Αυτοκρατορικό δηλητήριο στη ρωσική πολιτική
Αντίδραση, κυνισμός και διαιρέσεις τρία χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία
του Oleg Shein
ΠΗΓΗ: https://tempestmag.org
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: elaliberta.gr
Καθώς πλησιάζει η τρίτη επέτειος της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Oleg Shein, Ρώσος ιστορικός και πρώην βουλευτής της ρωσικής Κρατικής Δούμας, αξιολογεί τον αντίκτυπο στη ρωσική πολιτική τόσο τώρα όσο και για το μέλλον της.
Εντάχθηκα στην αριστερή πολιτική ζωή το 1989. Ήταν μια εποχή βαθιάς κρίσης στη Σοβιετική Ένωση και η αρχή μιας επώδυνης διαδικασίας νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Στην οικογένειά μου δεν υπήρχαν μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά η οικογένειά μου είχε σοσιαλιστικές απόψεις και άρχισα να διαβάζω μαρξιστική λογοτεχνία από νωρίς. Είδα ότι μετά από μια σύντομη περίοδο δημοκρατίας, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, θα εγκαθιδρυόταν μια δικτατορία στη χώρα μας. Δεν υπάρχει δημοκρατία όταν η ιδιοκτησία συγκεντρώνεται στα χέρια ολιγαρχών.
Οργάνωσα συγκεντρώσεις κατά των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Οργάνωσα επίσης απεργίες σε εργοστάσια και βοήθησα στην άσκηση νομικών ενεργειών για την υπεράσπιση των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων. Το 1994 οι συμπατριώτες μου με στήριξαν για πρώτη φορά στις εκλογές για το Περιφερειακό Νομοθετικό Σώμα. Το 1999 εξελέγην στην Κρατική Δούμα και εργάστηκα ως βουλευτής επί 30 χρόνια. Φυσικά, είχαμε προβλήματα με την εκλογική νοθεία, αλλά ένα ευρύ δίκτυο κινήσεων βάσης από συνδικαλιστές, ακτιβιστές/τριες της στέγασης, ακτιβιστές/τριες για τα δικαιώματα των ζώων κα μας επέτρεψε να αντισταθούμε με επιτυχία σε αυτά τα εμπόδια.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι έχω την έδρα μου στην πόλη και την περιοχή του Αστραχάν, μια πολυεθνική νότια περιοχή στην Κασπία Θάλασσα. Το ένα τρίτο του ενός εκατομμυρίου κατοίκων μας είναι μουσουλμάνοι. Το Αστραχάν είναι μια παλιά εμπορική πόλη με παράδοση διαλόγου μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών εθνοτήτων και θρησκειών. Η εμπειρία μου από την εκπροσώπηση του λαού του Αστραχάν και η ιδιότητα του ακτιβιστή στην περιοχή ήταν σημαντική για τη δική μου πολιτική ανάπτυξη και προοπτική.
Αλλά πολλά πράγματα άλλαξαν το 2022. Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η κυβέρνηση Πούτιν βασίστηκε σε συντριπτικό βαθμό σε στρατεύσιμους και νεοσύλλεκτους, συμπεριλαμβανομένου του Αστραχάν. Πάνω από τέσσερις χιλιάδες άνδρες από την περιοχή μου στάλθηκαν να πολεμήσουν στην Ουκρανία. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από εξακόσιοι έχουν σκοτωθεί. Αυτή η ιμπεριαλιστική εισβολή άλλαξε την πολιτική της Ρωσίας και του Αστραχάν επίσης. Πώς εξηγούμε τι συνέβη στη ρωσική κοινωνία και τι πρέπει να περιμένουμε στη συνέχεια;
Το Αντιπολεμικό Κόμμα
Γενικά, οι δημοσκοπήσεις στη Ρωσία πρέπει να αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό. Οι δημοσκοπήσεις διεξάγονται σε συνθήκες στις οποίες οι ανοιχτά αντιπολεμικές θέσεις εγκυμονούν τον κίνδυνο σοβαρών προστίμων, ακόμη και ποινικής δίωξης. Πάνω από είκοσι χιλιάδες Ρώσοι[1] έχουν συλληφθεί ή τους έχουν επιβληθεί πρόστιμα και εκατοντάδες έχουν οδηγηθεί στη φυλακή για χρόνια[2] για τις αντιπολεμικές τους απόψεις. Όσοι χαρακτηρίζονται «ξένοι πράκτορες»[3], όπως εγώ, χάνουν τη δυνατότητα να εργαστούν και η περιουσία τους μπορεί να κατασχεθεί από το κράτος. Παρ' όλα αυτά, τα αποτελέσματα των εθνικών δημοσκοπήσεων για τις τρέχουσες απόψεις σχετικά με την εισβολή και τον πόλεμο μπορούν να είναι πολύ χρήσιμα για την κατανόηση της πολιτικής δυναμικής στη Ρωσία.
