε την κλιματική αλλαγή.
ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΔΙΑΣΠΑΤΑΙ
Αυτό λοιπόν πρέπει να γίνει - να καλύψουμε τον κόσμο με θέσεις εργασίας για το κλίμα και να απαγορεύσουμε τα ορυκτά καύσιμα. Αυτοί είναι που μπορούν να το πετύχουν - οι μικροί αγρότες και οι εργαζόμενοι του κόσμου.
Ωστόσο, τώρα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε γιατί δεν συμβαίνει αυτό. Οι ελίτ του κόσμου έχουν αποδεχτεί ότι όλοι θα πρέπει να ζήσουμε με την κλιματική αλλαγή. Σε αυτό το αδιέξοδο, η πρώτη αντίδραση του μεγαλύτερου μέρους του κινήματος για το κλίμα ήταν να διασπαστεί σε πολλά κινήματα. Καθένα από αυτά τα κινήματα μιλάει για κάτι άλλο ως πιο σημαντικό από το να σταματήσουμε τα ορυκτά καύσιμα.
ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΘΕΜΑ: ΥΠΕΡΒΑΣΗ (OVERSHOOT)
Μεταξύ των κλιματολόγων επιστημόνων, η διάσπαση έχει λάβει τη μορφή της ιδέας της «υπέρβασης». Το 2018 οι επιστήμονες της IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος) έβγαλαν μια σημαντική ειδική έκθεση με το επιχείρημα ότι είναι απαραίτητο να συγκρατηθεί η μέση αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας από το έτος 1850 στο 1,5 βαθμό. Το παλιό σημείο αναφοράς, 2 βαθμοί, θα επέτρεπε υπερβολική ζημιά, όπως είπαν.
Το 2024, έξι χρόνια αργότερα, ο παγκόσμιος μέσος όρος αύξησης της θερμοκρασίας ήταν στην πραγματικότητα 1,5 βαθμός. Μπορεί να έρθουν και πιο δροσερά χρόνια, αλλά σχεδόν όλοι όσοι εργάζονται σήμερα στον τομέα αυτό πιστεύουν ότι το νέο πραγματικό επίπεδο σύντομα θα ξεπεράσει τον 1,5 βαθμό. Με την παρούσα μορφή, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι θα μπορέσουμε να μείνουμε κάτω από τους 2,0 βαθμούς. Είναι τεχνικά εφικτό, σίγουρα, αλλά είναι σαφές ότι θα είναι ένας μακρύς αγώνας μέχρι να κινηθούμε σοβαρά και σε παγκόσμιο επίπεδο για να σταματήσουμε όλες τις εκπομπές CO2.
Αυτό είναι απαράδεκτο. Εδώ μπαίνει η ιδέα της υπέρβασης. Οι υποστηρικτές της λένε ότι φυσικά και θα ξεπεράσουμε τον 1,5 βαθμό. Σιωπηρά, παραδέχονται επίσης ότι πιθανότατα θα ξεπεράσουμε τους 2 βαθμούς. Αλλά προτείνουν μια πιθανή λύση. Αφού θερμάνουμε τον κόσμο, μπορούμε να κατασκευάσουμε μια τεράστια υποδομή για να τραβήξουμε το CO2 από την ατμόσφαιρα και να το αποθηκεύσουμε υπόγεια. Οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα να ξεπεράσουμε το όριο και στη συνέχεια να καθαρίσουμε τον αέρα.
Αυτό το βιβλίο αναλύει όλα τα προβλήματα σχετικά με τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα. Δεν θα τα επαναλάβω εδώ. Αλλά το βασικό σημείο προς το παρόν είναι ότι η υπέρβαση είναι ένα τέχνασμα, μια απάτη, ένα ψέμα που βασίζεται στη «μαγική» σκέψη. Διότι οι επιστήμονες του κόσμου που συγκεντρώθηκαν συλλογικά στην IPCC δεν είπαν ανοιχτά ότι θα αποτύχουμε να κάνουμε αυτό που είπαν ότι πρέπει να κάνουμε. Αντιθέτως, έχουν σιωπηλά ενσωματώσει την ιδέα της υπέρβασης σε όλα τα περισσότερα από σαράντα μεγάλα υπολογιστικά μοντέλα του παγκόσμιου κλίματος.
Δεν λένε ότι το έκαναν αυτό. Αλλά τώρα, όταν διαβάζετε οτιδήποτε επιστημονικό σχετικά με το μέλλον του κλίματος, διαβάζετε ιδέες στις οποίες υποτίθεται ότι υπάρχει υπέρβαση - δηλαδή η αποτυχία στο σήμερα θεωρείται δεδομένη.