Πριν εξετάσουμε τις δημοσκοπήσεις, είναι επίσης απαραίτητο να κατανοήσουμε κάτι για τις διάφορες οντότητες που τις διεξάγουν. Ένα παράδειγμα είναι η Tsargrad, μια εταιρεία συμμετοχών που ανήκει στον διαβόητο ακροδεξιό ολιγάρχη Κονσταντίν Μαλοφέεφ [4], η οποία διαχειρίζεται το τηλεοπτικό κανάλι Tsargrad. Ο Μαλοφέεφ είναι ένας δεξιός Ρώσος εθνικιστής που συνεργάζεται στενά με τη δικτατορία και υποστηρίζει την κατασκευή φυλακών και την εκτέλεση αντιφρονούντων. Έχει ιδρύσει ομάδες όπως η Ρωσική Φιλανθρωπική Εταιρεία για την Προστασία της Μητρότητας και της Παιδικής Ηλικίας και η Safe Internet League, μια οργάνωση υπέρ της λογοκρισίας.
Τον Απρίλιο του 2023, λίγο περισσότερο από ένα χρόνο μετά τη ρωσική εισβολή, η φιλοκυβερνητική, ακροδεξιά Tsargrad, έδειξε ότι μόνο το 37,6% [5] των ερωτηθέντων «υποστηρίζει πλήρως» την εισβολή στην Ουκρανία. Η «μερική υποστήριξη» ήταν στο 15,6 τοις εκατό, τοποθετώντας τη συνολική υποστήριξη στο 50,3 τοις εκατό. Αυτό ήταν απέναντι σε ένα συνολικό ποσοστό 35 τοις εκατό που ήταν αντίθετο στην εισβολή και τον πόλεμο (26,5 τοις εκατό, πλήρως αντίθετο, και 9,1 τοις εκατό υπό όρους αντίθετο).
Το ένα τρίτο των ερωτηθέντων υποστήριξε επίσης την επιστροφή των κατεχόμενων εδαφών στην Ουκρανία και την επαναφορά των συνόρων του Ιανουαρίου 2022. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ρωσικός ποινικός κώδικας προβλέπει ποινές φυλάκισης 4 ετών για την προσβολή της «εδαφικής ακεραιότητας της Ρωσικής Ομοσπονδίας» και με τις κρατικές αρχές να ζητούν «την επανένωση αυτής της γης με τη μητέρα πατρίδα», οι αντιπολεμικές απαντήσεις των ερωτηθέντων ήταν πράγματι γενναίες πράξεις.
Επιπλέον, ένα άλλο 15-20% τάχθηκε υπέρ της επιστροφής των κατεχόμενων εδαφών στην Ουκρανία, εάν η ιδέα αυτή υποστηριζόταν από τον επικεφαλής του κράτους. Και δεν εμφανίζει τέτοια στοιχεία μόνο η Tsargrad. Το Levada Center είναι μια ΜΚΟ [6] που διεξάγει δημοσκοπήσεις και έρευνες και η ίδια έχει χαρακτηριστεί «ξένος πράκτορας» από το ρωσικό κράτος. Εκτιμά [7] ότι το επίπεδο του αντιπολεμικού αισθήματος φτάνει το 34%. Η κρατική εταιρεία VCIOM [8] εκτιμά ότι η αντίθεση στον πόλεμο ανέρχεται σε περίπου 20 τοις εκατό. Το διαδικτυακό κανάλι Nezygar [9], την εποχή που ήταν στενά συνδεδεμένο με την κυβέρνηση Πούτιν, σημείωνε το φθινόπωρο του 2023 ότι το 41% των Ρώσων, εκ των υστέρων, δεν θα ακολουθούσε τη λεγόμενη «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία.
Έχοντας εξετάσει το πλήρες εύρος των δημοσκοπήσεων, πιστεύω ότι περίπου το 30% του ρωσικού πληθυσμού είναι εναντίον αυτού του πολέμου. Δεν είναι μόνο οι φιλελεύθεροι ή οι νέοι, αλλά και άνθρωποι της Αριστεράς και όλων των διαφορετικών ηλικιών. Αν και δεν είναι πλειοψηφία, πρόκειται για σημαντική αντίθεση. Ακόμη και σε συνθήκες στις οποίες δεν έχει την ευκαιρία να μιλήσει ανοιχτά για τη θέση της, η ομάδα αυτή έχει αποδειχθεί σταθερή.
Οι εκτιμήσεις αυτές επιβεβαιώνονται από τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές την άνοιξη του 2024. Ο καλός μου φίλος, πρώην βουλευτής Μπόρις Ναντέζντιν ανακοίνωσε την πρόθεσή του να συμμετάσχει σε αυτή την εκστρατεία και πρότεινε μια θέση υπέρ της κατάπαυσης του πυρός. Πριν από αυτό δεν ήταν γνωστός πολιτικός. Αλλά μετά από τρεις εβδομάδες είχε δημοσκοπική υποστήριξη δέκα τοις εκατό και αυξανόταν. Βέβαια, η υποψηφιότητά του κηρύχθηκε γρήγορα παράνομη από την Κεντρική Εκλογική Επιτροπή και αποκλείστηκε από την εκλογική αναμέτρηση.
Το Κόμμα του Πολέμου
Η άλλη πλευρά του νομίσματος στο 30% που αντιτίθεται στον πόλεμο είναι η ευρεία, ενίοτε πρωτοφασιστική, υποστήριξη της εισβολής στην Ουκρανία. Τις πρώτες ημέρες της εισβολής, ήμουν σοκαρισμένος. Όλα τα κοινωνικά δίκτυα της χώρας (με εξαίρεση το Facebook, το οποίο χρησιμοποιείται περισσότερο από τις αντιπολιτευτικές δυνάμεις και όσους επικρίνουν το καθεστώς Πούτιν) γέμισαν με μηνύματα από χιλιάδες πολίτες σχετικά με την κατάληψη της Ουκρανίας, τη χρησιμότητα της δολοφονίας αιχμαλώτων και την ορθότητα της καταστροφής πόλεων και χωριών. Κάποιοι από τους δικούς μου φίλους συζητούσαν τη δολοφονία ανθρώπων σε άλλες χώρες ως λογική και ενθάρρυναν αυτόν τον στόχο.
Υπήρχε ένα κύμα μίσους προς τις ΗΠΑ, τις δυτικές κυβερνήσεις και τη Δύση γενικότερα. Τουλάχιστον εκατό χιλιάδες Ρώσοι έγραψαν σχόλια[10] κάτω από μια ανάρτηση του Τζο Μπάιντεν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία. Τα σχόλια αυτά ήταν ένα μείγμα απειλής και ευθυμίας. Δεν επρόκειτο μόνο για την Ουκρανία [11]. Όταν ξεκίνησε η εισβολή υπήρχε μια κοινή γραμμή συζήτησης ότι εφόσον επιτύγχανε τελικά η κατάκτηση της Ουκρανίας, το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, η Μολδαβία και/ή οι χώρες της Βαλτικής θα ήταν οι επόμενες στη σειρά. Αυτό συζητήθηκε ανοιχτά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις βραδινές τηλεοπτικές εκπομπές, στις σελίδες των μεγάλων εφημερίδων και, επιπλέον, στο κοινοβούλιο. Κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης της επιτροπής της Δούμας, ένας γερουσιαστής που γνωρίζω καλά εκτίμησε ότι πολλές μικρές χώρες δεν έχουν δικαίωμα στην κυριαρχία.
Κάθε βράδυ βλέπαμε τηλεοπτικές εκπομπές για πυρηνικά πλήγματα στο Βερολίνο, το Λονδίνο, το Παρίσι, το Μπακού, τη Βαρσοβία και, φυσικά, σε πόλεις των ΗΠΑ.