ΟΙ ΔΙΑΣΠΑΣΕΙΣ: ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗ
Στη συνέχεια, υπάρχει το κίνημα πολλών περιβαλλοντολόγων και αριστερών που βλέπουν την «αποανάπτυξη» ως αναγκαιότητα για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή.
Η σχετική συζήτηση τείνει να χωρίζεται σε δύο πλευρές. Η μία πλευρά υποστηρίζει ότι το έργο της ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής είναι τόσο μεγάλο που δεν διαθέτουμε τους πόρους και την ενεργειακή ικανότητα για να επιτρέψουμε τη συνεχή ανάπτυξη.
Η άλλη πλευρά υποστηρίζει ότι η αποανάπτυξη είναι λάθος, επειδή είναι μια πολιτική που δεν θα κερδίσει ποτέ την υποστήριξη των εργαζομένων στη Δύση, πολύ περισσότερο των εργαζομένων και των μικροκαλλιεργητών στην Κίνα, την Ινδία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Επομένως, δεν μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα κίνημα για την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής χωρίς την ενεργό υποστήριξή τους.
Σε αυτό το βιβλίο συμφωνώ με την ανάπτυξη, από την πλευρά του Παγκόσμιου Νότου. Αλλά τώρα όλο και περισσότερο πιστεύω ότι και οι δύο πλευρές χάνουν το νόημα. Τα επιχειρήματα σχετικά με την ανάπτυξη και τις εκπομπές CO2 είναι επιχειρήματα για διαφορετικά πράγματα.
Η απλή αλήθεια είναι ότι μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια μπορούμε να αντικαταστήσουμε όλα τα ορυκτά καύσιμα με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή. Δεν είναι δυνατόν να μειώσουμε τις εκπομπές κατά 95% μειώνοντας τη σημερινή μέση κατανάλωση ενέργειας κατά το ίδιο ποσοστό.
Οι διασπάσεις: ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ
Υπάρχει και ένας άλλος τρόπος με τον οποίο πολλοί άνθρωποι κοιτάζουν να κάνουν κάτι άλλο αντί να σταματήσουν τις εκπομπές ρύπων. Αυτό προέρχεται από μια σύγχυση σχετικά με τη διαφορά μεταξύ της διακοπής των εκπομπών και της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.
Οι τεχνικές λέξεις για τη διαφορά αυτή είναι «μετριασμός», που σημαίνει μείωση των εκπομπών, και «προσαρμογή», που σημαίνει αντιμετώπιση. Υπάρχει όμως μια γενική τάση να σκεφτόμαστε τώρα την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σαν να πρόκειται επίσης για την αντιμετώπιση των εκπομπών. Μια μορφή που παίρνει αυτή η σύγχυση είναι να μιλάμε για «δράση για το κλίμα».
Δράση για το κλίμα μπορεί να σημαίνει, για παράδειγμα, προγράμματα για την εκπαίδευση των αγροτών στη διατήρηση του νερού. Μπορεί να σημαίνει την κατασκευή νέων αρδευτικών καναλιών, ή καλύτερη αντιπλημμυρική προστασία, ή επισιτιστική βοήθεια σε χώρες που απειλούνται με λιμό από την ξηρασία.
Όλα αυτά τα προγράμματα είναι απολύτως απαραίτητα. Το αν οι ΜΚΟ του πλούσιου κόσμου είναι οι κατάλληλοι άνθρωποι για να τα υλοποιήσουν είναι ένα άλλο ερώτημα. (Σπόιλερ: Όχι δεν είναι.) Ακόμα, όλα αυτά τα πράγματα πρέπει οπωσδήποτε να γίνουν και να χρηματοδοτηθούν. Αλλά κανένα από αυτά δεν επιβραδύνει την κλιματική αλλαγή. Καμία εξοικονόμηση νερού στον κόσμο δεν ωφελεί τους αγρότες που δεν έχουν νερό.
Μέχρι τώρα, το κύριο πολιτικό επιχείρημα στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα τα τελευταία χρόνια αφορούσε ένα παγκόσμιο ταμείο για το κλίμα ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο θα βοηθούσε τις φτωχότερες χώρες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Εκατό δισεκατομμύρια δολάρια ακούγονται πολλά χρήματα σε εσάς και σε μένα, μέχρι να συνειδητοποιήσετε ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ ανέρχεται σε 90 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, δηλαδή 900 φορές περισσότερα. Άρα χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα χρήματα. Αλλά μην ξεχνάτε ποτέ ότι ένα ταμείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι ένα πρόγραμμα για την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι πολιτικά κινήματα, σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, που θα συνδυάζουν την αντίσταση στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής με την πολιτική δράση για τη διακοπή των εκπομπών CO2 και μεθανίου και την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.
ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΘΕΜΑ: ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Έπειτα υπάρχει αυτό που κάνουν πολλοί άνθρωποι στην άκρα αριστερά. Αυτό ξεκινά με δύο ιδέες που έχουν νόημα. Η μία είναι ότι όλη η κρίση του πολιτικού, οικονομικού και ενεργειακού συστήματος προκαλείται από τον καπιταλισμό. Η άλλη είναι ότι θα χρειαστεί μια οικονομική και κοινωνική επανάσταση για να αναγκαστούν οι κυβερνήσεις να σώσουν τον πλανήτη. Αυτή η ιδέα φαίνεται κάθε μέρα και πιο λογική.
Αλλά εδώ έρχεται η δυσκολία. Η αριστερά λέει ότι θα χρειαστεί επανάσταση για να αλλάξει το σύστημα. Η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που ακούνε δεν πιστεύει ότι η επανάσταση είναι εφικτή. Έτσι, το μάθημα που παίρνουν είναι ότι δεν μπορούμε να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή.
Επιστρέφουμε στο σημείο μηδέν.
Στη διαδικασία αυτή, μεγάλο μέρος της αριστεράς σταμάτησε να μιλάει για την απαλλαγή από τις εκπομπές ρύπων. Το ζητούμενο του σχεδίου μετατρέπεται στη δημιουργία επαναστατών.
Αυτό το πρόβλημα αντανακλά ένα λάθος σχετικά με το πώς οι άνθρωποι έκαναν επαναστάσεις στο παρελθόν. Οι άνθρωποι άλλαξαν τον κόσμο επειδή έπρεπε να το κάνουν για να αποκτήσουν αυτό που είχαν απεγνωσμένα ανάγκη - ελευθερία, γη, ψωμί, ειρήνη. Και, κατά τη διαδικασία του αγώνα για αυτά τα πράγματα, κατάλαβαν ότι θα χρειαζόταν μια επανάσταση για να τα αποκτήσουν.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι η άκρα αριστερά θέλει επανάσταση. Όπως δεν είναι και το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι θέλουν να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Είναι ότι αυτή τη στιγμή αυτά τα άλλα πράγματα έχουν γίνει εναλλακτικές επιλογές αντί να αγωνιστούμε για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να σταματήσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
ΟΙ ΔΙΑΣΠΑΣΕΙΣ: «ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ»ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΣΜΟΣ
Έπειτα, υπάρχουν όλα τα κινήματα για κάτι άλλο που δεν σταματά τις εκπομπές, αλλά εξακολουθεί να γεμίζει τον χώρο του κινήματος για το κλίμα. Υπάρχουν τόσα πολλά παραδείγματα.
Υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι το σημαντικότερο είναι να μην τρώμε κόκκινο κρέας. Δεν είναι. Οι εκπομπές CO2 από τα ορυκτά καύσιμα έχουν περίπου 12 φορές μεγαλύτερο αντίκτυπο από την κατανάλωση κρέατος.
Υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι η φύτευση δέντρων είναι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε. Αλλά οι εκπομπές ορυκτών καυσίμων κάθε χρόνο έχουν περίπου 7 φορές μεγαλύτερο αντίκτυπο από την αποψίλωση των δασών.
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν θέλουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που λειτουργούν με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας επειδή τα ίδια τα αυτοκίνητα είναι κακά.
Υπάρχουν και πολλά άλλα, όπως να σταματήσουμε τον καταναλωτισμό, η κατάργηση των πλαστικών, ο καθαρισμός των ποταμών. Τα περισσότερα από αυτά είναι καλά πράγματα. Αλλά είναι πράγματα που δεν θα σταματήσουν την κλιματική αλλαγή.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;
Οι τεράστιες αλλαγές που ζούμε φέρνουν τις δικές τους δυνατότητες. Οι κυριότερες από αυτές είναι: Πρώτον, οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τώρα για την κλιματική αλλαγή και όλοι μπορούν να μάθουν για αυτήν.
Δεύτερον, η λύση είναι προφανής.
Τρίτον, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο έντονες και στο όχι πολύ μακρινό μέλλον τα δεινά θα είναι τεράστια. Αυτή η αμείλικτη πίεση θα οδηγήσει τους ανθρώπους να θέλουν απεγνωσμένα να κάνουν κάτι.