Μετά από τρία χρόνια πολέμου, το συναίσθημα αυτό [12] έχει εξασθενήσει, αλλά, παρόλο που η εισβολή στην Ουκρανία αποδείχθηκε μακρά, αποτυχημένη και αιματηρή, δεν έχει εξαφανιστεί. Πώς φτάσαμε εδώ; Γιατί ήταν δυνατή μια τέτοια συζήτηση; Τι είδους άνθρωποι στη Ρωσία το υποστήριζαν αυτό και πόσοι άνθρωποι δηλητηριάστηκαν από μια τέτοια κανιβαλιστική ιδεολογία;
Ας επιστρέψουμε στις δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης. Η Tsargrad[13] εκτιμούσε σταθερή υποστήριξη για τον πόλεμο στο 37%. Αλλά στην πραγματικότητα, το ποσοστό είναι στο μισό.
Ο διαβόητος ακροδεξιός «φιλόσοφος», Αλεξάντρ Ντούγκιν, γράφει[14] ότι μόνο το 20 τοις εκατό των Ρώσων ονειρεύεται να καταλάβει το Κίεβο ή ολόκληρη την Ουκρανία. Το κέντρο Levada Center, που είναι «ξένος πράκτορας», τοποθετεί τον αριθμό αυτό στο 20 με 25 τοις εκατό. Το VCIOM, το οποίο και πάλι είναι κοντά στην εξουσία, τοποθετεί αυτόν τον αριθμό μόνο στο 10 με 15 τοις εκατό. Όπως και η αντιπολεμική θέση, η λυσσαλέα φιλοϊμπεριαλιστική θέση δεν αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία των ανθρώπων, αλλά δεν είναι ένα περιθωριακό μέρος της κοινωνίας. Πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη ομάδα.
Αυτό είναι το κόμμα του πολέμου. Μιλάμε κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, για ανθρώπους των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων. Τι τους κινητοποιεί; Τι τους λείπει; Γιατί θέλουν να σκοτώσουν ανθρώπους σε μια γειτονική χώρα και, επίσης, σε άλλες χώρες;
Προσεγγίζουμε ένα πολύ δύσκολο ζήτημα. Οι μελετητές του Κέντρου Levada κυκλοφόρησαν μια δίτομη ερευνητική μελέτη[15] για την ψυχολογία της ρωσικής κοινωνίας. Γράφουν για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα αλλοτριωμένα άτομα που βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα ισχυρό κράτος που μπορεί πολύ εύκολα να καταστρέψει τις ατομικές ζωές. Αναλύουν τη συστηματική καταστολή οποιασδήποτε αυτοοργάνωσης στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των ελεύθερων συνδικάτων, των περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών, των κινημάτων των ιδιοκτητών σπιτιού, ακόμη και των δράσεων βάσης στη μνήμη των ηρώων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Σε αυτόν τον κόσμο των κατεστραμμένων οριζόντιων επικοινωνιών, τα άτομα δεν μπορούν να είναι βέβαια για το μέλλον τους. Αυτό οδηγεί σε αποπροσανατολισμό και απογοήτευση. Αλλά το κράτος προσφέρει μια απλή απάντηση: το μίσος. Σαν διακόπτης τηλεόρασης, η κατεύθυνση του μίσους αλλάζει εδώ και δεκαετίες: φιλελεύθεροι, ομοφυλόφιλοι, Ουκρανοί, ξένοι εργάτες, άθεοι, άστεγα σκυλιά και οι υπερασπιστές τους, Αζερμπαϊτζάν, πάλι ομοφυλόφιλοι, πάλι Ουκρανοί, πάλι ξένοι εργάτες, και πάντα η Δύση. Μερικές φορές η Κίνα. Ο εχθρός στο κατώφλι; Η δημοκρατία; Υπό αυτές τις συνθήκες η χώρα μετατρέπεται σε πολιορκημένο στρατόπεδο. Είναι επικίνδυνη δυτική επιρροή που προορίζεται για βλάκες. Οι δυνάμεις του κράτους ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει πραγματικά δημοκρατία πουθενά. Την αποκαλούν δηλητήριο, το οποίο δηλητηριάζει τον εγκέφαλο.
Τι γίνεται με τη φιλία μεταξύ των λαών; Μια τέτοια έννοια απορρίπτεται ως ψευδαίσθηση, ως μυθοποίηση, ως μορφή υποκρισίας. Ισχυρίζονται ότι Ρώσοι σκοτώθηκαν από άγριους στην Κεντρική Ασία και τον Νότιο Καύκασο. Το ότι αυτό έγινε πριν από 40 χρόνια δεν έχει σημασία, ποια είναι η διαφορά; Ανησυχία για τη διαφθορά; Αναγνωρίζουν ότι ο κόσμος δεν είναι τέλειος και στη συνέχεια ισχυρίζονται ότι ο αγώνας κατά της διαφθοράς είναι μόνο ένα συγκεκριμένο εργαλείο στον αγώνα για την εξουσία, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι και ότι είναι το ίδιο παντού.
Επομένως, ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των χωρών και των πολιτικών συστημάτων. Θεωρείται εξαιρετικά ανόητο να συζητάμε την κοινωνική εμπειρία άλλων κοινωνιών. Αυτή είναι η λογική: Εκεί ζουν σκλάβοι σαν κι εμάς. Αλλά τουλάχιστον η δική μας ελίτ έχει εθνική κουλτούρα (και οι ανώτεροι κορυφή μερικές φορές μας δίνουν κάποιες παροχές, κάποια κονδύλια), ενώ οι ξένοι θέλουν να αρπάξουν τους φυσικούς μας πόρους και να μας προσηλυτίσουν στην ομοφυλοφιλία.
Μοιάζει με καρικατούρα, αλλά πάντα συναντούσα το ίδιο επιχείρημα. Πρόκειται για ένα πολύ απλό και συνεκτικό σύστημα απόψεων, όσο κυνικό και μισητό κι αν είναι. Και αυτή είναι η βάση για την υποστήριξη του πολέμου εναντίον του κόσμου.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε τα σχετικά χρηματικά ποσά. Αν «ο άνθρωπος είναι λύκος για τον άνθρωπο»[16] (όπως λέει η παλιά ρωσική παροιμία) και η μάχη εναντίον του εχθρού είναι λόγος υπερηφάνειας, γιατί να μην πάρουμε τα χρήματα και να συμμετάσχουμε σε έναν πόλεμο; Οι μισθοί στη Ρωσία είναι πολύ χαμηλοί. Στην πόλη μου, 500 δολάρια το μήνα θεωρούνται αξιοπρεπές εισόδημα. Πολλοί άνθρωποι ζουν μόνο με 300 δολάρια και οι συνταξιούχοι λαμβάνουν συνήθως μόνο 200 δολάρια. Αλλά αν κάποιος υπογράψει συμβόλαιο με το υπουργείο Άμυνας, θα λάβει 2000 δολάρια το μήνα και από 10000 έως 30000 δολάρια ως πρώτο μπόνους (ανάλογα με την περιοχή από την οποία στρατολογείται). Επιπλέον, οι συγγενείς τους έχουν 60.000 δολάρια σε περίπτωση θανάτου και τα παιδιά τους μπορούν να πάνε στο πανεπιστήμιο χωρίς δίδακτρα και εξετάσεις. Αξιοπρεπείς συνθήκες!
Η Wagner, η γνωστή ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία, έχει ένα κυνικό σλόγκαν: «τίποτα προσωπικό, πληρωθήκαμε». Πρόσφατα, οργάνωσαν ένα «πατριωτικό μάθημα» σε ένα ρωσικό σχολείο με αυτό το έμβλημα.
Το Κόμμα των Συμμορφωμένων
Φυσικά, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν να προκαλέσουν κανένα πρόβλημα με το κράτος, αλλά δεν θέλουν επίσης να έχουν καμία σχέση με τον πόλεμο. Υποστηρίζουν μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», αλλά χωρίς αμφιβολία θα υποστηρίξουν την ειρήνη.