Ζούμε σε μια εποχή μεγάλων ανακατατάξεων, βαθιάς οικονομικής αστάθειας, πολέμων και γενοκτονιών. Όλο και περισσότερο, το πολιτικό κέντρο δεν μπορεί να αντέξει. Η ακροδεξιά προελαύνει τώρα, αλλά παντού, παγκοσμίως, υπάρχει και αντίσταση.
Όλα είναι δυνατά, συμπεριλαμβανομένου του ατελείωτου τρόμου. Παρόλα αυτά, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να ποντάρουμε στην ανθρωπότητα. Η καθαρή σκέψη θα βοηθήσει. Ένα πράγμα που πρέπει να σκεφτούμε καθαρά είναι ότι χρειαζόμαστε μια νέα κατανόηση, σε όλο τον κόσμο, της σχέσης μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των λαών του Παγκόσμιου Νότου.
Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΝΟΤΟΣ
Ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία αυτού του βιβλίου είναι το επιχείρημά μου για τον καθοριστικό ρόλο του Παγκόσμιου Νότου στον αγώνα για έναν κόσμο με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όταν το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 2021, η γενική άποψη, ιδίως στην Αριστερά και μεταξύ των ΜΚΟ, ήταν ότι η κλιματική αλλαγή ήταν ένα πρόβλημα που προκαλούνταν από τις πλούσιες χώρες του Παγκόσμιου Βορρά. Οι περισσότερες εκπομπές CO2 προέρχονταν από τις πλούσιες χώρες. Ήταν ένα πρόβλημα που έπρεπε να επιλύσουν ο Βορράς και οι πλούσιοι, βοηθώντας παράλληλα τις φτωχότερες χώρες να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.
Υποστήριξα τότε ότι αυτή η προσέγγιση δεν ανταποκρινόταν πλέον στην πραγματικότητα. Μέχρι το 2019 το 62% των παγκόσμιων εκπομπών προερχόταν από τον Παγκόσμιο Νότο. Το ποσοστό αυτό αυξανόταν σταθερά και σύντομα θα ξεπερνούσε τα δύο τρίτα των εκπομπών. Αν πρέπει να μειώσουμε τις παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά σχεδόν 100%, πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τον Παγκόσμιο Νότο επίσης κατά σχεδόν 100%.
Αυτό είναι απολύτως δυνατό. Αλλά η ιδέα της μείωσης των εκπομπών από τον Παγκόσμιο Νότο εξακολουθεί να μπλέκεται με την ιδέα της διακοπής της ανάπτυξης. Αυτό δεν θα λειτουργήσει. Χρειαζόμαστε ένα κίνημα για το κλίμα που να φωνάζει όσο το δυνατόν πιο δυνατά:
«Θέλουμε ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια ώστε κάθε σπίτι να θερμαίνεται, να δροσίζεται και να φωτίζεται. Θέλουμε όλοι να έχουν ένα αξιοπρεπές σπίτι. Θέλουμε ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια για να έχουν όλοι φτηνές και γρήγορες μεταφορές. Θέλουμε ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια ώστε κάθε χώρα να έχει σύγχρονη βιομηχανία. Επιπλέον, θέλουμε να καλύψουμε τον κόσμο με ανανεώσιμη ενέργεια για να κάνουμε τη φτώχεια να ανήκει στο παρελθόν».
Για να οικοδομήσουμε ένα κίνημα που μπορεί να κερδίσει αυτά τα πράγματα, πρέπει να κατανοήσουμε τρία ακόμη πράγματα.
Πρώτον, οι άνθρωποι του Παγκόσμιου Νότου αποτελούν περισσότερο από το 8ο% της ανθρωπότητας.
Δεύτερον, ο αντίκτυπος των κλιματικών καταστροφών θα είναι πολύ χειρότερος στις φτωχότερες και πιο γεωργικές χώρες. Πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων στον Παγκόσμιο Νότο θα βρίσκεται σε όλο και μεγαλύτερη απόγνωση καθώς η ένταση της κλιματικής αλλαγής θα αυξάνεται.
Τρίτον, τον τελευταίο αιώνα, η μεγάλη πλειοψηφία των αγώνων για την ελευθερία από την ξένη κυριαρχία, την ισότητα, τον σοσιαλισμό, τον συνδικαλισμό ή την επαρκή τροφή για να φάει κανείς, έγιναν στον Παγκόσμιο Νότο. Η εποχή της κλιματικής αλλαγής δεν θα είναι διαφορετική.