Είναι βέβαιοι ότι δεν έχουν καμία πιθανότητα να επηρεάσουν την απόφαση των αρχών, οπότε συμφωνούν τυπικά με οποιεσδήποτε οδηγίες από την κορυφή. Στην πραγματικότητα, θέλουν μόνο την ηρεμία του μυαλού τους. Αυτή η αντίφαση ήταν σαφώς ορατή κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος επιστράτευσης το φθινόπωρο του 2022. Το κράτος επιστράτευσε 300.000 στρατιώτες, αλλά άλλοι 500.000 εγκατέλειψαν τη Ρωσία. Μετά από αυτή την εμπειρία το Κρεμλίνο δεν κατέφυγε ποτέ ξανά σε τέτοια ριψοκίνδυνα εργαλεία. Το 62% των ερωτηθέντων κατανοούσε ή και υποστήριζε τους λιποτάκτες. Ήταν ένα κρύο ντους για το κόμμα του πολέμου.
Τώρα μόνο το 20 τοις εκατό των Ρώσων αντιτίθεται στην ειρήνη με την Ουκρανία. Η προσαρμοστική πλειοψηφία θέλει μια κανονική ζωή, χωρίς να παραχωρήσει «νέες περιοχές» αλλά και χωρίς νέες κατακτήσεις. Ο επικεφαλής του φιλοκυβερνητικού VCIOM λέει[17]: «Οι περισσότεροι Ρώσοι δεν θέλουν να καταλάβουν το Κίεβο. Αν ήταν στο χέρι τους, δεν θα είχαν ξεκινήσει τη στρατιωτική επιχείρηση». Και περαιτέρω: «οι περισσότεροι αναθέτουν το έργο της διαμόρφωσης των όρων ειρήνης στον πρόεδρο: αποφασίστε εσείς οι ίδιοι ποιοι θα πρέπει να είναι οι όροι, πείτε μας πότε είναι η ώρα να κάνουμε ειρήνη. Εμείς θα σας υποστηρίξουμε».
Οι αμοιβές για τους εθελοντές του στρατού αυξάνονται συνεχώς, και αυτό αποτελεί άμεση απόδειξη των προβλημάτων του κράτους με τις στρατιωτικές του πρωτοβουλίες.
Βαθιά διάσπαση χωρίς βαθιά κρίση
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η αναλογία μεταξύ των τριών προαναφερθέντων ομάδων είναι πολύ σταθερή. Δεν έχει αλλάξει εδώ και τρία χρόνια. Γιατί;
Πρώτον, παρά τις εκτιμήσεις, το βιοτικό επίπεδο παραμένει σταθερό. Ορισμένα στρώματα έχουν χάσει τα εισοδήματά τους - ιδιαίτερα οι συνταξιούχοι, οι εργαζόμενοι στις δημόσιες υπηρεσίες, την εκπαίδευση και την ιατρική περίθαλψη- ενώ άλλα έχουν επωφεληθεί. Η υποτίμηση του ρουβλίου και η έντονη αντιμεταναστευτική πολιτική είχαν ως αποτέλεσμα ο αριθμός των αλλοδαπών εργαζομένων να μειωθεί από 9 σε 6,5 εκατομμύρια άτομα. Επιπλέον 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι πολεμούν στο μέτωπο και περίπου 0,8 εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα. Ταυτόχρονα, μόνο το 2024 τουλάχιστον 75 δισεκατομμύρια δολάρια διοχετεύτηκαν στο στρατιωτικό βιομηχανικό σύμπλεγμα. Υπάρχει έλλειψη στην αγορά εργασίας και οι μισθοί ορισμένων τμημάτων της εργατικής τάξης αυξάνονται πραγματικά. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι της Gazprom στην περιοχή μου κερδίζουν τώρα τα διπλάσια από ό,τι πριν από τον πόλεμο. οι τιμές αυξάνονται, αλλά οι μισθοί αυξάνονται ταχύτερα. Όχι για όλους, αλλά και πάλι.
Δεύτερον, η μάχη στο μέτωπο είναι υπόθεση των εθελοντών. Σίγουρα, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τους 300.000 κληρωτούς, αλλά το 70% των ανδρών που βρίσκονται σήμερα στην Ουκρανία είχαν πάρει την απόφαση να καταταγούν. Γι' αυτό και ο τραυματισμός ή ο θάνατός τους δεν συνδέεται, στο μυαλό των Ρώσων, με τη δική τους μοίρα ή τη μοίρα των συγγενών τους. Είναι η επιλογή των στρατιωτών της πρώτης γραμμής χωρίς κινδύνους για τους άλλους.
Οι Ρώσοι ζουν (προς το παρόν) μια φυσιολογική ειρηνική ζωή. Είναι πολύ σημαντικό να το καταλάβουμε αυτό. Η επιλογή μεταξύ πολέμου και ειρήνης τώρα δεν είναι επιλογή μεταξύ ηρεμίας και δυστυχίας. Είναι μια ηθική επιλογή. Η κατάσταση θα αλλάξει στο εγγύς μέλλον - η παγίδα των κυρώσεων[18] θα λειτουργήσει - αλλά δεν θα λειτουργήσει αυτή τη στιγμή.
Η ηρεμία είναι απατηλή
Ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας και η πιθανότητα ειρήνης θεωρείται ότι είναι υπόθεση του Πούτιν και μόνο ενός μέρους της ρωσικής κοινωνίας. Όσο ο Πούτιν είναι πρόεδρος -και θα είναι πρόεδρος όσο ζει- αυτός ο πόλεμος θα συνεχιστεί. Ο λόγος βρίσκεται στο εσωτερικό της Ρωσίας: Ο Πούτιν δεν έχει ένα θετικό πρόγραμμα για τη χώρα. Η εξωτερική σύγκρουση είναι η βάση της εξουσίας του. Είναι ένας τρόπος για να εδραιώσει την ελίτ και να κυβερνήσει το λαό. Οι πυρηνικές απειλές του Πούτιν φαίνεται να έχουν υποχωρήσει, αναβλήθηκαν προς το παρόν. Ίσως ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας να εισέλθει σε φάση υποβόσκουσας κατάστασης. Αλλά όσο ο Πούτιν κυβερνά στη Ρωσία, η ιστορία των εξωτερικών συγκρούσεων θα συνεχίζεται.
Μετά τον Πούτιν -και η ρωσική ιστορία το έχει δείξει αυτό- θα δούμε μεγάλες αλλαγές. Είμαι βέβαιος ότι οι συλλογικές αρχές θα προτιμήσουν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις με τη Δύση. Το εμπόριο φέρνει περισσότερα οφέλη από τον πόλεμο. Τα ιστορικά γεγονότα μετά τον Στάλιν και τον Τσάρο Νικόλαο Α' έδειξαν ξεκάθαρα αυτή την αλήθεια. Και ο Πούτιν το καταλαβαίνει αυτό. Η απάντησή του είναι να τοποθετήσει τους βετεράνους της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στο κοινοβούλιο και σε άλλα κρατικά όργανα. Βλέπουμε τη συνεπή κατήχηση των παιδιών -όχι μόνο των εφήβων, αλλά ακόμη και των μικρών παιδιών στους παιδικούς σταθμούς. Το παράθυρο αποδοχής Overton[19] έχει γίνει πολύ ευρύ (και άγριο). Σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις [20], μεταξύ 18% (εταιρεία Russian Field) και 34% (Levada Center) των ερωτηθέντων θεωρούν πιθανό το πυρηνικό χτύπημα κατά της Ουκρανίας. Επιπλέον, το 64 τοις εκατό πιστεύει ότι ένας πυρηνικός πόλεμος μπορεί να κερδηθεί από τη Ρωσία (εταιρεία Russian Field).
Μέχρι πρόσφατα αυτό ήταν απολύτως αδιανόητο. Στη Σοβιετική Ένωση κατά την εποχή του Μπρέζνιεφ, και για τα επόμενα 40 χρόνια, ο πυρηνικός πόλεμος θεωρούνταν το απόλυτο κακό και το τέλος της ανθρώπινης φυλής. Τέτοιες αλλαγές στη μαζική αντίληψη της ρωσικής κοινωνίας δημιουργούν μια απειλή για το μέλλον όλων, συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, των Ρώσων. Η Ρωσία έχει το μεγαλύτερο απόθεμα βομβών Α - περίπου 6000 (συγκριτικά, οι ΗΠΑ έχουν 5400, η Κίνα 350, η Γαλλία 290 και το Ηνωμένο Βασίλειο 225).