Για τους τρεις αυτούς λόγους, οι άνθρωποι του Παγκόσμιου Νότου θα είναι οι κύριοι συμμετέχοντες σε κάθε επιτυχή αγώνα για την κλιματική αλλαγή. Αλλά οι άνθρωποι στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική δεν θα μπορέσουν να κερδίσουν τον αγώνα μόνοι τους. Η Ευρώπη, η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία και η Βόρεια Αμερική εξακολουθούν να παράγουν περισσότερο από το ένα τρίτο των εκπομπών. Θα πρέπει να αγωνιστούμε και να κερδίσουμε τόσο στον Βορρά όσο και στον Νότο.
Πώς μπορούν να συνδεθούν αυτά τα δύο;
Σκέφτομαι τις πλημμύρες στο Πακιστάν που εκτόπισαν τριάντα εκατομμύρια ανθρώπους από τα σπίτια και τα χωράφια τους και τις πλημμύρες στη Νιγηρία που έκαναν το ίδιο.
Σκέφτομαι πολύ έναν πολιτικό της φοιτητικής ένωσης του Πανεπιστημίου JawaharlalNehru στην Ινδία, ο οποίος συμμετείχε σε μια πορεία δεκάδων χιλιάδων αγροτών προς το Δελχί λίγο πριν από το Covid. Ανέφερε ότι ούτε ένα από τα αιτήματα των διαδηλωτών δεν ανέφερε την κλιματική αλλαγή. Είπε όμως ότι κάθε αγρότης με τον οποίο μίλησε αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Σκέφτομαι επίσης τους νέους αγρότες με τους οποίους μίλησα στη Νότια Αφρική το 2017, οι οποίοι βρίσκονταν στον τρίτο χρόνο ξηρασίας που κατέστρεφε τις καλλιέργειες και τα ζώα σε όλη τη Νότια Αφρική. Σκέφτομαι και τους ανθρώπους στη Νέα Ορλεάνη από τους οποίους πήρα συνέντευξη τρία χρόνια μετά τον Κατρίνα, οι οποίοι ήταν τόσο θυμωμένοι για το πώς τους είχαν αφήσει να τα βγάλουν πέρα χωρίς βοήθεια και στη συνέχεια οι πλούσιοι και οι κτηματομεσίτες είχαν εγκατασταθεί για να απολύσουν όλους τους δασκάλους και να διώξουν όσους περισσότερους μαύρους και λευκούς εργάτες μπορούσαν.
Αυτό που έχουν κοινό όλες αυτές οι καταστάσεις, και σχεδόν όλες οι άλλες μεγάλες κλιματικές καταστροφές, είναι ότι κάποιος πρέπει να πληρώσει το τίμημα της κλιματικής αλλαγής. Μετά την καταστροφή, οι άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια. Χρειάζονται νέα σπίτια, νέες θέσεις εργασίας ή νέα γη. Αλλά οι πλούσιοι και οι κυβερνήσεις δεν θέλουν να πληρώσουν αυτά τα ποσά. Έτσι, η κοινωνία γίνεται πιο άνιση και σε παγκόσμιο επίπεδο τα τείχη υψώνονται.
Υπάρχει εναλλακτική λύση, κάθε φορά. Κάθε φορά που συμβαίνει αυτό, παντού, υπάρχει η δυνατότητα ενός μαζικού κινήματος για δικαιοσύνη. Αυτό θα είναι ένας αγώνας ενάντια στην υπάρχουσα κυβέρνηση και ενάντια στις υπάρχουσες ανισότητες μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών. Ο αγώνας αυτός θα γίνει στους δρόμους και στους χώρους εργασίας.
Αντιμέτωποι με την ξηρασία και την πείνα, το κίνημα για το κλίμα σε οποιαδήποτε χώρα θα μπορούσε να στείλει φοιτητές στα χωριά, εξηγώντας για την κλιματική αλλαγή. Στη συνέχεια, να καλεί τους αγρότες και τους κατοίκους των πόλεων να έρθουν στην πρωτεύουσα και να διαδηλώσουν τόσο στο προεδρικό μέγαρο όσο και στην αμερικανική πρεσβεία, απαιτώντας βοήθεια. Ταυτόχρονα, να ζητά διαδηλώσεις από ανθρώπους στην Ουάσιγκτον, τη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, το Τόκιο και τη Σαγκάη, απαιτώντας από τις κυβερνήσεις τους να βοηθήσουν και από τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου να ξεκινήσουν μαζικές πράσινες νέες συμφωνίες.
Δεν θα τα κερδίσουμε όλα μαζί και δεν θα κερδίζουμε κάθε φορά. Αλλά είναι καιρός να αρχίσουμε να έχουμε τα μάτια μας στραμμένα στο στόχο.