Ένας από τους λόγους για τους οποίους κηρύχθηκα «ξένος πράκτορας» στη Ρωσία και μου αφαιρέθηκαν τα πολιτικά μου δικαιώματα ήταν λόγω των δημόσιων δηλώσεών μου εναντίον αυτής της τρέλας. Φυσικά, ακόμη και η σύγχρονη ρωσική ηγεσία δεν θα πάρει απόφαση να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, αλλά δημιουργεί μια κουλτούρα και τις συνθήκες ώστε οι μελλοντικές γενιές της ρωσικής άρχουσας τάξης να θεωρούν ότι αυτό είναι ένα φυσιολογικό σενάριο εργασίας.
Η εικόνα που ζωγράφισα είναι προκλητική, αλλά όχι χωρίς βάση για την οικοδόμηση αντίστασης στην τρέλα και στις δυνάμεις του πολέμου και της καταστροφής. Σήμερα χρειαζόμαστε την αλληλεγγύη όλων των προοδευτικών δυνάμεων και την αντίσταση στην αντίδραση. Πρέπει να επικεντρωθούμε στην εκπαίδευση των ανθρώπων, γιατί το σημερινό καθεστώς του αυτοκρατορικού «μεγαλείου» μπορεί να κοστίσει απερίγραπτα περισσότερο από ό,τι πριν από ογδόντα χρόνια.
https://tempestmag.org/2025/02/imperial-poison-in-russian-politics/
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] https://ovd.info/en/persecution-anti-war-movement-report-two-years-russias-full-scale-invasion-ukraine
[2] https://www.amnesty.org/en/latest/news/2024/06/russia-authorities-punishing-imprisoned-anti-war-critics-and-dissenters-by-denying-family-contact/
[3] https://www.hrw.org/news/2024/09/19/foreign-agent-laws-authoritarian-playbook
[4] https://novayagazeta.eu/articles/2022/08/10/press-the-tsar-button
[5] https://katehon.com/ru/article/socopros-instituta-cargrada-ob-otnoshenii-k-svo?ysclid=lmeo6ocv3x458587053&fbclid=IwAR2ZQVHSBHKHHDZ0HF2RMXMGbdJWPuJde4Qg-nJhgKOVwzDxiLKI7sh3E-U
[7] https://augean-stables.livejournal.com/66417.html?ysclid=m664sxqvxd822151959
[8] https://www.rbc.ru/interview/politics/30/09/2023/6516d4959a7947607f4970c8?from=copy
[9] https://t.me/rusbrief/171002
[10] https://vk.com/wall-131955043_71774?ysclid=m668trx94f778049684
[11] https://www.pravda.ru/news/world/1783322-kazakhstan/
https://www.mk.ru/politics/2023/10/04/rossiyskiy-politolog-prizval-nachat-svo-v-stranakh-pribaltiki.html?ysclid=m6692752fm875756519
[12] https://kun.uz/ru/42566252?ysclid=m6690d9wvg459670825
[13] https://katehon.com/ru/article/socopros-instituta-cargrada-ob-otnoshenii-k-svo?ysclid=lmeo6ocv3x458587053&fbclid=IwAR2ZQVHSBHKHHDZ0HF2RMXMGbdJWPuJde4Qg-nJhgKOVwzDxiLKI7sh3E-U
[14] https://katehon.com/ru/article/socopros-instituta-cargrada-ob-otnoshenii-k-svo?ysclid=lmeo6ocv3x458587053&fbclid=IwAR2ZQVHSBHKHHDZ0HF2RMXMGbdJWPuJde4Qg-nJhgKOVwzDxiLKI7sh3E-U
[15] https://www.litres.ru/book/lev-dmitrievich-gudkov/vozvratnyy-totalitarizm-tom-1-67045194/?ysclid=m66974xe32361396813
[16] https://en.wikipedia.org/wiki/Homo_homini_lupus#:
[17] https://www.rbc.ru/interview/politics/30/09/2023/6516d4959a7947607f4970c8?from=copy
[18] https://dzen.ru/a/Z5W-xNhPIUmcQky2?ysclid=m6hl5ci5i116198023
[19] https://en.wikipedia.org/wiki/Overton_window
[20] https://www.moscowtimes.ru/2024/07/04/bolshe-treti-rossiyan-odobrili-yadernii-udar-po-ukraine-a135946
